Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVI Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Jerzy Kiper

Protokolant: Angela Zakrzewska

po rozpoznaniu 8 grudnia 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. W.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.

o zapłatę

1)  zasądza od (...)spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz P. W. kwotę 198.192,89 EUR (sto dziewięćdziesiąt osiem tysięcy sto dziewięćdziesiąt dwa euro osiemdziesiąt dziewięć eurocentów) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie
od 6 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty;

2)  zasądza od (...)spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz P. W. kwotę 60.000,00 zł (sześćdziesiąt tysięcy złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia Jerzy Kiper

Sygn. akt XXVI GC 401/22

UZASADNIENIE

Pozwem z 18 maja 2021 roku P. W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., aktualnie (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. (dalej: „(...)”) kwoty 198 192,89 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 6 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty a także o zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W dniu 14 czerwca 2021 roku Referendarz sądowy w Sądzie Okręgowy w Warszawie wydał nakaz zapłaty orzekając zgodnie z żądaniem pozwy. Nakaz ten został sprostowany postanowieniem z 1 lipca 2021 roku.

W dniu 7 lipca 2021 roku (...)wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym zaskarżając go w całości oraz wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasadzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 18 grudnia 2019 roku (...) zawarła z P. W. Umowę sprzedaży, zgodnie z którą (...) zobowiązała się sprzedać P. W. łódź motorową (...) (dalej: „Jacht”) za cenę w wysokości 1 074 216,20 euro netto powiększoną o podatek VAT w wysokości 23 % (dalej: „Umowa”).

W § 2 ust. 1 Umowy P. W. do dnia 31 grudnia 2019 roku miał dokonać zapłaty tytułem zaliczki wstępnej kwoty w wysokości 50 000 euro powiększonej o 23 % podatku VAT w wysokości 11 500 euro.

Zgodnie z § 2 ust. 5 Umowy (...) oświadczyła, że w przypadku gdy P. W. nie otrzyma finansowania (leasingu) na zakup Jachtu do 30 stycznia 2020 roku zaliczka wstępna miała zostać mu zwrócona w całości a Umowa miała ulec rozwiązaniu.

Strony zawarły Aneks nr 1 do Umowy, zgodnie z którym P. W. w terminie do dnia 15 lutego 2020 roku miał dokonać zapłaty tytułem Zaliczki nr 2 na zakup Jachtu kwoty 111 132,43 euro powiększonej o 23 % podatku VAT w wysokości 25 560,46 zł.

Zgodnie z treścią Aneksu nr 1 strony ustaliły ponadto, że w przypadku gdy P. W. nie otrzyma finansowania (leasingu) na zakup Jachtu do dnia 27 marca 2020 roku (...) zwróci mu wpłacone zaliczki w całości, a Umowa ulegnie rozwiązaniu.

Strony zawarły także Aneks nr 2 do Umowy, w którym strony oświadczyły, że P. W. dokonał zapłaty tytułem zaliczek na zakup Jachtu łącznej kwoty w wysokości 161 132,43 euro powiększonej o 23 % podatku VAT w wysokości 37 060,46 euro.

Zgodnie z pkt 3 Aneksu do Umowy P. W., po uzyskaniu finansowania (leasingu), w terminie do 15 września 2020 roku miał dokonać zapłaty tytułem Zaliczki nr 2 na zakup Jachtu w wysokości 349 120,18 euro powiększonej o 23 % podatku VAT w wysokości 80 297,64 zł.

Zgodnie z pkt 6 Aneksu nr 2 do Umowy (...) oświadczyła, że w przypadku gdy P. W. nie otrzyma finansowania (leasingu) na zakup Jachtu do dnia poprzedzającego płatności Zaliczki nr 2 wpłacone zaliczki zostaną zwrócone P. W. w całości w terminie 14 dni od rozwiązania Umowy, a Umowa ulegnie rozwiązaniu.

Zgodnie z pkt 7 Aneksu nr 2 do Umowy strony ustaliły, że w przypadku, gdy (...) nie dokona zwrotu zaliczki zgodnie z postanowieniami § 2 ust. 2 w terminie do dnia 22 maja 2020 roku, niniejsza umowa ulegnie rozwiązaniu ze skutkiem natychmiastowym, a (...) dokona zwrotu wszystkich wpłaconych przez P. W. zaliczek w terminie 14 dni od daty rozwiązaniu Umowy.

