Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Sylwia J. Łuczak

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2016 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa J. T.

przeciwko M. K.

o zapłatę kwoty 120 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 01 stycznia 2006 r. do dnia zapłaty

1.  zasądza od M. K. na rzecz J. T. kwotę 120 000 (sto dwadzieścia tysięcy) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za okres od 21 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty,

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3.  zasądza od M. K. na rzecz J. T. kwotę 2 000 (dwa tysiące) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

4.  nakazuje pobrać od M. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 4 000 (cztery tysiące) złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, od uiszczenia której powódka została zwolniona.

Sygn. akt XXV C 1450/15

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 10 września 2015 r. (data prezentaty; k. 2-4) J. T. wystąpiła M. K. żądając zapłaty kwoty w łącznej wysokości 120 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 01 stycznia 2006 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

Powódka wskazała, iż strony zawarły ustną umowę, na mocy której pozwany zobowiązał się do nabycia na rzecz powódki udziałów w Spółce (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Powódka przekazała pozwanemu na realizację wskazanego wyżej celu kwoty 40 000 zł, 20 000 zł i 60 000 zł. Pozwany nie uczynił zadość swojemu zobowiązaniu. Pomimo przedsądowego wezwania do zapłaty, pozwany nie zwrócił przekazanych kwot. W zakresie odsetek ustawowych, powódka podniosła, że pozwany zobowiązany był do zakupu określonych w umowie udziałów najpóźniej do dnia 31 grudnia 2015 r., dlatego powódka ma prawo naliczać odsetki od dnia następnego po dniu, w którym upłynął termin do spełnienia świadczenia.

Postanowieniem z 22 października 2015 r. Sąd zwolnił powódkę od opłaty od pozwu w części, a mianowicie ponad kwotę 2 000 zł (k. 117-118).

Pozwany M. K. wnosił o oddalenie powództwa wskazując, iż w przedmiotowej sprawie toczyło się postępowanie w prokuraturze, w toku którego oddalono wszelkie zarzuty i roszczenia powódki. W ocenie pozwanego wywiedzione powództwo stanowi kolejną próbę uzyskania przez powódkę nienależnych środków. Powódka uzyskała udziały w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (pismo procesowe z 20 stycznia 2016 r. – k. 127, oświadczenie pozwanego zawarte w protokole rozprawy z 17 maja 2016 r. – k. 130-131).

Powódka wskazała, iż pod koniec lipca 2015 r. stała się udziałowcem w Spółce (...), jednakże dzięki niezależnej bezpośredniej wpłacie 45 000 zł. Kwoty wynikające z pokwitowań, nie zostały jej nigdy zwrócone (k. 130-131 – oświadczenie powódki zawarte w protokole rozprawy z 17 maja 2016 r.).

Strony przed zamknięciem rozprawy podtrzymywały dotychczasowe stanowiska (k. 130-131 - oświadczenia stron zawarte w protokole rozprawy z 17 maja 2016 r.).

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało niemal w całości na uwzględnienie.

Materialnoprawnych podstaw roszczenia należało upatrywać w art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.c. Stosownie do treści ostatniego ze wskazanych przepisów, świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Z dyspozycji powołanego przepisu należy wyprowadzić wniosek, zgodnie z którym świadczenie jest nienależne, jeśli zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty.

Zubożony (świadczący) świadczy na rzecz wzbogaconego (odbiorcy świadczenia) w przekonaniu, że później, przy współudziale wzbogaconego zostanie osiągnięty zamierzony cel danego przesunięcia majątkowego, który stworzy podstawę prawną danego świadczenia, co jednak finalnie nie następuje.

