Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	SSR del. Michał Jakubowski
Protokolant:	protokolant Katarzyna Konarzewska

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2018 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa S. K. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W.

o zapłatę

orzeka

1.  Powództwo oddala.

2.  Odstępuje od obciążania powoda kosztami procesu.

Sygn. akt XXV C 2221/17

UZASADNIENIE

Pozwem z 11 maja 2015 r. S. K. (1) wystąpił przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, R. D., M. Z. o zasądzenie kwoty 160 000,00 zł wraz z odsetkami od dnia 11 maja 2015 r. do dnia zapłaty.

Uzasadniając swoje stanowisko powód wyjaśnił, iż na dochodzoną kwotę składa się odszkodowanie w wysokości 30 000,00 zł za prowadzenie przez pozwanych egzekucji bez tytułu prawnego, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w wysokości 130 000,00 zł poprzez poddanie powoda poniżającemu traktowaniu, urągającemu godności powoda (pozew – k. 3-4; pismo procesowe powoda uzupełniające braki formalne pozwu – k. 14).

R. D. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozwana podniosła, iż wywiedzione powództwo pozbawione jest podstaw faktycznych oraz prawnych. Egzekucja prowadzona przeciwko powodowi, opierała się na tytule wykonawczym. Obowiązek alimentacyjny obciążający powoda wygasł z dniem 29 kwietnia 2014 r. Zaległe alimenty na rzecz uprawnionej wyniosły jednak 117 123,42 zł. Ponadto na rzecz likwidatora ZUS z tytułu świadczeń wpłaconych do dnia 01 maja 2004 r. pozostaje do zapłaty kwota 18 260,22 zł. Organom egzekucyjnym udało się wyegzekwować jedynie kwotę 13 759,47 zł (odpowiedź na pozew R. D. – k. 34-37).

M. Z. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości wskazując, iż egzekucja prowadzona przeciwko powodowi jest zgodna z prawem (odpowiedź na pozew M. Z. – k. 66—66v).

Pozwany Skarb Państwa Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie powództwa w całości. Potrącenia świadczenia emerytalno-rentowego dokonywane były w granicach prawa, pozwany nie egzekwował należności likwidatora funduszu alimentacyjnego (oświadczenie złożone na rozprawie w dniu 21 października 2015 r. – k. 115

Wyrokiem z 21 października 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo S. K. (1) (wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 21 października 2015 r., XXV C 816/15 – k. 118).

Na skutek apelacji powoda Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z 22 czerwca 2017 r., VI ACa 311/16: (I) uchylił zaskarżony wyrok w stosunku do Skarbu Państwa – Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i zniósł postępowanie przed Sądem Okręgowym w stosunku do tego pozwanego oraz przekazując w tej części sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego; (II) oddalił apelację w stosunku do pozwanych R. D. i M. Z. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22 czerwca 2017 r. – k. 246-246v, uzasadnienie – k. 264-280).

Zajmując stanowisko w sprawie, Skarb Państwa – Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zastępowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej według norm przepisanych.

Pozwany wskazał, iż twierdzenia powoda nie zostały wykazane. Działaniom pozwanego nie można również przypisać bezprawności. Skarb Państwa – Prezes ZUS nie egzekwował w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko powodowi żadnych należności przysługujących mu jako likwidatorowi funduszu świadczeń alimentacyjnych, nie może być więc mowy o jakimkolwiek bezprawnym działaniu pozwanego (pismo procesowe pozwanego z 13 grudnia 2017 r. – k. 294-297).

Sąd ustalił, co następuje.

Postanowieniem z dnia 18 grudnia 1997 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia Krzyki zabezpieczył powództwo A. K. (1) działającej przez przedstawiciela ustawowego J. K. (1), w ten sposób, że zobowiązał pozwanego S. K. (1) do łożenia na rzecz małoletniej powódki po 500,00 zł miesięcznie ( dowód: kopia postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia- Krzyki sygn. akt: III RC 545/97 - k. 42).

