Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2025 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia (del.) Anna Perkowska
Protokolant:	sekr. sądowy Kamila Jankowska

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2025 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. J. i K. J.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy–Mokotowa w W.

z dnia 31 października 2023 roku, sygn. akt II C 880/23

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od każdego z powodów na rzecz pozwanego kwoty po 450,00 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sygn. akt XXVII Ca 208/24

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie należy wskazać, że niniejsza sprawa toczyła się w postępowaniu uproszczonym, dlatego uzasadnienie orzeczenia Sądu Okręgowego ma formę uproszczoną, co wynika z treści art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., stosownie do którego, jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Apelacja powodów jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy wskazuje, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził w sprawie postępowanie dowodowe i na jego podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własną podstawę rozstrzygnięcia.

W odniesieniu do rozważań prawnych Sądu Rejonowego, Sąd drugiej instancji w całości podzielił oceny prawne sformułowane przez Sąd pierwszej instancji. Apelacja powodów stanowiła jedynie polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem wydanym w przedmiotowej sprawie przez Sąd Rejonowy.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej - niż przyjął sąd - wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie przez skarżącego. W judykaturze powszechnie przyjmuje się, że zarzucenie naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu podstaw tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99; z 2 kwietnia 2003 r., I CKN 160/01; z 15 kwietnia 2004 r., IV CK 274/03; z 29 czerwca 2004 r., II CK 393/03). Jeżeli bowiem z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby nawet w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 27 września 2002 r., II CKN 817/00).

W analizowanej sprawie Sąd Odwoławczy nie dostrzegł w rozumowaniu Sądu pierwszej instancji naruszenia zasad swobodnej oceny dowodów na gruncie art. 233 § 1 k.p.c., a zarzuty stawiane przez apelujących nie mogły odnieść postulowanego przez nich skutku.

Stosownie do art. 7 ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 pasażerowie otrzymują odszkodowanie w wysokości:

a)  250 EUR dla wszystkich lotów o długości do 1.500 kilometrów,

b)  400 EUR dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1.500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1.500 do 3.500 kilometrów,

c)  600 EUR dla wszystkich innych lotów niż loty określone w lit. a) lub b).

Przy określeniu odległości, podstawą jest ostatni cel lotu, do którego przybycie pasażera nastąpi po czasie planowanego przylotu na skutek opóźnienia spowodowanego odmową przyjęcia na pokład lub odwołaniem lotu.

Uprawnienie do żądania odszkodowania zostało rozszerzone na pasażerów lotów opóźnionych, jeżeli poniosą stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny, tzn. jeżeli przybędą do ich miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu. Taką wykładnię przyjął Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 19 listopada 2009 roku w sprawach połączonych C-402/07 i C 432/07 mających za przedmiot wnioski o wydanie na podstawie art. 234 WE orzeczeń w trybie prejudycjalnym, złożone w postępowaniu C. S., G. S., A. S. p-ko (...) (C-402/07) oraz S. B., K. L. p-ko A. France SA (C-432-07). Jak zauważył Trybunał ,,Artykuły 5, 6 i 7 rozporządzenia nr 261/2004 ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów należy interpretować w ten sposób, że do celów stosowania prawa do odszkodowania pasażerów opóźnionych lotów można traktować jak pasażerów odwołanych lotów oraz że mogą oni powoływać się na prawo do odszkodowania przewidziane w art. 7 tego rozporządzenia, jeżeli z powodu tych lotów poniosą stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny, tzn. jeżeli przybędą do ich miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu.

Rozporządzenie nr 261/2004 w art. 5 ust. 3 stanowi zaś, że obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

Z utrwalonego orzecznictwa TSUE wynika, że pojęcie nadzwyczajnych okoliczności w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 obejmuje zdarzenia, które ze względu na swój charakter lub źródło nie wpisują się w normalne wykonywanie działalności danego przewoźnika lotniczego i pozostają poza zakresem jego skutecznej kontroli, przy czym te dwie przesłanki muszą być spełnione kumulatywnie, a ich zbadanie wymaga przeprowadzenia oceny każdego przypadku z osobna (zob. wyroki TSUE: z dnia 23 marca 2021 r., C-28/20; z dnia 7 lipca 2022 r., C-308/21). Ponadto, mając na uwadze z jednej strony cel tego rozporządzenia wskazany w jego motywie 1, którym jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony pasażerów, oraz z drugiej strony to, że art. 5 ust. 3 tego rozporządzenia stanowi odstępstwo od zasady prawa pasażerów do odszkodowania w przypadku opóźnienia lotu, pojęcie nadzwyczajnych okoliczności w rozumieniu tego przepisu należy wykładać ściśle (wyrok TSUE z dnia 23 marca 2021 r., C-28/20, i przytoczone tam orzecznictwo).

Niewątpliwie zatem, opóźnienie nie rodzi po stronie pasażera prawa do odszkodowania, jeżeli przewoźnik lotniczy jest w stanie dowieść, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo, podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego.

Powyższa okoliczność była kwestią sporną, jednak Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił, że na gruncie niniejszej sprawy nastąpiła nadzwyczajna okoliczność wyłączająca odpowiedzialność przewoźnika w myśl art. 5 ust. 3 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 w postaci przyznawanych przez E. slotów (zgód na start i lądowanie samolotu). Podkreślić należy, że zobowiązanie przewoźników lotniczych powinno być ograniczone lub ich odpowiedzialność wyłączona w przypadku, gdy zdarzenie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

W przedmiotowej sprawie bezspornym pozostawało, że lot nr (...) realizowany przez pozwanego 25 czerwca 2022 r., którego uczestnikami byli powodowie był opóźniony, przy czym czas opóźnienia wynosił ponad 3 godziny. W oparciu o przedstawione przez strony dowody Sąd ustalił, że wszystkie loty w rotacji poprzedzające sporny lot, jak i lot skarżony miały opóźnienie wynikające z przyczyn niezależnych od pozwanej. Z uwagi bowiem na restrykcje slotowe, Służba Kontroli Lotów zmieniała godziny lotów (...), (...), (...) i (...), co doprowadziło ostatecznie do opóźnienia lotu (...).