Na kanwie niniejszego postępowania mamy do czynienia właśnie z tego rodzaju sytuacją. Powódka przekazała pozwanemu w dniach: 15 września 2005 r., 17 września 2005 r. oraz 20 września 2005 r., odpowiednio kwoty 40 000 zł, 20 000 zł oraz 60 000 zł – na poczet zakupu udziałów w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. M. K. dokonał pokwitowania odbioru tychże kwot. Wiarygodność złożonych przez powódkę pokwitowań nie mogła budzić przy tym wątpliwości w świetle oświadczenia pozwanego, który po ich okazaniu na rozprawie w dniu 17 maja 2016 r. potwierdził, iż podpisy złożone pod treścią oświadczeń o pokwitowaniu zostały nakreślone przez niego. Pozwany przyznał nadto, iż powódka faktycznie przekazała mu wynikające z tychże pokwitowań kwoty (k. 5 – 7 – pokwitowania; k. 130-131 - oświadczenie pozwanego zawarte w protokole rozprawy z 17 maja 2016 r.).

Jedynym merytorycznym zarzutem pozwanego było to, iż powódka nabyła stosowne udziały we wskazanej Spółce pod koniec lipca 2015 r., co wynika z umowy zawartej notarialnie. Powódka nie oponowała temu twierdzeniu wskazując jednakże, iż nabycie udziałów nastąpiło za kwotę 45 000 zł, wpłaconą bezpośrednio przez powódkę Spółce, bez udziału pozwanego (k. 130-131 – oświadczenia stron zawarte w protokole rozprawy z 17 maja 2016 r.). Pozwany wskazywał w rezultacie na dodatkowe porozumienia i przepływy gotówki w ramach finansowania przez powódkę oraz jej syna różnych spółek, w których udziały posiada pozwany.

Żadnych jednak z przywoływanych okoliczności zgodnie z wymogami wynikającymi z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. pozwany nie wykazał.

Przepis art. 6 k.c. stanowi, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą te skutki. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę (art. 232 k.p.c.).

Założeniem rozwiązania legislacyjnego przyjętego w cytowanych przepisach jest obowiązywanie zasady kontradyktoryjności (sporności). Idea sporu w procesie cywilnym zadecydowała o regule rozkładu ciężaru dowodu. Powołane przepisy są w istocie normą decyzyjną w tym znaczeniu, że przesądzają w określonych sytuacjach o sposobie wyrokowania sądu w postaci uwzględnienia bądź oddalenia powództwa.

Spełniają one dwie zasadnicze funkcje. Po pierwsze dynamizują postępowanie dowodowe w systemie obowiązywania zasady sporności (kontradyktoryjności) w procesie. Po drugie określają wynik merytoryczny sporu (sprawy) w sytuacji krytycznej, gdy strona nie udowodni faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (K. Piasecki, Kodeks cywilny. Księga pierwsza. Część ogólna. Komentarz, Zakamycze, 2003 r. – System Informacji Prawnej LEX).

Z powołanych względów Sąd jedynie wyjątkowo winien ingerować w przebieg postępowania dowodowego dopuszczając dowody z urzędu. Sąd został wyposażony w uprawnienie (a nie obowiązek) dopuszczenia dalszych jeszcze, nie wskazanych przez żadną ze stron, dowodów, kierując się własną oceną, czy zebrany w sprawie materiał jest - czy też nie jest - dostateczny do jej rozstrzygnięcia (art. 316 § 1 in principio k.p.c.).

Zarazem podkreśla się w doktrynie i judykaturze, iż Sąd powinien korzystać z przewidzianego w art. 232 zd. 2 k.p.c. uprawnienia powściągliwie i z umiarem, pamiętając, że taka inicjatywa należy przede wszystkim do samych stron i że cały rozpoznawany spór jest ich sprawą, a nie Sądu. Działanie Sądu z urzędu może prowadzić do naruszenia prawa do bezstronnego sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron, które to obowiązki wynikają z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP (vide wyrok SN z 12 grudnia 2000 r. V CKN 175/00 - LEX nr 47717).

W następstwie twierdzeń pozwanego podnoszonych na rozprawie w dniu 17 maja 2016 r. Sąd, rozważając możliwość dopuszczenia dowodu z urzędu, bądź zakreślenia pozwanemu dodatkowego terminu na złożenie odpowiednich dowodów z dokumentów, uporządkowania stanowiska procesowego, miał na uwadze następujące okoliczności.

