Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Paweł Duda

Protokolant: sekretarz sądowy Marcin Szcześniak

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko E. M. (1)

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od A. B. na rzecz E. M. (1) kwotę 16.337 zł (szesnaście tysięcy trzysta trzydzieści siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

III.  nakazuje pobrać od A. B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 13.873,86 zł (trzynaście tysięcy osiemset siedemdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt sześć groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt XXV C 1415/19

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 28 sierpnia 2024 r.

A. B. pozwem z dnia 10 lipca 2018 r. wniósł o zasądzenie od E. M. (1) kwoty 387.737 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu .

Na uzasadnienie powód podał, że w 2009 r. poznał się z E. M. (1)
i stworzył się z związek partnerski, w maju 2010 r. strony podjęły decyzję o wspólnym zamieszkaniu, w związku z czym powód wprowadził się do domu pozwanej przy ul. (...) w J.. Mając nadzieję na zawarcie związku małżeńskiego i założenie rodziny, powód dokonał szeregu nakładów finansowych związanych z budową i remontem domu pozwanej. W 2010 r. miało miejsce dokończenie robót tynkarskich na elewacji (otynkowano
i pomalowano glify okienne oraz cokół domu), wykonano wykończenie posadzki balkonów, montaż stalowych balustrad 3 balkonów oraz furtki do śmietnika, montaż rolet zaciemniających na wszystkich oknach dachowych na piętrze i moskitier na oknach dachowych i na parterze, zainstalowano nową pompę w studni. W 2011 r. wykonano budowę garażu dwustanowiskowego wraz z dodatkową przestrzenią wewnątrz garażu, dach garażu, nowy dach domu wraz z nowym orynnowaniem, montaż bramy garażowej wraz z napędem elektrycznym i napędem do bramy wjazdowej na posesję, projekt ogrodu u architekta, montaż markizy nad tarasem, położono nową kostkę brukową na większej powierzchni, wykonano ścieżkę ogrodową z nowymi szerokimi opaskami wokół domu i betonową palisadę wokół rabaty, miały miejsce prace ziemne w ogrodzie wraz z rozprowadzeniem instalacji nawadniania i instalacji elektrycznej, wykonano nową instalację wody do domu i ogrodu.
W 2012 r. miały miejsce prace wykończeniowe w garażu, wykonano nowe schody do domu, na nowo położono część płytek na tarasie, wykonano prace ogrodnicze – nasadzenia większości roślin, wykonano fontannę ogrodową oraz rabaty żwirowe i z korą, zainstalowano nową pompę wody o lepszych parametrach w studni głębinowej oraz przerobiono instalację wody przy hydroforze, zakupiono nowy videodomofon, zamontowano nowy klimatyzator
w sypialni na piętrze, wykonano dużą biblioteczkę w sypialni liliowej oraz nowe fronty szafy w sypialni zielonej a także pomalowano całą elewację domu i pomieszczenia wewnątrz domu. W 2013 r. miały miejsce kolejne nasadzenia roślin w ogrodzie, wykonano ostatnią rabatę od północnej strony garażu, wykonano dwie pergole dekoracyjne, dosypano kamieni, doposażono dom i garaż. W 2014 r. miało miejsce ostateczne malowanie pergoli oraz dalsze doposażenie domu i garażu. W 2015 r. naprawiono pompę głębinową oraz oczyszczono instalację wodną i hydrofor, wykonano również dalsze nasadzenia roślin w ogrodzie. Pod koniec listopada 2015 r. powód został zmuszony do wyprowadzenia się z domu przy ul. (...) w J.. Mając nadzieję na powrót do pozwanej, powód w 2016 r. dokonał dalszych nakładów na nieruchomość, zakupując meble do salonu. Powód wskazał, że w latach 2010-2016 poniósł nakłady (w formie przelewów, płatności kartą, płatności gotówką) ze swojego majątku osobistego na majątek osobisty pozwanej w kwocie 387.737 zł. W związku
z powyższym pozwana uzyskała kosztem powoda korzyść materialną bez podstawy prawnej.

W piśmie procesowym z 27 czerwca 2023 r. (k. 1491-1499) powód zmodyfikował powództwo w ten sposób, że wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 498.193 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. W uzasadnieniu powód wskazał, że na skutek poczynionych przez niego nakładów na nieruchomość pozwanej nastąpił wzrost wartości nieruchomości o 498.193 zł. Kwotę powyższą pozwana powinna zwrócić powodowi z tytułu jej bezpodstawnego wzbogacenia kosztem majątku powoda.

E. M. (1) w odpowiedzi na pozew i w piśmie procesowym z 31 sierpnia 2023 r. (k. 1530-1534), stanowiącym odpowiedź na zmianę powództwa, wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Pozwana wskazała, że od maja 2010 r. strony wspólnie zamieszkiwały w domu pozwanej przy ul. (...) w J.. W momencie przeprowadzki powoda do domu pozwanej, dom ten był w całości wykończony i umeblowany, miał garaż jednostanowiskowy. Działka pozwanej, na której znajduje się dom i ogród ma oznaczenie ewidencyjne nr (...)
W celu powiększenia ogrodu, powód w 2010 r. zakupił sąsiednią działkę nr (...). Większość ponoszonych przez powoda wydatków na ogród dotyczyła jego działki, natomiast większa część wydatków na działce pozwanej była finansowana z jej środków. Strony założyły wspólny rachunek z którego mieli utrzymywać dom, jednak powód długo nie chciał uczestniczyć w utrzymaniu domu pozwanej. Pozwana przez cały czas wspólnego zamieszkiwania stron pracowała, natomiast powód od 2012 r. do czasu wyprowadzenia się
z domu pozwanej nie pracował. Pozwana podniosła również, że po namowach powoda otworzyła rachunek maklerski, na który przelała w styczniu 2013 r. 109.000 zł i w czerwcu 2013 r. 150.000 zł. Hasła do rachunku tego pozwana przekazała powodowi. Powód bez zgody pozwanej dokonywał zakupu akcji, dokonywał również przelewu środków z tego rachunku na rachunek wspólny, z którego później finansował prace budowlane. W 2014 r. bez wiedzy pozwanej powód na jej rachunku zakupił akcje spółki (...), które następnie wielokrotnie straciły na wartości. Pozwana od rozpoczęcia prac budowlanych na jej przekazywała powodowi środki finansowe na cele związane z dobudowaniem garażu, wymianą dachu, urządzeniem otoczenia domu i garażu w gotówce oraz przelewami bankowymi, a ponadto powód bez wiedzy pozwanej przelewał na cele związane z budową środki z rachunku maklerskiego pozwanej oraz wykorzystał na te cele środki pozwanej z tytułu zwrotu podatku. Pozwana przekazała powodowi na cele związane z budową co najmniej kwotę 126.656 zł, która to kwota była wystarczająca na dobudowanie garażu, wymianę dachu oraz urządzenia otoczenia domu i ogrodu na działce pozwanej. Pozwana zakwestionowała w całości wydatki gotówkowe przedstawione przez powoda jako rażąco zawyżone i w dużej części pochodzące ze środków przekazanych powodowi przez pozwaną. Zakwestionowała również przedstawione przez powoda drobne zakupy w sklepach budowlanych, które mogły być przeznaczone na inne nieruchomości, których właścicielem był powód, a także podniosła, że tego typy drobne wydatki eksploatacyjne nie mogą być przedmiotem roszczenia o zwrot, ponieważ ich ewentualne ponoszenie czyniło zasadom współżycia społecznego. Według pozwanej, większość kosztów poniesionych przez powoda na urządzenie ogrodu dotyczyła części ogrodu położonej na działce powoda nr (...), co wyklucza możliwość ich zwrotu od pozwanej. Pozwana wskazała, że powód nie może żądać zwrotu świadczenia zgodnie z art. 411 pkt. 1 i 2 k.c., ponieważ wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, a jego świadczenie czyniło zadość współżycia społecznego. Z ostrożności procesowej, na wypadek gdyby Sąd uznał roszczenia powoda za uzasadnione w jakiejkolwiek części, pozwana podniosła zarzut potrącenia ewentualnej wierzytelności powoda z wierzytelnością pozwanej o zapłatę kwoty 186.240,82 zł tytułem naprawienia szkody doznanej w wyniku bezprawnego zakup przez powoda akcji spółki (...) w dnia 3 i 4 kwietnia 2014 r. oraz 31 października 2014 r., z wykorzystaniem hasła do rachunku maklerskiego pozwanej, o czym pozwana dowiedziała się w styczniu 2015 r.