Wystąpienie restrykcji w dniu 25 czerwca 2022 r. pokazuje lista regulacji wydanych przez E.. Wynikają z niej restrykcje związane z wojną na U. i problemami z pojemnością kontroli ruchu lotniczego. Trasa przelotu części lotów przebiegała niespornie nad terytorium P. bezpośrednio graniczącej z U., dlatego też sieć E. wydała dla polskiej przestrzeni powietrznej stosowne regulacje. Depesze obejmowały loty nr (...) i (...) i wynikało z nich, że dla polskiej przestrzeni powietrznej możliwe są bardzo duże opóźnienia w związku z pozostawieniem otwartych wyłącznie dwóch sektorów. Ponadto, wskazane w depeszach regulacje wynikały również ze strajku kontrolerów ruchu lotniczego w Polsce w II kwartale 2022 r. Ze względu na regulacje również lot (...) doznał niezależnego od pozwanej opóźnienia i zamiast o 05:25 UTC wyleciał dopiero o 06:49 UTC.

Trafnie Sąd Rejonowy przyjął, że pozwana mogłaby wykonać terminowo lot (...), gdyby nie wydane w związku z restrykcjami slotowymi depesze zmieniające godziny wylotów tak, że wszystkie loty w rotacji doznawały opóźnień. Pozwana nie miała żadnego wpływu na powyższe decyzje, a samolot nie mógł wystartować, mimo braku wolnego slotu i wbrew decyzji Służby Kontroli Lotów.

Zatem, przedmiotowy lot od początku nie mógł odbyć się zgodnie z planem, bowiem z uwagi na wprowadzone restrykcje slotowe Służba Kontroli Lotów (ATC) zmieniła godziny lotów bezpośrednio wykonywanych przed lotem, jakim lecieli powodowie, co skutkowało opóźnieniami w rotacji wszystkich samolotów (...). Co więcej, decyzje sieci E. wydawane były jeszcze zanim załoga wystąpiła z wnioskiem o zmianę czasu startu, związaną z opóźnieniem rotacji. Pomimo zgłoszenia zmian względem planowanych czasów startów poszczególnych lotów, loty te i tak nie mogłyby odbyć się w planowanym czasie z powodu wcześniej nałożonych ograniczeń sieci E., wynikających m.in. z konfliktu na U., co stanowiło okoliczność niezależną, będącą poza kontrolą pozwanej.

Słusznie Sąd Rejonowy podkreślił, że sloty lotniskowe zapewniają linii lotniczej prawo do korzystania z lotnisk, lecz w określonych godzinach, przy czym pozwana podobnie jak i inne linie lotnicze zobligowane są do szczegółowego przestrzegania slotów przyznawanych przez organ zewnętrzny, celem zapewnienia bezpieczeństwa pasażerom i obsłudze samolotu. Nie ulega wątpliwości, że ruch lotniczy na całym świecie koordynowany jest przez podmioty zewnętrzne, co oznacza, że przewoźnik bezwzględnie musi dostosowywać się do poleceń organów nadrzędnych, szczególnie w przypadku niewydania zgody na start samolotu. Tym samym, utratę slotów przez przewoźnika w realiach rozpoznawanej sprawy należy uznać za niezależną od pozwanej. Zatem, nawet gdyby przewoźnik dysponował kilkoma zastępczymi samolotami, to nie mógłby zapewnić pasażerom odlotu o planowej wcześniej godzinie, gdyż nie otrzymałby slotu z uwagi na brak dostępnej przestrzeni powietrznej. Pozwana nie była uprawniona do decydowaniu o chwili startu, gdyż leży to w gestii Służb Kontroli Ruchu Lotniczego, które decydują o kolejce startu poszczególnych opóźnionych lotów, przy uwzględnieniu także lotów zaplanowanych w odpowiednich godzinach, a które mogły odbywać się bez większych opóźnień.

W konsekwencji powyższych rozważań na uwzględnienie Sądu Odwoławczego nie zasługują również zarzuty dotyczące naruszenia art. 5 ust. 3 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 PE i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. w zw. z punktem 15 preambuły Rozporządzenia (WE) nr 261/2004, bowiem w toku postępowania przewoźnik niewątpliwie wykazał, że w niniejszej sprawie zaistniały niezależnie od niego nadzwyczajne okoliczności, które spowodowały opóźnienie lotu, a których nie można było uniknąć. Wbrew twierdzeniom skarżących, nie sposób także przyjąć, aby brak odpowiedzi na reklamację stanowił automatycznie o jej uznaniu przez pozwaną.

Mając na względzie całość przeprowadzonych rozważań, Sąd Okręgowy oddalił apelację powodów na podstawie art. 385 k.p.c., o czym orzeczono w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

O kosztach procesu w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., obciążając każdego z powodów obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania. Koszty postępowania obejmowały koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika pozwanego, w wysokości przewidzianej w § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. O odsetkach należnych od zasądzonych kosztów Sąd Okręgowy orzekł z urzędu na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. O powyższym orzeczono w punkcie drugim sentencji wyroku.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji orzeczenia.