Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2012 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXV Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : Sędzia Sądu Okręgowego Krystyna Stawecka

Protokolant : protokolant stażysta Aniela Zając

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 maja 2012 roku w Warszawie

sprawy z powództwa (...)z siedziba w S.w S.

przeciwko Skarbowi Państwa – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w W.

o zapłatę kwoty 1.895.028,26 złotych:

1. Powództwo oddala;

2. Zasądza od powoda (...)z siedziba w S.w S. na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa w W.kwotę

7. 200 ( siedem tysięcy dwieście ) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pozwanego.

Sygn. akt. XXV C 1215/10

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 września 2010 roku powód – (...)z siedzibą w S.w S.wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad kwoty 1.895.028,26 zł wraz z odsetkami od dnia 01 kwietnia 2008 roku do dnia zapłaty tytułem roszczenia odszkodowawczego mającego swoją podstawę prawną w art. 471 k.c i art. 491 §1 zd. 2 k.c. oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego wywołanych próbą ugodową w związku z nieusprawiedliwionym niestawiennictwem pozwanego na posiedzenie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie w dniu 28 września 2009 roku, w sprawie o sygn. akt II Co 2332/09.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa podniosła między innymi, że była związana ze stroną pozwaną umową z dnia 30 czerwca 2005 roku, której przedmiotem były roboty budowlane na kontrakcie pod nazwą Budowa (...) m.K., M., Z.w ciągu drogi nr (...) S.- B..

W ramach tejże umowy obie strony miały określone prawa i obowiązki, strona powodowa zaś nie miała możliwości prowadzenia robót na całym placu budowy, ponieważ pozwany nie przekazał wraz z placem budowy pozwolenia na budowę całego odcinku, pozwolenie nie uwzględniało około kilometra planowanej inwestycji. Zarzucono pozwanemu również braki w przekazanej dokumentacji co spowodowało przedłużenie okresu prowadzenia robót. Nadto w dokumentacji projektowej pozwanej były wady, w szczególności dotyczyły one prowadzenia robót w rejonie węzła M. w związku z brakiem wszystkich pozwoleń na budowę, brak możliwości kontynuowania robót gazowniczych wynikający z niezałatwionych formalności wywłaszczeniowych, brak uzgodnień projektowych przebudowy linii wysokiego napięcia, opóźnienie realizacji robót węzła L. wynikający z negatywnej decyzji prezesa urzędu zamówień publicznych o zmianie zakresu robót. Niezgodności dokumentacji projektowej oraz liczne przeprojektowania spowodowały przestoje w realizacji robót, czego konsekwencją były opóźnienia.

Zgłoszone roszczenia odszkodowawcze powoda obejmują koszty ogólne wynikające z konieczności prowadzenia robót w przedłużonym terminie takie jak koszty zwiększenia cen jednostkowych za wykonanie nasypów, za wykonanie podbudowy oraz nawierzchni z mas bitumicznych, za roboty związane z gazociągiem, oświetleniem oraz pozostałe koszty związane z dodatkowym okresem organizacji pracy na budowie (utrzymanie biura, samochodów, najmu samochodów, zatrudnieniem pracowników).

W odpowiedzi na pozew z dnia 10.11.2010 r. pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w W. zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa-Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany podniósł między innymi, że zawarty przez strony kontrakt jest kontraktem kosztorysowym, gdzie za poszczególne rodzaje robót określone są stawki jednostkowe, a zapłata następuje za rzeczywiście wykonany zakres robót po dokonanym obmiarze.

Podstawą określenia wynagrodzenia wykonawcy jest kosztorys ofertowy, zaś wysokość wynagrodzenia jest uzależniona od obmiaru wykonanych rzeczywiście robót. Pozwany zauważył, że strony wyłączyły w umowie możliwość zmiany wynagrodzenia a powód miał świadomość, że kontrakt nie przewiduje rekompensaty z tytułu wzrostu kosztów, za wyjątkiem zmiany podatku VAT.

Pozwany przywołał treść zawartych pomiędzy stronami aneksów, w których strony uzgodniły, że poza dokonanymi zmianami pozostałe postanowienia i warunki umowy pozostają bez zmian. Pozwany wskazał, że strony zmodyfikowały odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego w ten sposób, że wykluczyły odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego z tytułu nieterminowego przekazania placu budowy, nieterminowego przekazania rysunków oraz z tytułu wzrostu cen na wszelkie nakłady wykonawcy. Ponadto powód nie zachował procedury zgłoszenia roszczeń wynikającej z sub-klauzuli 20.1, co zgodnie z umową powoduje, że wykonawca utracił prawo dochodzenia takiego roszczenia, a zamawiający jest zwolniony z odpowiedzialności w związku z takim roszczeniem.

