Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Małgorzata Szymkiewicz-Trelka
Protokolant:	Sekretarz sądowy Mikołaj Perz

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko (...) Company z siedzibą w D. (Irlandia)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

z dnia 6 lutego 2024 r., sygn. akt II C 778/23

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz (...) Company z siedzibą w D. kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed sądem drugiej instancji wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie należnymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w tym zakresie do dnia zapłaty.

Sygn. akt XXVII Ca 1168/24

UZASADNIENIE

Niniejsza sprawa jest rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym i do uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego stosuje się art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., zgodnie z którym, jeżeli Sąd odwoławczy nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy w Warszawie zważył co następuje:

apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Istota postępowania apelacyjnego sprowadzała się do oceny czy wykazane w toku postępowania przyczyny opóźnienia lotu stanowią nadzwyczajne okoliczności zwalniających pozwanego – zgodnie z Rozporządzeniem nr 261/2004 – z odpowiedzialności za wypłatę stronie powodowej żądanej w pozwie kwoty.

Oceniając ustalony stan faktyczny Sąd I instancji wskazał, że przyczyna opóźnienia lotu w postaci wprowadzenia restrykcji slotowych stanowi okoliczność nadzwyczajną w rozumieniu art. 5 ust. 3 Rozporządzenia 261/2004, a w konsekwencji pomimo stwierdzonego opóźnienia, nie zachodziły podstawy do przyznania odszkodowania.

Powyższe stanowisko zakwestionowała strona powodowa, zarzucając rozstrzygnięciu m. in. naruszenie art. 5 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 poprzez jego błędną wykładnię polegającą na błędnym przyjęciu, że problemy z pojemnością kontroli ruchu lotniczego i wydanym na ich skutek ograniczeń przez Europejską Organizacją ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrze stanowią okoliczność nadzwyczajna, pomimo tego, że inni przewoźnicy wykonywali loty w dniu 8 września 2022 r. na/z lotniska L. G. w godzinach zbliżonych.

W tym zakresie należy wskazać, że zgodnie z art. 5 ust. 3 powołanego rozporządzenia obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Przepis art. 7 rozporządzenia stosuje się przy tym również w przypadku, gdy pasażerowie lotów opóźnionych poniosą stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny, polegającą na przybyciu do ich miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu, co wynika z wykładni art. 7 ww. rozporządzenia dokonanej przez Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r., C-402/07 i C-432/07.

Jednocześnie z motywu 14 preambuły powołanego rozporządzenia wynika, że zobowiązania przewoźników lotniczych powinny być ograniczone lub ich odpowiedzialność wyłączona w przypadku gdy zdarzenie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Okoliczności te mogą, w szczególności, zaistnieć w przypadku destabilizacji politycznej, warunków meteorologicznych uniemożliwiających dany lot, zagrożenia bezpieczeństwa, nieoczekiwanych wad mogących wpłynąć na bezpieczeństwo lotu oraz strajków mających wpływ na działalność przewoźnika.

Odpowiedzialność przewoźnika lotniczego w ramach powołanego rozporządzenia jest wyłączona tylko wtedy, gdy przewoźnik dowiedzie, że odwołanie lotu (lub duże opóźnienie, co wynika z powołanego wyżej wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 19 listopada 2009 r., C-402/07 i C-432/07), jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

W świetle wywodów zawartych w wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 22 grudnia 2008 r. w sprawie C-549/07 należy zatem przyjąć, że nadzwyczajną okolicznością w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia 261/2004 jest tylko taka, która - ze względu na swój charakter lub źródło - nie wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i nie pozwala mu na skuteczne nad nią panowanie.

Zgodnie z punktem 15 preambuły Rozporządzenia nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lutego 2004 r., nadzwyczajne okoliczności są uznawane za sytuacje, w których decyzja kierownictwa lotów dotycząca konkretnego samolotu skutkuje znacznym opóźnieniem w danym dniu.

