Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Paweł Duda

Protokolant: Izabela Kwaterczak

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z.

przeciwko M. S. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w Z. umowę o częściowy podział majątku wspólnego, zawartą w dniu 27 listopada 2019 r. w formie aktu notarialnego przed J. P. notariuszem
w P. za rep. A nr (...) pomiędzy M. S. (1) a M. S. (2), na mocy której M. S. (1) nabyła udział M. S. (2) w prawie własności lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Piasecznie prowadzi księgę wieczystą nr (...), oraz udział M. S. (2) w prawie własności lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Piasecznie prowadzi księgę wieczystą nr (...) – w celu ochrony wierzytelności przysługujących (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z. przeciwko M. S. (2) stwierdzonych nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym wydanym przez Sąd Okręgowy w Warszawie w dniu 21 sierpnia 2020 r. sygn. akt XVI GNc 1360/20, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 15 marca 2023 r. sygn. akt XVI GC 1099/22;

II.  zasądza tytułem zwrotu kosztów postępowania od M. S. (1) na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z. kwotę 23.825 zł (dwadzieścia trzy tysiące osiemset dwadzieścia pięć złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt XXV C 516/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 10 września 2025 r.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z. pozwem z dnia 24 sierpnia 2023 r. , skierowanym przeciwko M. S. (1), wniosła o uznanie zawartej
w formie aktu notarialnego umowy o częściowy podział majątku wspólnego z dnia
27 listopada 2019 r. przed J. P., notariuszem w P. za rep. A nr (...), pomiędzy M. S. (1) a M. S. (2), na mocy której M. S. (1) nabyła udział M. S. (2) w prawie własności lokalu nr (...) położonego w P. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Piasecznie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr (...) oraz udział M. S. (2) w prawie własności lokalu nr (...) położonego w P. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Piasecznie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr (...), za bezskuteczną wobec (...) Sp. z o.o., w celu ochrony wierzytelności stwierdzonych nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy w dniu 21 sierpnia 2020 r. w sprawie o sygn. akt XVI GNc 1360/20 utrzymanym w mocy prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie
XVI Wydział Gospodarczy z dnia 15 marca 2023 r. w sprawie o sygn. akt XVI GC 1099/22.

W uzasadnieniu pozwu powodowa spółka wskazała, że małżonkowie M. i M. S. (2) zawarli w dniu 27 listopada 2019 r. umowę o częściowy podział majątku wspólnego, na mocy której M. S. (2) przeniósł na swoją żonę M. S. (1) przysługujący mu udział w dwóch lokalach mieszkalnych położonych w P.. Powyższa czynność zbiegła się w czasie z odkryciem przez (...) sp. z o.o., że pracownik spółki M. S. (1) popełnił przestępstwo kradzieży i oszustwa na szkodę spółki w ten sposób, że doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem spółki. W procederze przestępczym uczestniczyła również M. S. (1), na której rachunek bankowy były wpłacane środki pieniężne za towary skradzione przez M. S. (2). W związku z powyższym powodowi przysługuje
w stosunku do M. S. (2) m.in. wierzytelność w kwocie 246.261,02 zł, stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądowym. Pozwana miała świadomość, że posiadane przez M. S. (2) nieruchomości są jego jedynymi wartościowymi składnikami majątkowymi,
z których będzie możliwa będzie egzekucja roszczeń (...) Sp. z o.o. Aby uniemożliwić egzekucję roszczeń powoda, małżonkowie S. postanowili przenieść na rzecz pozwanej nieruchomości będące własnością M. S. (2). M. S. (2) nie posiada obecnie żadnego wartościowego majątku umożliwiającego zaspokojenie roszczeń powoda. M. S. (1) jako osoba najbliższa dla dłużnika wiedziała o jego problemach finansowych i o tym, że jest on winien spółce znaczne pieniądze. Czynność powyższa została dokonana
z pokrzywdzeniem powoda, co uzasadnia uznanie jej za bezskuteczną na podstawie art. 527 k.c.