(dowód: Umowa wraz z załącznikami k. 18-22, Aneks nr 1 k. 23-24, Aneks nr 2 k. 25-27)

W dniu 30 grudnia 2019 roku P. W. zapłacił (...) kwotę 61 500 euro.

W dniu 27 lutego 2020 roku P. W. zapłacił (...) kwotę 136 692,89 euro.

(dowód: Potwierdzenia przelewu k. 28-29)

P. W. zlecił M. P. podjęcie działań mających na celu uzyskanie finansowania na zakup Jachtu, w tym opracowanie wniosków leasingowych. M. P. prowadził negocjacje w celu zawarcia umowy leasingu Jachtu m.in. z (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) S.A.

W dniu 10 lutego 2020 roku P. W. złożył wniosek o udzielenie leasingu przez spółkę (...) sp. z o.o.

(dowód: wniosek z 10 lutego 2020 roku wraz z załącznikami k. 249-270, zeznanie świadka M. P. k. 312-313, zeznanie P. W.
k. 447)

(...) miała pomóc P. W. z uzyskaniu finansowania zakupu Jachtu.

(...) nie dostarczyła dokumentów określających specyfikację techniczną Jachtu, o okazanie których wniosły podmioty, z którymi powód prowadził negocjacje w celu uzyskania finansowania

(dowód: zeznania P. W. k. 446-447)

W styczniu 2020 roku P. W. oraz przedstawiciel (...) odbyli spotkanie w Banku (...) S.A. w celu zawarcia umowy leasingu na zakup Jachtu. Podczas spotkania nie doszło do zawarcia umowy leasingu.

(dowód: zeznania K. M. k. 313-314)

P. W. nie uzyskał finansowania zakupu Jachtu.

(okoliczność bezsporna)

W wiadomości e-mail z 3 kwietnia 2020 roku przedstawiciel (...) wskazał, że z uwagi na utratę płynności finansowej spółka ta nie posiada środków, aby zwrócić P. W. zaliczki.

Pismem z 6 kwietnia 2020 roku P. W. wezwał (...) do zapłaty kwoty 198 192,89 zł w terminie do 15 kwietnia 2020 roku z tytułu rozwiązania Umowy, na którą składała się kwota 61 500 euro wpłacona 30 grudnia 2019 roku z tytułu zaliczki oraz kwota 136 692,83 euro wpłacona 17 lutego 2020 roku z tytułu zaliczki.

W wiadomość e-mail z 13 kwietnia 2020 roku przedstawiciel (...) wskazał, że spółka ta nie posiada wystarczających środków finansowych na zwrot zaliczki.

W wiadomości e-mail z 28 kwietnia 2021 roku przedstawiciel (...) wskazał, że spółka nie posiada wystarczających środków finansowych na zwrot zaliczki w całości i wniósł o rozłożenie płatności na raty.

Pismem z 30 września 2020 roku ponownie P. W. wezwał (...) do zapłaty kwoty 198 192,89 zł w terminie do 8 października 2020 roku z tytułu rozwiązania Umowy, na którą składała się kwota 61 500 euro wpłacona 30 grudnia 2019 roku z tytułu zaliczki oraz kwota 136 692,83 euro wpłacona 17 lutego 2020 roku z tytułu zaliczki.

(dowód: wiadomość z 3 kwietnia 2020 roku k. 3, pismo z 6 kwietnia 2020 roku k. 36-37, korespondencja e-mail k. 39-41, pismo z 30 września 2020 roku k. 42-43)

(...) nie zwróciła P. W. wpłaconych zaliczek.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 2 stycznia 2020 roku (...) zapłaciła na rzecz (...) kwotę 40 000 euro z tytuł zapłaty zaliczki na Jacht.

W dniu 15 stycznia 2020 roku (...) zapłaciła na rzecz (...) kwotę 40 000 euro z tytuł zapłaty zaliczki na Jacht.