Dodatkowo Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 4 maja 2017 roku (pkt 50) wskazał, że w sytuacji, w której opóźnienie wynoszące w chwili lądowania na lotnisku docelowym co najmniej trzy godziny jest następstwem nie tylko nadzwyczajnej okoliczności, ale także innej, nienależącej do tej kategorii okoliczności, zadaniem sądu krajowego jest ustalenie, czy w odniesieniu do części opóźnienia, co do której przewoźnik lotniczy twierdzi, że jest ona następstwem nadzwyczajnej okoliczności, przewoźnik ten udowodnił, że owa cześć opóźnienia jest następstwem nadzwyczajnej okoliczności, której nie można było uniknąć, mimo że podjęte zostały wszelkie racjonalne środki, i w odniesieniu do której podjął on wszelkie racjonalne środki zmierzające do uniknięcia jej następstw. W wypadku udzielenia na powyższe pytanie odpowiedzi twierdzącej zadaniem tego sądu będzie odliczenie od łącznego czasu opóźnienia lotu w chwili lądowania na lotnisku docelowym opóźnienia będącego następstwem owej nadzwyczajnej okoliczności.

Kolejno Trybunał podniósł, że „w celu dokonania oceny, czy w takiej sytuacji z tytułu opóźnienia tego lotu w chwili lądowania na lotnisku docelowym powinno zostać wypłacone odszkodowanie przewidziane w art. 7 rozporządzenia nr 261/2004, sąd krajowy powinien zatem wziąć pod uwagę wyłącznie opóźnienie będące następstwem okoliczności niemającej nadzwyczajnego charakteru, ze względu na które odszkodowanie może zostać wypłacone jedynie wówczas, gdy wynosi ono co najmniej trzy godziny w chwili lądowania lotnisku docelowym”.

Mając powyższe na uwadze podzielić należy ocenę pozwanego, że wobec wyników postępowania dowodowego nie powinno budzić wątpliwości, że nałożone na przewoźnika restrykcje slotów zw. z brakiem wymaganej przepustowości (którym to okoliczności nie można było uniknąć przy użyciu wszelkich racjonalnych środków) spowodowały opóźnienie lotu uzasadniające wyłączenie odpowiedzialności przewoźnika w niniejszej sprawie na podstawie art. 5 ust. 3 Rozporządzenia nr 261/2004. Uznać należy, że ograniczenia nałożone na przewoźnika stanowiły okoliczność, na którą pozwana nie miała jakiegokolwiek wpływu, a ograniczenia w zakresie startu wydano zarówno bezpośrednio do spornego lotu, ale i poprzednich lotów rotacji. Wskazać również należy, że pozwany nie posiadał możliwości przeciwdziałania ograniczeniom służb kontroli lotów, jak również nie mógł podejmować środków zmierzających do ich osiągnięcia, a w konsekwencji nie sposób oczekiwać jakoby były możliwe podjęte przez niego środki celem uniknięcia opóźnienia. Tym samym, biorąc pod uwagę ustaloną przez TSUE wykładnię art. 5 ust. 3 Rozporządzeni nr 261/2004, uznać należało, że przyczyna opóźnienia lotu ponad trzy godziny miała charakter nadzwyczajny, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, a podniesiony w tym zakresie zarzut naruszenia art. 5 ust. 3 Rozporządzenia nie zasługiwał na uwzględnienie.

