Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 08 lipca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia SO Monika Włodarczyk
Protokolant:	sekretarz sądowy Adrianna Kalisz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 czerwca 2020 r. w Warszawie

sprawy z powództwa M. W.

przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od M. W. na rzecz (...) Bank S.A. z siedzibą w W. kwotę 5 417 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania w sprawie;

3.  nakazuje pobrać od M. W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 11 250 zł (jedenaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt złotych) tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu.

Sygn. akt XXV C 2185/19

UZASADNIENIE

M. W. wystąpił przeciwko (...) Bank S.A. w W. o zapłatę kwoty 75 001 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych ( pozew z 9 września 2019 r. k. 55, 3-13).

Pismem z 15 listopada 2020 r. powód rozszerzył powództwo poprzez zasądzenie łącznie kwoty 300 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty ( k. pismo z 15 listopada 2019 r. k. 152-157, k. 313-319).

Powód roszczenie o zapłatę wywodzi z tytułu szkody wyrządzonej mu przez pozwanego w wyniku sprzedaży obligacji (...) S.A. we W. serii RJ w ilości 40 sztuk o wartości 400 000,00 zł. Jako podstawę prawną żądania, powód wskazał art. 415 k.c. Zasadności tak skonstruowanego roszczenia powód wywodził z następujących okoliczności: 1/ pozwany nie był Agentem Firmy (...) S.A. w W., nie miał uprawnień do obsługi tego podmiotu i sprzedaży obligacji (...) (naruszenie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi); pozwany stosował misseling celowo dezinformując klientów, co do rodzaju sprzedawanego produktu i związanego z tym ryzyka (naruszenie dyrektywy MiFID II); 2/ pozwany naruszył zasady współżycia społecznego i dobre obyczaje - zasady postępowania jakich należałoby oczekiwać od banku, co do którego wymagania w zakresie profesjonalizmu oraz jasnych procedur winny być szczególnie wysokie; 3/ powód działając w zaufaniu do przedstawicieli pozwanego poniósł szkodę w wysokości 400 000,00 zł ograniczoną w związku
z warunkami układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym do kwoty 300 000,00 zł; 4/ gdyby nie działanie pozwanego (przedstawicieli pozwanego), powód nie przekazałby na poczet kupna obligacji kwoty 400 000,00 zł; 5/ pozwany ponosi winę za działania i zaniechania swoich przedstawicieli na podstawie art. 430 k.c. Jako alternatywną podstawę roszczenia o zapłatę, powód wskazał art. 5 k.c. i ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (art. 4 ust. 1 i 2, art. 5, art. 6, art. 7, art. 8, art. 24).

Według powoda (...) S.A. w W. funkcjonował w procesie sprzedaży obligacji tylko na potrzeby prawnej legalizacji a nie jako faktyczny podmiot, który oferował obligacje i przedstawiał klientom ich charakter. Świadczą o tym prowizje przyznawane przez pozwanego pracownikom za realizację planów sprzedażowych tychże obligacji. Pozwany prowadził w istocie nielegalną działalność maklerską, będąc rzeczywistym sprzedawcą obligacji (pozew z 09 sierpnia 2019 r. - k. 3-14; pismo procesowe z 13 listopada 2019 r. modyfikujące powództwo - k. 152-157, k. 313-319).

(...) Bank S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany szczegółowo ustosunkował się do podnoszonych przez powoda zarzutów oraz twierdzeń, zarzucając braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powoda (obligacje są papierami wartościowymi na okaziciela - powód nie wykazał, aby był w posiadaniu obligacji) oraz legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanego (pozwany nigdy nie był stroną transakcji nabycia obligacji, ani twórcą oferty (...)). Pozwany zaprzeczył w szczególności: aby oferował lub sprzedawał powodowi sporne obligacje, świadczył usługi doradztwa inwestycyjnego; prowadził szkolenia w przedmiocie oferowania tych obligacji; otrzymał od (...) prowizję z tytułu rzekomej sprzedaży obligacji; sprzedawał powodowi obligacje bez stosownych uprawnień, dezinformował powoda, oferował produkt niedopasowany do potrzeb powoda, porównywał obligacje do lokat bankowych, wywierał presję czasu. Według pozwanego przekazywał on swoim klientom podstawowe informacje na temat obligacji (...). Warunki nabycia obligacji powód winien otrzymać od (...). Informacje
o limicie zapisów na obligacje oferowane przez (...) z uwagi na ich niewielki nakład ograniczający się do 149 obligatariuszy były zgodne z prawdą. Pozwany zakwestionował korespondencję e-mail załączoną do pozwu, podnosząc na marginesie, że pochodzi ona z okresu późniejszego aniżeli objęty sporem, jest więc nieprzydatna. Pozwany zaprzeczył, aby
w okolicznościach niniejszego postępowania zostały spełnione przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 415 i 430 k.c. Pozwany podnosił także zarzut przyczynienia się powoda do powstania szkody, a także brak możliwości precyzyjnego określenia jej wysokości (odpowiedź na pozew - k. 62-75; pismo procesowe z 16 stycznia 2020 r. - k. 325-328; pismo procesowe z 10 czerwca 2020 r. - k. 373-377).

Sąd ustalił, co następuje:

(...) Bank jest jednostką organizacyjną (...) Bank S.A., nieposiadającą odrębnej osobowości prawnej (okoliczność bezsporna).

Pozwany świadczył powodowi usługi bankowe od 2014 roku. Powód posiadał
u pozwanego kilkadziesiąt lokat bankowych, dwa rachunki bankowe a także korzystał
z bankowości elektronicznej (dowód: historia rachunków bankowych powoda u pozwanego - k. 83-87; zeznania świadka A. C. - nagranie rozprawy z 18 lutego 2020 r. - k. 348; wyjaśnienia powoda M. W. w charakterze strony - nagranie rozprawy z 25 czerwca 2020 r. k. 391).

Powód w latach 2015 - 2017 za pośrednictwem pozwanego, ulokował środki pieniężne
w trzy umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, opiewające w sumie na 1 120 000,00 zł. Żadna z tych umów nie posiadała gwarancji ochrony kapitału. Każdorazowo przed zawarciem tychże umów, powód wypełniał Analizę Finansów Osobistych, w formie ankiety przygotowanej przez pozwanego. Z treści ankiet wynika, że powód w poprzednich latach inwestował środki pieniężne w ubezpieczenia na życie
z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, akcje/inne rozwiązania o wysokim ryzyku inwestycyjnym, obligacje/inne rozwiązania o średnim ryzyku inwestycyjnym. Powód podał także, iż wiedzę dotyczącą inwestowania uzyskał ze specjalistycznej literatury lub prasy oraz doświadczenia wynikającego z samodzielnego inwestowania (dowód: (...) z 17 grudnia 2015 r. - k. 88, oświadczenie klienta z 17 grudnia 2015 r. - k. 89-90; (...) z 18 marca 2016 r. - k. 91, oświadczenie klienta z 18 marca 2016 r. - k. 92-93; (...) z 07 lutego 2017 r. - k. 94, oświadczenie klienta z 07 lutego 2017 r. - k. 95-95v; wyjaśnienia powoda M. W.
w charakterze strony - nagranie rozprawy z 25 czerwca 2020 r. k . 394- 395).

Powód jest z wykształcenia ekonomistą, legitymującym się doświadczeniem zawodowym w obszarze audytów specjalnych, projektach z zakresu zarządzania ryzykiem oszustw i nadużyć, doradztwa w sprawach spornych, audytach zgodności oraz zapobieganiu nadużyciom. Powód posiada tytuł biegłego rewidenta oraz certyfikaty biegłego ds. wykrywania oszustw i nadużyć gospodarczych. Jest także partnerem, działu zarządzania ryzykiem nadużyć w (...) (dowód: wydruk profilu zawodowego powoda - k. 96; wydruk z KRS spółki (...) - k. 97-99).

Decyzją z 12 września 2017 r. Komisja Nadzoru Finansowego zezwoliła na zmianę
w statucie pozwanego polegającą na nadaniu §5 ust. 2 pkt 14 brzmienia: „wykonywanie niestanowiących działalności maklerskiej czynności polegających na: a/ przyjmowaniu
i przekazywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych w postaci tytułów uczestnictwa wspólnego inwestowania, b/ oferowaniu instrumentów finansowych w postaci certyfikatów inwestycyjnych oraz obligacji, z zastrzeżeniem, że przedmiotem czynności określonych w lit. a-b mogą być odpowiednio wyłącznie obligacje emitowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski lub niedopuszczone do obrotu zorganizowanego instrumenty finansowe, o których mowa w lit. a-b oraz obligacje, o których mowa w art. 39p ust. 1 ustawy z 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz Krajowym Funduszu Drogowym, tj. obligacje emitowane przez Bank (...) na rzecz Funduszu Drogowego (dowód: decyzja - k. 123; statut pozwanego - k. 124-125v; odpis z KRS pozwanego wg. stanu na 30 listopada 2018 r. - k. 126-133).

Na podstawie uchwały zarządu (...) S.A. we W. nr (...) z 04 października 2017 r. dokonano emisji odsetkowych obligacji na okaziciela serii (...) S.A. we W. (dowód: warunki emisji - k. 161-169; formularz propozycji nabycia obligacji - k. 170-175; skonsolidowane sprawozdanie finansowe za rok 2016 wraz z opinią biegłego rewidenta - k. 176-242).

Przeważającym rodzajem działalności grupy (...) jest odzyskiwanie nabywanych wierzytelności oraz zarządzanie pakietami wierzytelności w funduszach sekurytyzacyjnych, w tym restrukturyzacja i odzyskiwanie nabywanych wierzytelności (dowód: strona 8 skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy (...) - k. 183).

