Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Paweł Duda

Protokolant: protokolant sądowy Urszula Flaga

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

o zapłatę

I.  zasądza od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w G. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W. kwotę 48.749,98 zł (czterdzieści osiem tysięcy siedemset czterdzieści dziewięć złotych dziewięćdziesiąt osiem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza tytułem zwrotu kosztów postępowania od (...)
z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W. kwotę 479,52 zł (czterysta siedemdziesiąt dziewięć złotych pięćdziesiąt dwa grosze) wraz z odsetkami
w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty;

IV.  nakazuje pobrać od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 2.437,82 zł (dwa tysiące czterysta trzydzieści siedem złotych osiemdziesiąt dwa grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt XXV C 399/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 2 kwietnia 2025r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W. pozwem z dnia 5 grudnia 2022 r. wniósł o zasądzenie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w G. kwoty 89.548,22 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 5 lutego 2019 r., w oparciu o art. 37 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, strony zawarły umowę, zgodnie z którą powód zobowiązał się do dofinansowania realizacji projektu pn. ,,Podniesienie bezpieczeństwa i jakości pracy poprzez inwestycje w środki trwałe” Celem projektu, sprecyzowanym we wniosku złożonym przez pozwanego, było zmniejszenie ryzyka wystąpienia wypadku przy pracy i poprawa higieny pracy. Powyższy cel miał zostać osiągnięty poprzez realizację dwóch celów pośrednich dla dwóch różnych grup pracowników. Pierwszy cel pośredni związany był
z osobami pracującymi na wysokościach (monterzy) i miał zostać osiągnięty poprzez zakupy środków trwałych dla monterów. ZUS przyznał i wypłacił pozwanemu dofinansowanie
w kwocie 74.690,30 zł, planowana całkowita wartość projektu wyniosła 93.362,87 zł.
W wyniku przeprowadzenia kontroli trwałości projektu w dniu 25 marca 2022 r. powód ustalił, że pozwany sprzedał samojezdny podnośnik nożycowy (...). Ponadto w trakcie kontroli ekspert stwierdził brak uprawnień u pracowników obsługujących rusztowania budowlano-montażowe. W ten sposób pozwany naruszył postanowienia § 5 ust. 3 i § 5 ust. 4 zawartej przez strony umowy, w których zobowiązał się do utrzymania rezultatów projektu w okresie co najmniej 3 lat od następnego dnia po podpisaniu protokołu odbioru projektu oraz że środki trwałe zakupione w ramach projektu nie zostaną sprzedane lub przekazane innym podmiotom. Konsekwencją niedochowania postanowień umowy było jej rozwiązanie w trybie bez wypowiedzenia przez powoda na podstawie § 11 ust. 1 pkt 7 i 8 umowy oraz obowiązek zwrotu całej kwoty dofinansowania wraz z odsetkami ustawowymi, na podstawie § 11 ust. 2 umowy. Na dochodzoną pozwem kwotę składają się: 1) należność główna w wysokości 74.690,30 zł dla I i II transzy dofinansowania, 2) skapitalizowane odsetki ustawowe dla I transzy wyliczone za okres od dnia 16 lutego 2019 r. do dnia
22 czerwca 2022 r. w wysokości 5.858,94 zł, 3) skapitalizowane odsetki ustawowe dla II transzy wyliczone za okres od dnia 15 sierpnia 2019 r. do dnia 22 czerwca 2022 r.
w wysokości 4.938,10 zł, 4) skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie dla I transzy wyliczone za okres od dnia 23 czerwca 2022 r. do dnia 8 lipca 2022 r. w wysokości 188,77 zł, 5) skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie dla II transzy wyliczone za okres od dnia 23 czerwca 2022 r. do dnia 8 lipca 2022 r. w wysokości 188,77 zł, 6) skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie dla I transzy wyliczone za okres od dnia 9 lipca 2022 r. do dnia
5 grudnia 2022 r. w wysokości 1.841,67 zł, 7) skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie dla II transzy wyliczone za okres od dnia 9 lipca 2022 r. do dnia 5 grudnia 2022 r. w wysokości 1.841,67 zł.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 22 grudnia 2022 r. sygn. akt XXV Nc 213/22 Sąd Okręgowy w Warszawie nakazał, aby pozwany zapłacił na rzecz powoda kwotę 89.548,22 zł wraz z odsetkami i kosztami postępowania.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany zaskarżył powyższy nakaz zapłaty w całości i wniósł o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że w ramach zawartej przez strony umowy zakupił 2 rusztowania (...) 100, samojezdny podnośnik nożycowy (...)
(...) (...), 10 sztuk słupków (...) oraz dwa stoły spawalnicze S. B.
z nogami regulowanymi na kółkach z hamulcem za łączną kwotę 93.362,87 zł, zaś dofinansowaniu podlegały wydatki do kwoty 74.690,30 zł, czyli 80% wartości zakupionych środków trwałych. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia powoda zarówno
w zakresie należności głównej, jak i należności ubocznych. W zakresie kwot dochodzonych tytułem odsetek ustawowych oraz odsetek ustawowych za opóźnienie pozwany wskazał, że roszczenie o odsetki jako należności uboczne przedawniają się z upływem 3 lat od dnia wymagalności roszczenia głównego. Według pozwanego, trzyletni okres trwałości projektu realizowanego na podstawie przedmiotowej umowy upłynął z dniem 5 lutego 2022 r., bowiem § 8 ust. 1 umowy dotyczący określenia okresu trwałości projektu od dnia następnego po dniu zatwierdzenia odbioru jest niezgodny z przepisami ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, zgodnie z którą za dzień udzielenia pomocy publicznej należy rozumieć dzień, w którym podmiot ubiegający się
o pomoc publiczną nabył prawo do otrzymania tej pomocy. Pozwany sprzedał jeden
z zakupionych w ramach projektu środków trwałych – samojezdny podnośnik nożycowy,
w dniu 1 marca 2022 r., pozostając w przekonaniu, że zobowiązanie do zachowania trwałości projektu wygasło. Zbycie tego urządzenia było spowodowane jego usterkowością. Pracownicy pozwanego posiadali uprawnienia niezbędne do obsługi podestu ruchomego, do czego nie są wymagane uprawnienia do montażu i obsługi rusztowań budowlanych. Zdaniem pozwanego, niezasadne jest żądanie przez powoda zwrotu udzielonego dofinansowania
w pełnej wysokości w sytuacji, gdy zbyty został jedynie jeden z kilku zakupionych w ramach projektu środków trwałych, zaś zbycie nastąpiło po upływie 3 lat od dnia podpisania umowy
o dofinansowanie. Według powoda, naruszenie jedynie części postanowień umowy
o dofinansowanie nie może pozbawić przedsiębiorcy całego wsparcia. W ocenie pozwanego, żądanie przez powoda zwrotu pełnej wysokości udzielonego dofinansowania w sytuacji wywiązania się prze pozwanego z całości zobowiązania albo co najmniej znacznej większości tego zobowiązania, narusza zasadę równości stron stosunku cywilnoprawnego oraz stanowi nadużycie prawa podmiotowego przez powoda.