Pismem procesowym z dnia 28 października 2011 roku strona pozwana podniosła zarzut braku legitymacji procesowej powoda powołując się na zawarte przez powoda ze spółkami (...) sp. z o. o. oraz (...) sp. z o. o., (...) S.A. i (...) Sp. z o. o. umowy cesji wierzytelności /pismo k. 1585-1588/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 czerwca 2005 roku strony zawarły umowę w ramach procedury zamówienia publicznego mocą której powódka zobowiązała się do realizacji robót budowlanych związanych z budową (...) m. K., M., Z.w ciągu drogi krajowej nr (...) S.-B.. W pkt. 5 umowy powódka zobowiązała się do zakończenia robót w terminie 21 miesięcy od daty rozpoczęcia, zaś zgodnie z pkt. 6 umowy wszelkie zmiany i uzupełnienia kontraktu mogły być wprowadzane wyłącznie w formie aneksu podpisanego przez obie strony. Roboty miały być realizowane od sierpnia 2005 r. do kwietnia 2007 r.

/ dowód: umowa z dnia 30.06.2005r. k. 51, warunki szczególne FIDIC 1999 k. 59-99/

Aneksem nr (...) z dnia 25 kwietnia 2007 roku do Umowy z dnia 30 czerwca 2005 roku, termin zakończenia umowy został przedłużony o 3 miesiące. Wszystkie inne postanowienia łączące strony umowy pozostały bez zmian /aneks k. 181-182/.

Umowa zawarta między stronami została oparta na wzorcu umownym opracowanym przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Konsumentów FIDIC zatytułowanym Warunki Kontraktu na budowę dla robót budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez zamawiającego, wydanie FIDIC z 1999r. /k.1142-1475/.

Strony zmodyfikowały wybrane postanowienia ogólnych warunków kontraktu w odrębnym dokumencie jako: Warunki Szczególne.

Modyfikacja ta polegała na wskazaniu przez strony, które sub-klauzule nie będą miały zastosowania oraz na nadaniu wybranym sub-klauzulom Ogólnych Warunków Kontraktu nowego brzmienia. Stosownie do zmienionej w szczególnych warunkach sub-klauzuli 1.5 dokumenty tworzące kontrakt miały być traktowane jako wzajemnie się objaśniające i dla celów interpretacji, dokumentom nadano następujące pierwszeństwo: umowa, oferta wykonawcza z dnia 03.03.2005r. wraz z załącznikami, szczególne warunki kontraktu, warunki kontraktu na budowę dla robót budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez zamawiającego (tzw. FIDIC 1999), instrukcja dla wykonawców – Tom I Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia, dokumentacja projektowa – Specyfikacje Techniczne, dokumentacja projektowa – Rysunki oraz harmonogram robót Umowa Konsorcjum /k. 59v/

Zgodnie z umową obowiązkiem pozwanej było przekazanie powódce placu budowy w terminie 30 dni od podpisania umowy, to jest do dnia 30 lipca 2005r. Protokolarnie plac budowy został przekazany powódce w dniu 15 lipca 2005 roku /protokół przekazania k. 108/. Kolejne odcinki robót były przekazywane w maju i w sierpniu 2006 r. oraz w lutym 2007 r.

Po przekazaniu placu budowy strona pozwana przekazała powodowi pozwolenie na budowę nr (...)z dnia 07.03.2005r. wydane przez (...)Urząd Wojewódzki, które nie uwzględniało jednak około kilometra planowanej inwestycji /bezsporne, decyzja k. 114/.

Następnie po rozpoczęciu realizacji i weryfikacji przez powoda przekazanych mu dokumentów okazało się, że jest ona niekompletna, co spowodowało, że powód nie mógł dotrzymać zapisów umowy dotyczących minimalnej wymaganej ilości wykonania, o czym powód pismem z dnia 24.02.2006r. poinformował pozwanego /pismo k. 142, bezsporne/.

Inżynier kontraktu w piśmie z dnia 06.03.2006.r wskazał, iż powodem niedotrzymania warunku wykonania minimalnej ilości robót było m. in. a) brak możliwości prowadzenia robót w rejonie węzła M. w związku z brakiem pozwoleń na budowę, b) brak możliwości kontynuowania robót gazowniczych, co wynikało z nie załatwionych formalności wywłaszczeniowych oraz uzgodnień z gestorem sieci gazowniczej, c) opóźnienie realizacji przebudowy 9-kolizyjnych linii wysokiego napięcia wynikających z braku uzgodnień projektowych z gestorem sieci, d) opóźnienie realizacji robót węzła L., wynikający z negatywnej decyzji prezesa zamówień publicznych o zmianie zakresu robót, wynikającej z konieczności dostosowania rozwiązań kontraktowych do docelowego zakresu budowy obwodnicy S. /pismo inżyniera kontraktu k. 145-148/.