Na podstawie powyższego postanowienia, na wniosek wierzycielki komornik przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy - Pragi Północ R. D. wszczęła egzekucję przeciwko S. K. (1). Po uzyskaniu przez wierzycielkę tytułu wykonawczego w postaci Wyroku Sądu Rejonowego we Wrocławiu – Krzyki z dnia 27 lipca 1999 r. pełnomocnik wierzycielki złożył wniosek o dalsze prowadzenie egzekucji, a tym samym wyegzekwowanie od powoda na rzecz małoletniej wierzycielki A. K. (1), alimentów w kwocie po 500 zł miesięcznie, za okres od 06 maja 1997 r. do dnia 31 lipca 1999 r. oraz o dalsze alimenty po 700 zł miesięcznie, poczynając od dnia 01 sierpnia 1999 r. (dowód: kopia wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyki sygn. akt: III RC 545/97 - k.45; kopia wniosku o wszczęcie egzekucji z 19 stycznia 1998 r. – k. 40; kopia wniosku o dalsze prowadzenie egzekucji – k. 43-44).

Z uwagi na bezskuteczność prowadzonego postępowania egzekucyjnego, decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 kwietnia 1998 r. wierzycielce A. K. (1) przyznane zostały świadczenia z funduszu alimentacyjnego w kwocie 354,83 zł miesięcznie i wypłacane były począwszy od kwietnia 1998 r. ( dowód: kopia decyzja ZUS z 24 kwietnia 1998 r. – k. 47-47v).

W dniu 08 maja 1999 r. E. (Z.) K. działając w imieniu małoletnich M. K. i J. K. (2) złożyła do komornika R. D. wniosek o wszczęcie egzekucji świadczeń alimentacyjnych przeciwko dłużnikowi S. K. (1) (dowód: wniosek - k. 3 akt Kmp (...) Komornika Sądowego Rewiru I przy Sądzie Rejonowym dla W-wy P. R. D.).

Z uwagi na bezskuteczność prowadzonego postępowania egzekucyjnego, decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 października 2006 r. wierzycielom J. K. (2) i M. K. przyznane zostały świadczenia z funduszu alimentacyjnego początkowo w kwocie po 300 zł miesięcznie ( dowód: Decyzja ZUS z 19 października 2006 r. - k.45 akt Kmp (...) Komornika Sądowego Rewiru I przy Sądzie Rejonowym dla W-wy P. R. D.).

Decyzją Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w L. z dnia 18 października 2010 r. ustalono S. K. (1) należność do zwrotu w wysokości 9 600,00 zł należności głównej oraz kwotę 1 664,68 zł z tytułu odsetek. Kwota ta uległa później powiększeniu o odsetki ( dowód: decyzja - k.105 akt Kmp (...) Komornika Sądowego Rewiru I przy Sądzie Rejonowym dla W-wy P. R. D. ).

Decyzją Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w L. z dnia 07 stycznia 2011r. stwierdzono wygaśnięcie decyzji w przedmiocie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz J. K. (2) i M. K. (dowód: decyzja - k.122 akt Kmp (...) Komornika Sądowego Rewiru I przy Sądzie Rejonowym dla W-wy P. R. D.).

Fundusz Alimentacyjny, z którego wypłacane były świadczenia na rzecz uprawnionych uległ likwidacji. Likwidatorem Funduszu Alimentacyjnego jest Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie spraw o świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego, do którego prawo powstało przed dniem wejścia w życie ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (okoliczność bezsporna).

W dniu 15 kwietnia 2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi-Północ R. D. zajął wierzytelności z tytułu świadczeń emerytalno- rentowych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych S. K. (1) wzywając do dokonywania potrąceń, w zajęciu wskazano, że same zaległości z tytułu świadczeń alimentacyjnych wynoszą 41 800,00 zł, a alimenty bieżące wynoszą po 800,00 zł miesięcznie na J. K. (2) i M. K. (dowód: zajęcie k.138 akt Kmp (...) Komornika Sądowego Rewiru I przy Sądzie Rejonowym dla W-wy P. R. D.).

Pismem z dnia 19 czerwca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że wobec wstrzymania wypłaty świadczenia brak jest możliwości dokonywania dalszych potrąceń ze świadczenia (dowód: pismo - k.122 akt Kmp (...) Komornika Sądowego Rewiru I przy Sądzie Rejonowym dla W-wy P. R. D.).

W dniu 02 lipca 2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi-Północ R. D. przekazała sprawę wierzycieli J. K. (2) i M. K. przeciwko dłużnikowi S. K. (2) przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi-Północ w W. M. Z. (dowód: kopia postanowienia z 02 lipca 2013 r. - k.143).

