Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 27 września 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Paweł Krekora

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2021 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Ł. C.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę

postanawia:

1.  udzielić zabezpieczenia roszczenia o ustalenie nieważności umowy przez wstrzymanie obowiązku spłaty przez powoda rat kredytu w wysokości i terminach określonych umową kredytu nr (...) z dnia 10.03.2008, w okresie od dnia wydania niniejszego postanowienia do czasu uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie;

2.  oddalić wniosek o zabezpieczenie w pozostałym zakresie.

XXVIII C 12985/21

Uzasadnienie postanowienia z 27 września 2021 r.

Pozwem strona powodowa wniosła o ustalenie nieważności umowy kredytu hipotecznego zawartej z pozwanym bankiem, zasądzenie w związku z tym od pozwanego banku na swoją rzecz kwot uiszczonych na rzecz banku wpłat z odsetkami ustawowymi, ewentualnie o zasądzenie od pozwanego banku kwoty stanowiącej nadpłatę w spłatach ze względu na abuzywność niektórych postanowień umownych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

W pozwie wniosła również strona powodowa o zabezpieczenie roszczenia o ustalenie nieważności poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania spłat rat kredytu w wysokości i terminach określonych kwestionowaną umową kredytu i zakazanie pozwanemu złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu do momentu uprawomocnienia się orzeczenia kończącego w niniejszej sprawie.

W uzasadnieniu pisma strona powodowa wskazała, że działając jako konsument zawarła z pozwanym bankiem umowę kredytu hipotecznego indeksowanego do kursu franka szwajcarskiego. Kredyt został wypłacony w walucie polskiej w kwocie 137 000 zł. Kredyt został zaś udzielony na zakup lokalu. Strona powodowa spłaciła kwoty objęte petitum pozwu, tj. 167 934,66 zł.

W ocenie wnioskodawcy niektóre postanowienia umowy obarczone są wadą prawną, przez co nie mogą wiązać stron. Wskazuje strona powodowa na postanowienia, które regulowały kwestie wypłaty i spłaty kredytu. Jej zdaniem określone w nich reguły dotyczące sposobu ustalania kwoty kredytu i zakresu jego spłaty poprzez odwołanie się do obowiązującej w danym dniu Tabeli kursów walut banku prowadzą do wniosku o możliwości arbitralnego kształtowania kursu CHF przez bank, a przez to i skali zadłużenia kredytobiorcy. Strona powodowa twierdzi, że tego rodzaju ukształtowanie praw i obowiązków stron umowy kredytu wywodzone jest w oparciu o niedozwolone postanowienia umowne (tzw. klauzule abuzywne), przez co nie mogą one wiązać konsumentów na podstawie art. 385 ¹ k.c. Skutkiem zaś tego jest niemożność istnienia stosunku kredytu regulowanego przez art. 69 Prawa bankowego, wobec czego umowę uznać należy za nieważną wobec treści art. 58 § 1 k.c. Niezależnie od tego podstaw nieważności kontraktu strona powodowa upatruje w sprzeczności jego postanowień z art. 353 ¹ k.c. oraz z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 1 i 2 k.c.). Tym samym dalsze świadczenie na podstawie nieważnej umowy utrudni zdaniem wnioskodawcy wzajemne rozliczenie stron w szczególności, że dotychczas spłacił on kwotę udostępnionego przez bank kapitału.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek o zabezpieczenie zasługiwał na częściowe uwzględnienie.

Każda strona lub uczestnik postępowania może żądać udzielenia zabezpieczenia, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia (art. 730 ¹ § 1 k.p.c.). Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie (art. 730 ¹ § 2 k.p.c.). Sąd zaś rozpoznaje wniosek o udzielenie zabezpieczenia w jego granicach, biorąc za podstawę orzeczenia materiał zebrany w sprawie (art. 738 k.p.c.).

Strona powodowa domagała się zabezpieczenia roszczenia o ustalenie nieważności umowy. Zabezpieczenie roszczenia niepieniężnego o ustalenie nieważności umowy może nastąpić poprzez unormowanie praw i obowiązków stron na czas trwania (art. 755 § 1 pkt 1 k.p.c.). W myśl tego przepisu, jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. W tym wypadku nie obowiązuje zasada z art. 731 k.p.c., że zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, gdy zabezpieczenie jest konieczne dla odwrócenia grożącej szkody lub innych niekorzystnych dla uprawnionego skutków (art. 755 § 2 ¹ k.p.c.).