Zarzut naruszenia art. 6 k.c. również nie zasługiwał na uwzględnienie. Zasady przewidziane w tym przepisie dotyczą jedynie negatywnych skutków związanych z nieudowodnieniem przez stronę faktów, z których wywodzi ona skutki prawne (aspekt materialnoprawny rozkładu ciężaru dowodu). Poza jego dyspozycją pozostaje natomiast aspekt procesowy, w tym między innymi kwestia, czy strona wywiązała się z obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodzi określone skutki prawne. Inaczej rzecz ujmując, regulacja zawarta w art. 6 k.c. (i art. 232 zdanie 1 k.p.c.) koresponduje wyłącznie z etapem, w którym odtwarza się fakty, jej wpływ na subsumcję ma charakter wtórny, zachodzi tylko wówczas, gdy sąd uzna, że określone okoliczności faktyczne nie mają pokrycia w materialne dowodowym. Wynika to stąd, że ciężar udowodnienia ( onus probandi) pozwala rozstrzygnąć sprawę merytorycznie, także wówczas, gdy sąd nie zdołał w ogóle (w pewnej części) wyjaśnić stanu faktycznego sprawy. Czym innym jest natomiast sytuacja, w której sąd ocenia materiał dowodowy, kieruje się metodą poznawczą z art. 233 § 1 k.p.c., i na tej podstawie dokonuje wiążących ustaleń stanu faktycznego, które „podciągane” są pod odtworzony zakres desygnatów normy prawa materialnego. W tym wypadku nie dochodzi do właściwego lub niewłaściwego „rozłożenia ciężaru dowodowego”.

Sąd Okręgowy nie podzielił również zarzutu opisanego jako zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Powołany zarzut strona powodowa opierała głównie na podstawie przedstawionych do akt sprawy wydruków ze strony flightstats.com, wskazując, że w zbliżonych godzinach lotu co sporny lot, istniała możliwość rozpoczęcia rejsów innych przewoźników. Samodzielnie okoliczność ta nie przesądza jednak o braku wprowadzenia ograniczeń restrykcji slotowych dla spornego lotu i lotów przewidzianych dla niego w rotacji. Innymi słowy samodzielnie fakt, że rejsy innych przewoźników lotniczych były wykonywane planowo nie wpływa na ocenę nadzwyczajności wprowadzonych restrykcji i możliwości ich przeciwdziałania po stronie pozwanego. Restrykcje slotowe nie oznaczają bowiem, że wszelkie rejsy ze spornego lotniska będą odwołane, bądź opóźnione. W tym stanie rzeczy wykazanie faktu nałożenia na pozwanego restrykcji pozostawał udowodniony i związany z powstałym w niniejszej sprawie opóźnieniem.

W końcu na uwzględnienie nie zasługiwał zarzut naruszenia art. 5 ust. 3 i art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia (WE) nr 261/2004. Jak już wskazano stwierdzenie nadzywczajnej okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków stanowi przesłankę uwalniającą przewoźnika od opóźnienia w spornym locie. W tym stanie rzeczy nie zachodziła podstawa do zasądzenia roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia (WE) nr 261/2004 r.

Jedynie na marginesie odnosząc się do powoływanych w apelacji orzeczeń tut. Sądu w innym składzie (por .przytoczony w uzasadnieniu apelacji wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 15 lutego 2024 r., V Ca 3393/23), Sąd Okręgowy wskazuje, że nie jest on wiążący przy rozstrzyganiu przez tut. Sąd w ramach powagi rzeczy osądzonej (art. 365 i 366 k.p.c.), ze względu na brak tożsamości roszczeń (aspekt przedmiotowy). Wyrażone w uzasadnieniu ww. orzeczeniu oceny oraz ustalenia nie są również objęte powagą rzeczy osądzonej, gdyż z tej mocy korzysta wyłącznie treść sentencji. Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd Okręgowy nie uwzględnił stanowiska Sądu Okręgowego wyrażonego w ww. orzeczeniu jako elementu rozstrzygającego niniejszy spór. Jednocześnie w związku z odmienną oceną faktów w niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy nie podzielił również oceny prawnej wyrażonej w przytoczonym orzeczeniu.

Mając na względzie powyższe Sąd odwoławczy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c., w zw. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. obciążając nimi w całości powoda, gdyż jego apelacja podlegała oddaleniu w całości. Zasądzone koszty na rzecz pozwanego obejmują wynagrodzenie jego pełnomocnika w wysokości ustalonej zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.