Powód w piśmie procesowym z 28 października 2019 r. (k. 528-548) zaprzeczył, aby kiedykolwiek dokonał bezprawnego zakupu akcji spółki (...) w imieniu i na rzecz pozwanej bez jej zgody, a tym bardziej bez jej wiedzy. Pozwany podniósł również zarzut przedawnienia roszczenia pozwanej o naprawienie szkody, opartego na art. 415 k.c.

Pozwana w piśmie procesowym z 11 grudnia 2019 r. (k. 598-603) wskazała, że zarzut przedawnienia podniesiony przez powoda co do roszczenia pozwanej zgłoszonego do potrącenia jest bezzasadny, bowiem szkoda pozwanej powstała dopiero w momencie sprzedaży akcji spółki (...), co nastąpiło w 2018 r. Ponadto pozwany uznawał roszczenie pozwanej i deklarował naprawienie wyrządzonej szkody.

W kolejnym piśmie procesowym z 9 września 2020 r. (k. 708-709) pozwana ograniczyła wysokość roszczenia przedstawionego do ewentualnego zarzutu potrącenia do kwoty 170.137,72 zł. Pozwana wyjaśniła, że powód bezprawnie wydatkował na nabycie akcji spółki (...) wraz z prowizją środki pozwanej w kwocie 248.386,36 zł. Z tytułu sprzedaży akcji w 2018 r. pozwana otrzymała łącznie kwotę 78.248,64 zł, wobec czego ogranicza wysokość roszczenia do potrącenia do różnicy pomiędzy tymi kwotami.

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

E. M. (1) była właścicielką nieruchomości gruntowej położonej przy ul. (...) w J., gmina (...), oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), zabudowanej jednorodzinnym domem mieszkalnym (odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) – k. 28-31).

A. B. i E. M. (1) poznali się w 2009 r., w maju 2010 r. powód wprowadził się do domu pozwanej przy ul. (...) w J., w którym mieszkali wspólnie do listopada 2015 r. Powód i pozwana planowali wspólne życie, przez czas wspólnego zamieszkiwania prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, pozostawali
w związku faktycznym – konkubinacie (zeznania świadków: A. T. –
k. 569, B. W. – k. 569v., D. M. – k. 569v.-571; częściowe przesłuchanie powoda A. B. – k. 711-718v.; przesłuchanie pozwanej E. M. (1) – k. 718v.-721).

W dacie wprowadzenia się przez powoda do domu pozwanej przy ul. (...)
w J., dom ten był w środku w pełni wykończony i umeblowany, był zamieszkiwany przez pozwaną od 2006 r., znajdował się w nim garaż jednostanowiskowy, dom miał ocieplenie i elewację, glify okienne były zaciągnięte klejem – należało dołożyć ostatnią warstwę tynku, były położone płytki na balkonach, na tarasie, przed domem i na schodach wejściowych do domu, nie było balustrad na trzech balkonach, dojazd do domu był wyłożony kostką betonową, wykonane były opaski z kostki betonowej wokół domu, za domem było stanowisko wyłożone kostką betonową w celu parkowania drugiego samochodu, wokół domu był urządzony ogród z trawnikiem, rabatami i posadzonymi tujami i krzewami, cała posesja była ogrodzona, w ogrodzeniu znajdowała się brama dwustronna, na posesji znajdowała się również drewutnia z furtką, dach na domu wymagał naprawy, ponieważ przeciekał w dwóch miejscach ( zeznania świadków: S. S. – k. 567v.-569, B. W. – k. 569v., D. M. – k. 569v.-571, A. C. – k. 571-571v.; częściowe przesłuchanie powoda A. B. – k. 711-718v.; przesłuchanie pozwanej E. M. (1) – k. 718v.-721).

E. M. (1) przez cały czas trwania związku stron pracowała w banku. A. B. pracował do 2012 r., w 2012 r. stracił pracę, ale posiadał oszczędności, zajął się inwestowaniem na giełdzie. W 2010 r. powód zakupił sąsiadującą z nieruchomością pozwanej niezabudowaną działkę gruntu nr (...) od sąsiada pozwanej. Strony podjęły wówczas decyzję o przeprowadzeniu modernizacji domu pozwanej, w tym przebudowaniu garażu jednostanowiskowego na garaż dwustanowiskowy oraz rozbudowy ogrodu wokół domu z powiększeniem ogrodu na sąsiednią działkę zakupioną przez powoda ( zaświadczenie Powiatowego Urzędu Pracy z 07.06.2018 r. – k. 279, częściowe przesłuchanie powoda A. B. – k. 711-718v.; przesłuchanie pozwanej E. M. (1) –
k. 718v.-721).

W okresie od 2010 r. do 2015 r. na przedmiotowej nieruchomości pozwanej poczynionych zostało szereg nakładów przez powoda i pozwaną. Nakłady czynione były również na sąsiedniej nieruchomości powoda, na której został urządzony ogród połączony
z ogrodem znajdującym się na działce pozwanej, po rozebraniu części ogrodzenia. Organizacją prac, zakupami i płatnościami dla pracowników zajmował się w większości A. B., który był bardziej dyspozycyjny od pozwanej. Czynione w tym okresie nakłady stron na nieruchomości pozwanej przy ul. (...) w J. obejmowały:

1.  dokończenie glifów okiennych i ich pomalowanie, poprawienie posadzki balkonów
(w 2010 r.), oświetlenie zewnętrzne,

2.  wymianę płytek na schodach przed wejściem do domu (w 2010 r.),

3.  montaż stalowych balustrad trzech balkonów (w 2010 r.),

4.  montaż rolet zaciemniających na oknach balkonowych oraz moskitier na oknach dachowych i na parterze budynku (w 2010 r.),

5.  montaż wewnętrznej furtki do śmietnika (w 2010 r.),

6.  przebudowę istniejącego garażu jednostanowiskowego na garaż dwustanowiskowy wraz z niezbędnymi przeróbkami, robotami wykończeniowymi, w tym montażem bramy garażowej zamykanej elektrycznie oraz wykończeniem pomieszczenia po starym garażu (w 2011 r.),

7.  wymianę bramy wjazdowej na posesję zamykanej ręcznie na bramę zamykaną elektrycznie (w 2011 r.),

8.  remont dachu domu (w 2011 r.),

9.  remont nawierzchni z kostki brukowej wraz z wykonaniem nawierzchni na większej powierzchni (w 2011 r.),

10.  urządzenie otoczenia domu i ogrodu (wyłącznie na terenie działki nr (...)) wraz
z wykonaniem ścieżek i obiektów infrastruktury ogrodowej, instalacji oraz nasadzeń nowych roślin (w okresie od 2011 r. do 2015 r.),

11.  instalację nowej pompy w studni głębinowej oraz przeróbki instalacji wody przy hydroforze (w 2012 r.),

12.  malowanie elewacji domu (w 2012 r.),

13.  montaż wideodomofonu (w 2012 r.),

14.  montaż nowego klimatyzatora w zielonej sypialni na (w 2012 r.),

15.  wykonanie biblioteczki w sypialni (liliowej) (w 2012 r.),

16.  wykonanie nowych frontów szaf w sypialni (zielonej) (w 2012 r.),

17.  wykonanie i montaż markizy nad tarasem (w 2011 r.),

18.  wykonanie dwóch szaf na wymiar do nowej garderoby (tj. pokoju, który powstał
z części starego garażu),

19.  położenie dachówki ceramicznej na dachu drewutni/śmietnika,

20.  wykonanie nowego orynnowania budynku przy remoncie dachu budynku,

21.  rozścielenie kamieni na rabatach w ogrodzie,

22.  wykonanie podziemnego odprowadzania wód odpadowych z rur spustowych.