Akta Kmp (...) Komornika Sądowego Rewiru I przy Sądzie Rejonowym dla W-wy P. R. D. zostały załączone do akt Kmp (...) Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W-wy P. M. Z.. Została wszczęta egzekucja z nieruchomości dłużnika, do której przyłączyli się inni wierzyciele w tym Skarb Państwa Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dowód: k.178 akt Kmp (...) Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W-wy P. M. Z.).

W lutym 2014 r. do prowadzącego z wniosku wierzyciela postępowania egzekucyjnego komornika sądowego R. D. wpłynęło pismo osoby podającej się za wierzyciela o umorzenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko S. K. (1) (okoliczność bezsporna).

Komornik sądowy R. D. wobec wątpliwości co do tożsamości osoby podającej się za wierzyciela, a także konieczności uzyskania zgody Likwidatora, powziął czynności zmierzające do ustalenia czy przedmiotowy wniosek faktycznie pochodzi od wierzyciela. Decyzją nr (...) Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmówił umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, odmówił umorzenia należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego z tytułu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz 5% opłaty na pokrycie kosztów związanych z działalnością funduszu w łącznej kwocie 18 260,22 zł.

Dłużnik S. K. (1) na powyższe czynności komornika sądowego złożył do sądu skargę, która została prawomocnie oddalona przez Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie postanowieniem z 11 lutego 2015 r. Przedmiotowa kwestia była również przedmiotem badania w sprawie z powództwa S. K. (1) przeciwko R. D. o ochronę dóbr osobistych i zapłatę, zawisłą przed Sądem Okręgowym w Warszawie za sygn. akt XXIV C 462/14, który wyrokiem z 10 czerwca 2015 r. oddalił w całości powództwo S. K. (1) (dowód: kopia postanowienia Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z 11 lutego 2015 r. – k. 165-168; kopia decyzji z 12 lutego 2014 r. – k. 50-51; kopia wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 10 czerwca 2015 r. – k. 52-60).

Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu postanowieniem z 16 września 2014 r. zawiesił egzekucję prowadzoną przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi – Północ w W. na podstawie tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 27 lipca 1999 r., sygn. akt III RC 545/97 na rzecz wierzyciela A. K. (2) – z domu K. (dowód: kopia postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu – k. 104).

W dniu 18 lutego 2015 r. Komornik Sądowy dla W. – P. M. Z. po raz kolejny zajął wierzytelności z tytułu świadczeń emerytalno- rentowych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych S. K. (1) – w oparciu o tytuł wykonawczy Sądu Rejonowego w Lęborku III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich z 19 stycznia 2012 r., III RC 360/10, wzywając do dokonywania potrąceń, w zajęciu wskazano, że same zaległości z tytułu zaległych świadczeń alimentacyjnych wynoszą 41 800,00 zł, a alimenty bieżące na J. K. (2) wynoszą 400,00 zł miesięcznie. Zaległości względem ZUS wynoszą 61 807,62 zł zaś względem (...) oraz (...) odpowiednio 15 750,00 zł oraz 36 464,72 zł (dowód: odpis zajęcia z 18 lutego 2015 r. - k.78).

W dniu 16 marca 2015 r. wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu ustalono, iż obowiązek alimentacyjny S. K. (1) wobec A. K. (2) (z domu K.) wynikający z orzeczenia Sądu Rejonowego dla Wrocławia Krzyki z dnia 27 lipca 1999 r. sygn. akt III RC 545/97 wygasł z dniem 29 kwietnia 2014 r. (dowód: kopia wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu z 16 marca 2015 r. - k. 48).

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi – Północ w W. M. Z. dokonał zajęcia wierzytelności dłużnika S. K. (1) na rzecz wierzyciela Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. (dowód: kopia zajęcia z 08 kwietnia 2015 r. – k. 103).

W dniu 22 maja 2015 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi-Północ R. D. przekazał sprawę wierzycielki A. K. (2) (K.) i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przeciwko dłużnikowi S. K. (2) przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi - Północ w W. M. Z. . Do dnia przekazania sprawy, zaległe alimenty na rzecz wierzycielki A. (K.) K. za okres do dnia 29 kwietnia 2014 r. wyniosły 117 123,42 zł, ponadto na rzecz likwidatora ZUS z tytułu świadczeń wpłaconych do dnia 01 maja 2004 r. wierzytelność wyniosła 18 260,22 zł. Nie została ona zaspokojona. Na dzień 22 maja 2015 r. w depozycie sądowym pozostawała kwota w wysokości 13 759,47 zł (dowód: odpis postanowienia z 22 maja 2015 r. - k. 49).