Według warunków emisji obligacji serii (...) S.A. we W.:

a.  Obligacja serii RJ jest papierem wartościowym emitowanym w serii, na podstawie którego emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia świadczenia pieniężnego polegającego na zapłacie kwoty wartości nominalnej obligacji i kwoty odsetek na zasadach i terminach określonych w warunkach emisji (pkt 2 - k. 162).

b.  Obligacje serii RJ są obligacjami na okaziciela, niemającymi postaci dokumentu (pkt 3 - k. 162).

c.  Emitentem jest (...) S.A. we W. (pkt 4 - k. 162).

d.  Celem emisji obligacji jest nabycie i obsługa portfeli wierzytelności a także pozyskanie kapitału na spłatę istniejących zobowiązań oraz inne cele związane
z realizacją modelu biznesowego emitenta i jego grupy kapitałowej (pkt. 6 - k. 163).

e.  Maksymalna liczba obligacji proponowanych do nabycia w ramach subskrypcji: 3 000,00 obligacji o łącznej wartości nominalnej - 30 000 000,00 zł (pkt 9 - k. 163).

f.  Formularze Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji będą przyjmowane
w terminie do 05 października 2017 r. przez (...) S.A. (dalej także jako (...)) - firmę inwestycyjną pełniącą funkcję podmiotu oferującego obligacje. Formularze przyjęcia propozycji nabycia obligacji będą mogły być składane w postaci elektronicznej na adres e-mail albo poprzez elektroniczny formularz podmiotu oferującego obligacje wskazane w propozycji nabycia obligacji. Dniem emisji jest 06 października 2017 r. W tym dniu zostanie dokonany przydział obligacji i rozpocznie się pierwszy okres odsetkowy (pkt 12 - k. 163).

g.  Przydział obligacji zostanie dokonany pod warunkiem subskrybowania i opłacenia przez inwestorów w sposób wskazany w pkt 12 warunków emisji liczby obligacji. Podstawą lecz nie gwarancją, dokonania przydziału obligacji przez emitenta będzie prawidłowo wypełniony i złożony przez inwestora w terminie subskrypcji formularz przyjęcia propozycji nabycia oraz dokonanie przez inwestora pełnej wpłaty na obligacje (pkt 13 - k. 163).

h.  Oprocentowanie obligacji wynosiło 6% w skali roku (pkt 15 - k. 164-165).

i.  Wykup obligacji serii RJ określono na dzień 06 listopada 2019 r. Podstawę naliczenia i spełnienia świadczenia będzie liczba obligacji zapisana w ewidencji prowadzonej przez firmę inwestycyjną (pkt 17 - k. 167).

W drugiej połowie 2017 r. pozwany umożliwiał swoim klientom pomnażanie wolnych środków pieniężnych w ramach: lokat bankowych, ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych, funduszy inwestycyjnych, obligacji korporacyjnych (...) S.A. Pozwany dla każdej z tych form inwestowania, organizował szkolenia dla pracowników działu sprzedaży. Szkoleniami objęte były także obligacje (...). Każdy z produktów oferowanych w ramach działalności pozwanego, posiadał system punktacji oraz premii dla pracowników sprzedaży. Odpowiedni system premii, przewidziany był również za nakłonienie klienta do kupna obligacji (...) (dowód: zeznania A. C. - nagranie rozprawy z 18 lutego 2020 r. k. 347; zeznania S. M. - nagranie rozprawy z 18 lutego 2020 r. k. 344).

Oferowanie przez sprzedawców pozwanego obligacji korporacyjnych emitowanych przez (...), polegało na tym, że doradcy dzwonili do klientów lub spotykali się z nimi osobiście, informując ich o istnieniu takowych obligacji. W czwartym kwartale 2017 roku, doradca przedstawiał klientowi podstawowe parametry obligacji korporacyjnej (...) takie jak: informacja o podmiocie emitującym obligacje (historia emitenta, dlaczego warto inwestować w obligacje tego podmiotu), informacje o wysokości oprocentowania, terminie wykupu, liczbie obligacji w danej serii. Jeśli klient był zainteresowany taką formą ulokowania kapitału, był „zgłaszany” do (...) S.A., który wysyłał bezpośrednio klientowi dokumenty związane z emisją danej serii obligacji takie jak: formularz przyjęcia propozycji nabycia obligacji, prospekt emisyjny. Po otrzymaniu tych dokumentów, klient podejmował decyzję o tym czy dokona kupna obligacji czy też nie. Formularz przyjęcie dyspozycji nabycia obligacji wysyłany był bezpośrednio na adres e-mail klienta i był wypełniany osobiście przez klienta bądź gdy ten nie dawał sobie z tym rady, wspólnie z doradcą z ramienia pozwanego. Następnie klient dzwonił do doradcy bądź doradca dzwonił do klienta celem wykonania przelewu bankowego za obligacje (dowód: zeznania A. C. - nagranie rozprawy z 18 lutego 2020 r. k. 347-349; zeznania S. M. – nagranie rozprawy z 18 lutego 2020 r. k. 346).

Opiekun klienta powoda u pozwanego, skontaktował się z powodem celem umówienia się na spotkanie. W ramach prowadzonej rozmowy, opiekun klienta przedstawił powodowi możliwość nabycia obligacji (...). Opiekun klienta przedstawił powodowi ogólny rys historyczny spółki, profil jej działalności, wysokość oprocentowania obligacji. Doradca klienta polecał powodowi zainwestowanie w obligacje, wskazując, że jest to atrakcyjna forma inwestycji kapitału. Powód nie rozmawiał z doradcą o formach zabezpieczenia obligacji. Powód stwierdził, że nie posiada wolnych środków pieniężnych na inwestycję w obligacje. Doradca klienta zaproponował powodowi w związku z tym, możliwość wcześniejszego zakończenia lokat bankowych powoda, bez utraty odsetek. Była to powszechnie stosowana praktyka u pozwanego. Powód po kilku dniach zastanowienia, przystał na propozycję doradcy klienta, uznając, że zważywszy na wysokość oprocentowania, kupno obligacji jest dla niego korzystne finansowo (dowód: zeznania A. C. - nagranie rozprawy z 18 lutego 2020 r. k. 347-349; wyjaśnienia powoda M. W. w charakterze strony - nagranie rozprawy z 25 czerwca 2020 r. k. 394-395).

W dniu 05 października 2017 r. doszło do następujących zdarzeń:

a.  o godzinie 12:13 za pośrednictwem (...), tj. poprzez elektroniczny formularz podmiotu oferującego obligacje, o którym mowa w pkt 12 Warunków Emisji, zostało wysłane zgłoszenie o treści: „Witam jestem zainteresowany obligacjami”.
W treści zgłoszenia podano imię i nazwisko powoda oraz adres e-mail: (...) (dowód: wydruk wiadomości e-mail z 05 października 2017r., godz. 12:13 - k. 303).

b.  o godzinie 12:14 (...) S.A. złożył powodowi imienną Propozycję Nabycia Obligacji serii RJ spółki (...) S.A. (wraz z podaniem numeru PESEL, który nie został wskazany w treści e-maila z godz. 12:13).

⚫

Do wiadomości e-mail załączono: Elektroniczny Formularz Przyjęcia Propozycji Nabycia; Informacje o Ofercie; Warunki Emisji Obligacji; Sprawozdanie za 2016 r. skonsolidowane; Sprawozdanie za 2016 r. jednostkowe.

⚫

Wiadomość e-mail skierowana do powoda przez (...) zawierała także wyjaśnienie, co do warunków nabycia obligacji, do których należało m.in.: 1/ złożenie zapisu na obligacje przez Internet korzystając z elektronicznego Formularza Przyjęcia Propozycji Nabycia; 2/ dokonanie wpłaty odpowiedniej kwoty na wskazany rachunek bankowy.

⚫

W wiadomości zawarto również ogólną informację o zasadach składania zapisów na obligacje oraz zasadach przydziału obligacji.

Powód zapoznał się pobieżnie z treścią wiadomości e-mail od (...) oraz treścią załączników. Powód zdecydował się na kupno obligacji ze względu na atrakcyjne oprocentowanie (dowód: wydruk wiadomości e-mail z 05 października 2017 r., godz. 12:14 - k. 299-300; imienna propozycja nabycia obligacji na okaziciela serii RJ - k. 301-302; wyjaśnienia powoda M. W. w charakterze strony - nagranie rozprawy z 25 czerwca 2020 r. k. 394-395).

c.  o godzinie 14:45 powód otrzymał od (...) S.A. wiadomość e-mail o tytule „potwierdzenie zapisu na (...) S.A.”. do której dołączono w formacie PDF, wypełniony danymi powoda Formularz Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji. Formularz ten został wypełniony osobiście przez powoda. W treści e-maila poinformowano powoda, że w celu dokończenia procesu zapisu na obligacje, niezbędne jest dokonanie płatności odpowiedniej kwoty, za którą zamierza nabyć obligacje do dnia 6 października 2018 r. (dowód: wydruk wiadomości e-mail z 05 października 2017 r., godz. 14:45 - k. 21-21v; wypełniony Formularz Przyjęcia Propozycji Zapisów na Obligacje - k. 296-298; zeznania A. C. – nagranie rozprawy z 18 lutego 2020 r. k. 347, 349).

W treści Formularza Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji (k. 297v), powód oświadczył, że:

⚫

Przed złożeniem oferty, powód jako inwestor starannie zapoznał się z treścią Propozycji Nabycia Obligacji oraz Warunkami Emisji Obligacji serii RJ, jak również oświadczył, że Emitent udostępnił mu informacje o których mowa w art. 35 ust. 1, art. 30 ust. 1 ustawy o obligacjach oraz sprawozdanie finansowe Emitenta wraz z opinią biegłego rewidenta, o którym mowa w art. 35 ust. 3 ustawy o obligacjach.

⚫

Znana jest mu sytuacja finansowa Emitenta, akceptuje w pełni ryzyko finansowe związane z nabyciem obligacji. Przyjmuje do wiadomości, że oferujący nie jest zobowiązany do prowadzenia jakichkolwiek działań mających na celu ocenę ryzyka finansowego emitenta.