( fotografie – 244-278, zeznania świadków: R. K. – k. 565v., L. M. – k. 566, M. P. – k. 566-566v., E. C. – k. 566v., P. M. – k. 566v.-567, K. C. – k. 567, K. K. – k. 567v., S. S. – k. 567v.-569, R. N. – k. 569-569v., B. W. – k. 569v., D. M. – k. 569v.-571, W. M. – k. 698-698v.; częściowe zeznania świadków: A. C.- k. 571-571v., A. T. –
k. 569, L. B. – k. 699-699v., częściowe przesłuchanie powoda A. B. – k. 711-718v.; przesłuchanie pozwanej E. M. (1) – k. 718v.-721)

Wskazane wyżej inwestycje były finansowane zarówno ze środków E. M. (1), jak i ze środków A. B.. W związku z faktem, że większość spraw związanej z zakupem materiałów i płatnościami dla wykonawców załatwiał powodów, pozwana przekazywała mu ten środki finansowe przelewami z jej osobistego rachunku bankowego lub w gotówce. Strony nie rozliczały pomiędzy sobą wydatków na te inwestycje ( wyciąg z rachunku karty kredytowej – k. 32-34, historia rachunku (...) A. B. – k. 38-41, potwierdzeniach przelewów i płatności kartą – k. 42-76, zestawienie operacji na rachunku – k. 77-99v., historia rachunku – k. 100-118, zestawienie operacji na rachunku rozliczeniowym do spłat karty – k. 119-156, zestawienie operacji na rachunku karty kredytowej (...) – k. 157-208, wyciąg z rachunku karty kredytowej (...)– k. 209-218, oświadczenia – k. 219-222, wydruki wiadomości e-mail dołączone do pozwu wraz z załącznikami – k. 223-226, potwierdzenie dostawy – k. 227, oferta handlowa na tarcicę z 05.07.2013 r. – k. 229, potwierdzenia przelewów i wypłat gotówkowych z kasy
i z bankomatu pozwanej – k. 412-435, faktura za usunięcie usterek na dachu – k. 605, wydruki wiadomości e-mail ze skrzynki poczty elektronicznej pozwanej – k. 606-616, częściowe przesłuchanie powoda A. B. – k. 711-718v.; przesłuchanie pozwanej E. M. (1) – k. 718v.-721)

Przed powyższymi nakładami, budynek mieszkalny jednorodzinny położony przy ul. (...) w J., był wykończony i wyposażony w sposób umożliwiający korzystanie z niego w wysokim standardzie. Budynek mieszkalny miał jedną kondygnację naziemną (parter) z poddaszem użytkowym, jego powierzchnia użytkowa wynosiła 146,6 m ², a powierzchnia całkowita 263,4 m ². Teren nieruchomości pozwanej był w całości ogrodzony. Wzdłuż wschodniej, zachodniej i północnej granicy działki, po jej wewnętrznej stronie znajdował się szpaler krzewów, w od strony wschodniej i południowej budynku mieszkalnego znajdowały się aranżacje terenu, w tym owalny klomb. Poziom eksploatacji nieruchomości pozwanej był nieznaczny, stan techniczny budynku był bardzo dobry, spełniający standardy nowoczesnego budynku mieszkalnego jednorodzinnego. Jakość konstrukcji wynikająca
z przyjętych rozwiązań technicznych, użytych materiałów i jakości wykonawstwa była wysoka. Z uwagi na ogólną wysoką jakość i nowoczesne rozwiązania remont budynku
o zakresie remontu kapitalnego (wymiany, przebudowy) nie był wymagany w dającej się przewidzieć przyszłości. Wskutek rozbudowy budynku w latach 2010-2015 powierzchnia użytkowa budynku zwiększyła się do 192,6 m ², a powierzchnia całkowita do 318,4 m ² ( opinie biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości D. S.
z 26.05.2023 r. – k. 1425-1472 i z 21.11.2023 r. – k. 1614-1644v.).

E. M. (1) umową z 30 sierpnia 2021 r. sprzedała przedmiotową zabudowaną nieruchomość położoną w miejscowości J. w gminie(...), stanowiącej działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...), za cenę 1.580.000 zł (wypis aktu notarialnego rep. (...) z 30.08.2021 r. – k. 1283-1287v., zaświadczenie (...) S.A. z 29.04.2024 r. – k. 1732-1732v., zeznania świadka M. B. – k. 1738-1738v.).

Wzrost wartości rynkowej nieruchomości położonej w miejscowości J.
w gminie (...), stanowiącej działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...), na skutek wyżej wymienionych nakładów na nieruchomość, według stanu nieruchomości (oraz nakładów na nią) i cen z dnia 30 sierpnia 2021 r. (data sprzedaży nieruchomości przez pozwaną) oraz przy uwzględnieniu, że wartość rynkowa nieruchomości w tej dacie wynosiła 1.580.000 zł, zgodnie z ceną sprzedaży wskazaną w akcie notarialnym – wyniósł 338.000 zł, w tym z tytułu poszczególnych nakładów:

1.  dokończenia glifów okiennych i ich pomalowania, poprawienia posadzki balkonów oraz wykonania oświetlenia zewnętrznego – o 2.839 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 0,84%,

2.  wymiany płytek na schodach przed wejściem do domu – o 5.611 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,66%,

3.  montażu stalowych balustrad 3 balkonów – o 6.219 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,84%,

4.  montażu rolet zaciemniających na oknach dachowych oraz moskitier na oknach dachowych i na parterze budynku – o 2.656 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 0,67%,

5.  montażu wewnętrznej furtki do śmietnika – o 575 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 0,17%,

6.  przebudowy istniejącego garażu jednostanowiskowego na garaż dwustanowiskowy wraz z niezbędnymi przeróbkami, robotami wykończeniowymi, w tym montażem bramy garażowej zamykanej elektrycznie oraz wykończeniem pomieszczenia po starym garażu – o 150.342 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości
w 44,48%,

7.  wymiany bramy wjazdowej na posesję zamykanej ręcznie na bramę zamykaną elektrycznie– o 2.873 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 0,85%,

8.  remontu dachu domu – o 55.195 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości
w 16,33%,

9.  remontu nawierzchni z kostki brukowej wraz z wykonaniem nawierzchni na większej powierzchni – o 15.176 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 4,49%,

10.  urządzenia otoczenia domu i ogrodu (wyłącznie na terenie działki nr (...)) wraz
z wykonaniem ścieżek i obiektów infrastruktury ogrodowej, instalacji oraz nasadzeń roślin – o 35.558 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 10,52%,

11.  instalacji nowej pompy w studni głębinowej oraz przeróbki instalacji wody przy hydroforze – o 5.138 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,52%,

12.  malowania elewacji domu – o 3.752 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,11%,

13.  montażu wideodomofonu – o 1.386 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości
w 0,41%,

14.  montażu nowego klimatyzatora w sypialni na piętrze – o 2.941 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 0,87%,

15.  wykonania biblioteczki w sypialni (liliowej) – o 3.819 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,13%,

16.  wykonania nowych frontów szaf w sypialni (zielonej) – o 1.724 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 0,51%,

17.  wykonania i montażu markizy nad tarasem – o 3.718 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,10%,

18.  wykonania dwóch szaf na wymiar do nowej garderoby (tj. pokoju, który powstał
z części starego garażu) – o 5.611 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości
w 1,66%;,

19.  położenia dachówki ceramicznej na dachu drewutni/śmietnika – o 3.549 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,05%,

20.  wykonania nowego orynnowania podczas remontu dachu – o 6.692 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,98%,

21.  rozścielenia kamieni na rabatach w ogrodzie – o 12.438 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 3,68%,

22.  wykonania podziemnego odprowadzania wód odpadowych z rur spustowych –
o 10.579 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 3,13%.

Wartość rynkowa przedmiotowej nieruchomości według jej stanu technicznego
i zagospodarowania aktualnego na 2009 r. (przed wskazanymi nakładami) i poziomu cen
z daty sprzedaży nieruchomości przez pozwaną (tj. 30 sierpnia 2021 r.) wynosiłaby 1.242.000 zł.

(opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości D. S.
z 21.11.2023 r. – k. 1614-1644v., ustne wyjaśnienia biegłego na terminie rozprawy z 06.03.2024 r. – k. 1698v.-1700).