Zadłużenie S. K. (1) na dzień 18 września 2015 r. w sprawie Kmp (...) wierzyciela J. K. (2) wynosiły ogółem 183 194,87 zł, w tym zaległość z tytułu zaległych alimentów 43 800,00 zł, w tym należności likwidatora funduszu alimentacyjnego 61 807,62 zł, wpłata dłużnika na saldzie wynosiła 1 706,87 zł (dowód: wydruk ze stanu sprawy na dzień 18 września 2015 r. sygn. akt Kmp (...) - k.75).

Zadłużenie S. K. (1) na dzień 18 września 2015 r. w sprawie Kmp (...) wierzyciela A. K. (1) (obecnie K.) wynosiła ogółem 135 455,18 zł, w tym zaległość z tytułu zaległych alimentów 117 132, 42 złotych, w tym należności likwidatora funduszu alimentacyjnego 18 260,22 zł. Wpłaty dłużnika na saldzie wynosiły 0,00 zł (dowód: wydruk ze stan sprawy na dzień 18 września 2015 r., sygn. akt Kmp (...) - k. 72).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie zebranych w sprawie, niekwestionowanych przez strony dokumentów złożonych w kopiach oraz uwierzytelnionych odpisach. Żadna ze stron nie podważała wartości dowodowej kopii dokumentów, nie domagając się przedłożenia ich oryginałów bądź uwierzytelnionych odpisów. Czyniąc ustalenia faktyczne Sąd oparł się również na dokumentach znajdujących się w ww. aktach egzekucyjnych.

Dowody złożone do akt sądowych, a nie powołane w treści uzasadnienia Sąd pominął jako irrelewantne dla wyniku postępowania.

Sąd oddalił wnioski dowodowe powoda zawarte w pkt 3,4 oraz 6 pozwu, gdyż okoliczności które miały zostać potwierdzone przez dołączenie wnioskowanych akt, zostały wykazane za pomocą kopii bądź odpisów dokumentów z tychże akt złożonych przez strony, bądź wynikają pośrednio z innych dowodów (kwestia wniosku rzekomego wierzyciela o cofnięcie egzekucji prowadzonej przeciwko powodowi, wysokość kwot wyegzekwowanych przez komornika sądowego R. D., a wpłaconych na depozyt sądowy).

Sąd nie przeprowadził z urzędu dowodu z przesłuchania powoda w charakterze strony z dwóch względów. Po pierwsze dowód ten ma charakter wyłącznie pomocniczy, służy wyjaśnieniu okoliczności, które zostały już przynajmniej częściowo wykazane za pomocą innych źródeł dowodowych. Po wtóre, czynienie z urzędu ustaleń co do rozmiaru odczuwanej przez powoda krzywdy, w sytuacji gdy powód nie wykazał zasadniczych podstaw odpowiedzialności Skarbu Państwa (o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia) było zbędne.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało w całości oddaleniu.

Na kanwie niniejszego postępowania S. K. (1) domagał się ostatecznie od pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dwóch niezależnych od siebie roszczeń: odszkodowawczego w wysokości 30 000,00 zł opierając swoje roszczenie w oparciu o twierdzenie o prowadzenie bez tytułu wykonawczego egzekucji świadczeń niebędących alimentami; o zadośćuczynienie w kwocie 130 000 zł za poddanie podczas postępowania egzekucyjnego powoda okrutnemu i poniżającemu traktowaniu urągającemu jego godności. Pomimo wydania przez Sąd Apelacyjny w Warszawie wyroku oddalającego powództwo w stosunku do osób fizycznych będących komornikami sądowymi, z którego czynnościami w toku prowadzonych postępowań egzekucyjnych wiązał poniesienia szkody w ww. wysokości oraz naruszenie dobra osobistego w postaci godności, powód nie zajął ponownie stanowiska w sprawie, jak również nie zmodyfikował podstaw faktycznych powołanych na ich uzasadnienie.

Pierwsze z powołanych wyżej roszczeń rozpoznawać należy wyłącznie przez pryzmat art. 417 k.c. Podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa w oparciu o ten przepis jest spełnienie łącznie trzech przesłanek - niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, wystąpienie szkody oraz związku przyczynowego pomiędzy niezgodnym z prawem działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej, a szkodą. Konieczność łącznego wystąpienia tych przesłanek oznacza, że brak jednej z nich przesądza o braku odpowiedzialności na podstawie wskazanego przepisu.