⚫

Jest świadomy, że inwestycje w obligacje wiążą się z ryzykiem inwestycyjnym oraz, że może być ono nieadekwatne w odniesieniu do wiedzy i świadomości inwestora.

d.  o godzinie 17:30 do powoda zadzwonił bankier A. C.. W trakcie rozmowy telefonicznej, powód złożył dyspozycję zerwania lokat bankowych (opiewających na kwoty 200 000,00 zł i 250 000,00 zł), a następnie dokonania zlecenia przelewu bankowego tytułem opłaty za obligacje serii (...) S.A. Bankier wypełnił za powoda formularz dyspozycji wypłaty z rachunku lokat. Według tejże dyspozycji powód wypłacił środki z rachunku dwóch lokat bankowych przed upływem okresu ich zakończenia bez utraty odsetek oraz polecił pozwanemu dokonanie przelewu kwoty 400 000,00 zł na rachunek należący do (...) tytułem wpłaty na obligacje serii (...) S.A. Pozostałe środki pieniężne z likwidacji dwóch lokat bankowych, zostały przelane na nową, trzymiesięczną lokatę bankową u pozwanego (dowód: nagranie audio na płycie CD „przyjęcie dyspozycji”- k. 76; dyspozycja wypłaty środków - k. 100-101).

e.  o godzinie 17:58 do powoda zadzwonił pracownik pozwanego w celu potwierdzenia uprzednio złożonych dyspozycji telefonicznej. Powód potwierdził rezygnację z lokat bankowych, a także dyspozycję przelewu tytułem zapłaty za obligacje (...) S.A. kwoty 400 000,00 zł (dowód: nagranie audio na płycie CD „callback” - k. 76).

Pozwany w dniu 06 października 2017 r. o godzinie 11:06, zrealizował przelew bankowy zlecony przez powoda telefonicznie poprzedniego dnia (dowód: wydruk z potwierdzenia przelewu - k. 102).

Potwierdzenie nabycia przez powoda 40 obligacji (...) S.A. o wartości nominalnej 10 000,00 zł każda, nastąpiło w wiadomości e-mail z 09 października 2017 r. oraz korespondencyjnie w pismem z 17 października 2017 r. (dowód: wydruk wiadomości e-mail z 09 października 2017 r. - k. 22; pismo z 17 października 2017 r. - k. 20).

Powód posiada 40 sztuk obligacji serii (...) S.A. we W. o wartości nominalnej 10 000,00 zł każda (dowód: odpis zaświadczenia depozytowego - k. 158).

Od grudnia 2017 r. Komisja Nadzoru Finansowego prowadziła analizę dokumentacji (...) S.A. oraz dokumentacji rewizyjnej pochodzącej od podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych. Według wyjaśnień Ministra Finansów
z 08 czerwca 2018 r., z zebranej przez KNF dokumentacji nie wynikało, że (...) S.A. może mieć problemy z regulowaniem zobowiązań wobec obligatariuszy (dowód: odpowiedź Ministra Finansów z 08 czerwca 2018 r. - k. 104-107).

Kondycja finansowa (...) S.A. uległa pogorszeniu począwszy od pierwszego kwartału 2018 r. Emitent obligacji stopniowo zaprzestawał spłaty kuponów odsetkowych oraz wykupu obligacji poszczególnych serii. W związku z podaniem do publicznej wiadomości
w raporcie bieżącym z 16 kwietnia 2018 r., informacji o podjęciu pozytywnych rozmów
z (...) S.A. oraz (...) S.A. w przedmiocie dofinansowania spółki, Prokuratura Regionalna
w W. w następstwie zawiadomienia Komisji Nadzoru Finansowego o możliwości popełnienia przestępstwa wszczęła przeciwko członkom zarządu (...) S.A. śledztwo.
W czerwcu 2018 r. byłemu prezesowi zarządu (...) S.A. postawiono zarzuty. Od połowy 2018 r. prokuratura zainicjowała kolejne postępowania, stawiając zarzuty także innym członków zarządu (...) S.A. oraz (...) (okoliczności bezsporne; dowód: wydruki informacji prasowej Prokuratury Regionalnej w W. z 26 kwietnia 2018 r. oraz 18 czerwca 2018 r. - k. 115-117; wydruki z informacji prasowej Prokuratury Regionalnej w W. z 26 i 28 czerwca 2018 r. - k. 118-119).

W marcu 2018 r. powód zainwestował kwotę 400 000,00 zł w obligacje serii G18 spółki (...) S.A. (dowód: historia rachunków bankowych powoda - k. 83-87).

Od kwietnia do maja 2018 r. Komisja Nadzoru Finansowego wydała szereg komunikatów w sprawie spółki (...) S.A., sygnalizując nieprawidłowości w działalności spółki oraz nieprawidłowości w procesie oferowania konsumentom obligacji korporacyjnych (dowód: komunikat z 24 kwietnia 2018 r. - k. 46-48; komunikat z 17 maja 2018 r. - k. 49; komunikat z 29 maja 2018 r. - k. 50).

Komisja Nadzoru Finansowego w dniu 08 listopada 2018 r. cofnęła (...) zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej, nałożyła karę pieniężną na (...), w związku
z naruszeniem art. 72 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, poprzez udział
w organizacji procesu oferowania obligacji emitowanych przez (...) S.A., w sposób polegający na współpracy z podmiotem trzecim nieposiadającym uprawnień do świadczenia usług oferowania instrumentów finansowych, w ramach której (...) dokonywał pośrednictwa
w zbywaniu obligacji, natomiast podmiot trzeci dokonywał czynności pośrednictwa
w proponowaniu objęcia obligacji, akceptując tym samym udział w procesie oferowania obligacji podmiotu nieuprawnionego do wykonywania czynności oferowania instrumentów finansowych (dowód: komunikat z 08 listopada 2018 r. - k. 51-51v).

W dniu 13 listopada 2018 r. Komisja Nadzoru Finansowego zamieściła na liście ostrzeżeń publicznych wpis dotyczący pozwanego. Podstawę dokonania wpisu były ustalenia dotyczące czynności wykonywanych przez pozwanego w latach 2016-2018 w zakresie aktywności na rynku kapitałowym bez posiadania odpowiednich zezwoleń KNF (art. 178 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi). Odnosi się to do procesu oferowania instrumentów finansowych w okresie co najmniej od sierpnia 2016 r. do października 2017 r. oraz doradztwa inwestycyjnego w okresie co najmniej od września 2016 r. do marca 2018 r. (dowód: komunikat z 13 listopada 2018 r. - k. 52).

Postanowieniem z 06 czerwca 2019 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Fabrycznej we Wrocławiu zatwierdził układ przyjęty na zgromadzeniu wierzycieli w przyspieszonym postępowaniu układowym (...) S.A. w restrukturyzacji w W., na mocy którego obligatariusze mają otrzymać od emitenta zwrot 25% ceny obligacji (...) S.A.
W pozostałych 75% wierzytelności obligatariuszy umorzono. Postanowienie o zatwierdzeniu układu jest prawomocne (okoliczność bezsporna; dowód: kopia postanowienia o zatwierdzeniu układu - k. 385-397).

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów decyzją częściową nr (...) z dnia 01 sierpnia 2019 r. uznał za praktykę naruszająca zbiorowe interesy konsumentów działania (...) Bank S.A. w W. polegające na:

1)  Wprowadzaniu konsumentów w błąd w toku oferowania obligacji korporacyjnych wyemitowanych przez (...) S.A. w W. poprzez rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji:

a.  co do gwarancji zysku z obligacji korporacyjnych emitowanych przez (...) S.A. poprzez informowanie konsumentów o stałym, gwarantowanym oprocentowaniu obligacji w skali roku,

b.  co do gwarancji bezpieczeństwa obligacji korporacyjnych emitowanych przez (...) S.A. poprzez przekazywanie konsumentom informacji sugerujących, że obligacje są bezpieczne tak jak lokata bankowa albo obligacje skarbowe bądź, że emisje nadzorowane są przez Komisję Nadzoru Finansowego,

- co mogło spowodować podjęcie przez konsumentów decyzji odnośnie nabycia oferowanych obligacji, których inaczej by nie podjęli, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową o której mowa w art. 5 ust. 1, ust. 2 pkt 1 i ust. 3 pkt 2 w zw. z art. 4 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

2)  Wprowadzeniu konsumentów w błąd w toku oferowania obligacji korporacyjnych wyemitowanych przez (...) S.A. poprzez rozpowszechnianie informacji:

a.  co do ekskluzywności oferowanych obligacji korporacyjnych emitowanych przez (...) S.A. poprzez sugerowanie, że dostęp do obligacji jest limitowany i jest dużo chętnych inwestorów na ich nabycie lub oferta nabycia obligacji ma charakter niepowtarzalny,

b.  co do dostępności czasowej oferowanych obligacji korporacyjnych emitowanych przez (...) S.A. poprzez wskazywanie, że obligacje tego przedsiębiorcy będą dostępne tylko przez bardzo krótki czas,

- w celu nakłonienia konsumentów do podjęcia natychmiastowej decyzji dotyczącej umowy i pozbawienia ich tym samym możliwości świadomego wyboru produktu, pomijając informacje o dotychczasowej częstotliwości emisji tych obligacji, co mogło spowodować podjęcie przez konsumenta decyzji odnośnie nabycia oferowanych obligacji, której inaczej by nie podjął, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, o której mowa w art. 5 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

Decyzja nie jest prawomocna (dowód: decyzja częściowa na (...) z 01 sierpnia 2019 r. - k. 44-45).

Pismem z 06 sierpnia 2019 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 400 000,00 zł w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania tytułem roszczenia wynikającego
z zaoferowania powodowi obligacji (...) S.A. (dowód: wezwanie do zapłaty wraz
z potwierdzeniem nadania - k. 18-19).

W odpowiedzi z 11 września 2019 r. pozwany odmówił spełnienia świadczenia na rzecz powoda, wskazując, że nie znajduje podstaw do uznania zgłoszonych zastrzeżeń za uzasadnione (dowód: pismo z 11 września 2019 r. - k. 120-121).

Decyzją nr (...) z 03 lutego 2020 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za praktykę naruszająca zbiorowe interesy konsumentów (art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów) działania (...) Bank S.A. w W. polegające m.in. na: proponowaniu konsumentom, którzy związani byli z pozwanym umową o lokatę bankową, nabycia obligacji korporacyjnych wyemitowanych przez (...) S.A.,
w sytuacji w której warunki emisji tych obligacji w zakresie ryzyka inwestycyjnego, nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym w oparciu o: charakterystykę produktów dostępnych w ofercie pozwanego z których korzystali konsumenci oraz oświadczenia składane przez tych konsumentów w toku oferowania im obligacji korporacyjnych emitowanych przez (...) S.A. przez pozwanego.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na mocy tejże decyzji nałożył na pozwanego obowiązek usunięcia skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów m.in. poprzez dokonanie wypłaty wszystkim obligatariuszom, którzy nabyli obligacje (...) S.A., rekompensatę publiczną w wysokości 20% liczonej od kwoty zainwestowanych środków
w terminie 1 miesiąca od daty uprawomocnienia się decyzji, po uprzednim złożeniu przez obligatariusza stosownego wniosku oraz oświadczeń.