Natomiast wartość rynkowa nieruchomości położonej w miejscowości J.
w gminie (...), stanowiącej działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...), zabudowanej domem mieszkalnym, według stanu technicznego i zagospodarowania aktualnego na grudzień 2015 r. (po dokonanych nakładach) i cen z dnia 18 listopada 2022 r. wynosiła 2.235.237 zł. Wzrost wartości tej nieruchomości według cen z 18 listopada 2022 r. na skutek wymienionych wyżej nakładów na nieruchomość wynosił 498.193 zł, w tym z tytułu poszczególnych nakładów:

1.  dokończenia glifów okiennych i ich pomalowania, poprawienia posadzki balkonów oraz wykonania oświetlenia zewnętrznego – o 4.164 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 0,84%,

2.  wymiany płytek na schodach przed wejściem do domu – o 8.262 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,66%,

3.  montażu stalowych balustrad 3 balkonów – o 9.185 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,84%,

4.  montażu rolet zaciemniających na oknach dachowych oraz moskitier na oknach dachowych i na parterze budynku – o 3.315 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 0,67%,

5.  montażu wewnętrznej furtki do śmietnika – o 859 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 0,17%,

6.  przebudowy istniejącego garażu jednostanowiskowego na garaż dwustanowiskowy wraz z niezbędnymi przeróbkami, robotami wykończeniowymi, w tym montażem bramy garażowej zamykanej elektrycznie oraz wykończeniem pomieszczenia po starym garażu – o 221.621 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości
w 44,48%,

7.  wymiany bramy wjazdowej na posesję zamykanej ręcznie na bramę zamykaną elektrycznie – o 4.217 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 0,85%,

8.  remontu dachu domu – o 81.339 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości
w 16,33 %,

9.  remontu nawierzchni z kostki brukowej wraz z wykonaniem nawierzchni na większej powierzchni – o 22.381 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 4,49 %,

10.  urządzenia otoczenia domu i ogrodu (wyłącznie na terenie działki nr (...)) wraz
z wykonaniem ścieżek i obiektów infrastruktury ogrodowej, instalacji oraz nasadzeń roślin – o 52.399 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 10,52%,

11.  instalacji nowej pompy w studni głębinowej oraz przeróbki instalacji wody przy hydroforze – o 7.555 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,52%,

12.  malowania elewacji domu – o 5.553 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,11 %,

13.  montażu wideodomofonu – o 2.055 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości
w 0,41%,

14.  montażu nowego klimatyzatora w sypialni na piętrze – o 4.344 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 0,87%,

15.  wykonania biblioteczki w sypialni (liliowej) – o 5.638 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,13%,

16.  wykonania nowych frontów szaf w sypialni (zielonej) – o 2.558 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 0,51%,

17.  wykonania i montażu markizy nad tarasem – o 5.482 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,10%,

18.  wykonania dwóch szaf na wymiar do nowej garderoby (tj. pokoju, który powstał
z części starego garażu) – o 8.249 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości
w 1,66%;,

19.  położenia dachówki ceramicznej na dachu drewutni/śmietnika – o 5.239 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,05%,

20.  wykonania nowego orynnowania podczas remontu dachu – o 9.874 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 1,98%,

21.  rozścielenia kamieni na rabatach w ogrodzie – o 18.333 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 3,68%,

22.  wykonania podziemnego odprowadzania wód odpadowych z rur spustowych –
o 15.570 zł, co wpływało na kwotę wzrostu nieruchomości w 3,13%.

(opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości D. S.
z 26.05.2023 r. – k. 1425-1472, pisemne wyjaśnienia biegłego z 18.02.2023 r. – k. 1388-1398 i z 15.05.2023 r. – k. 1399-1424).

W 2013 r. E. M. (1) za namową A. B. założyła rachunek maklerski w (...) S.A. z dostępem do konta przez Internet. Pozwana wpłaciła na ten rachunek własne środki pieniężne i przekazała powodowi hasło do rachunku, lecz uzgodniła z powodem, że na każdy zakup akcji powód będzie uzgadniał z pozwaną. Początkowo powód konsultował zakupy akcji z pozwaną. Jednakże w 2014 r. powód bez wiedzy i zgody pozwanej złożył na rachunku maklerskim pozwanej zlecenie zakupu (...) akcji spółki (...) S.A. za cenę (...) zł. Prowizja od transakcji wyniosła (...) zł. Łączna wartość transakcji wraz z prowizją wyniosła (...) zł. Transakcje zostały zawarte w następujących dniach:



3 kwietnia 2014 r.(...)sztuk akcji (...) S.A. po cenie(...) zł – wartość transakcji wyniosła (...) zł;



4 kwietnia 2014 r. (...)sztuk akcji (...) S.A. po cenie (...) zł – wartość transakcji wyniosła (...) zł;



31 października 2014 r. (...) sztuk akcji (...) S.A. po cenie (...) zł – wartość transakcji wyniosła (...) zł;



3 listopada 2014 r.(...) sztuk akcji (...) S.A. po cenie (...)zł – wartość transakcji wyniosła (...) zł.

Pozwana dowiedziała się o zleceniu zakupu akcji spółki (...) przez powoda bez jej zgody podczas wizyty w domu maklerskim w styczniu 2015 r., kiedy to stwierdziła brak środków na jej rachunku maklerskim. Po wskazanych transakcjach dokonanych przez powoda, ceny akcji spółki (...) mocno spadły i nie było możliwości odzyskania środków przeznaczonych na nabycie tych akcji. Sytuacja ta doprowadziła do kłótni pomiędzy powodem i pozwaną, pozwana żądała od powoda zwrotu środków wydanych na zakup akcji spółki (...),
a w listopadzie 2015 r. strony rozstały się (pisma (...) Banku (...) S.A. z 03.12.2018 r. – k. 710 i z 14.09.2020 r. – k. 712, potwierdzenia zawarcia transakcji –
k. 713-716v., zestawienia transakcji na rachunku inwestycyjnym pozwanej – k. 446-456v. zeznania świadków: K. R. – k. 699-700, M. M. (1) –
k. 700-700v., R. P. – k. 700v., A. I. – k. 700v.-701, M. I. – k. 701-701v.; przesłuchanie pozwanej E. M. (1) – k. 718v.-721; nagranie rozmowy pozwanej z powodem z 20.01.2017 r. utrwalonej na płycie CD na k. 1743 odtworzonej na terminie rozprawy z 28.08.2024 r.).

W związku z podziałem poprzez wydzielenie spółki (...) S.A. i przeniesieniem do majątku spółki przejmującej (...) S.A., części akcji (...) S.A. w maju 2018 r. została zamieniona na akcje (...) S.A. Pozwana otrzymała za (...) akcji (...) S.A. (...) akcji (...) S.A. Pozwana w dniu 12 kwietnia 2018 r. sprzedała (...) akcji (...) S.A. po cenie (...) zł za sztukę za łączną kwotę (...)zł, w dniu 13 kwietnia 2018 r. sprzedała (...)akcji (...) S.A. po cenie (...) zł za sztukę za łączną kwotę (...)zł, w dniu 17 kwietnia 2018 r. sprzedała (...) akcje (...) S.A. po cenie (...) zł za sztukę za łączną kwotę(...) zł, w dniu 8 sierpnia 2018 r. sprzedała (...) akcji (...) S.A. po cenie(...) zł za sztukę za łączną kwotę(...) zł, w dniu 22 października 2018 r. pozwana sprzedała (...)akcji (...) S.A. po cenie (...)zł za sztukę, za łączną kwotę (...) zł ( pisma (...) Banku (...) S.A. z 03.12.2018 r. – k. 710 i z 14.09.2020 r. – k. 712, potwierdzenia zawarcia transakcji – k. 713-716v.).

Pismem z 8 czerwca 2018 r. pełnomocnik powoda skierował do pozwanej wezwanie do zapłaty kwoty 384.937 zł, w terminie 14 dni od daty doręczenia wezwania, z tytułu dokonanych przez A. B. w latach 2010-2016 nakładów finansowych
z jego majątku na majątku na nieruchomość pozwanej przy ul. (...) w J.. Przesyłka z powyższym wezwaniem była awizowana pod adresem zamieszkania pozwanej
w okresie od 9 do 27 czerwca 2018 r. (wezwanie do zapłaty z 08.06.2018 r. – k. 236, potwierdzenie nadania – k. 237, koperta z przesyłką pocztową – k. 235).

Pismem z 3 grudnia 2018 r. E. M. (1) wezwała A. B. do zapłaty kwoty 186.240,82 zł tytułem naprawienia szkody za bezprawny zakup akcji (...)w dniach 3 i 4 kwietnia 2014 r. oraz 31 października 2014 r. z wykorzystaniem hasła do jej rachunku maklerskiego, która stanowi różnicę pomiędzy ceną bezprawnego zakupu akcji
a ceną ich sprzedaży. Wezwanie to zostało doręczone powodowi 21 grudnia 2018 r. (wezwanie do zapłaty z 03.12.2018 r. – k.459, potwierdzenie nadania – k. 460, wydruk
z portalu śledzenia przesyłek operatora pocztowego – k. 461-461v.).

Pismem datowanym na 22 grudnia 2018 r., wysłanym do powoda przesyłką pocztową poleconą z dnia 23 grudnia 2018 r., E. M. (1) złożyła A. B. oświadczenie o potrąceniu wierzytelności powoda dochodzonych przed Sądem Okręgowym w Warszawie z jej wierzytelnością o zapłatę kwoty 186.240,82 zł tytułem naprawienia szkody za bezprawny zakup akcji (...) w dniach 3 i 4 kwietnia 2014 r. oraz
31 października 2014 r. z wykorzystaniem hasła do jej rachunku maklerskiego, na wypadek, gdyby sąd uznał roszczenie powoda ( oświadczenie o potrąceniu z 22.12.2018 r. – k. 462, potwierdzenie nadania – k. 463).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd dał wiarę przywołanym obiektywnym dowodom z dokumentów, jako że nie budziły one wątpliwości co do ich autentyczności i wiarygodności.