Pozwanemu został wyznaczony termin 1 miesiąca na ustosunkowanie się do twierdzeń pozwu (k. 122 – zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy). Od momentu odebrania przez pozwanego odpisu pozwu w dniu 17 grudnia 2015 r. (k. 129 – zpo) do wyznaczenia terminu rozprawy w dniu 17 maja 2016 r. minęło pięć miesięcy. Pozwany kwestionujący roszczenie powódki posiadał więc wystarczającą ilość czasu do zebrania odpowiednich dokumentów oraz wyłożenia swoich twierdzeń i racji w odpowiedzi na pozew wraz z odpowiednimi dowodami, szczególnie, że w swoim piśmie z 20 stycznia 2016 r. (k. 127) stwierdził, że jest gotów złożyć stosowne dokumenty. Strona pozwana nie może zasłaniać się przy tym niewiedzą, nieznajomością prawa, skoro wraz z odpisem pozwu oraz zawiadomieniem o pierwszym terminie rozprawy otrzymała stosowne pouczenie w trybie art. 210 § 2 ¹ k.p.c. Pozwany nie sprostał więc wymaganiom wynikającym z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.

W rezultacie Sąd dysponując jedynie dowodami zaoferowanymi przez powódkę, których pozwany nie kwestionował, zobligowany był uwzględnić powództwo J. T.. Pozwany nie wykazał bowiem, aby w następstwie pobrania od powódki wskazanych w pokwitowaniach kwot, umożliwił J. T. nabycie udziałów w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością bądź aby między stronami występowały dodatkowe umowy, porozumienia wskazujące na sposób zagospodarowania spornych kwot pieniężnych w sposób opisany przez pozwanego na rozprawie w dniu 17 maja 2016 r.

O odsetkach ustawowych od zasądzonej przez Sąd kwoty należności głównej Sąd orzekł na podstawie art. 455 k.c.

Powódka nie przedstawiła bowiem żadnego dowodu z którego wynikałoby, iż nabycie przez pozwanego przedmiotowych udziałów miało nastąpić najpóźniej do 31 grudnia 2005 r. Zważywszy, iż udokumentowane wezwanie do zwrotu kwot wynikających z ww. pokwitowań zostało wystosowane przez J. T. dopiero pismami z 28 lipca 2015 r. (k. 8-11) należało przyjąć, iż pozwany pozostaje w zwłoce w spełnieniu świadczenia od dnia następującego po upływie 7 dni od momentu powzięcia wiadomości o roszczeniu powódki (termin zakreślony w wezwaniach do zapłaty). Skoro wedle zwrotnego potwierdzenia odbioru przesyłki pocztowej zawierającej wymienione wezwania, pozwany odebrał pisma wzywające go do zapłaty łącznej kwoty 120 000 zł w dniu 13 sierpnia 2015 r. (k. 12), w związku z zakreśleniem mu przez powódkę dodatkowego 7-dniowego terminu do spełnienia świadczenia, należało przyjąć, iż pozwany pozostaje w zwłoce dopiero od dnia 21 sierpnia 2015 r. Dalej idące powództwo w zakresie roszczenia odsetkowego nie zasługiwało na uwzględnienie.

Z powołanych przyczyn orzeczono jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu rozstrzygnięto w punktach 3. i 4. sentencji wyroku na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 113 u.k.s.c. Powódka uległa pozwanemu w niewielkim zakresie roszczenia odsetkowego. W tych okolicznościach Sąd uznał, iż zasadnym jest obciążenie pozwanego obowiązkiem zwrotu wszystkich kosztów. Na koszty poniesione przez powódkę złożyła się uiszczona opłata od pozwu w kwocie 2 000 zł.

Zważywszy, iż powódka została w pozostałym zakresie zwolniona z obowiązku uiszczenia całości opłaty sądowej od pozwu ustalonej na kwotę 6 000 zł, w punkcie 4. sentencji wyroku Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie powstałą różnicę wynoszącą 4 000 zł.