Powyższe okoliczności spowodowało, że strony zawarły aneks nr (...)do Kontraktu w zakresie warunku (...)wydłużając termin z 7 miesięcy do 10 miesięcy /aneks nr (...) k. 150 w zw. z k. 87/.

W dniu 23.05.2006r. protokołem nr (...)pozwany przekazał powodowi kolejny odcinek robót wraz z decyzją nr (...)z dnia 08.05.2006r. /k. 152-153/, w dniu 30.08.2006r protokołem przekazania nr (...)kolejny odcinek tj. węzeł L.wraz z decyzją w sprawie zmiany pozwolenia na budowę z dnia 21.06.2006r./k. 161-167/, zaś protokołem nr (...)powodowi został przekazany w dniu 13.02.2007r. kolejny odcinek wraz z pozwoleniem na budowę /k. 169-176/.

W protokole z (...)budowy nr 14 z dnia 12.10.2006r. powód poinformowała pozwanego, że złoży roszczenie finansowe w związku z brakiem możliwości prowadzenia robót w zaplanowanym w harmonogramie terminie /protokół (...) budowy k. 184, pismo z dnia 02.10.2006r. k. 191/.

Strona powodowa kilkakrotnie informowała stronę pozwaną o jej uprawnieniach do roszczeń w związku z brakiem możliwości prowadzenia robót na wskazanych powyżej odcinkach. I tak pismem z dnia 12.02.2007r. poinformował, że uważa się uprawnionym do roszczeń, które dotyczą przesunięcia terminu zakończenia robót na dzień 30.07.2007 r. oraz roszczeń finansowych na kwotę 2.321.622,45 zł netto.

Powód wskazał, że jego roszczenia dotyczą kosztów dodatkowych związanych z zwiększeniem cen jednostkowych związanych z brakiem do dnia 16.01.2007r. pozwolenia na budowę sieci gazowych wysokiego i średniego ciśnienia (1.983.215,89 zł), zwiększenia cen jednostkowych dla robót związanych z budową oświetlenia drogowego (75.343,65 zł), koszty ogólne związane z utrzymaniem zaplecza budowy (194.831,28 zł), likwidacja i ponowne urządzanie placu budowy dla robót związanych z przebudową sieci gazowych (68.231,63 zł) /pismo k. 194-195/.

Następnie pismami z dnia 13.03.2007r., 13.04.2007r., 14.05.2007r., 01.06.2007r powód aktualizował swoje roszczenia finansowe /pisma k. 197-203, 214-216/. Ostateczne roszczenie powód sprecyzował w piśmie z dnia 27 marca 2008 roku nr (...) określając kwotę 3.082.289,38 netto /pismo k. 240-252/.

Inżynier kontraktu w piśmie z dnia 04.09.2007 r. nr (...)uznał za zasadne wstępne roszczenie w wysokości 1.055.651,40 zł /pismo k. 1019-1021/. Powyższe stanowisko zostało podtrzymane przez kierownika projektu w piśmie skierowanym do GDDKiA celu akceptacji wniosku roszczeń powoda /pismo k. 1126/.

Po ostatecznym zweryfikowaniu roszczeń powoda inżynier kontraktu w piśmie skierowanym do GDDKiA z dnia 04.04.2008r. uznał za zasadne roszczenie powoda do wysokości 1.553.301,85 zł (roboty ziemne-448.343,21 zł, roboty bitumiczne-76.380,57 zł, 221.170,69 zł, 155.198,26 zł, 243.553,61 zł, roboty elektryczne -8.422,80 zł, 243,61 zł, 42.653,81 zł, 42.017,46 zł, 9.809,28 zł, 2,58 zł, 31, 91 zł, roboty gazowe-58.657,22 zł, 45.050,48 zł, likwidacja i ponowne urządzenie placu budowy – 13.655,85 zł, koszty ogólne 184.110,51 zł) /pismo k. 1128-1131/. Powyższe stanowisko zostało podtrzymane przez kierownika projektu w piśmie skierowanym do GDDKiA celu akceptacji wniosku roszczeń powoda /pismo k. 1133/. Powód potraktował to jako uznanie roszczenia przez pozwanego do kwoty 1.553.301,85 złotych netto tj. 1.895.028,26 zł brutto ( k.11 a.s. ).