Nie budził żadnych wątpliwości dowód z nagrania rozmowy pozwanej z powodem
z 20 stycznia 2017 r., które zostało złożone do akt sprawy w formie zapisu na płycie CD. Nic nie wskazywało na to, żeby nagranie to nie oddawało rzeczywistego przebiegu rozmowy pomiędzy stronami postępowania. Podkreślić trzeba, że nagranie obejmuje całą rozmowę pomiędzy powodem i pozwaną we wskazanej dacie – od momentu przybycia powoda na nieruchomość pozwanej do czasu opuszczenia tej nieruchomości, a przebieg rozmowy prezentuje logiczny i powiązany ze sobą ciąg wymiany informacji pomiędzy rozmówcami. Brak było zatem podstaw do stwierdzenia, żeby nagranie zostało w jakikolwiek sposób zmanipulowane.

Zeznania świadków A. T., B. W., D. M. i A. C. posłużyły Sądowi do dokonania ustaleń faktycznych
w zakresie charakteru relacji pomiędzy powodem i pozwaną, a także stanu nieruchomości pozwanej w dacie wprowadzenia się na tę nieruchomości przez powoda (przed rozpoczęciem prac modernizacyjnych). Zeznania tych osób składały się na spójną i logiczną całość tworzącą opisany stan faktyczny sprawy we wskazanym zakresie.

Nie budziły wątpliwości zeznania świadków R. K., L. M., M. P., E. C., P. M., K. C., K. K., S. S., R. N., B. W., D. M., W. M., co do zakresu prac budowlanych prowadzonych na nieruchomości pozwanej i sąsiadującej z nią nieruchomości powoda od 2010 r. do 2015 r. Zeznania tych świadków korespondowały bowiem wzajemnie ze sobą i z dowodami z dokumentów. Zeznania te nie były jednak przydatne do ustalenia wysokości (zakresu) kosztów poszczególnych robót pokrywanych przez strony postępowania, bo świadkowie nie posiadali wiedzy co do podziału tych kosztów pomiędzy stronami.

Zarówno z zeznań świadków, jak i z dowodów z dokumentów wynika, że koszty robót modernizacyjnych na nieruchomości pozwanej pokrywane były zarówno przez powoda, jak
i przez pozwaną, mimo że kwestiami organizacyjnymi, w tym płatnościami dla osób wykonujących prace, zajmował się najczęściej powód, co jednak nie wynikało z tego, że to on w całości lub w przeważającej części finansował te prace, ale z takiego podziału obowiązków ze względu na większą dyspozycyjność powoda, który na dodatek od 2012 r. nie pracował zawodowo. Pozwana od rozpoczęcia prac budowlanych na jej nieruchomości przekazywała powodowi środki finansowe na cele związane z dobudowaniem garażu, wymianą dachu, urządzeniem otoczenia domu i garażu w gotówce oraz przelewami bankowymi, a ponadto powód bez wiedzy pozwanej przelewał na cele związane z budową środki z rachunku maklerskiego pozwanej oraz wykorzystał na te cele środki pozwanej z tytułu zwrotu podatku. Nie zasługiwały zatem na wiarę zeznania świadków A. T., L. B., P. H., J. A., którzy podawali, że nakłady na nieruchomość pozwanej finansował wyłącznie powód, oraz zeznania świadka A. C. w części, w której twierdziła, że nakładany finansowane były wyłącznie przez pozwaną, jako sprzeczne z dowodami z dokumentów i zeznaniami pozostałych świadków.

W pełni wiarygodne były zeznania świadków K. R., M. M. (1), R. P. i M. I., w których osoby te opisały okoliczności dowiedzenia się przez pozwaną o nabyciu bez jej zgody na jej rachunku inwestycyjnym przez powoda akcji spółki (...) oraz postępowanie pozwanej po uzyskaniu wiedzy o tym fakcie,
w celu zminimalizowania strat wynikających ze spadku cen akcji. Zeznania tych świadków były zgodne z dokumentami dotyczącymi powyższej kwestii i korespondujące wzajemnie ze sobą, wobec czego nie budziły wątpliwości. Fakt samowolnego zlecenia zakupu akcji spółki (...) przez powoda wynikał przy tym jednoznacznie z przywoływanego wyżej nagrania rozmowy pomiędzy stronami, w której powód przyznawał, że nie uzyskał zgody pozwanej na zakup akcji tej spółki za środki znajdujące się na rachunku inwestycyjnym pozwanej.

Na wiarę zasługiwały także zeznania świadka M. J., w których świadek przekazała informacje co do okoliczności zakupu nieruchomości od pozwanej oraz ceny zapłaconej z tytułu zakupu nieruchomości. Zeznania świadka stanowiły w istocie potwierdzenie informacji wynikających z dokumentów w postaci wypisu aktu notarialnego
i potwierdzeń przelewów, które stwierdzały jednoznacznie kwotę, jaką pozwana uzyskała
z tytułu sprzedaży nieruchomości.

Sąd nie dokonał ustaleń faktycznych na podstawie zeznań świadków M. M. (2)
i W. F., którzy nie podali żadnych informacji co do faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd uznał za wiarygodne opinie biegłego sądowego z zakresu budownictwa D. S., tj. najbardziej aktualne opinie z 26 maja 2023 r. i z 21 listopada 2023 r. Wydane przez biegłego opinie zostały sporządzone w oparciu o wiedzę fachową biegłego oraz w sposób rzeczowy, logiczny i przekonujący uzasadnione, zarówno w samych opiniach pisemnych, jak i ustnie podczas wyjaśnień biegłego na rozprawie. W szczególności biegły wyjaśnił należycie przyjętą metodologię wyceny i założenia przyjęte przy szacowaniu wartości nakładów na nieruchomość pozwanej, według zasad określonych w postanowieniach dowodowych Sądu. Opinie biegłego nie zostały skutecznie podważone przez żadną ze stron postępowania. W tej sytuacji opinie należało uznać za wiarygodne, nie budzące wątpliwości co do wiedzy i fachowości ich autora.

W tych okolicznościach Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. pominął dowód
z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości, zgłoszony przez powoda. Zgodnie z ukształtowanym orzecznictwem, Sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy. Nie można przyjmować, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód
z kolejnej opinii w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest dla strony niekorzystna. Sporządzone w niniejszej sprawie opinie biegłego D. S. w sposób jasny
i przekonujący oraz wystarczający do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy udzielały odpowiedzi na zagadnienia sformułowane w postanowieniach dowodowych. W tej sytuacji prowadzenie dowodów z kolejnej opinii biegłego było zbędne i prowadziłoby tylko do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania.

Zeznania powoda A. B. Sąd uznał za niewiarygodne w części,
w której powód wskazywał na jego wyłączny udział w finansowaniu nakładów na nieruchomość pozwanej oraz zaprzeczał takiemu udziałowi finansowemu pozwanej, gdyż były one sprzeczne z przywołanymi wcześniej dowodami z dokumentów i uznanymi za wiarygodne zeznania świadków, oraz w części, w której powód zaprzeczał samowolnemu złożenia zlecenia zakupu akcji spółki (...) na rachunku inwestycyjnym pozwanej, gdyż były sprzeczne z nagraniem rozmowy pomiędzy stronami z 20 stycznia 2017 r., w której powód przyznawał fakt zakupu akcji bez zgody pozwanej. W pozostałej części zeznania powoda nie budziły wątpliwości i mogły być podstawą dokonania przez Sąd ustaleń faktycznych, zwłaszcza w zakresie charakteru relacji stron oraz zakresu nakładów czynionych przez strony na modernizację nieruchomości pozwanej.

Zeznaniom pozwanej E. M. (1) Sąd dał wiarę w całości. Pozwana przedstawiła w nich bowiem w sposób spójny, logiczny oraz korespondujący z obiektywnymi dowodami (dokumentami, nagraniem rozmowy z powodem) opis relacji stron w okresie ich wspólnego zamieszkiwania, przedstawiła stan nieruchomości pozwanej w dacie wprowadzenia się na nią przez powoda, opisała nakłady na nieruchomość pozwanej i sposób ich finansowania, a także okoliczności złożenia przez powoda bez jej zgody zlecenia kupna akcji spółki (...) za środki pozwanej zgromadzone na jej rachunku inwestycyjnym. Zeznania pozwanej nie budziły żadnych wątpliwości i zasługiwały na wiarę w całości.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. pominął wnioski dowodowe pozwanej
o zobowiązanie powoda do złożenia deklaracji PIT oraz o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości, które zmierzały do wykazania nałogowego inwestowania przez powoda na giełdzie w akcje i instrumenty finansowe oraz wyliczenia szkody, jaką poniosła pozwana wskutek zakupu przez powoda bez jej wiedzy i zgody akcji spółki (...) i ich sprzedaży ze stratą. Fakt, czy powód nałogowo inwestował na giełdzie nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Natomiast fakty związane z zakupem przez powoda akcji spółki (...) za środki pozwanej bez jej wiedzy i zgody oraz sprzedaży tych akcji przez pozwaną ze stratą zostały wykazane dokumentami, wobec czego nie było potrzeby udowadnianie tych kwestii opinią biegłego sądowego.