Zasadniczą przyczyną dla której Sąd oddalił roszczenie odszkodowawcze wywodzone przez powoda był brak bezprawności działań pozwanego Skarbu Państwa. Pojęcie bezprawności na gruncie art. 417 k.c. wielokrotnie było przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego, który wyjaśnił, że nieprawidłowość w działaniu władzy publicznej może przybrać postać naruszeń konstytucyjnych praw i wolności, konstytucyjnych zasad funkcjonowania władzy publicznej, uchybień wymaganiom określonym w ustawach zwykłych, aktach wykonawczych (uchybienia w sferze prawa materialnego i procesowego), jak i uchybień normom pozaprawnym, w różny sposób powiązanym z normami prawnym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2011 r., IV CSK 290/10, LEX nr 1111015). Jak wskazuje się w judykaturze, przedmiotem deliktu organu władzy publicznej może być jedynie naruszenie konkretnej normy nakazującej (lub zakazującej) dokonywania określonych czynności w danej sytuacji.

Kwestia braku bezprawności toczącej się przeciwko S. K. (1) egzekucji, na podstawie tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego we Wrocławiu z dnia 27 lipca 1999 r., sygn. akt III RC 545/97 po dniu 29 kwietnia 2014 r., wobec wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego w stosunku do uprawnionego wierzyciela A. K. (2) (K.), które to twierdzenie stanowiło podstawę wywodzonych przez powoda roszczeń, została w zasadzie przesądzona w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 czerwca 2017 r. Powództwo kierowane przeciwko prowadzącym egzekucję komornikom sądowym zostało prawomocnie oddalone. Sąd Apelacyjny w Warszawie rozstrzygnął, iż w toku postępowania egzekucyjnego nie doszło do żadnych nieprawidłowości. Zważywszy na ustalenia poczynione w niniejszym postępowaniu należało podzielić ten pogląd i przyjąć, iż egzekwowane od powoda na rzecz wierzycieli sumy pieniężne, były pobierane zgodnie z treścią tytułów wykonawczych, organy egzekucyjne nie przekroczyły swych uprawnień ustawowych.

Powód upatrywał naruszenia przepisów prawa przez stronę pozwaną w oparciu o dwie podstawy faktyczne: 1/ brak umorzenia egzekucji prowadzonej z wniosku wierzyciela A. K. (2) (K.) mimo wniosku wierzyciela z lutego 2014 r. 2/ kontynuowanie egzekucji ze świadczenia emerytalnego powoda mimo zawieszenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego z wniosku A. K. (2) (K.), a następnie ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego z dniem 29 kwietnia 2014 r.