W dniu 24 kwietnia 2006 roku powodowa spółka zawarła z podwykonawcami : (...) Sp. z o. o., (...) Sp. z o. o., (...) S.A. oraz (...) Sp. z o.o. umowy cesji swoich wierzytelności wobec zamawiającego. W umowach tych strona powodowa dokonała przelewu wierzytelności na ww. spółki w zakresie należności wynikających z umowy zawartej z Zamawiającym tj. umowy z dnia 30.06.2005r.

Wolą stron tych umów cesji było zabezpieczenie należności z umowy zawartej z Zamawiającym do wysokości należności Cesjonariusza wynikających z umowy podwykonawczej a wykazanych kopią faktury oraz kopią protokołu odbioru i certyfikatem płatności. Umowy te zostały również zawarte pod warunkiem zawieszającym tj., że doszłyby do skutku w momencie nie dokonania przez powoda zapłaty wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane. Z uwagi na to ,że wynagrodzenie za wykonane przez podwykonawców roboty budowlane zostało przez powoda zapłacone, powyższy warunek nie został spełniony i cesje nie doszły do skutku /umowy cesji k. 1589-1600/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody w postaci dokumentów złożonych przez strony oraz zeznań świadków M. S. i T. R. ( k. 1500 i 1573 a.s. ).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jako nieuzasadnione i nieudowodnione podlegało oddaleniu.

Na wstępie odnosząc się zarzutu strony pozwanej dotyczącego braku legitymacji procesowej strony powodowej Sąd uznał, iż zarzut ten jest niezasadny z następujących względów:

Przedmiotem umów cesji były należności z umowy zawartej przez powoda z pozwanym z dnia 30.06.2005r. – Budowa (...) m. K., M., Z.w ciągu drogi krajowej nr (...) S.-B.tj. wierzytelności istniejące w chwili zawierania umów cesji. Powód dochodził w niniejszym postępowaniu odszkodowania związanego z wykonywaniem robót w wydłużonym czacie na ukończenie kontraktu. W dacie zawierania umów cesji, wierzytelności dotyczące kosztów dodatkowych z tytułu wykonywania robót w wydłużonym czasie na ukończenie jeszcze nie istniały, co więcej nie powstały nawet okoliczności będące podstawą tych wierzytelności. Wniosek ten wynika z faktu, iż aneks na podstawie, którego nastąpiło wydłużenie czasu na ukończenie z dnia 24.04.2007 r. został zawarty rok po podpisaniu umów cesji z dnia 24.04.2006r.( k. 1589-1600 a.s. ).

Przedmiotem cesji mogą być, co do zasady wyłącznie wierzytelności istniejące. Sąd Najwyższy dopuszcza możliwość zawarcia umów cesji, których przedmiotem byłyby wierzytelności przyszłe, jednakże wyłączenie w przypadku gdyby wierzytelność ta była skonkretyzowana , przede wszystkim poprzez dane pozwalające ustalić w chwili zaistnienia określonej wierzytelności, iż to właśnie ona była objęta zawartą wcześniej umową. Takimi danymi są określanie tytułu powstania wierzytelności oraz osoby dłużnika i wierzyciela /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20.08.2008r., sygn. akt II CSK 445/07/. Przedstawione zaś umowy cesji tych wymogów nie spełniają, gdyż dotyczą one wyłącznie należności wskazanych w Kontrakcie, stanowiących wynagrodzenie powoda za wykonane roboty a nadto w żadnym z zapisów tych umów nie zostało wskazane, że obejmują one również przelew wierzytelności przyszłych.

Cesja miała zabezpieczać konkretne wierzytelności, tj. terminową zapłatę umówionego wynagrodzenia, nie zaś wszystkie wierzytelności, jakie powstały lub mogły powstać w związku z wykonywaniem robot na rzecz powoda.

W związku z powyższym, zarzut pozwanego odnośnie braku legitymacji procesowej powoda do dochodzenia odszkodowania w niniejszym postępowaniu w ocenie Sądu jest niezasadny, gdyż przedmiotem cesji nie były roszczenia odszkodowawcze, związane z wydłużeniem czasu na ukończenie, lecz należności z tytułu wynagrodzenia powoda jako generalnego wykonawcy

Przechodząc dalej zwrócić należy uwagę, iż strony procesu nie kwestionowały faktu, iż doszło do przedłużenia realizacji spornej umowy. Umowa została przedłużona aneksem nr 11 z tym, że strony określiły termin przedłużenia wykonania umowy oraz, że pozostałe postanowienia i warunki umowy pozostają bez zmian.