W ocenie Sądu przedłożony dotychczas w sprawie materiał procesowy dawał podstawy do uznania, że strona powodowa uprawdopodobniła roszczenie o ustalenie. Zastosowane w umowie kredytu mechanizmu dotyczącego przeliczania kwoty udostępnianego kredytu, jak również zasady jego spłaty poprzez zastosowanie właściwego kursu kupna czy sprzedaży franka szwajcarskiego obowiązujące aktualnie w banku, mogą budzić wątpliwości z punktu widzenia skuteczności tych postanowień względem kredytobiorców występujących w charakterze konsumentów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 września 2020 r., V ACa 143/20, por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, z dnia 1 marca 2017 r., IV CSK 285/16, z dnia 19 września 2018 r., I CNP 39/17, z dnia 24 października 2018 r., II CSK 632/17, z dnia 13 grudnia 2018 r., V CSK 559/17, z dnia 27 lutego 2019 r., II CSK 19/18, z dnia 4 kwietnia 2019 r., III CSK 159/17, z dnia 9 maja 2019 r., I CSK 242/18, z dnia 29 października 2019 r., IV CSK 309/18, z dnia 11 grudnia 2019 r., V CSK 382/18). Nie można odmówić racji stanowisku, że wykluczenie tych postanowień nie mogłoby zostać uznane za obojętne z punktu widzenia zasad określenia świadczeń, jakie wynikać miały z kontraktu, co z kolei ma wpływ na rozstrzygnięcie o zagadnieniu jego ważności w świetle przepisów prawa – art. 58 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c.

Strona powodowa w ocenie Sądu uprawdopodobniła również interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia. W przypadku domagania się zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego interes ten istnieje wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie (art. 730 ¹ § 2 k.p.c.). Strona powodowa na poparcie swojego stanowiska odwołuje się do kwestii istnienia nadpłaty przy uznaniu założenia o nieważności umowy oraz pogłębiania się tego stanu w trakcie trwania procesu, co miałoby rzutować niekorzystnie na sferę jej interesów (nadwyżka ok. 30 tys. zł). W świetle art. 405 i nast. K.c. oraz zasad doświadczenia życiowego uwzględnienie roszczenia o ustalenie co do nieważności podstawy prawnej świadczenia powoda, przy jednoczesnym dalszym świadczeniu przez niego na rzecz banku, utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Strona powodowa wskazała w pozwie szereg argumentów wskazujących na wadliwość prawną podstawy jej świadczenia, przez co szuka ochrony prawnej mającej usunąć stan niepewności co do jej istnienia. W razie ich potwierdzenia na etapie prowadzenia postępowania rozpoznawczego doszłoby do stanu, w którym po stronie pozwanego mogłoby dojść do znacznego wzbogacenia kosztem majątku strony powodowej przy założeniu, że w ramach rozliczenia pomiędzy stronami sporu bank byłby uprawniony do zwrotu udostępnionego powodowi kapitału. W ramach prowadzonego postępowania prowizorycznego na etapie rozpoznania wniosku o zabezpieczenie ustalono bowiem, że kwota ta została już na rzecz banku przez wnioskującego uiszczona ze znaczną nadwyżką. Wynika zatem z tego, że uwzględnienie wniosku w zakresie wynikającym z postanowienia zapewni uprawnionemu należytą ochronę oraz nie będzie stanowiło obciążenia ponad potrzebę obowiązanego banku (art. 730 ¹ § 3 k.p.c.) .

Wniosek podlegał oddaleniu w zakresie, w jakim strona powodowa domagała się zakazania pozwanemu złożenia oświadczeń woli o wypowiedzeniu umowy kredytu. Skoro bowiem w ocenie Sądu doszło do uprawdopodobnienia roszczenia o ustalenie nieważności umowy, to bezcelowym byłoby nakładanie zakazu, który nie odniósłby skutku prawnego – nie jest bowiem prawnie skuteczne wypowiedzenie umowy nieważnej, ani wzywanie do zapłaty świadczeń, jakie miały z niej wynikać, czy wreszcie sankcyjne ich oprocentowanie również na podstawie umowy. Poza tym nawet przy założeniu tezy przeciwnej o ważności umowy kredytu, niespłacanie rat przez stronę powodową miałoby swoje oparcie w skutecznym i tymczasowo modyfikującym zobowiązanie ( verba legis normującym prawa i obowiązki stron postępowania na czas jego trwania – art. 755 § 1 pkt 1 k.p.c.) orzeczeniu Sądu, przez co również potencjalne działania banku wywodzone z tego faktu nie powinny odnieść skutku. Poza tym wniosek podlegał oddaleniu w części, w jakiej dotyczył okresu sprzed wydania postanowienia o zabezpieczeniu z uwagi na wzięcie pod rozwagę stanu z chwili orzekania i prospektywne skutki orzeczenia ułatwiające jego skuteczność.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

ZARZĄDZENIE

1)  (...)

2)  (...)

3)  (...)

(...)