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. złożyła w dniu 24 października 2018 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniosek o dofinansowanie projektu pt. ,,Podniesienie bezpieczeństwa i jakości pracy poprzez inwestycje w środki trwałe”, w odniesieniu do stanowisk pracy monter i spawacz. We wniosku wskazano, że wnioskodawca pragnie podnieść ogólny poziom bezpieczeństwa pracy osób na stanowisku montera, w związku z wykonywaniem jej powyżej 1 metra, oraz ulepszyć stanowiska pracy spawalników, aby podnieść ich higienę pracy i zmniejszyć ilość czasu pracy wykonywanej w wymuszonej pozycji. Głównym celem projektu jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia wypadku przy pracy, a także poprawa higieny pracy. Powyższy cel zostanie osiągnięty poprzez realizację dwóch celów pośrednich dla dwóch różnych grup pracowników. Pierwszy cel pośredni związany jest z osobami pracującymi na wysokościach – monterzy, co zostanie osiągnięte przez zakupy środków trwałych dla monterów tj.: 1) rusztowanie - zakup pozwoli na lepsze warunki pracy monterów, a tym samym zmniejszy ryzyko wystąpienia wypadku związanego z pracą na wysokości; 2) samojezdny podnośnik – zakup ten przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa prac na wysokości i także umożliwi podnoszenie elementów, co zmniejszy przeciążenie układu ruchu; 3) słupki – zakup pozwoli na zabezpieczenie strefy pracy pracowników, co zmniejszy ryzyko potencjalnego wypadku spowodowanego przez osoby trzecie. Drugi cel pośredni skierowany jest do oddzielnej grupy pracowników – spawaczy, w ramach tego celu miały zostać zakupione środki trwałe poprawiające bezpieczeństwo pracy. Zakup regulowanych stołów spawalniczych pozwoli na zmniejszenie ryzyka przeciążenia układu ruchu poprzez możliwość regulacji wysokości a tym samym
i zmiany pozycji ciała.