Powód określił swoje roszczenie jako roszczenie odszkodowawcze powstałe w wyniku wadliwości dostarczonej przez zamawiającego dokumentacji technicznej i opóźnienia w przekazaniu placu budowy. Jako podstawę prawną roszczenia powód wskazał art. 471 k.c. twierdząc, że zamawiający wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania spowodował wyniknięcie po stronie wykonawcy szkody. Według powoda pomiędzy działaniami i zaniechaniem pozwanego a szkodą istnieje ewidentnie normalny związek przyczynowy. Powód przywołał także art. 361 § 1 k.c. wedle którego naprawienie szkody obejmuje zarówno straty jak i korzyści, które powód mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Na szkodę według powoda składają się wskazane w pozwie koszty wynikające z prowadzenia przez niego robót w wydłużonym terminie po pierwsze tzw. koszty ogólne, po drugie koszty wynikłe ze wzrostu cen materiałów w okresie realizacji umowy.

Ocena roszczenia powoda nie jest możliwa bez odwołania się do zawartej pomiędzy stronami umowy, w szczególności bez oceny postanowień ogólnych (FIDIC z roku 1999) wraz z warunkami szczególnymi.

Prawo dostępu do placu budowy zostało uregulowane w sub-klauzuli 2.1 Warunków Kontraktowych FIDIC. Zgodnie z tym postanowieniem w przypadku nieprzekazania w terminie placu budowy wykonawca ma prawo do:

a/ przedłużenia czasu na wykonanie robót oraz b/ do płatności za jakikolwiek taki koszt oraz rozsądny zysk, która to płatność będzie włączona do ceny kontraktowej /k. 1149/.

Natomiast stosownie do szczególnych warunków kontraktu omawiana sub-klauzula 2.1 została przez strony zmieniona m. in. w ten sposób, że strony postanowiły, że punkt „b” – nie ma zastosowania. Tym samym strony postanowiły wykreślić postanowienie dające wykonawcy uprawnienie również do płatności za jakikolwiek Koszt plus rozsądny zysk, w sytuacji nieudostępnienia w terminie przez zamawiającego placu budowy.

Analogiczne rozwiązanie zostało przyjęte w sub-klauzuli 1.9 (opóźnienie rysunków lub instrukcji) W szczególnych Warunkach kontraktu strony zmodyfikowały sub-klauzulę 1.9 wskazując, ze punkt „b” – nie ma zastosowania. Zatem i w tym przypadku strony postanowiły wykreślić postanowienie dające wykonawcy uprawnienie do płatności za jakikolwiek koszt plus rozsądny zysk w sytuacji opóźnienia przekazania rysunków lub instrukcji

Gdyby więc zapisy warunków szczególnych pozostały takie same jak zapisy warunków ogólnych nie mogłoby ulegać wątpliwości, że powód miałby prawo na wypadek nie przekazania w terminie placu budowy nie tylko do przedłużenia czasu na wykonanie robót, co faktycznie miało miejsce, ale także do płatności za poniesione z tym koszty wraz z rozsądnym zyskiem.

Jednakże wolą stron expresis verbis wyłączono uprawnienie wykonawcy do domagania się jakiejkolwiek rekompensaty poniesionych kosztów, pozostawiając wykonawcy uprawnienie do żądania przedłużenia czasu na ukończenie kontraktu. Tak więc ryzyko czasowe wziął na siebie pozwany natomiast ryzyko finansowe w tym zakresie leżało po stronie powoda.

W ocenie Sądu poprzez taką zmianę regulacji stosunków stron kontraktu nie zostały naruszone normy art. 373 § 2 k.c. oraz normy art. 353 ¹k.c. według którego strony mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku ani zasadom współżycia społecznego, z zastrzeżeniem, że dłużnik jest obowiązany do staranności ogólnej wymaganej w stosunkach danego rodzaju, czy tzw. należytej staranności, którą dodatkowo w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tejże działalności (art. 355 k.c.).

Dlatego też skoro strony tą kwestie w umowie uregulowały to wskazana przez powoda podstawa prawna roszczeń, tj. art. 471 kc i 491 § 1 zd. 2 kc nie może znaleźć zastosowania do przedmiotowej sprawy. Zgodnie z pkt 7 umowy zawartej miedzy stronami z dnia 30.06.2005r. „W sprawach nieuregulowanych postanowieniami niniejszej Umowy mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego, ustawy Prawo zamówień publicznych, ustawy Prawo budowlane” /k. 52/.