Decyzja nie jest prawomocna (dowód: decyzja nr (...) z 03 lutego 2020 r. - k. 358-360v).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie powołanych w treści uzasadnienia dokumentów oraz wydruków z wiadomości e-mail obrazujących proces oferowania powodowi spornych obligacji. Strony nie kwestionowały tychże dowodów. Kluczowe fakty
z nich wynikające, zostały potwierdzone przez przesłuchanych świadków oraz samego powoda podczas zeznań w charakterze strony. Sąd przywołał w uzasadnieniu faktycznym treść decyzji podejmowanych przez UOKiK oraz komunikatów KNF, wyłącznie celem zaakcentowania, iż
w stosunku do pozwanego oraz (...), organy nadzoru finansowego oraz ochrony praw konsumenta, podejmowały konkretne działania, w związku ze zgłaszanymi przez konsumentów nieprawidłowościami w procesie oferowania spornych obligacji. Z przyczyn wyjaśnionych w uzasadnieniu prawnym, nie miały one jednak dla Sądu znaczenia prejudycjalnego.

Dowody z dokumentów oraz wydruków złożone przez strony, a niepowołane w treści uzasadnienia Sąd pominął, jako irrelewantne dla rozstrzygnięcia. Dotyczy to w szczególności przedłożonej przez powoda wewnętrznej korespondencji e-mail, nieodnoszącej się do procesu oferowania obligacji powodowi, czy też powstałe w okresie po nabyciu przez powoda spornych obligacji. Przedmiotem postępowania nie była bowiem ocena przez Sąd całokształtu działalności pozwanego, lecz tego jak konkretnie w przypadku powoda przebiegał proces oferowania sporych obligacji.

Pochylając się nad oceną zeznań świadków, w ocenie Sądu miały one charakter spontaniczny i szczery. Sekwencja przytaczanych zdarzeń, dokumenty jakie otrzymał powód przed dokonaniem zapisu na obligacje, znajdują potwierdzenie w złożonej korespondencji
e-mail, a także została potwierdzona przez samego powoda w zeznaniach w charakterze strony. Świadkowie zgodnie potwierdzili również, że za przedstawianie klientom możliwości zapisu na sporne obligacje (w tym powodowi), pobierali dodatkowe wynagrodzenie prowizyjne. Sąd pominął zeznania świadków wyłącznie w zakresie w jakim dokonywali oni próby zdefiniowania pod kątem prawnym, podejmowanych przez doradców klienta działań. Ten element zastrzeżony był bowiem dla Sądu.

Ocena zeznań powoda w zakresie w jakim Sąd odmówił im wiarygodności, zostanie dokonana w dalszej części uzasadnienia.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Na kanwie niniejszego postępowania, powód zasadności roszczenia o zapłatę upatrywał w odpowiedzialności deliktowej pozwanego za szkodę majątkową powstałą w następstwie nabycia przez powoda 40 sztuk obligacji serii RJ wyemitowanych przez (...) S.A. we W. o wartości nominalnej 400 000,00 zł. Podstaw przedmiotowej odpowiedzialność, powód upatrywał zarówno w zasadach ogólnych wynikających wprost z Kodeksu cywilnego (art. 415 k.c. w zw. z art. 416 k.c. w zw. z art. 430 k.c.), jak również zasadach szczególnych, opartych na przepisach ustawy z 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

Przed dokonaniem wykładni prawa w ramach odpowiedzialności deliktowej pozwanego, a także procesem subsumpcji ustalonych okoliczności faktycznych pod właściwe normy prawa materialnego, należy ustosunkować się do podniesionego przez pozwanego zarzutu braku legitymacji procesowej czynnej powoda oraz braku legitymacji procesowej biernej pozwanego. Oba zarzuty są w ocenie Sądu chybione, zważywszy na podstawy faktyczne, prawne w których powód upatruje zasadności powództwa o zapłatę oraz wynik postępowania dowodowego.

Pozwany zarzut braku legitymacji procesowej powoda formułował w oparciu
o twierdzenie o nieprzedstawieniu dowodu potwierdzającego fakt posiadania przez powoda papierów wartościowych w postaci obligacji na okaziciela wyemitowanych przez (...) S.A. Ustosunkowując się do tego zarzutu należy wskazać, że obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji („obligatariusza”) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia ( zob. art. 4 ust. 1 ustawy z 15 stycznia 2015 r. o obligacjach). Obligacje nie mogą mieć formy dokumentu. Obligacje podlegają zarejestrowaniu w depozycie papierów wartościowych prowadzonym zgodnie z przepisami ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Uregulowania ustawowe znajdują potwierdzenie w pkt 3 Warunków Emisji (k. 162). Do powstawania oraz przenoszenia praw z obligacji stosuje się przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi ( zob. art. 8 ust. 1-3 ustawy o obligacjach). Według tej ustawy, prawa ze zdematerializowanych papierów wartościowych powstają z chwilą zapisania ich po raz pierwszy na rachunku papierów wartościowych i przysługują osobie będącej posiadaczem tego rachunku ( zob. art. 7 ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowym ). Legitymację do realizacji uprawnień wynikających z obligacji, jako papierów wartościowych potwierdza z kolei imienne świadectwo depozytowe, wystawiane na żądanie posiadacza rachunku papierów wartościowych ( zob. art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi ). Powód przedstawił stosowne świadectwo depozytowe (k. 158) wystawione na dane powoda potwierdzające rodzaj, liczbę i wartość nominalną posiadanych przez niego obligacji, w związku z czym, jego legitymacja procesowa nie budzi żadnych zastrzeżeń. Termin ważności zaświadczenia depozytowego został wprawdzie ograniczony do 31 grudnia 2019 r., jednakże zważywszy na sytuację finansową (...) S.A. oraz negatywny przekaz płynący ze środków masowego przekazu, z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością należy stwierdzić, że powód nie zbył spornych papierów wartościowych.

Strona pozwana zasadności zarzutu braku legitymacji procesowej biernej, upatrywała natomiast w twierdzeniach, iż pozwany nigdy nie był stroną transakcji nabycia przez powoda spornych obligacji. Zwrócić należy jednak uwagę, że podstawa faktyczna oraz prawna wywodzonych roszczeń, nie opiera się na zarzutach mogących rodzić odpowiedzialność kontraktową pozwanego. Powód zarzuca pozwanemu działania i zaniechania, skutkujące powstaniem odpowiedzialności deliktowej. Przepisy o odpowiedzialności deliktowej znajdują natomiast zastosowanie, gdy odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną z winy sprawcy lub
z winy osoby odpowiedzialnej za szkodę nie jest oparta na innych przepisach, w szczególności gdy między stronami nie istniał żaden stosunek obligacyjny lub gdy sprawca szkody naruszył nakaz lub zakaz obowiązujący go niezależnie od łączącego strony stosunku zobowiązaniowego.

W związku z powyższym zarzuty podnoszone przez pozwanego w odpowiedzi na pozew w kontekście zasadności omawianego zarzutu braku legitymacji biernej ( pkt 2 lit. b-f str. 13 - k. 68), stanowią de facto w ocenie Sądu merytoryczne, ogólne ustosunkowanie się przez pozwanego do wskazywanych przez powoda podstaw faktycznych, z których powód wywodzi zasadności twierdzeń o ziszczeniu się przesłanek warunkujących odpowiedzialność deliktową pozwanego. Zarzutów tych nie sposób kwalifikować jako zarzuty formalne, zmierzające do podważenia podstaw legitymujących pozwanego do występowania w niniejszym procesie.

Przechodząc do oceny zarzutów podnoszonych przez powoda pod kątem wypełnienia dyspozycji przepisów warunkujących zasadność roszczenia odszkodowawczego wynikającego
z deliktu, należy wskazać, że do stwierdzenia istnienia odpowiedzialności deliktowej koniecznym jest ziszczenie się łącznie następujących przesłanek:

1)  Bezprawnego (wina obiektywna) i zawinionego (wina subiektywna) działania lub zaniechania niemające źródła w umowie.

2)  Wystąpienie szkody.

3)  Wystąpienie związku przyczynowego pomiędzy owym bezprawnym i zawinionym działaniem bądź zaniechaniem, a zaistniałą szkodą.

Stosownie do dyspozycji art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Obowiązek wykazania wszystkich trzech wymienionych przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanego, spoczywał zatem na powodzie.

Podstawowe znaczenie dla możności przypisania sprawcy szkody odpowiedzialności deliktowej ma określenie zdarzenia, za które podmiotowi przypisywana jest odpowiedzialność (czyn sprawcy). Czynem tym może być działanie, jak i zaniechanie, a za bezprawne należy kwalifikować czyny zakazane przez przepisy prawne, bez względu na ich źródła, mające charakter abstrakcyjny, nakładające powszechny obowiązek określonego zachowania, a więc nakazując lub zakazując generalnie oznaczonym podmiotom określonych zachowań
w określonych sytuacjach. Za bezprawne uznaje się także zachowania sprzeczne
z zasadami współżycia społecznego albo dobrymi obyczajami, a więc normami moralnymi powszechnie akceptowanymi w całym społeczeństwie lub grupie społecznej (wina
w znaczeniu obiektywnym). Działanie (zaniechanie) sprawcy musi być przy tym zawinione także w sensie subiektywnym. Przez winę w znaczeniu subiektywnym rozumieć należy możność postawienia danej osobie zarzutu, że nie zachowała się prawidłowo (tj. zgodnie
z prawem i zasadami współżycia społecznego), chociaż mogła i powinna tak się zachować. Innymi słowy, że w konkretnej sytuacji sprawca dopuścił się nagannej decyzji odnoszącej się do podjętego przez niego bezprawnego czynu (zob. wyrok S.A. w Szczecinie z 28 listopada 2019 r., I ACa 132/19, Legalis nr 2299393). Wina w znaczeniu subiektywnym przejawia się zatem
w możliwość zarzucenia sprawy szkody, że w danych okolicznościach umyślnie lub wskutek lekkomyślności czy niedbalstwa, nie dołożył należytej staranności oczekiwanej od podmiotu należycie dbającego o swoje interesy. Ocena stopnia tejże staranności, jest zróżnicowana i opiera się na kryteriach wynikających z art. 355 k.c. Winę można przypisać sprawcy tylko wtedy, gdy istnieją podstawy do negatywnej oceny jego zachowania z punktu widzenia obu elementów, tj. obiektywnego i subiektywnego.