M. S. (1) w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu pozwana wskazała, że w chwili gdy była dokonywana skarżona czynność prawna nie miała świadomości, że ta czynność uniemożliwi egzekucję ani nie działała z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli swojego męża. Nawet przy zachowaniu należytej staranności, nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik M. S. (2) działał
z pokrzywdzeniem wierzycieli. Według pozwanej, powód nie został pozbawiony możności zaspokojenia swoich roszczeń z jedynego składniku majątkowego o znaczącej wartości, bowiem M. S. (2) obecnie pracuje i prowadzona jest egzekucja komornicza z jego wynagrodzenia za pracę. Pozwana podniosła również, że nie otrzymała nieodpłatnie udziałów w nieruchomościach będących przedmiotem skarżonej czynności prawnej, albowiem nieruchomości te obciążone są hipoteką przymusową na kwotę 580.000 zł, a pozwana od czasu przeniesienia własności spłacała samodzielnie raty kredytu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. S. (2), w okresie od stycznia 2019 r. do listopada 2019 r., będąc przedstawicielem handlowym (...) Sp. z o.o., doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez spółkę, poprzez wskazywanie spółce nieprawdziwych nabywców towarów, którzy w porozumieniu z nim uzyskiwali faktury VAT, którym w rzeczywistości nie towarzyszyły w ogóle transakcje w nich wskazane oraz poprzez sprzedaż towarów należących do spółki (...) na rzecz osób trzecich i przywłaszczenia uzyskanych z tego tytułu środków pieniężnych, bez rozliczenia ze spółką. Po ujawnieniu tego procederu, w listopadzie 2019 r. M. S. (2) uznał swoją odpowiedzialność wobec (...) sp. z o.o., podpisując w dniach
8 listopada 2019 r., 15 listopada 2019 r. i 18 listopada 2019 r. wystawione na niego przez (...) Sp. z o.o. dokumenty (...) oraz faktury VAT, w których odbiorcą i nabywcą towarów był M. S. (2). Wartość towarów wskazanych w powyższych dokumentach wynosiła 246.261,02 zł (faktury VAT i WZ- k. 13-39, postanowienie prokuratora o przedstawieniu zarzutów z 03.11.2022 r. – k. 91-97) .

W związku z ujawnieniem opisanego procedury M. S. (2), w listopadzie 2019 r. do M. S. (1) zatelefonował prezes zarządu (...) Sp. z o.o. – M. Z., który poinformował pozwaną o zaistniałej sytuacji i chciał się spotkać z pozwaną, celem zabezpieczenia wierzytelności spółki przeciwko M. szkucie na nieruchomościach małżonków. Pozwana odmówiła spotkania, wskazując, że są to problemy jej męża, a nie jej. M. S. (2) i M. S. (1) prowadzili wówczas wspólne gospodarstwo domowe ( częściowe przesłuchanie pozwanej M. S. (1) – k. 175-176).

W dniu 27 listopada 2019 r. małżonkowie M. S. (2) i M. S. (1) zawarli przed J. P. – notariuszem w P. umowę o zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej, na mocy której ustanowili rozdzielność majątkową. W tej samej dacie M. S. (2) i M. S. (1) zawarli przed notariuszem J. P.
w P. w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...) umowę o częściowy podział majątku wspólnego. W umowie tej M. S. (2) i M. S. (1) oświadczyli, że od dnia
19 maja 2007 r. pozostają w związku małżeńskim (co potwierdzał okazany notariuszowi odpis skrócony aktu małżeństwa), że w dniu 27 listopada 2019 r. zawarli w kancelarii umowę małżeńską majątkową, na mocy której ustanowili rozdzielność majątkową oraz że w skład ich majątku objętego byłą wspólnością ustawową wchodzą:

1.  lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, oznaczony nr 3,
o powierzchni użytkowej 73,20 m ², składający się z: salonu, toalety, kuchni,
2 pokoi, łazienki oraz 2 holów, usytuowany na 3 kondygnacji w budynku położonym przy ul. (...) w P., dla którego to lokalu Sąd Rejonowy w Piasecznie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...);

2.  lokal mieszkalny, stanowiący odrębną nieruchomość, oznaczony nr (...), o pow. użytkowej 38,07 m ², składający się z 2 pokoi, kuchni, przedpokoju oraz łazienki, usytuowany na 4 kondygnacji w budynku położonym przy ul. (...)
w P., dla którego to lokalu Sąd Rejonowy w Piasecznie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...);

3.  udział wynoszący 1/163 części we współwłasności lokalu niemieszkalnego – garażu wielostanowiskowego, stanowiącego odrębną nieruchomość, oznaczonego numerem 153, o pow. użytkowej 4.474 m ², usytuowanego na 1 kondygnacji
w budynku położonym przy ul. (...) w P., dla którego to lokalu Sąd Rejonowy w Piasecznie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...).

W dacie dokonywania powyższej czynności w dziale IV księgi wieczystej nr (...) wpisana była hipoteka umowna do kwoty 580.000 zł na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. celem zabezpieczenia: kapitału kredytu, odsetek kapitałowych, odsetek za opóźnienie w spłacie kredytu, prowizji i opłat od kredytu przewidzianych i określonych w umowie kredytu z dnia 9 października 2015 r. Natomiast
w dziale IV księgi wieczystej nr (...) wpisana była hipoteka umowna do kwoty 100.000 zł na rzecz (...) Banku S.A., celem zabezpieczenia: kredytu, odsetek i innych kosztów i należności ubocznych wynikających z umowy kredytu z dnia 15 kwietnia 2008 r., przy czym stawający do aktu przedstawili notariuszowi zezwolenie banku na wykreślenie tej hipoteki.

Małżonkowie M. S. (2) i M. S. (1) dokonali w akcie notarialnym częściowego podziału majątku wspólnego w ten sposób, że opisane wyżej lokal mieszkalny nr (...) położony przy ul. (...) w P., lokal mieszkalny nr (...) położony przy ul.
(...) w P. oraz udział wynoszący 1/163 części we współwłasności lokalu niemieszkalnego – garażu wielostanowiskowego w całości nabyła M. S. (1), bez spłat
i dopłat pomiędzy małżonkami.

Wartość przedmiotów objętych umową małżonkowie określili na łączną kwotę 500.000 zł, w tym lokalu mieszkalnego nr (...) na 300.000 zł, lokalu mieszkalnego nr (...) na 184.000 zł, udziału wynoszącego 1/163 części we współwłasności lokalu garażowego na 16.000 zł, oraz oświadczyli, że w skład ich majątku wspólnego nie wchodzą inne nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawa do lokali lub budynków oraz że w czasie trwania ich małżeństwa nie ponieśli wydatków oraz nie poczynili nakładów z majątku wspólnego na ich majątki osobiste, jak również żadnemu z nich nie przysługują roszczenia o zwrot wydatków i nakładów.

(umowa o częściowy podział majątku wspólnego, zawarta w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 27.11.2019 r. – k. 62-90).

W dacie zawierania umowy o częściowy podział majątku wspólnego M. S. (2)
i M. S. (1) nie posiadali żadnego innego wartościowego majątku wspólnego, posiadali jedynie niewielkie środki pieniężne w gotówce, M. S. (1) miała samochód o wartości poniżej 20.000 zł ( częściowe przesłuchanie pozwanej M. S. (1) – k. 175-176).

Pismem z dnia 10 stycznia 2020 r. (...) Sp. z o.o. wezwała M. S. (2) do zapłaty w ciągu 3 dni kwoty 350.586,38 zł, wynikającej z faktur wystawionych w dniach 8 listopada 2019 r., 15 listopada 2019 r. i 18 listopada 2019 r. Wezwanie to zostało doręczone M. S. (2) 13 stycznia 2020 r. (wezwanie do zapłaty z 10.01.2020 r. – k. 116-117, zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 118).

Na skutek pozwu wniesionego przez (...) Sp. z o.o., Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym wydanym w dniu 21 sierpnia 2020 r. w sprawie o sygn. akt XVI GNc 1360/20 nakazał M. S. (2), aby zapłacił na rzecz (...) Sp. z o.o. kwotę 246.261,02 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 68.486,97 zł za okres od 7 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty, od kwoty 40.001,43 zł za okres od 30 listopada 2019 r. do dnia zapłaty, od kwoty 137.772,62 zł za okres od 10 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty, a także kwotę 10.296 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd Okręgowy w Warszawie, XVI Wydział Gospodarczy wyrokiem z dnia 15 marca 2023 r. sygn. akt XVI GC 1099/22 utrzymał w mocy powyższy nakaz zapłaty w całości
i zasądził dodatkowo od M. S. (2) na rzecz (...) Sp. z o.o. 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Orzeczeniem powyższym została nadana klauzula wykonalności
w dniu 22 czerwca 2023 r. (odpisy w/w orzeczeń wraz z klauzulą wykonalności – k. 100-101).

Postępowanie w celu wykonania zabezpieczenia, prowadzone z wniosku (...)
Sp. z o.o. przeciwko M. S. (2) na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 29 kwietnia 2020 r. sygn. akt IV Nc 53/20 przez Komornika Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Piasecznie Tomasz Gierałę, zostało umorzone postanowieniem komornika z dnia 19 sierpnia 2021 r. wobec stwierdzenia jego bezskuteczności (postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym
w Piasecznie z 19.08.2021 r. w sprawie sygn. akt Km(...) – k. 98-99).

Prokurator Prokuratury Rejonowej w Otwocku postanowieniem z dnia 3 listopada 2022 r. przedstawił M. S. (2) zarzut tego, że w okresie od 1 stycznia 2019 r. do
30 listopada 2019 r., będąc przedstawicielem handlowym (...) sp. z o.o., działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru przywłaszczył powierzone mu towary w postaci materiałów budowlanych należących do ww. spółki poprzez: 1) sprzedaż towarów ujętych w określonych fakturach o łącznej wartości 350.586,38 zł brutto osobom trzecim bez rozliczenia z właścicielem towarów, które udokumentowano następczo po przeprowadzonej w okresie od 30.11.2019 r. do 2.12.2019 r. inwentaryzacji; 2) sprzedaż towarów ujętych w określonych dokumentach o łącznej wartości 316.890,42 zł brutto osobom trzecim po pobraniu z magazynów pokrzywdzonego, bez rozliczenia w wystawionych fakturach VAT; 3) sprzedaż towarów ujętych we wskazanych fakturach o łącznej wartości 806.707,89 zł brutto osobom trzecim, dokumentując transakcje fakturami VAT, które nie dokumentowały faktycznych operacji gospodarczych – działając w ten sposób na szkodę (...) sp. z o.o. i powodując w ten sposób straty w łącznej wysokości 1.474.184,69 zł brutto,
tj. o czyn z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. (postanowienie
o przedstawieniu zarzutów z dnia 03.11.2022 r. w sprawie sygn. akt 4320 – (...) – k. 91-97).

W powyższym postępowaniu przygotowawczym została przesłuchana przez prokuratora w dniu 9 listopada 2022 r. w charakterze świadka M. S. (1), która wówczas zeznała m.in., że o całej sytuacji dowiedziała się pod koniec 2019 r., gdy zadzwonił do niej jeden z prezesów (...) – M. Z., że porozmawiała z mężem, który jej powiedział, że są problemy z wystawianiem faktur, oraz że: ,,Gdy doszło do spraw sądowych z (...) wspólnie zdecydowaliśmy się na przepisanie mieszkań na mnie i zawarcie rozdzielności majątkowej. Ja bardziej na to nalegałam, tym bardziej, że on otworzył od 1 stycznia 2020 r. swoją działalność, chyba usługi transportowe i że on nie ogarnie tych podatków, składek itp.” (protokół przesłuchania świadka M. S. (1) w sprawie sygn. akt 4320 – (...) –
k. 103-105).

Sąd Rejonowy w Piaseczne II Wydział Karny wyrokiem z dnia 31 stycznia 2023 r.
w sprawie o sygn. akt II K 508/22 uznał M. S. (2), oskarżonego o to, że w dniu
27 listopada 2019 r. w miejscowości P. w celu udaremnienia wykonania orzeczeń sądowych w postaci nakazu zapłaty z dnia 29 kwietnia 2020 r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt IV Nc 53/20 oraz nakazu zapłaty z dnia 21 sierpnia 2020 r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy w sprawie o sygn. akt XVI GNc 1360/20 udaremnił zaspokojenie swojego wierzyciela (...) Sp. z o.o. w ten sposób, że na podstawie aktu notarialnego – umowy
o częściowy podział majątku wspólnego Rep. A (...) zbył składniki swojego majątku: 1/2 część lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w P., 1/2 część lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w P., 1/2 część udziału wynoszącego 1/163 część we współwłasności garażu o nr (...) położonego przy ul. (...) w P., które były zagrożone zajęciem, tj. o czyn z art. 300 § 2 k.k. – za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu i wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. Na skutek apelacji obrońcy od powyższego wyroku, Sąd Okręgowy w Warszawie IX Wydział Karny Odwoławczy wyrokiem z dnia 2 sierpnia 2023 r. sygn. akt IX Ka 829/23 utrzymał zaskarżony wyrok w mocy (wydruk wyroku Sądu Rejonowego w Piasecznie z 31.01.2023 r. sygn. akt II K 508/22 wraz z uzasadnieniem – k. 106-115, wydruk wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 02.08.2023 r. sygn. akt IX Ka829/23 – k. 115).

M. S. (2) od stycznia 2020 r. rozpoczął działalność gospodarczą polegającą na przewozie żywności z hurtowni do restauracji. W okresie pandemii(...) działalność ta została zawieszone i nie została później reaktywowana (częściowe przesłuchanie pozwanej M. S. (1) – k. 175-176).

Postępowanie egzekucyjne prowadzone z wniosku wierzyciela (...) Sp. z o.o. przeciwko dłużnikowi M. S. (2) przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Piasecznie Artura Chwalibogowskiego na podstawie tytułu wykonawczego
w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 21 sierpnia 2020 r. sygn. akt XVI GNc 1360/20 i wyroku Sądu Okręgowego
w Warszawie z dnia 15 marca 2023 r. sygn. akt XVI GC 1099/22 zostało umorzone postanowieniem komornika z dnia 22 listopada 2023 r. na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji (odpis w/w postanowienia komornika sądowego z dnia 22.11.2023 r. – k. 157-157v.).

Bezskuteczna okazała się również egzekucja o roszczenie pieniężne prowadzona
z wniosku (...) Sp. z o.o. przeciwko M. S. (2) na podstawie tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Piasecznie II Wydział Karny z dnia 31 stycznia
2023 r. sygn. akt II K 508/22 i wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie IX Wydział Karny Odwoławczy z dnia 18 sierpnia 2023 r. sygn. akt IX Ka 829/23, w związku z czym postępowanie egzekucyjne zostało umorzone przez komornika na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c., postanowieniem z dnia 31 stycznia 2024 r. ( odpis w/w postanowienia komornika sądowego z dnia 31.01.2024 r. – k. 158-158v.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd dał wiarę obiektywnym dowodom z wymienionych dokumentów, jako że nie budziły one wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania.

Zeznaniom pozwanej M. S. (1) Sąd dał wiarę w części, w której pozwana opisała okoliczności zawarcia przedmiotowej umowy o częściowy podział majątku wspólnego oraz stanu majątkowego jej oraz jej męża w dacie zawarcia tej umowy. Nie zasługiwały natomiast na wiarę zeznania pozwanej w części, w której wskazywała ona na brak wiedzy o zadłużeniu swojego męża wobec powodowej spółki oraz na cel zawarcia umowy, którym miała być ochrona rodziny przed potencjalnymi negatywnymi skutkami prowadzenia działalności gospodarczej, którą zamierzał rozpocząć jej mąż. Twierdzenia pozwanej o braku wiedzy o sprawach finansowych męża są niezgodne z zasadami doświadczenia życiowego, w sytuacji gdy małżonkowie prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, zaś odnośnie celu zawarcia umowy o podział majątku wspólnego – są nadto sprzeczne z zeznaniami złożonymi przez M. S. (1) w charakterze świadka
w postępowaniu karnym przygotowawczym, w których wiązała przepisanie mieszkań na nią ze „sprawami sądowymi z (...)”.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął dowody z zeznań świadków T. C., zgłoszonego przez stronę powodową, i M. S. (2), zgłoszonego przez stronę pozwaną. Fakty, które powodowa spółka zamierzała wykazać dowodem z zeznań świadka T. C., wynikały z dokumentów stanowiących materiał dowodowy sprawy (istnienie wierzytelności powoda względem M. S. (2)) lub nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (przyznanie się do winy przez M. S. (2), wiedza pozwanej
o działalności przestępczej M. S. (2), zapewnienia małżonków o przeniesieniu na powoda nieruchomości tytułem odszkodowania). Fakty, które pozwana zamierzała wykazać dowodem z zeznań świadka M. S. (2) (że podjął on obecnie pracę i została wszczęta egzekucja komornicza, z której wierzyciel się zaspokaja) nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ z dokumentów dołączonych do odpowiedzi na pozew
(k. 139-147v.) wynika, że egzekucja prowadzona przeciwko M. S. (2) dotyczy innej wierzytelności i o znacznie niższej wysokości niż ta, której ochrony domaga się powód w rozpatrywanej sprawie, zaś wszczęcie kolejnej egzekucji przeciwko M. S. (2) potwierdza tylko, że nie reguluje on swoich wymagalnych zobowiązań. Świadomość pokrzywdzenia wierzyciela nie stanowi natomiast faktu podlegającego dowodzeniu, lecz jest stanem psychicznym osoby, o którym wnioskować należy na podstawie ustalonych faktów, jak np. posiadanie informacji o zobowiązaniach finansowych dłużnika czy roszczeniach ze strony wierzyciela. Posiadaniu takich informacji pozwana przyznała natomiast chociażby
w trakcie przywołanych wyżej zeznań złożonych w postępowaniu przygotowawczym.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 527 § 1 k.c., gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej
z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynność za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. W myśl art. 527 § 2 k.c. czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu niż był poprzednio. Uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej
z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową (art. 531 § 1 k.c.).

Ułatwienia w realizacji skargi pauliańskiej stanowią regulacje wynikające m.in. z art. 527 § 3 k.c. i art. 528 k.c. Zgodnie z art. 527 § 3 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca
w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Stosownie do art. 528 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

W rozpatrywanej sprawie nie budził wątpliwości fakt istnienia wierzytelności pieniężnej, której ochrony powodowa spółka domagała się w ramach wniesionej skargi pauliańskiej. Wierzytelność powoda przeciwko M. S. (2) w wysokości 246.261,02 zł wraz z odsetkami za opóźnienie oraz kosztami procesu została bowiem stwierdzona prawomocnym nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym wydanym przez Sąd Okręgowy w Warszawie w dniu 21 sierpnia 2020 r. sygn. akt XVI GNc 1360/20, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 15 marca 2023 r. sygn. akt XVI GC 1099/22.

Odnosząc się do warunków skutecznego zaskarżenia w drodze skargi pauliańskiej przedmiotowej umowy z dnia 27 listopada 2019 r. o częściowy podział majątku wspólnego, określonych art. 527 § 1 i 2 k.c., podnieść należy w pierwszym rzędzie, że czynność prawna dłużnika może być zaskarżona tylko wówczas, gdy została „dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli”, przez co ustawa rozumie stan opisany w art. 527 § 2 k.c., czyli niewypłacalność bądź pogłębienie stanu niewypłacalności dłużnika (w jakimkolwiek stopniu) na skutek dokonania czynności. Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia niewypłacalności na potrzeby instytucji skargi pauliańskiej. Przyjmuje się jednak w doktrynie i orzecznictwie, iż niewypłacalność oznacza taki obiektywny (rzeczywiście istniejący) stan majątku dłużnika, wykazany wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi (tak: M. Pyziak-Szafnicka , Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, 1995, s. 93 oraz SN w orz. z 18.04.2012 r., V CSK 183/11 ; z 16.03.2016 r., IV CSK 269/15 i z 27.04.2018 r., IV CSK 200/17). Nie jest konieczne wykazanie, że nastąpiło ogłoszenie upadłości dłużnika ( orz. SN
z 24.01.2000 r., III CKN 554/98 i z 27.04.2018 r., IV CSK 200/17) ani wszczęcie postępowania egzekucyjnego i wykazanie jego bezskuteczności ( orz. Sądu Apelacyjnego
w Warszawie z 06.12.1996 r., I ACr 853/96), chociaż ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzenie przez komornika egzekucji z powodu jej bezskuteczności jest w praktyce podstawowym sposobem udowodnienia niewypłacalności. Wystarczy wykazanie, że wobec stanu majątku dłużnika niemożliwe jest zaspokojenie wierzytelności skarżącego ( tak SN
w orz. z 24.01.2000 r., III CKN 554/98), a fakt dobrowolnego uregulowania nawet przeważającej części zobowiązań nie ma znaczenia dla oceny stanu niewypłacalności dłużnika, jeżeli w jego majątku brak jest składników majątkowych umożliwiających przymusowe zaspokojenie wierzytelności podlegającej ochronie. O niewypłacalności dłużnika w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. decyduje nie tyle rachunkowy bilans składników majątku dłużnika, co faktyczna niemożliwość zaspokojenia przez dłużnika całej wierzytelności ( por. orz. Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 08.10.2014 r. VI ACa 1940/13). Określenie „w wyższym stopniu”, zawarte w art. 527 § 2 k.c., należy rozumieć w ten sposób, że każde powiększenie niewypłacalności dłużnika powinno być brane pod uwagę. Nie jest konieczne, aby niewypłacalność zwiększyła się o całą wartość przedmiotu podjętej czynności prawnej ( orz. Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 19.03.1997 r., I ACa 27/97). Niewypłacalność dłużnika powinna istnieć w chwili zaskarżenia (wniesienia powództwa o uznanie czynności za bezskuteczną) i zachować aktualność na chwilę orzekania (tak SN w orz. z 18.04.2012 r., V CSK 183/11 i w orz. z 04.06. 2019 r., V CSK 577/18).

Stan niewypłacalności dłużnika M. S. (2) nie budził wątpliwości już
z tej przyczyny, że prowadzone przeciwko dłużnikowi postępowania egzekucyjne, w tym
z wniosku powoda w celu zaspokojenia spornej wierzytelności zasądzonej prawomocnym nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, jak i na podstawie innych tytułów wykonawczych, zostały umorzone z uwagi na ich bezskuteczność. Prowadzi to do wniosku, że M. S. (2) nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań, a powód, jako wierzyciel, nie ma możliwości zaspokojenia się w drodze egzekucji z majątku dłużnika. Pozwana nie wykazała, aby powodowa spółka miała realną możliwość uzyskania zaspokojenia przedmiotowej wierzytelności w znacznej wysokości (w rozsądnym terminie) poprzez skierowanie egzekucji do wynagrodzenia za pracę dłużnika. Nie wskazała nawet, ile wynosi to wynagrodzenie. W każdym razie, z dowodów zgromadzonych w rozpatrywanej sprawie wynika, że poza nieruchomościami, które w wyniku podziału majątku dokonanego na podstawie kwestionowanej umowy z 27 listopada 2019 r. przypadły M. S. (1), małżonkowie nie mieli żadnych innych składników majątkowych o większej wartości. Zawarcie tej umowy skutkowało zatem zmianą w majątku M. S. (2), prowadzącą do jego niewypłacalności oraz pokrzywdzenia powodowej spółki, jako wierzyciela. W wyniku tego podziału majątku wspólnego, M. S. (1) stała się bowiem jedyną właścicielką przedmiotowych nieruchomości, zaś prawo do nich utracił M. S. (2), pomimo równych udziałów małżonków w majątku wspólnym (zgodnie z regułą z art. 43 § 1 k.r.o.). Spowodowało to zmiany w majątku dłużnika prowadzące do pokrzywdzenia wierzycieli.

Po drugie, w wyniku podziału majątku wspólnego M. S. (1) uzyskała korzyść majątkową w rozumieniu art. 527 § 1 k.c., w postaci nabycia wyłącznych praw do nieruchomości – lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w P. i lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w P., oraz udziału wynoszącego 1/163 części we współwłasności lokalu niemieszkalnego oznaczonego nr (...) przy ul. (...)
w P.. Wystarczające w tym względzie jest stwierdzenie, że wskutek zaskarżonej umowy o podział majątku wspólnego pozwana nabyła wyłączne prawo do składników majątkowych, przynależnych wcześniej do majątku wspólnego małżonków. Podkreślić trzeba, że korzyść ma miejsce nawet wówczas, gdy osoba trzecia płaci za rzecz nabytą od dłużnika cenę odpowiadającą wartości rynkowej tej rzeczy ( por. orz. SN z 07.12.1999 r., I CKN 287/98; orz. Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 17.07.2013 r., I ACa 222/13, orz. Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 01.10.2013 r., I ACa 405/13, orz. Sądu Apelacyjnego
w Poznaniu z 10.06.2015 r., I ACa 1379/14). Kwestia ekwiwalentności ma znaczenie tylko przy ocenie przesłanki pokrzywdzenia wierzyciela wskutek zaskarżonej czynności, a nie przesłanki uzyskania przez osobę trzecią korzyści. Wobec powyższego pozwana M. S. (1) jest legitymowana biernie w niniejszej sprawie, jako osoba, która osiągnęła korzyść majątkową na skutek skarżonej przez powoda czynności prawnej.

Po trzecie, M. S. (2) przypisać można działanie ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli w chwili zawierania z M. S. (1) umowy z dnia 27 listopada 2019 r. o podziale majątku wspólnego. Dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, gdy zdaje sobie sprawę (uświadamia sobie), że wskutek dokonania czynności prawnej może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzycieli z jego majątku. Wystarczy przy tym, żeby dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności ( tak też Sąd Apelacyjny w Katowicach w orz. z 18.03.2010 r., V ACa 27/10). Świadomość pokrzywdzenia wierzycieli – jako przesłanka skargi pauliańskiej – nie musi dotyczyć konkretnego wierzyciela, lecz wystarczy świadomość pokrzywdzenia wierzycieli
w ogóle. Wystarczy zatem, że dłużnik zdaje sobie sprawę z tego, że dokonana przez niego czynność może pokrzywdzić jakiegokolwiek wierzyciela (ma świadomość, że dokonana przez niego czynność może spowodować dla ogółu wierzycieli niemożność zaspokojenia). Świadomość dłużnika nie musi być wynikiem wyłącznie stanu niewypłacalności dłużnika
w chwili dokonania czynności. Natomiast jej stwierdzenie w tej dacie może niewątpliwie wskazywać na działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli ( tak SN w orz. z 18.01.2008 r., V CSK 381/07). Za istnieniem u M. S. (2) – w chwili zawierania przedmiotowej umowy o częściowy podział majątku wspólnego – świadomości pokrzywdzenia wierzycieli przemawia fakt, że w tym dniu istniało już jego zobowiązanie wobec powoda do zapłaty sumy 246.261,02 zł, z tytułu uznanych przez dłużnika
i podpisanych w dniach 8, 15 i 18 listopada 2019 r. faktur. Dłużnik musiał też wiedzieć
o skutkach dokonania podziału majątku wspólnego jego oraz pozwanej. Skoro w wyniku tej czynności prawnej nie otrzymał żadnego ekwiwalentu majątkowego, to oczywisty był fakt, wobec braku innego dostępnego wierzycielowi majątku dłużnika, że taka czynność prawna wyłącza szanse powodowej spółki na zaspokojenie jej wierzytelności. Dodatkowo zwrócić trzeba uwagę, że M. S. (2) został prawomocnym wyrokiem karnym skazany za przestępstwo z art. 300 § 2 k.k., polegające na udaremnieniu zaspokojenia wierzyciela (...) sp. z o.o. poprzez zawarcie przedmiotowej umowy o częściowy podział majątku wspólnego,
a ustalenia tego wyroku co do faktu popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym (art. 11 k.p.c.).

Po czwarte, w okolicznościach rozpatrywanej sprawy na korzyść powoda przemawia – odnośnie świadomości pozwanej co do działania dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli – domniemanie wynikające z art. 527 § 3 k.c. M. S. (1), jako małżonka dłużnika M. S. (2), prowadząca z nim wspólne gospodarstwo domowe, musi być uznana w dacie zawierania spornej umowy z dnia 27 listopada 2019 r. za osobę pozostającą
z dłużnikiem w bliskim stosunku, w znaczeniu użytym w art. 527 § 3 k.c. W konsekwencji należało przyjąć, że pozwana wiedziała, że M. S. (2) zawierając przedmiotową umowę działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Wskazane wyżej domniemanie wynika
z faktu, że więzy rodzinne lub innego rodzaju bliskie relacje osobiste z samej swej istoty uzasadniają stwierdzenie, że osoby będące stronami takiej relacji mają wiedzę dotyczącą przedsięwzięć gospodarczych czy finansowych drugiej strony. W niniejszej sprawie strona pozwana nie wykazała, by relacja M. S. (2) i M. S. (1) jako małżonków była na tyle szczególna (nietypowa), żeby mogła obalić domniemanie z art. 527 § 3 k.c. Co więcej,
z dołączonego do akt sprawy protokołu zeznań M. S. (1) w charakterze świadka
w postepowaniu karnym przygotowawczym, jak i z zeznań złożonych przez pozwaną
w niniejszej sprawie w charakterze strony postępowania, wynika, że wiedziała ona
o problemach finansowych swojego męża w związku z jego działaniami na szkodę powodowej spółki, a decyzja o przepisaniu mieszkań na pozwaną zapadła ze względu na będącą wynikiem tych działań sytuację jej męża.

Po piąte, niezależnie od powyższego, zastosowanie znajdzie w niniejszej sprawie regulacja z art. 528 k.c. W wyniku przedmiotowej czynności prawnej pozwana otrzymała od dłużnika korzyść majątkową bezpłatnie, skoro nabyła wyłączne prawa do przedmiotowych nieruchomości, zaś dłużnik w wyniku tego podziału majątku nie otrzymał żadnego ekwiwalentu. Wobec tego nawet ewentualna dobra wiara pozwanej (nieświadomość działania dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli) nie chroniłaby jej w odniesieniu do korzyści majątkowej uzyskanej w wyniku zawartej umowy.

Z tych wszystkich przyczyn Sąd orzekł jak w pkt. I sentencji wyroku, uwzględniając powództwo o uznanie przedmiotowej czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do powodowej spółki, zgodnie z żądaniem.

Orzekając o kosztach postępowania w pkt. II sentencji wyroku, Sąd kierował się zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Pozwana, jako przegrywająca sprawę, obowiązana jest zwrócić powodowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw w kwocie 23.825 zł. Na sumę tę składają się: uiszczona opłata sądowa od pozwu w wysokości 13.008 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego
w wysokości 17 zł i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w stawce 10.800 zł, ustalonej na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst. jedn.: Dz.U. z 2023 r., poz. 1964, ze zm.).