Sąd zważył, co następuje:

Przepisy prawa nie regulują wprost kwestii rozliczeń majątkowych osób pozostających w nieformalnym związku faktycznym (konkubinacie). Judykatura stoi na utrwalonym stanowisku o niedopuszczalności stosowania do takich rozliczeń ani wprost, ani w drodze analogii, przepisów o podziale majątku wspólnego małżonków czy wspólników spółki cywilnej. Nie budzi wątpliwości, że w przypadku nabycia przez konkubentów składników majątkowych na współwłasność, dokonanie podziału winno nastąpić w oparciu
o przepisy o zniesieniu współwłasności ( tak SN w orz. z 30.01.1998 r., I CKN 453/97, LEX nr 1102834). W innej sytuacji do rozliczenia konkubinatu, w tym nakładów dokonanych przez jednego konkubenta na składnik majątkowy drugiego z nich, mogą mieć zastosowanie przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i nast. k.c.), chyba że szczególne okoliczności faktyczne sprawy wskazują na istnienie innej podstawy prawnej tych rozliczeń ( vide orz. SN z 30.01.1970 r., III CZP 62/69; z 26.06.1974 r., III CZP 132/74; z 16.05.2000 r., IV CKN 32/00; z 07.05.2009 r., IV CSK 27/09).

Przesłanką dochodzenia roszczenia na podstawie art. 405 k.c. jest uzyskanie korzyści majątkowej bez podstawy prawnej kosztem innej osoby. Dla zastosowania art. 405 k.c. znaczenie ma istnienie pewnego stanu obiektywnego w postaci wzbogacenia po jednej stronie i zubożenia po drugiej ( zob. orz. SN z 23.11.1998 r., II CKN 58/98). Między zubożeniem
i wzbogaceniem musi zachodzić tego rodzaju zależność, aby można uznać, że są to dwie strony tego samego przesunięcia jakiejś wartości z jednego majątku do drugiego. Zasądzeniu z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia podlega kwota odpowiadająca wartości wzbogacenia istniejącego w chwili wyrokowania, co oznacza konieczność jej ustalenia zasadniczo według stanu wzbogacenia i cen z daty wyrokowania ( tak orz. SN z 07.05.2009 r., IV CSK 27/09).
W przypadku wydatków na nabycie lub adaptację nieruchomości wartość wzbogacenia odpowiadać będzie takiej części aktualnej wartości rynkowej nieruchomości, jaką część stanowiła wartość tych wydatków do wartości rynkowej nieruchomości z chwili jej nabycia lub z chwili jej adaptacji ( por. podobne orz. SN z dnia 12.04.1989 r., III CZP 31/89 i z dnia 05.10.1990 r., III CZP 55/90).

Z poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych wynika, że A. B. i E. M. (2) pozostawali w nieformalnym związku faktycznym od maja 2010 r. do listopada 2015 r. Przez ten czas mieszkali razem w domu pozwanej przy ul. (...) w J., prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, żyjąc tak jak małżonkowie. W trakcie trwania tego związku czynili wspólnie nakłady na powyższą nieruchomość pozwanej, polegające na modernizacji domu i ogrodu, z jednoczesnym powiększeniem ogrodu na sąsiednią działkę gruntu zakupioną przez powoda na jego własność. Powyższe fakty nie były sporne między stronami. Spór dotyczył pochodzenia środków, z jakich czynione były nakłady na nieruchomości pozwanej. Wedle twierdzeń powoda, wszelkie nakłady były finansowane ze środków pieniężnych pochodzących wyłącznie od niego. Pozwana wskazywała natomiast, że powód zajmował się
w przeważającej mierze kwestiami organizacyjnymi związanymi z pracami prowadzonymi na jej nieruchomości, w tym dokonywaniem płatności, z tego względu, że był bardziej dyspozycyjny – później wychodził do pracy a od 2012 r. nie pracował zawodowo. Pozwana przekazywała powodowi środki finansowe na cele związane z robotami budowlanymi na jej nieruchomości – w gotówce lub przelewami bankowymi, powód pobierał środki na finansowanie nakładów ze wspólnego rachunku stron, a nadto bez wiedzy pozwanej przelewał na cele związane z robotami budowlanymi środki z rachunku maklerskiego pozwanej oraz wykorzystał środki pozwanej z tytułu zwrotu podatku.

Na gruncie materiału dowodowego sprawy stwierdzić należało, że przedmiotowe inwestycje na nieruchomości pozwanej były finansowane zarówno ze środków E. M. (1), jak i ze środków A. B.. Nie da się przy tym ustalić na podstawie zaoferowanych przez strony dowodów, jaki były faktycznie wkład finansowy każdej z tych osób na dokonane nakłady. Mimo że większość płatności realizował powód, to nie można stwierdzić, żeby wszystkie dokonywane przez niego płatności pochodziły z jego własnych środków. Nie ulega bowiem wątpliwości, że pozwana przekazywała powodowi środki pieniężne w celu finansowania kosztów prac, przelewami z jej osobistego rachunku bankowego lub w gotówce, powód pobierał środki na finansowanie wydatków ze wspólnego rachunku bankowego stron, wykorzystał na finansowanie nakładów kwotę zwróconego pozwanej podatku. Ponadto równoległe z nakładami na nieruchomość pozwanej prowadzona była inwestycja na sąsiedniej działce powoda, na której był urządzany ogród, co również rodziło konieczność czynienia na ten cel wydatków przez powoda w tym samym czasie. Wydatki na nakłady poczynione na nieruchomości powoda nie zostały wyodrębnione w taki sposób, żeby dało się ustalić, jaką sumę powód wydatkował na nieruchomość pozwanej,
a jaką na swoją własną. W tej sytuacji nie można w żadnym razie uznać, żeby kwota wydatków podana przez powoda w pozwie odpowiadała faktycznie jego wkładowi
w finansowanie nakładów na nieruchomości pozwanej. Sytuacja ta sprawia, że nie da się ściśle ustalić, w oparciu o dowody przedstawione przez strony, jaka część wydatków na nieruchomości pozwanej została dokonana ze środków powoda, a jak ze środków pozwanej, tym bardziej, że same strony nie rozliczały się między sobą z tych wydatków. Prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego w ramach związku o charakterze konkubenckim, określane jako prowadzenie tzw. wspólnego portfela, uzasadnia ustalenie, że konkubenci nie rozdzielali w sposób ścisły dochodów i ponoszonych wydatków, co rodzi domniemanie, że wydatki te były jednakowe ( podobnie SN w orz. z 05.10.2011 r., IV CSK 11/11).
W konsekwencji należało uznać, że sporne nakłady na nieruchomość pozwanej w okresie pozostawania przez strony w związku konkubenckim finansowane były przez strony
w równych częściach.

Skoro rozważane tu nakłady polegały na modernizacji nieruchomości, to wartość wzbogacenia pozwanej na skutek tych nakładów oceniać należy w kontekście wzrostu wartości nieruchomości. Istotna jest przy tym wartość owego wzrostu w dacie zbycia przedmiotowej nieruchomości przez pozwaną, czyli 30 sierpnia 2021 r., a nie w żadnej dacie późniejszej. Dzień sprzedaży nieruchomości określa bowiem chwilę, w której nakłady powoda na nieruchomość nie mogły już przynieść pozwanej w przyszłości żadnych dalszych korzyści. W tej dacie wartość wzbogacenie pozwanej na skutek nakładów powoda uległa utrwaleniu i nie mogła już się zwiększyć. Z materiału dowodowego sprawy, w tym zwłaszcza z ostatniej opinii uzupełniającej biegłego sądowego, wynika przy tym, że cena za jaką pozwana sprzedała przedmiotową nieruchomość odpowiadała ówczesnym cenom rynkowym, nie była zaniżona czy nieadekwatna do realiów rynkowych. Jak ustalono, wzrost wartości rynkowej nieruchomości pozwanej na skutek wyżej wymienionych nakładów według stanu nieruchomości (oraz nakładów na nią) z dnia 30 sierpnia 2021 r. (tj. z daty sprzedaży nieruchomości przez pozwaną) oraz przy uwzględnieniu, że cena sprzedaży tej nieruchomości wynosiła 1.580.000 zł, wyniósł 338.000 zł. Innymi słowy, gdyby nie zostały poczynione wskazane nakłady na nieruchomość, to jej cena rynkowa w dacie sprzedaży byłaby niższa
o 338.000 zł. Skoro udział obydwu stron w finansowaniu tych nakładów określono po połowie, to udział powoda we wzroście wartości nieruchomości na skutek nakładów odpowiada kwocie 169.000 zł.