W ocenie Sądu nieuprawnione są twierdzenia powoda odnoszące się do uznania roszczeń wykonawcy. Strona powodowa nie przedstawiła dowodów potwierdzających taką okoliczność. Wprawdzie strony prowadziły rozmowy w celu ugodowego rozwiązania sporu, jednakże ze względu na jednoznaczne stanowisko Centrali Generalnej Dyrekcji Dróg i Autostrad, roszczenia powoda nie zostały uznane. Zauważyć należy, iż pozytywna opinia Inżyniera Kontraktu, co do roszczeń zgłoszonych przez powoda nie może stanowić podstawy uznania roszczeń. Inżynier Kontraktu nie jest przedstawicielem Zamawiającego i wbrew twierdzeniom strony powodowej nie można przypisać prawa do reprezentacji Zamawiającego, bowiem zgodnie z pkt. 1.12.1 warunków ogólnych FIDIC przez stronę należy rozumieć Zamawiającego lub Wykonawcę, zaś Inżynier zgodnie z pkt 1.1.2.4 Warunków Ogólnych oznacza osobę wyznaczoną przez Zamawiającego do działania jako inżynier dla celów realizacji kontraktu. Zgodnie z umową, Inżynier Kontraktu wykonuje swoje obowiązki w swoim imieniu i na swoją rzecz.

Punkt 3.1 Warunków Ogólnych FIDIC, wbrew twierdzeniu powoda, nie daje podstaw do przyjęcia, że swoje obowiązki inżynier kontraktu wykonuje w imieniu Zamawiającego. Nie można również uznać, że pismem z dnia 28 września 2007 roku kierownik projektu uznał roszczenia powoda. Pismem tym kierownik projektu jedynie przesłał wniosek dotyczący roszczeń do dalszej ewentualnej akceptacji Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w W., bowiem tylko ona jako Zamawiający - strona umowy z dnia 30.06.2005r. - mogła podjąć decyzje co do roszczeń strony powodowej.

Idąc dalej powód twierdzi, że postanowienia dotyczące konsekwencji nienależytego wykonania obowiązku przekazania placu budowy nie dotyczą ograniczenia odpowiedzialności za szkodę, a jedynie umownego zwiększenia wynagrodzenia wykonawcy, co wynika już z samej treści postanowienia pkt. b klauzuli 2.1 warunków ogólnych, wskazującego, że dodatkowa kwota powiększa wynagrodzenie wykonawcy.

Taki zapis według powoda jest dopuszczalny w ramach swobody zawierania umów, jednakże wynagrodzenie nie jest tożsame z odszkodowaniem. Przyznając rację powodowi, że pojęcie wynagrodzenie nie jest tożsame z odszkodowaniem Sąd zwraca jednocześnie uwagę, że wyłączenie przez strony w ramach warunków szczególnych płatności za poniesione koszty wraz z rozsądnym zyskiem na wypadek przedłużenia czasu na wykonanie robót dotyczy faktycznie ewentualnej szkody z tego tytułu dla wykonawcy. Taki zapis umowny pomiędzy profesjonalnymi podmiotami jest w ocenie Sądu dopuszczalny także w świetle zapisów kodeksu cywilnego, o ile jak słusznie podniosła strona pozwana nie dotyczy szkód, które dłużnik może wyrządzić wierzycielowi umyślnie (art. 473 § 2 k.c.). Powód nie wykazał w ramach tego postępowania, aby szkoda została mu przez pozwanego wyrządzona umyślnie. Za tego rodzaju działanie trudno bowiem uznać fakt przedłużania się uzyskania wszelkiej dokumentacji na prowadzenie robót.

Wskazany sposób rozumowania wymaga bliższego wyjaśnienia pojęcia szkody w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., który stanowi, że naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Oczywistym pozostaje, że tak rozumiana szkoda oznacza między innymi rodzaj kosztów wskazanych w treści pozwu, jednakże treść zapisu umownego wyłączająca płatności na rzecz powoda na wypadek nieprzekazania w terminie placu budowy oznacza, że powód zgodził się na umowną regulację wyłączenia odpowiedzialności pozwanego na wypadek nieprzekazania placu budowy w terminie, zwłaszcza, że nie wolno pomijać całej treści art. 361 k.c. Przepis ten w § 2 stanowi, że odpowiedzialność odszkodowawcza zobowiązanego następuje według zasad określonych w tym przepisie na wypadek braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy. Jak widać z powyższego ustawodawca nie wykluczył odmiennych zasad odpowiedzialności odszkodowawczej ustanowionych przez same strony w treści zawartej umowy. Ustawodawca nie wykluczył więc, że może dojść do odstępstw od normy z art. 361 § 1 k.c. z woli samych stron. Te odstępstwa mogą dotyczyć zarówno poszerzenia, jak i ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej. Ta ostatnia możliwość dotyczy zwłaszcza zapisów umownych pomiędzy profesjonalnymi podmiotami.

Za przyjętą interpretacją zapisu umowy przemawiają następujące okoliczności prawne. Po pierwsze idąc za wywodami strony pozwanej, które sąd podziela ryzyko przedłużenia czasu na ukończenie budowy wziął na siebie powód, zaś ryzyko finansowe leżało po stronie pozwanej. Wbrew więc twierdzeniom powoda strony zaakceptowały taki sposób ułożenia wzajemnych stosunków zobowiązaniowych. Dodatkowo interpretując zawartą pomiędzy stronami umowę warto zwrócić uwagę, że nie był to jedyny zapis pomiędzy stronami ograniczający same strony.

Do takich zapisów należy jeszcze dołączyć zapis z klauzuli 13.7 dotyczący zmian prawnych, gdzie strony dokonały korekty wynikającej ze zmian stanu prawnego ograniczając możliwość zmiany zaakceptowanej kwoty kontraktowej brutto jedynie do przypadku zmiany przez władzę ustawodawczą procentowej stawki podatku VAT ( k. 64 v).

Po drugie za wskazaną interpretacją przemawia aneks nr (...) przedłużający czas ukończenia budowy. Powód podpisując aneks i to dodatkowo na swój wniosek potwierdzał tezę, że wziął na siebie ryzyko przedłużenia czasu na ukończenie, a oprócz spornego zapisu strony wyraźnie określiły, że pozostałe zapisy umowy pozostają bez zmian. Trudno założyć, że powód podpisując te aneksy nie obejmował nimi zgody na ewentualny wzrost kosztów robót po swojej stronie i nie zgłaszał konkretnych kosztów przy podpisywaniu tych aneksów.

Trudno także zgodzić się z powodem, kiedy twierdzi, że jest możliwa waloryzacja cen, której w istocie się domagał poprzez zbadanie opinią biegłego z zakresu kosztorysowania robót budowlanych wysokości szkody poniesionej przez powoda w związku ze wzrostem cen materiałów budowlanych w określonym przedziale czasowym.

Zgodnie z treścią szczególnych warunków kontraktu zawartym przez strony - strony wykreśliły sub-klauzulę 12.3 i 13.8 Warunków Ogólnych FIDIC przewidującą korekty wynikające ze zmian kosztów robocizny i wyceny robót, czym jednocześnie umownie wyłączyły możliwość dokonywania waloryzacji cen jednostkowych (k. 64 v a.s. ). Rację ma nadto strona pozwana, kiedy twierdzi, że ewentualna waloryzacja zobowiązania jest możliwa wobec zobowiązania jeszcze niewykonanego, podczas, gdy sporne zobowiązanie zostało już wykonane, a tym samym wygasło.

Ponadto należy zauważyć, że powód nie wykazał w toku tego procesu, aby zgłaszając swoje roszczenia zgłaszał je w sposób przewidziany umową w trakcie trwania kontraktu. I tak zgodnie z sub-klauzulą 20.1 ogólnych warunków kontraktu (k. 1473 v a.s. ), jeżeli wykonawca uważa się za uprawnionego do jakiekolwiek przedłużenia czasu na ukończenie lub jakiejkolwiek dodatkowej płatności, według jakiekolwiek klauzuli niniejszych warunków lub z innego tytułu w związku z kontraktem, to wykonawca da inżynierowi powiadomienie opisując wydarzenie lub okoliczność powodującą roszczenie. Powiadomienie będzie dane najwcześniej jak to możliwe, ale nie później, niż 28 dni po tym, kiedy wykonawca dowiedział się lub powinien był dowiedzieć, o tym wydarzeniu lub okoliczności. Na wypadek niedotrzymania tego terminu czas na wykonanie nie będzie przedłużony i wykonawca nie będzie uprawniony do dodatkowej płatności. Nadto wykonawca w ciągu 42 dni, kiedy dowiedział się o wydarzeniu lub okoliczności, która dała powód do roszczenia prześle inżynierowi szczegółowe roszczenie /k. 1473v-1474/

Przekazanie prawa dostępu do placu budowy miało nastąpić w terminie 30 dni od daty podpisania umowy. Umowa została podpisana w dniu 30 czerwca 2005 r. Przekazanie powodowi palcu budowy nastąpiło w dniu 15 lipca 2005 r. na podstawie protokołu przekazania terenu budowy do realizacji robót nr (...)(zał. nr (...)to pozwu). Załącznikiem do protokołu nr (...)była m.in. decyzja nr (...)z dn. 7 marca 2005 zatwierdzająca projekt budowlany i udzielająca pozwolenia na budowę zamierzenia budowlanego (...)m. K., M., Z.w ciągu drogi krajowej nr (...) S.-B.od km (...)do km (...)wraz z łącznicą nr(...)od km(...)do km (...)w kierunku S.(zał. nr (...)do pozwu). Roboty miały natomiast obejmować odcinek od km (...)do km (...). Tym samym, już w dniu podpisania protokołu przekazania terenu budowy do realizacji robót nr (...), Powód dowiedział się lub powinien dowiedzieć się o okoliczności powodującej roszczenie.

W związku z tym, powiadomienie powinno być dane Inżynierowi nie później niż do 12 sierpnia 2005 r. (termin liczony od 16.07. + 28 dni = 12.08.2005 r. Z załączonych do pozwu dokumentów nie wynika, by wykonawca złożył inżynierowi do dnia 12 sierpnia 2005 r. powiadomienie związane z nie przekazaniem całości placu budowy. Dopiero w protokole z (...) budowy nr 14 z dnia 12 października 2006 r. /k. 184/ wykonawca zapowiedział, iż złoży roszczenia finansowe po otrzymaniu pozwolenia na budowę dla rejonu M..

Co do roszczeń związanych z brakami w dokumentacji, powód w wskazał, iż po rozpoczęciu realizacji i weryfikacji przez powoda przekazanych mu dokumentów okazało się, że dokumentacja jest niekompletna przez co powód nie mógł zrealizować prac budowlanych, przewidzianych w Umowie. Powód nie wskazał konkretnej daty, kiedy stwierdził niekompletność dokumentacji. Dopiero wówczas możliwe byłoby z całą stanowczością stwierdzenie, kiedy upływał termin 28 dniowy z Warunku 20.1. do przekazania inżynierowi powiadomienia. Pomimo to, Sąd wskazuje, że także i w tym przypadku powód nie dotrzymał terminu na przekazanie powiadomienia Inżynierowi, wskazanego w Warunku 20.1. Zauważyć również należy, iż powód co najmniej w dniu 24 lutego 2006r. miał świadomość niekompletności dokumentacji bowiem w piśmie z tego dnia wskazuje na braki dokumentacji /k. 142/. Przyjmując nawet te datę za początek biegu terminu to powiadomienie powinno zostać dane Inżynierowi najpóźniej dnia 24 marca 2006 roku, tym niemniej zaznaczyć również należy, iż pismo z dnia 24 lutego 2006 roku nie może zostać uznane za powiadomienie w rozumieniu Warunku 20.1 ponieważ wykonawca nie zgłosił w nim roszczenia, a jedynie sygnalizował, że nie będzie w stanie dotrzymać terminu wymaganej minimalnej ilości wykonania. To wolą stron było wprowadzenie do umowy terminu zawitego na złożenie powiadomienia o roszczeniu czasowym lub finansowym w określonym terminie, po upływie którego wykonawca traci swoje roszczenie.

W niniejszej sprawie, z uwagi na brak zachowania przez powoda procedury i terminów zgłaszania pisemnych zgłoszeń dochodzonych przez stronę powodową zgodnie z wymogiem sub-klauzuli 20.1 w związku z sub-klauzulą 1.3 warunków kontraktowych FIDIC powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Skoro w niniejszej sprawie nie istniała podstawa prawna do uwzględnienia roszczeń dochodzonych przez powoda, niecelowym było dopuszczenie dowodu z opinii biegłego zgodnie z tezą zawartą w piśmie powoda z 3 listopada 2011 r. na k. 1578 a.s. ( k. 1669 a.s. postanowienie oddalające wniosek dowodowy powoda ). Teza dowodowa miała dotyczyć ustalenia prze z biegłego z zakresu budownictwa drogowego istnienia związku przyczynowego pomiędzy faktem wykonania prze z powoda robót w wydłużonym czasie powstaniem po jego stronie kosztów dodatkowych z tego tytułu w odniesieniu do poszczególnych elementów robót. Tak sprecyzowana teza dowodowa nie prowadziła zatem do ustalenia wysokości samej szkody, lecz do ustalenia związku przyczynowo – skutkowego, a zatem materii należącej do Sądu a nie do rzeczoznawcy.

Powód nie przedstawił żadnych dowodów, które wskazywałyby na fakt poniesienia dodatkowych kosztów z tytułu realizacji robót w czasie wydłużonym a złożone faktury ( przy pozwie ) zostały wystawione na podwykonawców a nie na samego powoda.

Wobec treści wyroku o kosztach postępowania orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za skutki procesu.