Odnosząc pojęcie winy do osoby prawnej, należy wskazać, że odpowiada ona za działania dwóch kategorii podmiotów: osób fizycznych, które podejmują czynności działając
w charakterze organu osoby prawnej oraz osób fizycznych, którymi osoba prawna się posługuje np. przy podejmowaniu określonych czynności, a które nie wchodzą w skład organów osoby prawnej. W pierwszym przypadku osoba prawna odpowiada jak za czyny własne (art. 416 k.c.), natomiast w drugim ponosi odpowiedzialność za inne osoby (art. 430 k.c.). W sytuacji, gdy osoba prawna przy wykonaniu czynności posługuje się osobą, która podlega jej kierownictwu (kierownictwu organu) i ma obowiązek stosować się do jej poleceń, wówczas odpowiada za działanie zawinione tej osoby, tj. za niezachowanie należytej staranności w stosunkach danego rodzaju.

Aby dokonać oceny czy zarzucanym działaniom oraz zaniechaniom pozwanego można przypisać bezprawny charakter, koniecznym jest uprzednie przybliżenie uregulowań prawnych w zakresie obrotu instrumentami finansowymi, według brzmienia z okresu objętego sporem (III i IV kwartał 2017 roku). W naruszeniach przez pozwanego nakazów i zakazów ustawowych, powód upatrywał bowiem zasadności zarzutu w zakresie wykazania pierwszej przesłanki warunkującej odpowiedzialność deliktową pozwanego.

Pochylając się nad powyższą kwestią, nadmienić należy, że Sąd przy ocenie czy działaniom i zaniechaniom pozwanego można przypisać przymiot bezprawności w znaczeniu deliktowym, nie był związany treścią wydanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów decyzji. Sądu nie wiązały także w żaden sposób, obszernie przytaczane przez powoda w uzasadnieniu pism procesowych (zwłaszcza pozwu), motywy i oceny prawne, którymi organ ten kierował się wydając w stosunku do pozwanego lub podmiotów trzecich, przytoczone w ustaleniach faktycznych rozstrzygnięcia.

Na tle oceny czy sądy powszechne są związane decyzjami wydanymi przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, występują rozbieżności, akcentowane i szczegółowo omawiane zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie, szczegółowo omówione przez pozwanego, zbędnym jest więc ich powielanie. Prejudycjalność takich decyzji
w procesach cywilnych, nie jest wprost uregulowana w procedurze cywilnej, na wzór orzeczeń zapadających w sprawach karnych (art. 11 k.p.c.). Możliwość związania sądu powszechnego, treścią takich decyzji, została jednak dopuszczona przez orzecznictwo oraz doktrynę (zob. m.in. wyrok SN z 4 marca 2008 r, IV CSK 441/07, Lex nr 376385 czy też uchwałę [3] SN z 23 lipca 2008 r. III CZP 52/08, Lex nr 408406; glosę M. Sieradzkiej do uchwały III CZP 52/08 [w] system informacji prawnej Lex - SN powołanych orzeczeniach badał taką możliwość pod kątem roszczeń związanych z naruszeniem swobody konkurencji, ale zdaniem Sądu, identyczna sytuacja występuje w przypadku naruszenia zbiorowych interesów konsumentów). Zasadniczym warunkiem prejudycjalności decyzji wydawanych przez Prezesa UOKiK, według powołanego orzecznictwa oraz reprezentanta doktryny, które to poglądy Sąd w składzie rozpoznającym żądanie powoda podziela, jest jednak ich prawomocność (czy też ostateczność). Na kanwie niniejszego postępowania, żadna tymczasem z przywołanych w stanie faktycznym decyzji wydanych w stosunku do pozwanego, nie jest prawomocna (ostateczna). Sąd nie jest więc związany ich treścią.

1/ Zasady emisji, zmiany warunków emisji, zbywania, nabywania i wykupu obligacji; 2/ zasady, tryb i warunki podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie obrotu papierami wartościowymi i innymi instrumentami finansowymi, prawa i obowiązki podmiotów uczestniczących w tym obrocie oraz wykonywanie nadzoru w tym zakresie; 3/ zasady i warunki dokonywania oferty publicznej papierów wartościowych, prowadzenia subskrypcji lub sprzedaży tych papierów wartościowych oraz ubiegania się o dopuszczenie i wprowadzenie papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych do obrotu na rynku regulowanym - zostały zawarte w trzech zasadniczych, wzajemnie się uzupełniających aktach prawnych. Odpowiednio: 1/ ustawie z 15 stycznia 2015 r. o obligacjach; 2/ ustawie z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi; 3/ ustawie z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego obrotu oraz spółkach publicznych.

„Instrumentami finansowymi” w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi są między innymi „papiery wartościowe” ( art. 2 ust. 1 pkt 1). Przedmiotowa ustawa do tej podkategorii zalicza także obligacje ( art. 3 ust. 1 lit. a). Według art. 3 ust. 1 ustawy o ofercie publicznej, „ofertą publiczną” jest udostępnianie, co najmniej 150 osobom na terytorium jednego państwa członkowskiego lub nieoznaczonemu adresatowi, w dowolnej formie i w dowolny sposób, informacji o papierach wartościowych i warunkach ich nabycia, stanowiących wystarczającą podstawę do podjęcia decyzji o nabyciu tych papierów wartościowych. Według art. 19 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi,
w ramach rynku regulowanego (którego definicję zawiera art. 14 tejże ustawy a do którego zaliczyć należy także obrót obligacjami), dokonywanie oferty publicznej, subskrypcji lub sprzedaży na podstawie tej oferty (z wyjątkiem oferty publicznej, o której mowa w art. 7 ust. 4 pkt 4 i 5 oraz ust. 8 ustawy o ofercie publicznej, które to wyjątki na kanwie niniejszego postępowania nie zachodzą), wymaga pośrednictwa firmy inwestycyjnej. W art. 3 ust. 33 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, zdefiniowano pojęcie „firmy inwestycyjnej”, przez którą należy rozumieć dom maklerski, bank prowadzący działalność maklerską, zagraniczną firmę inwestycyjną prowadzącą działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zagraniczną osobę prawną z siedzibą na terytorium państwa należącego do OECD lub WTO, prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską.

Prowadzenie działalności maklerskiej, wymaga zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego. Działalność maklerska obejmuje między innymi czynności polegające na: przyjmowaniu i przekazywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych; wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, na rachunek dającego zlecenie; doradztwie inwestycyjnym; oferowaniu instrumentów finansowych ( art. 69 ust. 1 i 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi ). Z przywołanej normy prawnej wynika, że ustawodawca wprowadził ogólny zakaz podejmowania i prowadzenia działalności maklerskiej przez jakiekolwiek inne podmioty ( tj. przez podmioty, które nie dysponują odpowiednim zezwoleniem administracyjnoprawnym). Zakaz ten został obwarowany sankcją odpowiedzialności karnej ( art. 178 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi ).

W ramach niniejszego postępowania, powód zarzuca pozwanemu, iż ten podjął się czynności zastrzeżonych wyłącznie dla podmiotów prowadzących działalność maklerską, pozwany zaś nie posiadał stosownego zezwolenia w tym zakresie. Pochylając się nad ostatnią kwestią należy wyjaśnić, iż wbrew twierdzeniom pozwanego, przedłożonej wraz z odpowiedzią na pozew decyzji KNF z 12 września 2017 r. (k. 123), nie sposób traktować jako zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej. Wynika to wprost z treści tejże decyzji zgodnie z którą, zezwolenie obejmowało „wykonywanie niestanowiących działalności maklerskiej czynności […]” wskazanych w jej treści. Żadna z wymienionych w decyzji czynności, nie obejmowała obligacji korporacyjnych emitowanych przez spółki prawa handlowego.

Z uwagi na wynik postępowania dowodowego, a także obraną przez pozwanego linię obrony, według której pracownicy pozwanego udzielali powodowi wyłącznie podstawowych informacji o spornych obligacjach, należy pochylić się bliżej nad jedną z form prowadzenia działalności maklerskiej, w postaci „doradztwa inwestycyjnego”. Żadna z przywołanych ustaw nie zawiera legalnej definicji tego pojęcia. Wskazówką przydatną przy jego wykładni jest
w ocenie Sądu treść art. 76 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Przepis ten określa elementy przedmiotowo istotne umowy o doradztwo inwestycyjne, dzięki którym możliwie jest uchwycenie, cech charakterystycznych samego „doradztwa inwestycyjnego” – jako działalności faktycznej o ściśle określonych cechach. Przy umowie doradztwa inwestycyjnego zobowiązaniem firmy inwestycyjnej jest rekomendacja dotycząca określonego postępowania wobec instrumentów finansowych. Rekomendacja jest zatem opinią (wypowiedzią o charakterze ocennym) rekomendującego co do pożądanego (zalecanego) sposobu działania jej adresata
w odniesieniu do instrumentów finansowych, która w opinii rekomendującego jest korzystna dla adresata rekomendacji. Należy więc odróżnić rekomendację od informacji, czyli wypowiedzi jedynie opisującej określone fakty. Udzielanie wyłącznie informacji nie stanowi doradztwa inwestycyjnego, gdyż koniecznym elementem rekomendacji jest wskazówka, co do konkretnego postępowania, które zdaniem autora wypowiedzi jest korzystne dla adresata tej wypowiedzi.
W świetle art. 76 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, rekomendacja musi mieć zindywidualizowany charakter, gdyż musi być przygotowana na podstawie znanych firmie inwestycyjnej - aktualnych potrzeb i sytuacji klienta. Zalecenie musi być przedstawione jako odpowiednie dla danej osoby ( komentarz do art. 76 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi pod. red. Wierzbowski 2018, wyd. 3/Kniaziowska-Bryk).

Zaakcentowania wymaga w kontekście wykładni pojęcia „doradztwa inwestycyjnego” zawartego w art. 69 ust. 2 pkt 5 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz wykładni art. 76 tejże ustawy, że mimo braku zdefiniowania tego pojęcia przez polskiego ustawodawcę, takowa definicja została sformułowana przez ustawodawcę europejskiego. Wydaje się wręcz, że w art. 76 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, dokonano nieprecyzyjnej transpozycji do polskiego porządku prawnego unijnej definicji usługi doradztwa inwestycyjnego. Implementacja systemu MiFID I została wszakże dokonana w rozpatrywanym aktualnie zakresie ustawą z 04 września 2008 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 2009 r. Nr 165, poz. 1316 ze zm.).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 4 obowiązującej do 03 stycznia 2018 r. dyrektywy nr 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 kwietnia 2004 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych zmieniająca dyrektywę Rady 85/611/EWG i 93/6/EWG i dyrektywę 2000/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/22/EWG (Dz.U.UE.L.2004.145.1) - Dyrektywa MIFiD I: "doradztwo inwestycyjne oznacza świadczenie na rzecz klienta usług osobistego polecenia, czy to na jego prośbę, czy z inicjatywy przedsiębiorstwa inwestycyjnego w odniesieniu do jednej lub większej liczby transakcji dotyczących instrumentów finansowych”. Z kolei w art. 52 Dyrektywy Komisji nr 2006/73/WE z 10 sierpnia 2006 r. wprowadzającej środki wykonawcze do dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwa inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tejże dyrektywy (Dz.U.UE.L.2006.241.26) wskazano, że „Do celów definicji "doradztwa inwestycyjnego", zawartej w art. 4 ust. 1 ppkt 4 dyrektywy 2004/39/WE, zalecenie indywidualne oznacza zalecenie skierowane do osoby występującej w charakterze inwestora lub potencjalnego inwestora albo w charakterze przedstawiciela inwestora lub potencjalnego inwestora. Zalecenie to musi być przedstawione jako odpowiednie dla tej osoby lub oparte na analizie jego indywidualnej sytuacji oraz musi skłaniać do podjęcia jednego z następujących kroków:

a) zakupu, sprzedaży, subskrypcji, wymiany, wykupu, przechowywania danego instrumentu finansowego bądź subskrypcji czy udzielenia gwarancji na taki instrument;

b) skorzystania lub nieskorzystania z praw wynikających z określonego instrumentu finansowego do zakupu, sprzedaży, subskrypcji, wymiany lub wykupu takiego instrumentu.

Zalecenie nie jest zaleceniem indywidualnym, jeżeli jest wydawane wyłącznie poprzez kanały dystrybucyjne lub przeznaczone dla ogółu społeczeństwa”.

Przenosząc powyższe rozważania na kanwę niniejszej sprawy należy zwrócić uwagę, że jak wynika z poczynionych ustaleń faktycznych, powód był wieloletnim klientem pozwanego, który zawarł za jego pośrednictwem szereg stosunków prawnych mających na celu pomnażanie kapitału, takich jak lokaty bankowe, ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe. Według zeznań świadka A. C. - osobistego doradcy klienta powoda, (...) Bank S.A. w okresie objętym sporem, poza wyżej wymienionymi produktami finansowymi, oferowała swoim klientom jako formę pomnażania kapitału także obligacje (...) S.A. Pozwany oczekiwał od doradców klienta, że doprowadzą oni do zawierania przez klientów transakcji kupna obligacji korporacyjnych (...) S.A. W przypadku skorzystania przez klienta z każdego
z tych produktów, doradcy klienta otrzymywali punkty, które przeliczane były następnie na premie kwartalne. Nie ulega wątpliwości, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, pozwany prowadził swoistego rodzaju ogólne doradztwo finansowe dla swoich klientów, oferując im produkty, dzięki którym klienci mogli uzyskać korzystne przysporzenia majątkowe. Znamiennym jest jednak, że według wytycznych przekazywanych doradcom klienta przez ich przełożonych, produkt w postaci obligacji (...) S.A. był kierowany w pierwszej kolejności do klientów, którzy posiadali już produkty o charakterze inwestycyjnym, gdyż tacy klienci byli bardziej skłonni do współpracy. Bezspornym między stronami pozostawało, że powód posiadał tego rodzaju produkty. Zwrócić należy także uwagę, że potencjalne preferencje powoda, co do sposobu inwestowania kapitału, pozwany mógł poznać dzięki wypełnionym wcześniej przez powoda (przed przystąpieniem do umów ubezpieczenia z UFK) - Analizom Finansów Osobistych (k. 88, 91), według których powód kupował już w przeszłości obligacje oraz inne instrumenty finansowe. W końcu doradca klienta pozwanego, umówił się z powodem na indywidualne spotkanie, w celu przedstawienia mu atrakcyjnej formy inwestycji kapitału
w postaci obligacji korporacyjnych (...) S.A.

Powyższe okoliczności w ocenie Sądu, nie pozostawiają żadnych wątpliwości, co do tego, iż pozwany w ramach przedstawiania powodowi produktu - obligacji (...) S.A. prowadził doradztwo inwestycyjne w rozumieniu art. 69 ust. 2 pkt 5 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Świadczy o tym sam sposób przedstawiania przez doradcę klienta, owych obligacji jako atrakcyjnej formy inwestycji, wcześniejsza współpraca powoda
z pozwanym, sprowadzająca się do oferowania produktów inwersyjnych mających na celu pomnożenie kapitału. Nie bez znaczenia dla postawionej tezy ma również fakt, iż pozwany umożliwił powodowi, w celu zdobycia środków na kupno obligacji, rezygnowanie
z terminowej lokaty bankowej, bez utraty prawa do odsetek. Wszystkie te okoliczności wskazują, że działania pozwanego w stosunku do powoda były nakierowane na przekonanie powoda do inwestycji w sporne obligacje, jako korzystnej formy pomnażania kapitału, atrakcyjniejszej aniżeli niżej oprocentowana lokata bankowa.

Pozwany dokonał zatem oceny preferencji powoda, przedstawił mu szczegółowe informacje, odpowiadające zawartym w Warunkach Emisji, które w połączeniu z charakterem dotychczasowej współpracy, powód obiektywnie rzecz oceniając, mógł traktować jako rekomendację do zainwestowania w przedmiotowy instrument finansowy. Całokształt okoliczności sprawy, zasady doświadczenia życiowego, wydźwięk zeznań świadka A. C., dają podstawy do tego aby dać wiarę zeznaniom powoda według którego doradca klienta „polecał” mu zainwestować w obligacje (00:12:09 - k. 391).

W ocenie Sądu, szczegółowe przedstawienie powodowi, informacji odpowiadających
w większości treści warunków emisji obligacji (wskazanie emitenta, profilu działalności emitenta, kondycji finansowej, okresu wykupu obligacji, oprocentowania), w połączeniu
z systemem premii doradców klienta za nakłonienie klienta do kupna tych obligacji, wskazuje
w świetle zasad doświadczenia życiowego, że sam pozwany musiał otrzymywać od emitenta lub firmy inwestycyjnej, korzyści majątkowe za proponowanie swoim klientom spornych obligacji. Działalność pozwanego przybrała w ocenie Sądu w rozpoznawanym przypadku, nieformalną postać oferowania powodowi instrumentów finansowych, o której mowa w art. 69 ust. 2 pkt 6 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Podobnie jak w przypadku doradztwa inwestycyjnego, rzeczona ustawa w badanym okresie nie zawierała definicji pojęcia „oferowania instrumentów finansowych”. O tym co należy pod tym pojęciem rozumieć, możliwe jest zdaniem Sądu do ustalenia, dzięki analizie treści art. 72 i 79 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

Pierwszy z powołanych przepisów stanowił w spornym okresie, że w umowie
o oferowanie instrumentów finansowych, firma inwestycyjna zobowiązuje się do pośrednictwa w proponowaniu przez emitenta nabycia papierów wartościowych nowej emisji lub zbywania tych papierów. Według natomiast drugiego przepisu firma inwestycyjna może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć osobie fizycznej, osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej stałe lub okresowe wykonywanie w imieniu i na rachunek firmy inwestycyjnej czynności pośrednictwa w zakresie działalności maklerskiej prowadzonej przez tę firmę inwestycyjną (agent firmy inwestycyjnej). Na podstawie tej umowy mogą być wykonywane czynności pozyskiwania klientów lub potencjalnych klientów, w tym informowania o zakresie usług świadczonych przez firmę inwestycyjną lub instrumentach finansowych będących ich przedmiotem.

Wynik postępowania dowodowego oraz zasady doświadczenia życiowego i logiki wskazują, że pozwany podjął się za wynagrodzeniem, pośrednictwa w proponowaniu swoim klientom możliwości nabycia papierów wartościowych nowej emisji w postaci obligacji (...) S.A. lub co najmniej czynności pozyskiwania klientów lub potencjalnych klientów
w zakresie instrumentów finansowych - obligacji (...) S.A. oferowanych przez (...) jako firma inwestycyjna. O naruszeniu przez pozwanego art. 79 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, świadczą dobitnie zeznania świadka S. M. a także świadka A. C., którzy wprost wskazali, że stale współpracowali z (...) na polecenie przełożonych, zaś sporne obligacje były jednym z kilku produktów oferowanym klientom banku. Pozwany mimo zarzutów powoda i wniosków zawartych w pozwie (pkt 4 i 6), których realizacji odmówił pozwany oraz treści zeznań świadków, nie przedłożył umowy zawartej z (...), o której mowa
w art. 79 ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, co dodatkowo przemawia za trafnością zarzutu powoda naruszenia przez pozwanego art. 79 rzeczonej ustawy.

Na marginesie należy zaznaczyć, że zeznania przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków a także dokonaną przez Sąd wykładnię prawa, potwierdzają pośrednio złożone przez powoda komunikaty KNF z 08 listopada 2018 r. (k. 51-51v) oraz z 13 listopada 2018 r. (k. 52).

Pochylając się nad drugim elementem podmiotowym warunkującym powstaniem odpowiedzialności deliktowej (winy w znaczeniu subiektywnym), zdaniem Sądu wobec treść art. 355 § 1 i 2 k.c., z uwagi na charakter prowadzonej przez pozwanego działalności, od pozwanego należy oczekiwać dogłębnej znajomości prawa powszechnie obowiązującego.

Banki według ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, po uzyskaniu zezwolenia KNF, mogą wszakże prowadzić działalność maklerską. Od pozwanego jako profesjonalisty, trzeba oczekiwać, że ma tego świadomość. Pozwany podlegający zinstytucjonalizowanemu nadzorowi, powinien także zdawać sobie sprawę z konsekwencji prowadzenia działalności maklerskiej bez stosownego zezwolenia lub bez uprzedniego zawarcia z instytucją finansową, umowy agencyjnej w wymaganej formie prawnej. Wynik postępowania dowodowego daje tymczasem asumpt do przyjęcia, że prowadzenie działalności maklerskiej w zakresie oferowania spornych obligacji, bez wymaganego zezwolenia lub zawarcia odpowiedniej umowy agencyjnej z (...), było powszechną praktyką u pozwanego, o której istnieniu zważywszy chociażby na system premii kwartalnych, musiało wiedzieć kierownictwo pozwanego. Przesłuchani świadkowie, wprost wskazywali, że polecenia co do oferowania spornych obligacji, były wydawane przez ich bezpośrednich przełożonych.

Wzorzec staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju, kreowany jest na podstawie reguł współżycia społecznego, przepisów prawnych, zwyczajów, swoistych kodeksów zawodowych i pragmatyk. Banki jako instytucje zaufania publicznego, budzą ogóle zaufanie społeczne. Klient banku korzysta z usług takiej instytucji w przeświadczeniu o legalności prowadzonej działalności. Z tego względu zważywszy na abstrakcyjną ocenę niedbalstwa (art. 355 § 1 k.c.) w ramach odpowiedzialności deliktowej oraz zawodowy charakter działalności pozwanego (art. 355 § 2 k.c.) sam fakt naruszenia przez pozwanego prawa, przesądza w ocenie Sądu o jego winie, co najmniej w postaci niedbalstwa.

Podsumowując powyższą część rozważań, w ocenie Sądu powód wykazał
w dostateczny sposób, że działania pozwanego naruszały przepisy prawa powszechnie obowiązującego, miały charakter bezprawny i zawiniony w rozumieniu dokonanej przez Sąd wykładni art. 415, 416 k.c. i 430 k.c.

Pochylając się nad przesłanką szkody w ramach odpowiedzialności deliktowej, należy ogólnie stwierdzić, że jest nią powstała wbrew woli poszkodowanego różnica między obecnym jego stanem majątkowym a tym stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Tak rozumiana szkoda będzie polegać zwykle na zmniejszeniu aktywów poszkodowanego (art. 361 § 2 k.c.).

Nie ulega wątpliwości, że powód jako obligatariusz, w związku z upływem terminu wykupu spornych obligacji, posiada w stosunku do emitenta wierzytelność pieniężną opiewającą w zakresie należności głównej na kwotę 400 000,00 zł. W ramach niniejszego procesu powód oszacował finalnie wartość poniesionej szkody majątkowej na poziomie 300 000,00 zł, wskazując, że jest to różnica pomiędzy wartością nominalną spornych obligacji, a świadczeniem jakie powód może uzyskać w związku z realizacją prawomocnego układu w ramach postępowania restrukturyzacyjnego emitenta, na mocy którego dłużnik zobowiązał się do zaspokojenia roszczeń wierzycieli wynikających z wyemitowanych obligacji na poziomie 25% ich wartości nominalnej. Oznacza to, że powód w przypadku wykonania przez emitenta warunków układu, może liczyć na zwrot 100 000,00 zł.

W ocenie Sądu, powód oszacował wartość szkody majątkowej wynikającej
z odpowiedzialności deliktowej pozwanego prawidłowo. Zwrócić należy bowiem uwagę, że
w związku z restrukturyzacją emitenta, treścią zawartego układu, biorąc także pod rozwagę liczbę wierzycieli oraz wysokość przysługujących im roszczeń względem emitenta, odzyskanie przez powoda od emitenta pozostałej części wierzytelności z tytułu wykupu obligacji opiewającej na kwotę 300 000,00 zł, jest z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, niemożliwe. Oznacza to, że w majątku powoda, na dzień orzekania nadal występuje strata na poziomie, co najmniej 300 000,00 zł. Rozważania pozwanego, co do braku możliwości oszacowania wysokości szkody, z powołaniem się na art. 173 prawa restrukturyzacyjnego, mają wyłącznie charakter hipotetyczny. Sytuacja opisana w powołanym przepisie wcale nie musi nastąpić. Jako szczególnie nikła, zważywszy na fakt, iż emitent od pierwszego kwartału 2018 r. zaprzestał wypłaty świadczeń należnych obligatariuszom w ramach wyemitowanych obligacji, jawi się możliwość wystąpienia sytuacji w której mogłaby nastąpić zmiana układu na korzyść wierzycieli.

Zaznaczenia wymaga także, iż Sąd jest świadomy, że powód w przypadku uprawomocnienia się decyzji Prezesa UOKiK z 03 lutego 2020 r. (k. 358-360v), może liczyć na dodatkową rekompensatę majątkową od pozwanego. Zwrócić należy jednak uwagę, że ze względu na treść pkt II ust. 2 lit. b (k. 359) rzeczona decyzja, nie ma wpływu na wysokość szkody szacownej w niniejszym postępowaniu.

Pomimo wykazania przez powoda dwóch pierwszych przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanego, powództwo podlega oddaleniu ze względu na brak adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy bezprawnymi i zawinionymi działaniami pozwanego a szkodą majątkową poniesioną przez powoda (art. 361 § 1 k.c.).

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą dla stwierdzenia w określonym stanie faktycznym istnienia związku przyczynowego należy ustalić, czy zdarzenie stanowi warunek konieczny wystąpienia szkody (test conditio sine qua non) i czy szkoda jest normalnym następstwem tego zdarzenia. Taki związek przyczynowy zachodzi wówczas, gdy w danym układzie stosunków
i warunków oraz w zwyczajnym biegu rzeczy, bez szczególnego zbiegu okoliczności, szkoda jest normalnym następstwem tego rodzaju zdarzeń - przy czym ocena, czy skutek jest normalny, winna być oparta na całokształcie okoliczności sprawy oraz wynikać z zasad doświadczenia życiowego, zasad wiedzy naukowej i specjalnej (zob. m.in. wyrok SA w Warszawie z 12 kwietnia 2017 r., I ACa 1767/16, Lex nr 2283419; wyrok SA w Łodzi z 19 kwietnia 2016 r., I ACa 1510/16, Lex nr 2044373, wyrok SA w Krakowie z 10 grudnia 2015 r., I ACa 1212/15, LEX nr 1974119).

Na kanwie niniejszego postępowania, w celu wykazania omawianej przesłanki, powód winien udowodnić, że wskutek braku pełnych lub wadliwych informacji od pozwanego, zawarł transakcję, której w przypadku przedstawienia mu pełnej informacji o oferowanych obligacjach nie zawarłby, a dzięki temu w jego majątku nie powstałby uszczerbek w wysokości 300 000,00 zł czy też ewentualnie niższej obniżonej o wypłacone powodowi świadczenie odsetkowe za sześć okresów odsetkowych od 6 listopada 2017 r. do 5 kwietnia 2018 r. w łącznej kwocie 9 693,73 zł ( k. 83-85v), wynikający z likwidacji lokaty bankowej i przeznaczenia uzyskanych środków na kupno obligacji. Należało więc wykazać, że dana konkretna informacja lub jej brak ze strony pozwanego, miała decydujące znaczenie dla podjęcia przez powoda decyzji o zawarciu transakcji, jak również, że pomiędzy naruszeniem obowiązków ustawowych przez pozwanego a powstałą szkodą wystąpił adekwatny związek przyczynowy.

Takich okoliczności powód nawet nie usiłował udowodnić, zaś zeznania powoda wskazują na zgoła odmienną motywację. Powód sam zeznał, że zdecydował się na kupno oferowanych mu obligacji, ze względu na atrakcyjne warunki ich oprocentowania. Kierował się zatem chęcią osiągnięcia zysku wyższego aniżeli możliwego do osiągnięcia w ramach lokaty bankowej. Należy zauważyć, że doradca klienta, przedstawiając powodowi ofertę spornych obligacji przekazał powodowi dane, wynikające z treści Warunków Emisji. Powód
w następstwie informacji przekazanych mu przez pozwanego, wyraził wolę kupna obligacji. Owe zainteresowanie spornym produktem, wynikające z informacji o oprocentowaniu, rekomendacji ze strony doradcy klienta, nie prowadziło jeszcze do formalnego kupna obligacji przez powoda. W następstwie rozmowy i ustaleń stron, zostało wysłane do (...) zgłoszenie wyrażające zainteresowanie ofertą spornych obligacji. Efektem tej czynności było przesłanie przez (...) bezpośrednio na adres e-mail powoda (co powód potwierdził w swoich zeznaniach), imiennej Propozycji Nabycia Obligacji serii RJ spółki (...) S.A. W treści tej wiadomości, powtórzono prostym i zrozumiałym językiem procedurę zapisu na obligacje oraz wyjaśniono czynności, które powód winien podjąć w celu kupna obligacji. Do przedmiotowej wiadomości, załączono także Warunki Emisji Obligacji, Sprawozdania (...) emitenta za 2016 r., a także Formularz Przyjęcia Propozycji Nabycia.

Powód otrzymał zatem przed zapisem na obligacje wszelkie dokumenty określone przez prawo. Dokumenty te zawierały także wymagane przez ustawodawcę dane i informacje, pozwalające na podjęcie samodzielnej, przemyślanej i świadomej decyzji inwestycyjnej, przez konsumenta o poziomie wiedzy i doświadczenia, którym legitymuje się powód.

W ocenie Sądu powoda nie sposób postrzegać jako konsumenta o cechach opisywanych przez Prezesa UOKiK w decyzjach wydanych przeciwko pozwanemu, konsumenta podatnego na środki perswazji stosowane przez doradców klienta, nieodróżniającego lokaty bankowej od obligacji korporacyjnych, różnic między tymi produktami w zakresie ryzyka inwestycyjnego
i sposobów zabezpieczenia. Powód jest wszakże z wykształcenia ekonomistą, pełniącym funkcję biegłego rewidenta i audytora. Zajmuje się na co dzień badaniem legalności prowadzonej działalności przez przedsiębiorców i instytucje finansowe. Powód jest także wykładowcą na uczelniach wyższych w tym (...) oraz autorem artykułów na temat oszustw biznesowych (k. 96). Zważywszy na deklarowane przez powoda w ankietach doświadczenie inwestycyjne, trudno także przyjąć, aby oferta przedstawiona przez pozwanego powodowi, nie odpowiadała preferencjom inwestycyjnym klienta. Powód w przeszłości nabywał już bowiem nieposiadające zabezpieczenia instrumenty oraz produkty finansowe, takie chociażby jak ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe.

W powołanym świetle zdaniem Sądu powód miał obiektywną możliwość, nie tylko zapoznania się z Warunkami Emisji Obligacji, ale także dzięki własnej wiedzy i doświadczeniu, mógł świadomie i obiektywnie ocenić ryzyko inwestycyjne (ustalić czy obligacje są zabezpieczone, zbadać na podstawie sprawozdań finansowych, sytuację finansową emitenta).
Z wyjaśnień powoda złożonych w charakterze strony, wynika, że nie analizował on przesłanych mu dokumentów, polegając wyłącznie na informacjach i zapewnieniach doradcy klienta. Pozwany nie może jednak odpowiadać, za zaniechania ze strony powoda, aktów minimalnej staranności, oczekiwanej od osoby należycie dbającej o własne interesy majątkowe. Transakcja nie dotyczyła błahych spraw z zakresu życia codziennego, lecz obejmowała kilkuset tysiączną lokację kapitału. Ze względu na poziom wykształcenia powoda oraz doświadczenia zawodowego, Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda, jakoby nie był on w stanie zrozumieć hermetycznego języka prawnego, którym operowano w przesłanych mu dokumentach. Powód ma wszakże do czynienia z takimi dokumentami i zwrotami na co dzień, chociażby w ramach podejmowania czynności zawodowych. Świadczy o tym także fakt, iż podczas przesłuchania powoda w charakterze strony, powód nie przejawiał problemów ze zrozumieniem przytaczanych na rozprawie, zwrotów i sformułowań, pochodzących z owych dokumentów.

Nie mogło także ujść uwadze Sądu, że warunkiem zapisu na obligacje, było wypełnienie Formularza Przyjęcia Propozycji Nabycia. Postępowanie dowodowe wskazuje, że formularz ten został wypełniony przez samego powoda, kilka godzin po wysłaniu mu przez (...), Propozycji Nabycia Obligacji, przy czym w wykonaniu powyższej czynności powód nie potrzebował pomocy A. C. czy innego pracownika pozwanego. W treści formularza (k. 297v) powód jako inwestor złożył szereg oświadczeń, które zupełnie przeczą twierdzeniom oraz tezom formułowanym w pozwie oraz dalszych pismach procesowych, w tym co do świadomości
o ryzyku inwestycyjnym, braku zabezpieczenia obligacji. Powód dokonał także osobiście dyspozycji zerwania lokat bankowych oraz wydał doradcy klienta - A. C., osobiście dyspozycję przelewu bankowego tytułem opłacenia obligacji, która to wykonanie zna jego zlecenie i z pełna świadomością potwierdził w kolejnej rozmowie telefonicznej.

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu, pomiędzy bezprawnymi i zawinionymi działaniami pozwanego, a powstałą szkodą brak jest adekwatnego związku przyczynowego. Powód miał możliwość samodzielnej i swobodnej oceny inwestycji, niezależnie od rekomendacji pozwanego, który nie posiadał co prawda zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej, jednakże informacje przez niego przekazywane powodowi, nie odbiegały od Warunków Emisji Obligacji, danych i informacji możliwych do ustalenia przy analizie załączników do Propozycji Nabycia Obligacji. Co istotne w kontekście ustaleń poczynionych przez Prezesa UOKiK
w nieprawomocnych decyzjach, w przypadku powoda odmiennie aniżeli miało to miejsce
w sprawach badanych przez urząd, właściwe czynności prawne zmierzające do nabycia obligacji, zostały dokonane osobiście przez powoda, w warunkach swobody decyzyjnej, po uprzedniej możliwości zapoznania się w sposób kompleksowy z kompletną ofertą emitenta. Zapłata za obligacje także nastąpiła w wyniku zlecenia przelewu bankowego przez powoda. Późniejsza niewypłacalność emitenta, jest zdarzeniem niezależnym od pozwanego. Brak osiągnięcia przez powoda celu inwestycyjnego, nie pozostaje w związku z bezprawnymi i zawinionymi działaniami pozwanego. Powód nie wykazał także, aby pozwany oferował powodowi sporne obligacje, mimo świadomości pozwanego o pogłębiających się problemach finansowych (...) S.A. Powyższemu zaprzecza również fakt, iż w okresie od grudnia 2017 r. do kwietnia 2018 r. emitent obligacji wypłacał powodowi przysługujące mu odsetki za poszczególne okresy odsetkowe.

Pochylając się nad alternatywną podstawą formułowanego przez powoda roszczenia
o zapłatę, opartą na przepisach ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, zdaniem Sądu dokonywanie oceny w tym zakresie jest zbędne. Nawet bowiem
w przypadku stwierdzenia przez Sąd, że pozwany dopuścił się względem powoda nieuczciwej praktyki rynkowej, zważywszy na charakter roszczenia powoda (o zapłatę - art. 187 k.p.c. w zw. z art. 321 k.p.c.), przepisy rzeczonej ustawy odsyłają w zakresie możliwości przyznania konsumentowi odszkodowania od przedsiębiorcy - do zasad ogólnych odpowiedzialności deliktowej, wynikających z Kodeksu cywilnego (art. 12 ust. 1 pkt 4 tejże ustawy). Sposób skonstruowania przez powoda podstawy faktycznej oraz prawnej roszczenia procesowego oznaczał tym samym, że negatywna ocena działań i zaniechań zarzucanych pozwanemu dokonana pod kątem odpowiedzialności deliktowej na zasadach ogólnych (podstawa główna), prowadziła równocześnie do negatywnego rozstrzygnięcia w zakresie alternatywnej podstawy faktycznej i prawnej, na której powód opierał powództwo o zapłatę, bez konieczności badania przez Sąd, czy zachowania i zaniechania pozwanego stanowiły nieuczciwą praktykę rynkową
w rozumieniu przywołanej ustawy.

Precyzując powyższe dodać wypada, iż ustawodawca określając przesłanki roszczenia opartego treści art. 12 ust. 1 pkt 4 cyt. ustawy zastosował pełne odesłanie do naprawienia szkody na zasadach ogólnych prze co odsyła do art. 361 - 363 k.c. oraz do art. 415 k.c. Powyższe oznacza zatem, iż jego dochodzenie wymaga spełnienia ogólnych przesłanek reżimu deliktowego ( tak M. Grochowski, Wadliwość umów, s. 61; M. Sieradzka, Ustawa, art. 12, Nb 10; I. Oleksiewicz, art. 12, Nb 5), tj. wykazania dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej wobec powoda, zaistnienia szkody oraz istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zaistniałą praktyką a szkodą.

Przesłanka szkody oraz przyczyny braku istnienia związku przyczynowego zostały
w pełnym zakresie już omówione i rozważania w tym zakresie należy w całości podtrzymać.

W tym miejscu dodać jedynie wypada, iż słusznie wskazała strona pozwana, że powód odnośnie przedstawionego produktu inwestycyjnego podjął decyzję świadomie, znając jego specyfikę, w tym mając rozeznanie czym różni się obligacja od lokaty bankowej ( 00:22:21 k. 383). Nie ulega również wątpliwości, iż na podstawie skierowanych w formie e-maila dokumentów dotyczących warunków emisji obligacji na okaziciela serii RJ, przekazanego przez (...), z którymi powód miał możliwość zapoznania się przed złożeniem formularza zapisu na obligacje, M. W. przy dochowaniu należytej staranności, mógł pozyskać wiedzę, iż są to obligacje niezabezpieczone w rozumieniu ustawy o obligacjach ( k. 168), a tym samym jaki jest charakter przedmiotowego produktu, i jakie ryzyko akceptuje. Nie ulega zatem, wątpliwości, iż nadal nie można uznać aby istniał związek przyczynowy pomiędzy działaniem powoda, któremu o ile można przypisać prowadzenie działalności doradczej bez wymaganego zezwolenia, co już wskazuje na bezprawność działania, a szkodą na jaką powołuje się na skutek nabycia obligacji (...), albowiem podjęcie w/w decyzji nie pozostaje ani
w związku z brakiem wymaganych pozwoleń przez pozwanego, ani też z zakresem czy sposobem przekazanych powodowi informacji, dotyczących emisji obligacji. Jeszcze raz należy podkreślić, iż powód z uwagi na zakres posiadanej wiedzy oraz warunki w jakich doszło do przedstawienia mu oferty, przekazanie mu pełnych informacji o warunkach emisji obligacji, pozostawienia powodowi czasu na przemyślenie decyzji, wypełnienie samodzielnie przez powoda formularza zapisu na obligacje, samodzielnego zlecenia likwidacji lokaty
i potwierdzenia zlecenie zapłaty za obligacje, podjął decyzję samodzielnie, kierując się rentownością inwestycji w warunkach, które nie uległy zniekształceniu na skutek działań pracownika pozwanego.

Odnosząc się do twierdzeń powoda o możliwości uwzględnienia powództwa w oparciu o zasady współżycia społecznego wynikające z art. 5 k.c., Sąd w składzie rozpoznającym żądanie powoda podziela, jednolite orzecznictwo Sądu Najwyższego w tym przedmiocie, według którego przepis ten nie może stanowić samodzielnej podstawy powództwa.

W tym stanie rzeczy Sąd oddalił w całości żądania powoda.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 5 417 zł odpowiadającego sumie wynagrodzenia pełnomocnika i opłaty skarbowej za udzielone pełnomocnictwo. Wynagrodzenie pełnomocnika określono na podstawie § 2 pkt 6 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800).

Ponadto na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., w zw. z art. 130 ³ § 2 k.p.c. i art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. Dz. U. z 2020 r. poz. 365) Sąd nakazał pobrać od powoda kwotę 11 250 zł tytułem opłaty od rozszerzonego powództwa.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)