Przyczyną faktyczną partycypacji powoda w kosztach modernizacji nieruchomości pozwanej, z których skorzystała pozwana jako wyłączna właścicielka nieruchomości, było pozostawanie przez strony w trwałym związku faktycznym – konkubinacie. Istnienie takiego związku uzasadniało zakładanie przez powoda przyszłego wspólnego zamieszkiwania stron na nieruchomości pozwanej i korzystanie przez obydwie z nich z czynionych na nieruchomość nakładów, podnoszących standard nieruchomości. Na skutek rozpadu tego związku kalkulacje powoda stanowiące podstawę partycypowanie przez niego w tych nakładach upadły. Brak było podstawy prawnej do uzyskania korzyści w postaci nakładów na nieruchomość przez pozwaną kosztem powoda, bowiem u ich podstaw nie leżała, w czasie dokonywania nakładów, ani czynność prawna, ani przepis ustawy, ani orzeczenie sądu lub decyzja administracyjna. Na skutek nakładów powoda na nieruchomość pozwanej, pozwana stała się bezpodstawnie wzbogacona a powód zubożony, co uzasadniało dokonanie stosownego rozliczenia pomiędzy stronami. Podstawą tego rozliczenia winien być przywoływany już wyżej art. 405 k.c. Wartość tego bezpodstawnego wzbogacenia pozwanej kosztem powoda, podlegającego zwrotowi, wynosi 169.000 zł.

Pozwana nie może skutecznie bronić się przed roszczeniem powoda o zwrot wartości bezpodstawnego wzbogacenia powołaniem się na art. 411 pkt 1 k.c. – który stanowi, że nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej, ani na art. 411 pkt. 2 k.c. – w myśl którego nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego. Przepisy powyższe nie odnoszą się bowiem do wszystkich przypadków bezpodstawnego wzbogacenia, ale wyłącznie do jego szczególnej postaci, jakim jest nienależne świadczenie, o którym mowa w art. 410 k.c. Przez świadczenie w rozumieniu art. 410 k.c. należy rozumieć każde celowe i świadome przysporzenie na rzecz majątku innej osoby, które z punktu widzenia odbiorcy można przyporządkować jakiemuś zobowiązaniu, choćby w ogóle lub jeszcze nieistniejącemu albo nieważnemu ( tak też SN w orz. z 09.08.2016 r., II CSK 760/15). W rozpatrywanej sprawie nie istniało żadne zobowiązanie, które by uzasadniało świadczenie powoda na rzecz pozwanej
w postaci nakładów na nieruchomość pozwanej. Powód czyniąc takie nakłady nie spłacał przecież żadnego własnego długu względem pozwanej.

Nawet gdyby zająć odmienne stanowisko, to zwrot wartości nakładów na rzecz powoda nie byłby wykluczony na podstawie wymienionych wyżej przepisów. Na gruncie okoliczności faktycznych niniejszej sprawy nie można było bowiem uznać, żeby powód wiedział, iż nie był do świadczenia zobowiązany. Według ówczesnych zamierzeń stron, tworzących związek konkubencki, miały one wspólnie zamieszkiwać na nieruchomości stanowiącej własność pozwanej. Powód czyniąc na tę nieruchomość nakłady, podnoszące jej standard, liczył zatem na to, że będzie mógł z tej nieruchomości (i nakładów na nią) korzystać podczas zamieszkiwania na niej wspólnie z pozwaną. Nakłady powoda na nieruchomość pozwanej nie mogą też być traktowane jako czyniące zadość zasadom współżycia społecznego. Tego rodzaju świadczeniami, które czynią zadość zasadom współżycia społecznego są z reguły świadczenia alimentacyjne (alimenty, renty, świadczenia przekazywane na cele związane z utrzymaniem określonej osoby). Czynienie nakładów na cudzą nieruchomość w celu podniesienia jej standardu nie ma takiego szczególnego charakteru, a więc nie czyni zadość zasadom współżycia społecznego.

Rozstrzygnięcie, czy w niniejszej sprawie może nastąpić zasądzenie na rzecz powoda wskazanej kwoty pieniężnej, odpowiadającej wartości bezpodstawnego wzbogacenia pozwanej kosztem powoda, wymagało oceny zasadności podniesionego przez pozwaną
w odpowiedzi na pozew zarzutu potrącenia z wierzytelności powoda wzajemnej wierzytelności pozwanej o naprawienie szkody wyrządzonej jej przez powoda na skutek bezprawnego zlecenia zakupu akcji spółki (...) za środki pozwanej. Zarzut potrącenia należy do środków obrony pozwanego i zaliczany jest do zarzutów o charakterze merytorycznym (materialnym), a jego celem jest w istocie zgłoszenie twierdzenia, że na skutek zdarzenia w postaci złożenia oświadczenia o potrąceniu doszło do umorzenia wzajemnych wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej ( por. wyroki SN
z 07.05.2004 r., I CK 666/03; z 07.11.2008 r., II CSK 243/08; z 28.10.2016 r., I CSK 687/15). Skuteczność tego twierdzenia uzależniona jest od spełnienia przesłanek formalnych
i materialnych. Do pierwszych zalicza się przede wszystkim udowodnienie, że oświadczenie
o potrąceniu zostało złożone w sposób pozwalający na dotarcie do adresata. Do przesłanek materialnych należy zaliczyć wykazanie, że pozwanemu przysługiwała wymagalna wierzytelność wzajemna, która została potrącona. Niespełnienie przesłanek formalnych powoduje pominięcie twierdzenia o potrąceniu i nierozpoznanie zarzutu. Niespełnienie przesłanek materialnych skutkuje nieuwzględnieniem żądania oddalenia powództwa
z powodu wygaśnięcia wierzytelności powoda. Ocena skuteczności (wywołania skutków materialnych) podniesionego procesowego zarzutu potrącenia i uwzględnienie go w toczącym się postępowaniu uzależniona jest zatem od skutecznego złożenia oświadczenia woli stronie przeciwnej.

Podstawę odpowiedzialności powoda względem pozwanej w związku z samowolnym zadysponowaniem środkami pozwanej na jej rachunku inwestycyjnym w celu zakupu akcji należy poszukiwać na gruncie art. 415 k.c., który stanowi, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Przesłankami odpowiedzialności deliktowej wynikającymi z art. 415 k.c. są: powstanie szkody, zdarzenie, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy oznaczonego podmiotu (czyn niedozwolony) oraz związek przyczynowy między owym zdarzeniem a szkodą. Przepis ten statuuje zasadę winy jako naczelną zasadę odpowiedzialności odszkodowawczej. Zawiniony czyn sprawcy, pociągający za sobą odpowiedzialność cywilną, musi wykazywać znamiona niewłaściwości postępowania zarówno od strony przedmiotowej, co określa się mianem bezprawności czynu, jak i od strony podmiotowej, co określa się jako winę w znaczeniu subiektywnym. Bezprawność – jako przedmiotowa cecha sprawcy czynu – jest ujmowana jako sprzeczność
z obowiązującym porządkiem prawnym, przez który rozumie się nakazy i zakazy wynikające nie tylko z norm prawnych (z zakresu prawa cywilnego, karnego, administracyjnego, pracy, finansowego, itp.), lecz także wynikające z norm moralnych i obyczajowych określane jako „zasady współżycia społecznego” lub „dobre obyczaje” (por. Gerard Bieniek, w: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, tom 2, Warszawa 2005, s. 235-236; orz. SN z 19.07.2003 r., V CKN 1681/00). Wina w znaczeniu subiektywnym odnosi się natomiast do sfery zjawisk psychicznych człowieka i rozumie się ją jako naganną decyzję odnoszącą się do podjętego przez niego bezprawnego czynu. Zatem na gruncie prawa cywilnego winę można przypisać podmiotowi prawa, kiedy istnieją podstawy do negatywnej oceny jego zachowania zarówno z punktu widzenia obiektywnego, jak i subiektywnego – tzw. zarzucalność postępowania ( tak: SN w orz. z 26.09.2003 r., IV CK 32/02). Szkoda obejmuje rzeczywistą stratę (damnum emergens) i utracone korzyści (lucrum cessans) (art. 361 § 2 k.c.) i stanowi uszczerbek określony różnicą pomiędzy aktualnym stanem majątkowym poszkodowanego a tym stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Przy rozważaniu ziszczenia się przesłanek odpowiedzialnej odszkodowawczej powoda, powtórzyć trzeba, że w 2014 r. powód bez wiedzy i zgody pozwanej złożył na rachunku maklerskim pozwanej zlecenie zakupu (...) akcji spółki (...) S.A., a łączna wartość dokonanej przez niego transakcji (wraz z prowizją) za środki pozwanej wyniosła (...) zł. Pozwana dowiedziała się o zleceniu zakupu akcji spółki (...) przez powoda podczas wizyty w domu maklerskim w styczniu 2015 r., kiedy to stwierdziła brak środków na jej rachunku. Po transakcjach dokonanych przez powoda, ceny akcji spółki (...) mocno spadły. Po konsultacjach z pracownikami domu maklerskiego, pozwana zdecydowała się sprzedać te akcje w 2018 r., gdyż nie było już perspektyw na wzrost ich wartości. Z tytułu sprzedaży akcji pozwana uzyskała łącznie kwotę (...)zł. W związku z tą sytuacją, sprokurowaną przez powoda, pozwana utraciła zatem środki w kwocie (...) zł, stanowiącej różnicę pomiędzy wymienionymi wyżej sumami. Kwota powyższa określa wysokość szkody pozwanej doznanej w wyniku nabycia przez powoda akcji spółki (...) za środki znajdujące się na rachunku inwestycyjnym pozwanej.