Pierwsza z wyżej powołanych podstaw okazała się bezpodstawna wobec treści orzeczenia Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 11 lutego 2015 r. wydanego w sprawie IV S 561/14. Przedmiotowy zarzut został już prawomocnie rozstrzygnięty i Sąd był tym orzeczeniem związany w niniejszym postępowaniu. Konsekwencją uznania bezzasadności pierwszego zarzutu, było także stwierdzenie, iż także drugi zasadniczy zarzut powoda pozostawał chybiony. Jak bowiem ustalono, powód posiadał w stosunku do wierzyciela A. K. (2) (K.) zaległości alimentacyjne w wysokości 117 132,42 zł, które mimo wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego podlegały egzekucji. Upadek tytułu wykonawczego nie dotyczył bowiem świadczeń alimentacyjnych należnych wierzycielowi do dnia 29 kwietnia 2014 r., których powód bezsprzecznie nie uregulował, jak również nie dotyczyły już dokonanych zajęć wierzytelności, które pozostawały w mocy mimo zawieszenia postępowania egzekucyjnego, a następnie ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego począwszy od określonej w sentencji wyroku daty. Dlatego też kwestionowane przez powoda czynności komorników sądowych, podejmowane były zgodnie z literą prawa. Na marginesie dodać należy, iż nowa czynność komornika sądowego w postaci zajęcia wierzytelności z 08 kwietnia 2015 r. (k. 103) na którą powołuje się powód w treści pisma procesowego z 08 października 2015 r. (k. 101-102) została podjęta na wniosek zupełnie innego wierzyciela – Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W., co nie przytaje do podstawy faktycznej zarysowanej przez powoda. S. K. (1) przy formułowaniu swoich twierdzeń, stracił również z pola widzenia, iż zajmowanie przez organy egzekucyjne kwoty do 60% wypłacanego świadczenia emertytalnego powoda, było również wynikiem prowadzenia egzekucji roszczeń alimentacyjnych na rzecz innych wierzycieli – J. K. (2) oraz M. K. za pośrednictwem komorników prowadzących egzekucję także na wniosek wierzyciela A. K. (2) (K.). Powód zalegał z kolei z alimentami w stosunku do tych wierzycieli na kwotę w łącznej wysokości 41 800,00 zł. Podstawę prawną zajęć świadczenia emerytalnego powoda do wysokości 60%, stanowił natomiast art. 139 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 140 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Egzekucja na rzecz Likwidatora Funduszu Alimentacyjnego jest i była prowadzona w oparciu o przepisy Ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. 2013 poz. 1456), Zgodnie z treścią art. 63 w/w ustawy z dniem jej wejścia w życie, Fundusz Alimentacyjny, z którego na rzecz wierzycieli wypłacane były świadczenia przeszedł w stan likwidacji. Likwidatorem Funduszu Alimentacyjnego jest Prezes ZUS-u w zakresie spraw o świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego, do których prawo powstało przed dniem wejścia w życie ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zgodnie z ustawą organ egzekucyjny przekazuje likwidatorowi kwoty ściągnięte od osoby zobowiązanej do alimentacji, pozostałe po zaspokojeniu alimentów. Zgodnie z art. 67 uwzględnienie ewentualnego wniosku wierzyciela o umorzenie lub zawieszenie egzekucji wymaga zgody likwidatora. Decyzją (...) z dnia 12 lutego 2014 r. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmówił umorzenia należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego z tytułu wypłaconych na rzecz wierzycielki A. K. (2) (K.) świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego w łącznej kwocie 18 260,22 zł.

W tym stanie rzeczy nie sposób przyjąć, aby działania pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych były bezprawne. Egzekucja przeciwko powodowi toczyła się zgodnie z przepisami prawa, na podstawie ważnych i nadal wykonalnych tytułów wykonawczych, pozwany Skarb Państwa posiadał ustawowe umocowanie do domagania się zwrotu wypłaconych z Funduszu Alimentacyjnego kwot zaś powód jako dłużnik alimentacyjny, miał obowiązek znosić uciążliwości związane z prowadzoną w stosunku do jego majątku egzekucją. Na marginesie dodać należy, iż powód pozywając ww. pozwanego, nie przywołał de facto okoliczności faktycznych, w których upatruje zasadność powództwa w stosunku do Skarbu Państwa (tak odszkodowawczego jak i o zadośćuczynienie). Powód nie uczynił tego także po wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Sąd oceniając omawiane roszczenia, poruszał się więc zatem wyłącznie w zakresie podstawy faktycznej nakreślonej przez powoda w pozwie oraz piśmie procesowym z 08 października 2015 r. Powód po kasatoryjnym wyroku Sądu II instancji nie przytoczył żadnych nowych okoliczności faktycznych, które wystąpiły po dacie 08 października 2015 r., co musiało ograniczać ustalenia Sądu (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 321 k.p.c.).

Powód poza brakiem wykazania przesłanki bezprawności działań pozwanego, co stanowiło samodzielną przesłankę do oddalenia powództwa odszkodowawczego, nie wykazał także wysokości poniesionej szkody. W powołanych postępowaniach egzekucyjnych, ściągane było bowiem wyłącznie należności wierzycieli alimentacyjnych, co znajdowało oparcie w art. 28 ust. 2 ustawy z 07 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów a także art. 1025 § 1 k.p.c.

W tym stanie rzeczy roszczenie odszkodowawcze powoda podlegało w całości oddaleniu wobec niewykazania przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa, wynikających z art. 417 k.c.

Zgodnie z art. 23 k.c. pozostają pod ochroną prawa cywilnego dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Wyliczenie zawarte w cytowanym przepisie ma jedynie charakter przykładowy, nie zawiera on zamkniętego katalogu dóbr osobistych. Nie ulega wątpliwości, iż zaliczyć należy do niego wskazywane przez powoda dobro osobiste w postaci „godności” rozumianej jako przez powoda jako prawo do godnych z punktu widzenia ekonomicznego warunków życia, wpływających nie tylko na wewnętrzną ocenę powoda, ale również jego postrzeganie przez społeczeństwo. W myśl art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

W sytuacji, w której oparte na art. 448 k.c. roszczenie kierowane jest przeciwko Skarbowi Państwa na tej podstawie, że źródłem naruszenia dóbr osobistych było niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej, analiza odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną władczym działaniem państwa wymaga uwzględnienia art. 77 ust. 1 Konstytucji, który konstruuje model odpowiedzialności państwa za wyrządzenie szkody oraz ma zasadnicze znaczenie dla określenia zakresu cywilnej odpowiedzialności władzy publicznej. Przepisem który realizuje ten model i stanowi podstawę ogólną odpowiedzialności odszkodowawczej państwa jest art. 417 k.c., umieszczony w dziale Kodeksu cywilnego regulującego czyny niedozwolone. Jak już zaakcentowano, nie budzi wątpliwości, że art. 417 k.c. przewiduje odpowiedzialność opartą na przesłance (obiektywnie) niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, a wina pozostaje poza przesłankami konstytuującymi odpowiedzialność skarbu państwa.

Pochylając się nad roszczeniem powoda o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, w ocenie Sądu żądanie to podlegało w całości oddaleniu, przede wszystkim ze względu na brak związku działania pozwanego Skarbu Państwa z okolicznościami faktycznymi, w których powód upatrywał naruszenia swoich dóbr osobistych w postaci godności osobistej (zmuszenia do życia za 442,00 zł miesięcznie – k. 4). Jak wyjaśniono przy okazji oceny roszczenia odszkodowawczego powoda, pozwany Skarb Państwa z uwagi na kolejność zaspokajania wierzycieli w toku prowadzonych przeciwko powodowi postępowań egzekucyjnych nie brał udziału w podziale uzyskanych przez organy egzekucyjne sum pieniężnych zajętych ze świadczenia emerytalnego S. K. (1), a to właśnie w konieczności zaspokajania miesięcznych potrzeb życiowych z 40% przysługującego mu świadczenia emerytalnego, powód upatrywał, poniżającego, naruszającego godność osobistą traktowania przez stronę pozwaną. Powód nie wykazał więc aby pozwany naruszył jego godność osobistą.

Przedmiotowe roszczenie podlegało także oddaleniu z uwagi na brak możliwości przypisania działaniom pozwanego przymiotu bezprawności nie tylko z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, ale także w szerszym ujęciu (które w niniejszym postępowaniu w ocenie Sądu nie ma zastosowania) tj. naruszenia zasad współżycia społecznego. Kwestia legalności działań pozwanego została już omówiona przy okazji oceny roszczenia odszkodowawczego, nie ma więc potrzeby powtarzania użytej przez Sąd argumentacji. Co do natomiast ewentualnego naruszenia zasad współżycia społecznego, to takowe również nie zostały naruszone. Realizacja przez pozwanego ustawowych uprawnień, nie może być uznawana za nadużycie prawa, zwłaszcza w sytuacji gdy pozwany realizował pośrednio interesy ogółu obywateli, a także innych osób uprawnionych do alimentacji, mając na celu zasilenie Funduszu Alimentacyjnego, stworzonego w celu wsparcia osób w stosunku do których obowiązani nie wywiązują się z obowiązku alimentacyjnego. Zważywszy, iż sam powód przez lata nie wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego w stosunku do swoich zstępnych, Sąd nie widzi podstaw do uwzględnienia roszczenia o zadośćuczynienie w oparciu o art. 5 k.c., tym bardziej, iż według ugruntowanego orzecznictwa przepis ten nie może stanowić samodzielnej podstawy do uwzględnienia powództwa. Służy bowiem do obrony a nie ofensywnych działań procesowych.

Z powołanych względów, Sąd oddalił również roszczenie powoda o zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 in fine k.p.c. Podstawą do odstąpienia od obciążenia powoda kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego była nie tylko trudna sytuacja życiowa i finansowa powoda, ale również jego wewnętrzne, subiektywne przekonanie o zasadności wywodzonych roszczeń, poczucie krzywdy wywołane trudną sytuacją materialną, które przesłaniało powodowi obiektywną ocenę sytuacji. Nie sposób również pominąć tej okoliczności, iż samo postępowanie egzekucyjne, dla przeciętnego obywatela z uwagi na zawiłość uregulowań prawnych w tym zakresie jest mało przejrzyste i bez gruntownej wiedzy prawnej może wywoływać błędne przeświadczenie o braku legalności podejmowanych działań.