W dniu 19 lutego 2020 roku (...) zapłaciła na rzecz (...) kwotę 100 000 euro z tytułu zaliczki za Jacht.

(dowód: potwierdzenia przelewów k. 87-89)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił również częściowo na podstawie okoliczności bezspornych oraz w oparciu o ww. dowody z dokumentów, których treść nie była kwestionowana przez strony, również i Sąd nie widział podstaw by czynić to z urzędu. Wprawdzie dokumenty stanowią dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c. to stosowanie do treści art. 233 § 1 k.p.c. Sąd, dokonując ich oceny w ramach swobodnej oceny dowodów uznał je za wiarygodne i w pełni przydatne dla ustalenia faktycznego, a w konsekwencji, poczynił na ich podstawie ustalenia stanu faktycznego. Ustalenia faktyczne Sąd poczynił także w oparciu o okoliczności bezsporne, które na podstawie art. 230 k.p.c. w zw. z art. 229 k.p.c. zostały przyjęte za udowodnione.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił także na podstawie zeznań M. P. (k. 312-313), które Sąd uznał za przydatne w zakresie w jakim świadek zeznał, że P. W. zlecił podjęcie mu działać w uzyskaniu finansowania zakupu Jachtu oraz, że (...) nie dostarczyła dokumentów określających specyfikację techniczną Jachtu, o okazanie których wniosły podmioty, z którymi powód prowadził negocjacje w celu uzyskania finansowania. Zeznania te Sąd uznał za wiarygodne ponieważ świadek posiadał wiedzę o okolicznościach o których zeznawał.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił także na podstawie zeznań K. M. (k. 313-314), które Sąd uznał za przydatne w celu ustalenia w styczniu 2020 roku P. W. oraz przedstawiciel (...) odbyli spotkanie w Banku (...) S.A. w celu zawarcia umowy leasingu na zakup Jachtu oraz, że podczas spotkania nie doszło do zawarcia umowy leasingu. Zeznania te Sąd uznał za wiarygodne ponieważ świadek posiadał wiedzę o okolicznościach o których zeznawał.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił także na podstawie zeznań P. W. (k. 446-447), które Sąd uznał za przydatne w celu ustalenia, że (...) miała pomóc P. W. z uzyskaniu finansowania zakupu Jachtu, a także co do faktu podejmowania przez niego działań zmierzających do uzyskania finansowania, które ostatecznie okazały się nieskuteczne z powodu braku współdziałania pozwanej. Zeznania te Sąd uznał za wiarygodne, ponieważ powód brał udział w wydarzeniach o których zenawał.

Zeznania A. K. (k.310-312) okazały się być nieprzydatne w celu ustalenia stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia ponieważ nie miała ona wiedzy czy P. W. podejmował działania w celu uzyskania leasingu.

Sąd pominął wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań T. W., w charakterze strony, z uwagi na jego nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie 8 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszym postępowaniu, z uwagi na brak uzyskania finansowania zakupu Jachtu, powód dochodził zwrotu wpłaconych na rzecz pozwanej zaliczek w łącznej wysokości 198 192,89 euro.

Wnosząc o oddalenie powództwa pozwana wskazała, że powód działając w złej wierze nie podjął stosownych działań w celu uzyskania finansowania zakupu Jachtu i wykorzystuje postanowienia Umowy w celu odzyskania zainwestowanych środków finansowych. Pozwana zaś poczyniła już nakłady na wybudowanie zamówionego przez powoda Jachtu. Wobec powyższego zdaniem pozwanej żądanie powoda jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i nie zasługuje na ochronę prawną.

W pierwszej kolejności wskazać, należy że strony nie kwestionowały faktu zawarcia Umowy, jej treści oraz faktu wpłacenia przez powoda zaliczek na zakup Jachtu, a także braku uzyskania finansowania zakupu Jachtu i braku zwrotu wpłaconych zaliczek. Istotę sporu stanowiło natomiast ustalenia czy żądanie zwrotu zaliczek przez powoda narusza zasady współżycia społecznego.

Choć pozwana co do zasady nie kwestionowała, że powód nabył prawo do żądania zwrotu wpłaconych zaliczek, Sąd na wstępie odniesie się do tej kwestii. Zgodnie z § 2 ust. 5 Umowy strony ustaliły, że w przypadku braku uzyskania przez powoda finansowania na zakup Jachtu do 30 stycznia 2020 roku pozwana zwróci powodowi wpłaconą przez niego zaliczkę wstępną w całości, a Umowa ulegnie rozwiązaniu. Postanowienie to zostało zmienione Aneksem nr 2. Zgodnie z pkt 6 Aneksu nr 2 strony uzgodniły, że w przypadku gdy powód nie otrzyma finansowania na zakup Jachtu do dnia poprzedzającego płatności Zaliczki nr 2, to wpłacone przez niego zaliczki zostaną mu w całości zwrócone w terminie 14 dni od rozwiązania umowy, na wskazane w tym Aneksie konto bankowe. Zgodnie natomiast z pkt 7 Aneksu nr 2 do Umowy strony ustaliły, że w przypadku, gdy pozwana nie dokona zwrotu zaliczki w terminie do dnia 22 maja 2020 roku, niniejsza umowa ulegnie rozwiązaniu ze skutkiem natychmiastowym, a pozwana dokona zwrotu wszystkich wpłaconych przez powoda zaliczek w terminie 14 dni od daty rozwiązaniu Umowy (k.18-27).

W niniejszej sprawie bezsporne było, że powód nie uzyskał finansowania na zakup Jachtu. Bezsporne było także, że pozwana nie zwróciła powodowi wpłaconych zaliczek. Wobec powyższego należy zatem uznać, że zgodnie z pkt 7 Aneksu nr 2 umowa sprzedaży Jachtu uległa rozwiązaniu ze skutkiem natychmiastowym, a powód nabył prawo żądania zwrotu zaliczki. Skoro więc powód nabył prawo do żądania zwrotu zaliczki należy rozważyć czy dochodzone przez niego roszczenie nie narusza zasad współżycia społecznego.

Odnosząc się do tej kwestii na wstępie należy wskazać, że wynikający
z art. 5 k.c. zakaz czynienia ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego ma na celu zapobieżenie stosowaniu prawa w sposób, który prowadzi do skutków nieakceptowalnych z aksjologicznego punktu widzenia. Klauzula ta jednak każdorazowo musi być wypełniona konkretną treścią odnoszącą się do okoliczności sprawy, a kryterium oceny jest wykonywanie uprawnienia materialno-prawnego w aspekcie zasad współżycia społecznego, przez które należy rozumieć podstawowe reguły etycznego i uczciwego postępowania, akceptowane i godne ochrony reguły rzetelnego postępowania w stosunkach społecznych, takich jak "zasady słuszności", "zasady uczciwego obrotu", "zasady uczciwości" czy "lojalności" (por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2021 roku, III CSKP 26/21, LEX nr 3112367).

Przyjmuje się, że konstrukcja nadużycia prawa jest dopuszczalna również w stosunkach między przedsiębiorcami, jednakże z ograniczeniem do wyjątkowych sytuacji, a odmowa udzielenia ochrony prawnej musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących. Jest to uzasadnione specyfiką obrotu gospodarczego, w ramach którego zachodzi konieczność ciągłego i świadomego ponoszenia ryzyka, co profesjonaliści powinni umieć przewidywać. Przyznanie przedsiębiorcom nieograniczonej możliwości do powoływania się na art. 5 k.c. mogłoby prowadzić do praktycznego uchylenia zasady trwałości umów, z zagrożeniem dla pewności i bezpieczeństwa obrotu. (por. Wyrok Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2017 roku, II CSK 398/16, LEX nr 2309147, Wyrok Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2021 roku, V CSKP 76/21, LEX nr 3209912, Wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2021 roku, III CSKP 26/21, LEX nr 3112367).

Analizując stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że nie zostało wykazane, aby żądanie przez powoda zwrotu uiszczonych zaliczek, było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i nie zasługiwało na udzielnie mu ochrony prawnej. Należy bowiem wskazać, że powód podjął szereg działań mających na celu uzyskanie finansowania zewnętrznego na zakup Jachtu. Powód zlecił M. P. znalezienie potencjalnego podmiotu, z którym mógłby on zawrzeć umowę leasingu na zakup Jachtu oraz opracowanie odpowiednich wniosków leasingowych. M. P. prowadził natomiast w imieniu powoda negocjacje w celu zawarcia umowy leasingu m.in. z (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) S.A. (k.312-313) co doprowadziło do złożenia wniosku o udzielenie leasingu przez spółkę (...) sp. z o.o. (k.249-270). Ponadto w styczniu 2020 roku powód na zaproszenie powódki wziął udział w spotkaniu w (...) oddziale Banku (...) S.A., podczas którego miało dojść do zawarcia umowy leasingu (k. 313-314). Ponadto, jak wykazano w postępowaniu dowodowym, pozwana miała pomóc powodowi z uzyskaniu finansowania zakupu Jachtu. Posiadała ona bowiem doświadczenie niezbędne w doprowadzeniu do zawarcia odpowiedniej umowy leasingu (k.324-326). Tymczasem, jak zeznał M. P. oraz powód, pozwana nie dostarczyła powodowi dokumentów określających specyfikację techniczną Jachtu, o okazanie których wniosły podmioty, z którymi powód prowadził negocjacje w celu uzyskania finansowania. Wobec powyższego Sąd uznał, że w niniejszej sprawie nie zostało wykazane, aby powód w sposób rażący naruszył zasady słuszności", "zasady uczciwego obrotu", "zasady uczciwości" czy też "zasady lojalności". Co więcej, powód zgodnie z Umową podjął działania mające na celu zawarcie umowy leasingu. Choć do zawarcia takiej umowy nie doszło, a powód nie uzyskał finansowania zakupu Jachtu to nie można uznać, że dział on z naruszeniem zasad współżycia społecznego. Także okoliczność poczynienia przez pozwaną nakładów na poczet wybudowania zamówionego Jachtu nie stanowi zdaniem Sądu przesłanki wyłączającej jej odpowiedzialność. Skoro bowiem strony uzgodniły, że Umowa zostanie rozwiązana w przypadku braku uzyskania finansowania przez powoda, to fakt wpłacenia przez pozwaną odpowiednich zaliczek na rzecz podmiotu zobowiązanego do wybudowania Jachtu jest co do zasady bez znaczenia. W związku z powyższym Sąd uznał, że roszczenie powoda powstało.

Odnosząc się natomiast do kwestii wymagalności roszczenia należy wskazać, że zgodnie z pkt 7 Aneksu nr 2 do Umowy pozwana miała dokonać zwrotu wszystkich wpłaconych przez powoda zaliczek w terminie 14 dni od daty rozwiązaniu Umowy tj. od dnia 22 maja 2020 roku. Należy zatem uznać, że termin na zapłatę upłynął bezskutecznie 5 czerwca 2020 roku, a roszczenie powódki stało się wymagalne z dniem następnym.

Odnosząc się natomiast do roszczenia ubocznego należy wskazać, że zgodnie z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jak wskazano powyżej roszczenie powoda stało się wymagalne z dniem 6 czerwca 2020 roku. Od tego dnia powód nabył więc prawo do żądania zapłaty odsetek za opóźnienie.

W związku z powyższym Sąd uwzględnił roszczenie powoda w całości i zasądził na jego rzecz od pozwanej, na podstawie pkt 7 Aneksu nr 2 do Umowy oraz art. 481 § 1 k.c., kwotę 198 192,89 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 6 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd orzekł mając na uwadze wynik procesu. Rozstrzygnięcie o kosztach procesu nastąpiło na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 ust. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 roku. Z uwagi na to, że powództwo zostało uwzględnione w całości, Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 60.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (art. 98 § 1 ¹ k.p.c.). Na powyższą kwotę składała się uiszczona opłata od pozwu w wysokości 44 863 zł (k. 51), wynagrodzenie pełnomocnika powoda w wysokości 10 800 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł (k. 17) oraz zaliczka uiszczona na poczet wynagrodzenia kuratora w kwocie 4.320 zł.

W związku z powyższym Sąd orzekł jak w sentencji.

Sędzia Jerzy Kiper

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

Sędzia Jerzy Kiper