Na gruncie opisanych wyżej zasad powodowi przypisać należy odpowiedzialność deliktową względem pozwanej. Działanie powoda było bezprawne, bowiem zadysponowanie środkami finansowymi pozwanej znajdującymi się na jej rachunku inwestycyjnym nastąpiło samowolnie. Powód musiał zdawać sobie przy tym sprawę z bezprawności takiego postępowania, skoro składał zlecenie zakupu akcji za środki pozwanej bez jej wiedzy i zgody, nie przewidując lekkomyślnie, że inwestycja w akcje spółki (...) może przynieść stratę. Wobec tego powyższe zachowanie powoda było naganne również z subiektywnego punktu widzenia, a w związku z tym zawinione przez powoda. Wobec tego powód ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pozwanej, w zakresie kwoty (...)zł, która odpowiada różnicy pomiędzy kwotą zakupu akcji spółki (...) wydatkowanej samowolnie przez powoda ((...) zł) a kwotą odzyskaną następnie ze sprzedaży tych akcji przez pozwaną ((...) zł). Pozwanej przysługiwała zatem wobec powoda wierzytelność pieniężna w kwocie (...) zł, którą mogła potrącić z wierzytelności powoda dochodzonej w niniejszej sprawie.

Bezwzględną przesłanką dokonania skutecznego potrącenia jest wymagalność wierzytelności przedstawianej do potrącenia, zgodnie z wymogiem określonym w art. 498 § 1 k.c. Roszczenie o naprawie szkody wyrządzonej deliktem, jako roszczenie pozakontraktowe, którego termin spełnienia nie jest oznaczony w treści kontraktu, staje się wymagalne dopiero po wezwaniu dłużnika do spełnienia takiego świadczenia (art. 455 k.c.). Pozwana wezwała powoda do zapłaty kwoty pieniężnej tytułem naprawienia szkody za bezprawny zakup akcji pismem z 3 grudnia 2018 r., doręczonym powodowi 21 grudnia 2018 r. Skoro kwestia odpowiedzialności powoda w związku z bezprawnym zakupem akcji za środki pozwanej była już wcześniej poruszana w rozmowach pomiędzy stronami, to powód mógł i powinien spełnić świadczenie odszkodowawcze na rzecz pozwanej następnego dnia po wezwaniu. Na skutek tego wezwania roszczenie pozwanej o zapłatę kwoty (...) zł stało się zatem wymagalne w dniu 22 grudnia 2018 r. W tej dacie możliwe było zatem złożenie oświadczenia o potrąceniu tej wierzytelności pozwanej.

Roszczenie pozwanej o zapłatę powyższej kwoty tytułem naprawienia szkody nie było przedawnione w dacie wskazanego wezwania do zapłaty. Zgodnie z art. 442 ¹ k.c., roszczenie
o naprawienie szkody wyrządzone czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia – jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Pozwana dowiedziała się o zdarzeniu wywołującym szkodę (zakupie akcji spółki (...) dokonanym przez powoda na jej rachunku inwestycyjnym)
w styczniu 2015 r. Natomiast dowiedzenie się przez pozwaną o szkodzie na skutek takiego działania powoda należy wiązać ze sprzedażą tych akcji przez pozwaną, dokonaną w dniach 12, 13 i 17 kwietnia 2018 r. Wtedy to pewny był już fakt doznania szkody przez pozwaną oraz jej wysokość. Termin przedawnienia przedmiotowego roszczenia odszkodowawczego pozwanej należy zatem liczyć od 17 kwietnia 2018 r., kiedy znane były wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej powoda – co do zasady, jak i co do wysokości. Oznacza to, że nie nastąpiło przedawnienie roszczenia pozwanej o naprawienie szkody do czasu skierowania do powoda wezwania do zapłaty z 3 grudnia 2018 r. i złożenia powodowi oświadczenia o potrąceniu pismem datowanym na 22 grudnia 2018 r.

W tej sytuacji oświadczenie pozwanej o potrąceniu złożone pismem z 22 grudnia
2018 r., które zostało wysłane do powoda listem poleconym 23 grudnia 2018 r., należy uznać za skuteczne. Podkreślić trzeba, że dopuszczalne jest potrącenie wierzytelności spornej, na wypadek uznania przez sąd w toczącym się postępowaniu sądowym roszczenia drugiej strony. Skoro pismo z oświadczeniem o potrąceniu zostało wysłane do powoda listem poleconym w dniu 23 grudnia 2018 r., to uzasadnione jest przyjęcie w drodze domniemania faktycznego, że doszło do powoda w taki sposób, że mógł się zapoznać z jego treścią najpóźniej 30 grudnia 2018 r. Doświadczenie życiowe wskazuje, że termin tygodniowy jest bowiem wystarczający na doręczenie przesyłki poleconej przez operatora pocztowego.
W wyniku złożonego przez pozwaną oświadczenia o potrąceniu z dnia 23 grudnia 2018 r. nastąpił skutek z art. 498 § 2 k.c. w postaci umorzenia wzajemnych wierzytelności stron postępowania, do wysokości wierzytelności niższej. W związku z tym przysługująca powodowi przeciwko pozwanej wierzytelność o zapłatę kwoty 169.000 zł z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, jako niższa od wzajemnej wierzytelności pozwanej o zapłatę kwoty 170.137,72 zł z tytułu naprawienia szkody, uległa umorzeniu w całości.

Mając to wszystko na uwadze, Sąd na podstawie powołanych przepisów w pkt. I sentencji wyroku oddalił powództwo w całości.

Orzekając o kosztach postępowania w pkt. II sentencji wyroku Sąd kierował się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Powód, jako przegrywający sprawę, obowiązany jest zwrócić pozwanej poniesione przez nią koszty procesu niezbędne do obrony pozwanej w kwocie 16.337 zł, na co składają się uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego w wysokości 17 zł i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanej w wysokości 16.200 zł za postępowanie przed sądem pierwszej instancji, ustalonej na podstawie § 2 pkt 7 i § 15 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2023 r., poz. 1964) w wysokości 1,5 stawki minimalnej, ze względu na większy od standardowego nakład pracy pełnomocnika pozwanej wynikający ze skomplikowanego charakteru sprawy i długości trwania postępowania, oraz w wysokości 120 zł za postępowanie zażaleniowe przed sądem apelacyjnym, dotyczące postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia, ustalonej na podstawie § 10 ust. 2 pkt 2 powołanego wyżej rozporządzenia.

Nieuiszczone w niniejszej sprawie koszty sądowe z tytułu należności świadków
i biegłego w wysokości łącznej 13.873,86 zł, które zostały wyłożone tymczasowo ze środków Skarbu Państwa, Sąd w pkt. III sentencji wyroku nakazał pobrać od przegrywającego sprawę powoda, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych.