Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Paweł Duda

Protokolant: protokolant sądowy Urszula Flaga

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa D. N.

przeciwko A. W.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do D. N. umowę darowizny, zawartą dnia 9 sierpnia 2017 r. przed notariuszem K. M.
w Kancelarii Notarialnej we W. za Repertorium (...) numer (...), na mocy której A. M. (1) darował A. W.: 1) nieruchomość zabudowaną oznaczoną jako działka nr (...)
o powierzchni 0,0260 ha, położoną w miejscowości Ł. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Kamieniu Pomorskim Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...)) udział wynoszący (...) w prawie użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) o powierzchni 0,2189 ha, położonej
w miejscowości Ł. przy ul. (...) i w prawie własności usytuowanego na tej działce budynku niemieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, dla których Sąd Rejonowy w Kamieniu Pomorskim IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) – do wysokości wierzytelności przysługującej D. N. przeciwko A. M. (1) wynikającej z umowy sprzedaży akcji z dnia 12 listopada 2014 r., potwierdzonej wyrokiem Sądu Rejonowego w G. (A. (...)) z dnia
21 sierpnia 2018 r. sygnatura akt: (...)

II.  zasądza tytułem zwrotu kosztów postępowania od A. W. na rzecz D. N. kwotę 53.317 zł (pięćdziesiąt trzy tysiące trzysta siedemnaście złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt XXV C 1123/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 26 marca 2025 r.

Powódka D. N. pozwem z dnia 4 sierpnia 2022 r. , skierowanym przeciwko pozwanemu A. W., wniosła o uznanie za bezskuteczną w stosunku do D. N. umowy darowizny zawartej dnia 9 sierpnia 2017 r. przed notariuszem K. M. w Kancelarii Notarialnej we W. (Repertorium (...) numer (...)), na mocy której A. M. (1) darował A. W. nieruchomość oznaczoną jako działka nr (...) o pow. 0,0260 ha, położoną w miejscowości Ł., przy ul. (...), zabudowaną budynkiem, dla której Sąd Rejonowy w Kamieniu Pomorskim Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz udział wynoszący (...)
w prawie użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) o pow. 0,2189 ha, położonej
w Ł. przy ul. (...) oraz w prawie własności usytuowanego na niej innego budynku niemieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, dla których Sąd Rejonowy
w Kamieniu Pomorskim Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) – w celu ochrony wierzytelności wynikającej z umowy sprzedaży akcji
z dnia 12 listopada 2014 r., a potwierdzonej orzeczeniem (...) Sądu Rejonowego
w G. (A. (...)) z dnia 21 sierpnia 2018 r. sygn. akt: (...)

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że na mocy umowy darowizny z dnia
9 sierpnia 2017 r. A. M. (1) darował swojemu małoletniemu synowi A. W. zabudowaną nieruchomość oznaczoną jako działka nr (...) położoną w Ł. przy ul. (...) oraz udział wynoszący (...)
w prawie użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) położonej w Ł. przy ul. (...) i w prawie własności usytuowanego na niej budynku niemieszkalnego. Powódce przysługuje w stosunku do A. M. (1)wierzytelność wynikająca ze sprzedaży (...) akcji (...) spółki (...), na podstawie umowy zawartej dnia 12 listopada 2014 r. Na mocy tej umowy A. M. (1) za nabyte akcje miał zapłacić powódce do 31 grudnia 2015 r. cenę (...) CHF, stanowiącej równowartość (...) EUR. Wierzytelność powódki o zapłatę kwoty (...) EUR wraz z odsetkami została potwierdzona prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w G.(A. (...)) z dnia 21 sierpnia 2018 r. w sprawie sygn. akt (...) Zanim zapadło prawomocne orzeczenie w powyższej sprawie przed sądem (...), dłużnik zdążył wyzbyć się większości swych aktywów i stał się niewypłacalny. Umowa darowizny
z dnia 9 sierpnia 2017 r. była ukierunkowana wyłącznie na szybką zmianę właściciela nieruchomości, a jedynym celem dłużnika było pokrzywdzenie powódki jako wierzyciela,
o czym wiedziała reprezentująca małoletniego obdarowanego przy zawieraniu umowy matka K. W., pozostająca z dłużnikiem we wspólnym pożyciu. W sprawie niniejszej spełnione zostały przesłanki z art. 527 k.c. do uznania przedmiotowej czynności prawnej za bezskuteczną względem powódki.

Pozwany A. W. w odpowiedzi na pozew wniósł
o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że potwierdzenie prawa powódki do kwoty wierzytelności wynikające z orzeczeń sądów (...) nastąpiło już po wykonaniu spornej czynności prawnej. Wobec tego nie można zaakceptować tezy powódki, że czynność mająca miejsce ponad rok wcześniej niż data wydania nieprawomocnego orzeczenia I instancji daje podstawę do skierowania skargi pauliańskiej. Pozwany zwrócił uwagę, że nie został zaoferowany przez powódkę dowód potwierdzający, że dłużnik ogłosił upadłość prywatną (konsumencką) bądź w inny sposób został uznany za niewypłacalnego w rozumieniu prawa (...) przed wykonaniem spornej czynności, albo że nie spłacał wobec powódki swoich zobowiązań. Powódka pominęła zapis orzeczenia I instancji o ustaleniu wartości przedmiotu sporu w tym postępowaniu w wysokości (...) EUR. W opinii pozwanego, różnica pomiędzy kwotą zasądzoną a ustaloną wartości przedmiotu sporu daje podstawy do przyjęcia, że pomiędzy powódką a dłużnikiem (darczyńcą) istnieją inne wzajemne nierozliczone roszczenia, także przysługujące dłużnikowi względem powódki, które mogą mieć istotny wpływa na ostateczną kwotę roszczeń przysługujących każdej ze stron i stawiane przez powódkę zarzuty, że sporna czynność spowodowała niewypłacalność dłużnika. Według pozwanego, nieuprawnione jest powiązanie przez powódkę treści zapewnienia z mocą przyrzeczenia, złożonego przez dłużnika 31 maja 2016 r. (dotyczącego braku możliwości zapłaty zabezpieczenia), z orzeczeniem sądu z 2018 r., bowiem zapewnienie to odnosiło się do wyroku zaocznego Sądu Krajowego w L. z 24 marca 2016 r. Postępowanie egzekucyjne z nieruchomości dłużnika zostało umorzone 23 stycznia 2017 r., a więc ponad 6 miesięcy przed dokonaniem spornej darowizny. Zawnioskowany materiał dowodowy nie potwierdza, że mamy do czynienia z niewypłacalnością dłużnika
w rozumieniu art. 527 k.c. Powódka nie wykazała, że majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie długów, że nie ma ona dostępu do pozostałych składników majątku dłużnika,
z których mogłoby dojść do spłaty zadłużenia albo że dłużnik nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań finansowych wobec powódki.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. N. i A. N. (noszący obecnie nazwisko M.) zawarli w dniu 12 listopada 2014 r. umowę kupna, na mocy której D. N. sprzedała (...) akcji imiennych w spółce (...) na rzecz A. N. Cena kupna (ryczałtowa) za wszystkie (...) akcje imienne w (...)została ustalona w umowie na (...) CHF, odpowiednio (...) CHF za jedną akcję. A. N.zobowiązał się dnia
31 grudnia 2015 r. dokonać płatności w wysokości (...) CHF w formie przelewu na konto D. N.. W umowie wskazano, że do czasu zapłaty cena kupna stanowi pożyczkę sprzedającej na rzecz kupującego. Sprzedająca z chwilą podpisania umowy scedowała na kupującego wszystkie prawa do (...) akcji imiennych (...) (umowa kupna akcji z 12.11.2014 r. wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 56-59).

W czasie zawierania powyższej umowy kupna akcji D. N. i A. M. (2) pozostawali w związku małżeńskim. W 2016 r. D. N. wniosła do sądu (...) przeciwko A. M. (1) pozew o zapłatę kwoty (...) Euro, w związku z faktem, że A. M. (1) nie zapłacił ceny nabycia akcji spółki (...). Sąd Krajowy w L. wyrokiem zaocznym z dnia 24 marca 2016 r. zasądził od A. M. (1) na rzecz D. N. kwotę (...) EUR wraz z odsetkami i kosztami. Wyrok zaoczny został następnie w 2017 r. uchylony ( przesłuchanie powódki D. N. – k. 264v.-265, przesłuchanie A. M. (1)
w charakterze przedstawiciela ustawowego małoletniego powoda – k. 265-265v., zapewnienie z mocą przyrzeczenia z dnia 31.05.2016 r. wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 73-77).

W związku z wydaniem przez Sąd Krajowy w L. wyroku zaocznego z dnia
24 marca 2016 r., A. M. (1) w dniu 31 maja 2016 r. złożył przed adwokatem „Zapewnienie z mocą przyrzeczenia”, w którym wskazał, że jego sytuacja finansowa nie pozwala mu na zapłatę zabezpieczenia w wysokości zasądzonej w wyroku zaocznym Sądu Krajowego w L. z dnia 24 marca 2016 r. w wysokości (...) Euro wraz
z odsetkami kosztami. W dokumencie tym A. M. (2), odnośnie jego stanu majątkowego, podał, że:

1)  posiada dom w Ł. przy ul. (...), w P., który kupił w grudniu 2015 r. za (...) Euro (po przeliczeniu) i w tym celu zaciągnął pożyczkę
w wysokości (...) Euro (po przeliczeniu);

2)  należy do niego połowa współwłasności domu przy W..(...) w W., którego druga połowa należy do jego żony, jest obciążony ok. (...) Euro, a jego całkowita wartość to ok.(...)Euro;

3)  posiada samochód osobowy o szacowanej wartości (...) Euro, którego zajęcie
w P. zleciła jego żona;

4)  pozostały jego majątek to akcje w (...), które w chwili obecnej nie mogą zostać sprzedane, ponieważ w S. wszczęte zostało przeciwko (...) postępowanie kontrolne;

5)  posiada gotówkę i środki na koncie w banku w wysokości – po zaokrągleniu – (...)

6)  jest jedynym wspólnikiem w firmie (...) sp. z o.o. w P., która ma zobowiązania o wartości (...) poza tym żadnych aktywów;

7)  w zamian za przeniesienie akcji jego żony w (...)przejął zobowiązania swojej żony wobec znajdującej się przed upadłością firmy (...) w W., których wysokość wynosi (...) CHF. Gdyby tego nie zrobił, to (...) w W. dochodziłaby całości wierzytelności od jego żony. Syndyk (...) w W. wniosła pozew częściowy w wysokości(...) EUR. Za całość wierzytelności w wysokości (...) CHF odpowiada majątkiem osobistym, z czego (...) już spłacił, pozostałe (...) płatne jest w terminie 12 miesięcy, a kolejne (...) w terminie
24 miesięcy. Jeżeli nie ureguluje należności w terminie, będzie musiał ogłosić upadłość prywatną.

(„Zapewnienie z mocą przyrzeczenia” z dnia 31.05.2016 r., wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 73-77).

A. M. (2) był właścicielem nieruchomości gruntowej oznaczonej jako działka nr (...), o pow. 0,0260 ha, zabudowanej budynkiem mieszkalnym, położonej
w miejscowości Ł. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Kamieniu Pomorskim prowadzi księgę wieczystą nr (...). W dniu 12 maja 2016 r.
z nieruchomości tej została wszczęta egzekucja przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kamieniu Pomorskim w sprawie sygn. akt (...) z wniosku wierzyciela D. N.. Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2017 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Kamieniu Pomorskim umorzył postępowanie egzekucyjne ( odpis zupełny z księgi wieczystej nr (...) – k. 15-22) .

A. M. (2) był również użytkownikiem wieczystym w udziale wynoszącym (...) w prawie użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) o powierzchni 0,2189 ha, położonej w miejscowości Ł. przy ul. (...) i współwłaścicielem we wskazanym wyżej udziale usytuowanego na powyższej działce budynku niemieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, dla których Sąd Rejonowy w Kamieniu Pomorskim prowadzi księgę wieczystą nr (...) ( wgląd do elektronicznej księgi wieczystej nr (...) na portalu ekw.ms.gov.pl).

Umową darowizny zawartą w dniu 9 sierpnia 2017 r. przed notariuszem K. M. w Kancelarii Notarialnej we W. za Repertorium (...) numer (...)), A. M. (1) darował swojemu małoletniemu synowi A. W. (urodzonemu (...)), reprezentowanemu przez matkę K. W., nieruchomość oznaczoną jako działka gruntu nr (...), położoną w Ł., przy ul. (...), zabudowaną budynkiem, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Kamieniu Pomorskim Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), oraz udział wynoszący (...) w prawie użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) o pow. 0,2189 ha, położonej w Ł., przy ul. (...) oraz w prawie własności usytuowanego na niej innego budynku niemieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, dla których Sąd Rejonowy
w Kamieniu Pomorskim Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), a K. W., działająca w imieniu swojego małoletniego syna A. W. darowiznę tę przyjęła, Wartość przedmiotu umowy została określona w umowie darowizny na łączną kwotę (...)zł, w tym wartość zabudowanej działki gruntu nr (...) położonej w miejscowości Ł. przy ulicy (...) na kwotę (...) zł, zaś wartość udziału w prawie użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) oraz prawie własności usytuowanego na niej budynku stanowiącego odrębną nieruchomość, położonych w miejscowości Ł., przy ulicy (...) na kwotę (...) zł ( wypis aktu notarialnego Rep. (...) nr (...) – umowa darowizny z 09.08.2017 r. – k. 10-14v., odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) – k. 15-22v., odpis zwykły księgi wieczystej nr (...) – k. 23-35v., odpis skrócony aktu urodzenia A. W. – k. 128) .

Sąd Rejonowy w G. (A. (...)) postanowieniem z dnia
21 sierpnia 2018 r. w sprawie sygn. akt: (...) z powództwa D. N. przeciwko A. M. (1) dotyczącej zapłaty należności z tytułu zawartej przez strony umowy kupna akcji z 12 listopada 2014 r., zasądził od A. M. (1)na rzecz D. N. kwotę (...) euro wraz z odsetkami od tej kwoty w wysokości
5 punktów procentowych powyżej stopy bazowej od dnia 31 grudnia 2015 r. oraz kwotę (...) EUR tytułem kosztów przedsądowych, w pozostałym zakresie pozew oddalił, wartość przedmiotu sporu ustalił na (...) euro ( odpis postanowienia Sądu Rejonowego w G. z dnia 21.08.2018 r. sygn. akt: (...) wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 36-42).

Sąd Apelacyjny w P. (...) postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2022 r. sygn. akt: (...) oddalił zażalenie A. M. (2) na powyższe postanowienie Sądu Rejonowego w G. z dnia 21 sierpnia 2018 r., obciążył pozwanego kosztami postępowania odwoławczego, wartość przedmiotu sporu ustalił na kwotę (...) EUR ( odpis postanowienia Sądu Apelacyjnego w P. (...) z dnia 07.04.2022 r. sygn. akt (...) wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 243-262).

Postanowienie Sądu Rejonowego w G., z dnia 21 sierpnia 2018 r. sygn. akt (...) stało się prawomocne i wykonalne z dniem 7 kwietnia 2022 r. (odpis postanowienia Sądu Rejonowego w G. z dnia 21.08.2018 r. sygn. akt (...) ze stwierdzeniem prawomocności oraz zaświadczeniem wydanym na podstawie art. 53 rozporządzenia UE nr 1215/2021, wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 224-242).

A. M. (1)w sprawie egzekucyjnej prowadzonej przeciwko niemu
z wniosku (...) złożył w dniu 22 sierpnia 2018 r. komornikowi (...) wykaz majątku, w którym podał m.in. następujące informacje o swoim stanie majątkowym: 1) gotówki posiada (...) w portfelu, 2) nie posiada papierów wartościowych, 3) posiada meble skórzane kupione razem z żoną, stanowiące wyposażenie domu, 4) nie posiada dzieł sztuki, 5) posiada zajęty przez komornika zegarek,
6) z wartościowych ruchomości pozostał mu trzyletni telefon komórkowy marki (...)
7) nie posiada samochodu, 8) ubiega się o emeryturę w (...) Ubezpieczeniach Emerytalno-Rentowych, 9) jest prezesem kilku spółek, które znajdują się w fazie rozwoju
i nie przynoszą żadnych dochodów, a w P. utrzymuje go rodzina, 10) posiada (...) udziałów w firmie (...) w J., 11) przysługuje mu prawo własności w udziale wynoszącym (...) nieruchomości gruntowej w W. zabudowanej domem mieszkalnym, wraz z D. N., obciążonej hipoteką zabezpieczającą wierzytelności na kwotę (...) euro, dodatkowo istnieje więcej długów hipotecznych (pismo komornika sądowego z 22.08.2018 r. wraz z wykazem majątku, z tłumaczeniem przysięgłym – k .60-72).

A. M. (1) jest współwłaścicielem nieruchomości gruntowej w W.
w N., przy ul. (...), zabudowanej domem mieszkalnym, w udziale wynoszącym (...). Drugą współwłaścicielką tej nieruchomości w udziale wynoszącym (...) jest D. N.. Udział A. M. (1) w tej nieruchomości jest obciążony hipotekami na rzecz kilku wierzycieli, na łączną sumę (...) euro ( odpis z księgi wieczystej nr karty (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w G., wraz z tłumaczeniem przysięgłym –
k. 164-185v.).

Pomiędzy A. M. (1) i jego byłą żoną D. N. w 2016 r. została wszczęta sprawa sądowa o podział majątku wspólnego, która do tej pory nie została zakończona (przesłuchanie powódki D. N. – k. 264v.-265, przesłuchanie A. M. (1) w charakterze przedstawiciela ustawowego małoletniego powoda –
k. 265-265v.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd dał wiarę obiektywnym dowodom z wymienionych dokumentów, jako że nie budziły one wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania powódki D. N., w których powódka przedstawiła informacje co do źródła jej wierzytelności przeciwko dłużnikowi A. M. (1), stwierdzenia tej wierzytelności prawomocnym orzeczeniem sądowym oraz stanu majątkowego dłużnika. Zeznania powódki korespondowały z dowodami z dokumentów, tworząc wraz z nimi spójną i logiczną całość, wobec czego nie budziły wątpliwości.

Zeznaniom A. M. (1), złożonym w charakterze przedstawiciela ustawowego małoletniego pozwanego, Sąd dał wiarę w części, w której wskazał on na przysługujący mu udział we współwłasności nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym w N. oraz na brak innych aktywów majątkowych po jego stronie,
a także podał informacje o niezakończonej sprawie o podziałem majątku wspólnego jego oraz powódki. Nie zasługiwały natomiast na wiarę te twierdzenia A. M. (1)
w których podważał wierzytelność powódki wynikającą z przedmiotowej umowy sprzedaży (kupna) akcji, wskazywał na brak swojej świadomości (w momencie dokonywania spornej darowizny) co do istnienia wierzytelności powódki oraz wskazywał na istnienie wzajemnych wierzytelności przeciwko powódce. Takie twierdzenia nie znajdowały bowiem potwierdzenia w dokumentach stanowiących materiał dowodowy sprawy bądź były z nimi wyraźnie sprzeczne.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 527 § 1 k.c., gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej
z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynność za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. W myśl art. 527 § 2 k.c. czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu niż był poprzednio. Uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej
z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową (art. 531 § 1 k.c.).

Ułatwienia w realizacji skargi pauliańskiej stanowią regulacje wynikające m.in. z art. 527 § 3 k.c. i art. 528 k.c. Zgodnie z art. 527 § 3 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca
w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Stosownie do art. 528 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

W rozpatrywanej nie budził wątpliwości fakt istnienia wierzytelności pieniężnej, której ochrony powódka domagała się w ramach wniesionej skargi pauliańskiej. Wierzytelność powódki przeciwko dłużnikowi A. M. (1), wynikająca
z umowy sprzedaży akcji z dnia 12 listopada 2014 r., została bowiem stwierdzona prawomocnym orzeczeniem Sądu Rejonowego w G. z dnia 21 sierpnia 2018 r. sygnatura akt: (...), zasądzającym na rzecz powódki kwotę (...) euro wraz
z odsetkami. Twierdzenia strony pozwanej negujące tę wierzytelność nie mogły odnieść zamierzonego skutku w sytuacji, gdy istnieje prawomocne orzeczenie sądowe zasądzające wskazaną wyżej kwotę na rzecz powódki.

Odnosząc się do warunków skutecznego zaskarżenia w drodze skargi pauliańskiej umowy darowizny z dnia 9 sierpnia 2017 r., określonych art. 527 § 1 i 2 k.c., wskazać trzeba w pierwszym rzędzie, że czynność prawna dłużnika może być zaskarżona tylko wówczas, gdy została „dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli”, przez co ustawa rozumie stan opisany
w art. 527 § 2 k.c., czyli niewypłacalność bądź pogłębienie stanu niewypłacalności dłużnika (w jakimkolwiek stopniu) na skutek dokonania czynności. Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia niewypłacalności na potrzeby instytucji skargi pauliańskiej. Przyjmuje się jednak
w doktrynie i orzecznictwie, iż niewypłacalność oznacza taki obiektywny (rzeczywiście istniejący) stan majątku dłużnika, wykazany wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi (tak: M. Pyziak-Szafnicka , Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, 1995, s. 93 oraz SN w orz. z 18.04.2012 r., V CSK 183/11; z 16.03.2016 r., IV CSK 269/15 i z 27.04.2018 r., IV CSK 200/17). Nie jest konieczne wykazanie, że nastąpiło ogłoszenie upadłości dłużnika ( orz. SN z 24.01.2000 r., III CKN 554/98 i z 27.04.2018 r.,
IV CSK 200/17) ani wszczęcie postępowania egzekucyjnego i wykazanie jego bezskuteczności ( orz. Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 06.12.1996 r., I ACr 853/96). Wystarczy wykazanie, że wobec stanu majątku dłużnika niemożliwe jest zaspokojenie wierzytelności skarżącego ( tak SN w orz. z 24.01.2000 r., III CKN 554/98), co ma miejsce
w sytuacji, gdy w majątku dłużnika brak jest składników umożliwiających przymusowe zaspokojenie wierzytelności podlegającej ochronie. O niewypłacalności dłużnika
w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. decyduje nie tyle rachunkowy bilans składników majątku dłużnika, co faktyczna niemożliwość zaspokojenia przez dłużnika całej wierzytelności ( por. orz. Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 08.10.2014 r. VI ACa 1940/13). Określenie
„w wyższym stopniu” zawarte w art. 527 § 2 k.c. należy rozumieć w ten sposób, że każde powiększenie niewypłacalności dłużnika powinno być brane pod uwagę. Nie jest konieczne, aby niewypłacalność zwiększyła się o całą wartość przedmiotu podjętej czynności prawnej ( orz. Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 19.03.1997 r., I ACa 27/97). Niewypłacalność dłużnika powinna istnieć w chwili zaskarżenia (wniesienia powództwa o uznanie czynności za bezskuteczną) i zachować aktualność na chwilę orzekania (tak SN w orz. z 18.04.2012 r.,
V CSK 183/11 i w orz. z 04.06. 2019 r., V CSK 577/18).

Z dowodów zgromadzonych w niniejszej sprawie wynika, że dłużnik A. M. (1) nie posiada żadnego majątku, z którego powódka mogłaby uzyskać przymusowe zaspokojenie jej wierzytelności. Stan majątkowy dłużnika obrazuje znakomicie złożony przez niego samego w dniu 22 sierpnia 2018 r. (...) komornikowi sądowemu wykaz majątku, z którego wynika, że nie posiada on żadnych takich składników majątkowych,
z których mogłaby być przeprowadzona skuteczna egzekucja wierzytelności powódki. Jedynym wartościowym składnikiem majątku dłużnika jest wyłącznie udział wynoszący (...) w zabudowanej domem mieszkalnym nieruchomości gruntowej w W. w N.,
o wartości całkowitej ok. (...) euro, przy czym udział ten jest obciążony hipotekami zabezpieczającymi wierzytelności wierzycieli A. M. (1) przewyższającymi wartość udziału w nieruchomości. A. M. (1) nie wskazał żadnego innego majątku, z którego powódka mogła by swoją wierzytelność zaspokoić. Nie wykazał również, że przysługują mu wzajemne wierzytelności wobec powódki, w szczególności wierzytelności wymagalne. Prowadzi to do wniosku, że powódka nie ma możliwości uzyskania zaspokojenia swojej wierzytelności w drodze egzekucji z majątku dłużnika. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest zawarcie przedmiotowej umowy darowizny z dnia 9 sierpnia 2017 r., na mocy której A. M. (1) darował swojemu synowi A. W. nieruchomość oznaczoną jako działka nr (...), położoną w miejscowości Ł. przy ul. (...), oraz udział wynoszący (...) w prawie użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...), położonej w miejscowości Ł. przy ul. (...) i w prawie własności usytuowanego na niej innego budynku niemieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość. W wyniku umowy dłużnik powódki wyzbył się własności nieruchomości na rzecz pozwanego. Objęte umową darowizny nieruchomości były w dacie zawarcia kwestionowanej umowy i są nadal wolne od obciążeń rzeczowych, a więc gdyby nie doszło do darowizny możliwe byłoby prowadzenie z nich skutecznej egzekucji przez wierzycieli A. M. (1), w tym przez powódkę. Dokonanie darowizny skutkowało zmianą
w majątku dłużnika A. M. (1)prowadzącą do niewypłacalności dłużnika
i pokrzywdzenia powódki jako wierzyciela.

Po drugie, w wyniku przedmiotowej umowy darowizny pozwany uzyskał korzyść majątkową w rozumieniu art. 527 § 1 k.c., w postaci praw do nieruchomości, objętych księgami wieczystymi nr (...), które wcześniej przynależały do majątku dłużnika. Wobec powyższego pozwany A. W. jest legitymowany biernie w niniejszej sprawie, jako osoba, która osiągnęła korzyść majątkową na skutek zaskarżonej przez powódkę czynności prawnej.

Po trzecie, dłużnikowi A. M. (1)przypisać można działanie ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli w chwili zawierania umowy z dnia 9 sierpnia
2017 r. Dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, gdy zdaje sobie sprawę (uświadamia sobie), że wskutek dokonania czynności prawnej może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzycieli z jego majątku. Wystarczy przy tym, żeby dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności ( tak też Sąd Apelacyjny
w Katowicach w orz. z 18.03.2010 r., V ACa 27/10). Świadomość pokrzywdzenia wierzycieli – jako przesłanka skargi pauliańskiej – nie musi dotyczyć konkretnego wierzyciela, lecz wystarczy świadomość pokrzywdzenia wierzycieli w ogóle. Wystarczy zatem, że dłużnik zdaje sobie sprawę z tego, że dokonana przez niego czynność może pokrzywdzić jakiegokolwiek wierzyciela (ma świadomość, że dokonana przez niego czynność może spowodować dla ogółu wierzycieli niemożność zaspokojenia). Świadomość dłużnika nie musi być wynikiem wyłącznie stanu niewypłacalności dłużnika w chwili dokonania czynności. Natomiast jej stwierdzenie w tej dacie może niewątpliwie wskazywać na działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli ( tak SN w orz. z 18.01.2008 r., V CSK 381/07). Za istnieniem u A. M. (2), w chwili zawierania spornej umowy
darowizny, świadomości pokrzywdzenia wierzycieli przemawia fakt, że w dacie darowizny istniało jego zobowiązanie z tytułu zawartej z powódką umowy sprzedaży akcji, których ceny nie zapłacił w żadnej części, pomimo upływu ustalonego w umowie terminu. Dłużnik musiał też wiedzieć o negatywnych dla jego wierzycieli skutkach dokonania darowizny. Skoro
w wyniku tej czynności prawnej nie otrzymał żadnego ekwiwalentu majątkowego, to oczywisty był fakt, wobec braku innego dostępnego wierzycielom majątku dłużnika, że taka czynność prawna wyłącza (lub co najmniej ogranicza) szanse powódki na zaspokojenie jej wierzytelności.

Po czwarte, w okolicznościach rozpatrywanej sprawy na korzyść powódki przemawia – odnośnie świadomości po stronie pozwanego co do działania dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli – domniemanie wynikające z art. 527 § 3 k.c. Małoletni pozwany reprezentowany był przy zawieraniu darowizny przez swego przedstawiciela ustawowego – matkę K. W., będącą zarazem żoną dłużnika. Zarówno pozwany (syn dłużnika), jak i przedstawicielka ustawowa pozwanego (matka dłużnika), muszą być uznani w czasie zawierania spornej umowy darowizny za osoby pozostające z dłużnikiem w bliskim stosunku,
w znaczeniu użytym w art. 527 § 3 k.c. W konsekwencji należało przyjąć, że przedstawicielka ustawowa pozwanego wiedziała, że dłużnik zawierając przedmiotową umowę działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Wskazane wyżej domniemanie wynika z faktu, że więzy rodzinne czy innego rodzaju bliskie relacje osobiste z samej swej istoty uzasadniają stwierdzenie, że osoby będące stronami takich relacji mają wiedzę dotyczącą przedsięwzięć gospodarczych czy finansowych drugiej strony. W niniejszej sprawie pozwany nie wykazał, by relacja małżonków A. M. (1) i K. W. była na tyle szczególna (nietypowa), żeby mogła obalić domniemanie wynikające z art. 527 § 3 k.c.

Po piąte, niezależnie od powyższego domniemania, zastosowanie znajdzie
w niniejszej sprawie regulacja z art. 528 k.c. W wyniku przedmiotowej czynności prawnej pozwany otrzymał od dłużnika korzyść majątkową bezpłatnie, skoro nabył prawa do nieruchomości w drodze darowizny. Wobec tego nawet ewentualna dobra wiara pozwanego (a ściślej jego przedstawiciela ustawowego reprezentującego go przy tej czynności prawnej), polegająca na ewentualnej nieświadomości działania dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli, nie chroniłaby pozwanego w odniesieniu do korzyści majątkowej uzyskanej bezpłatnie
w wyniku darowizny.

Z tych wszystkich przyczyn Sąd orzekł jak w pkt. I sentencji wyroku, uwzględniając powództwo o uznanie przedmiotowej czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do powódki.

Orzekając o kosztach postępowania w pkt. II sentencji wyroku Sąd kierował się zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Pozwany, jako przegrywający sprawę, obowiązany jest zwrócić powódce koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw w kwocie 53.317 zł. Na sumę tę składają się uiszczona opłata sądowa od pozwu w wysokości 42.500 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego
w wysokości 17 zł i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powódki w stawce podstawowej wynoszącej 10.800 zł, ustalonej na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1935). Sąd nie znalazł podstaw do podwyższenia stawki minimalnej wynagrodzenia pełnomocnika procesowego powódki w oparciu o § 15 ust. 3 przywołanego rozporządzenia, ponieważ sprawa niniejsza była sprawą typową, która zakończyła się na pierwszym terminie rozprawy, a więc nie wymagającą zwiększonego nakładu pracy pełnomocnika procesowego. Niezasadny był również wniosek powódki
o zwrot kosztów dojazdu jej pełnomocnika procesowego na rozprawę, skoro Sąd umożliwił powódce i jej pełnomocnikowi udział w rozprawie w trybie zdalnym.