Zgodnie z Harmonogramem i budżetem działań inwestycyjnych, zakup środków trwałych dla osób pracujących na wysokościach (monterów) obejmował:

1.  Rusztowanie (...) 100 (2m x 0,75 m wys. rob. 7,4 m) – 2 sztuki za cenę łączną brutto 21.132,62 zł;

2.  Samojezdny podnośnik nożycowy (...) (...) (...) 1 sztuka za cenę brutto 48.909,21 zł;

3.  Słupek (...) 3,7 m – 10 sztuk za cenę łączną brutto 3.705 zł.

Łączna wartość powyższego działania wynosiła brutto 73.746,83 zł.

Natomiast zakup środków trwałych dla spawalników obejmował:

1.  Stół spawalniczy S. B. 3000x1500x25 z nogami regulowanymi na kółku z hamulcem – 2 sztuki za cenę łączną brutto 19.616,04 zł;

2.  Zestaw narzędzi B. 1.3 – 1 sztuka za cenę brutto 4.333,91 zł;

3.  Zestaw narzędzi B. 3.3 – 1 sztuka w cenie brutto 10.327,20 zł;

4.  Transport + ubezpieczenie – za cenę brutto 3.210,30 zł.

Łączna wartość powyższego działania wynosiła brutto 37.487,45 zł brutto.

Całkowity koszt inwestycji brutto wynosił 111.234,28 zł. Pozwany wnioskował
o dofinansowanie 74,62% wartości całkowitych kosztów przedsięwzięcia, tj. w kwocie 82.997,47 zł.

Pozwany zobowiązał się we wniosku o dofinansowanie do utrzymania rezultatów projektu w okresie co najmniej 3 lat od następnego dnia po podpisaniu protokołu odbioru projektu oraz że środki trwałe powstałe/zakupione w ramach projektu nie zostaną sprzedane lub przekazane innym podmiotom, a powstała w ramach projektu infrastruktura nie będzie przeznaczona do celów innych niż określone we wniosku o dofinansowanie.

(Wniosek płatnika składek o dofinansowanie projektu dotyczącego utrzymania zdolności do pracy przez cały okres aktywności zawodowej – k. 30-40).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ocenił pozytywnie wniosek pozwanego. Nie uznał tylko do dofinansowania zakupu zestawu narzędzi B. 1.3 w kwocie 4.333,91 zł, zestawu narzędzi B. 3.3 w kwocie 10.327,20 zł oraz kosztu transportu i ubezpieczenia w wysokości 3.210,30 zł. Wartość projektu brutto ZUS uznał w wysokości 93.362,87 zł, kwotę dofinansowania w wysokości 74.690,30 zł, a więc 80% wartości projektu, zaś wartość wnioskowanej I transzy w wysokości 37.345,15 zł (wyciąg z oceny wniosku – k. 41-42).

W dniu 5 lutego 2019 r. pomiędzy Zakład Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą
w W. (Zakładem) a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. (Wnioskodawcą) zawarta została umowa, której przedmiotem było udzielenie Wnioskodawcy przez Zakład dofinansowania na realizację projektu pod tytułem „Podniesienie bezpieczeństwa i jakości pracy poprzez inwestycje w środki trwałe”, określonego szczegółowo we wniosku (§ 2 ust. 1 umowy).

W umowie zdefiniowano „dofinansowanie” – jako dofinansowanie przez Zakład, na podstawie art. 37 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, projektu dotyczącego utrzymania zdolności pracowników do pracy przez cały okres aktywności zawodowej (§ 1 pkt 2), „okres trwałości projektu” – jako okres 3 lat liczony od następnego dnia po dniu zatwierdzenia odbioru projektu przez przedstawiciela Zakładu na podstawie dokonanej przez eksperta oceny końcowej projektu – „zgodna z Wnioskiem” (§ 1 pkt 9), „projekt” – realizowane przez płatników składek w ramach dofinansowania przedsięwzięcie inwestycyjne lub inwestycyjno-doradcza, o określonej wartości, prowadzone w ustalonych ramach czasowych, na podstawie niniejszej umowy (§ 1 pkt 11).

Wnioskodawca zobowiązał się zrealizować projekt w okresie od dnia zawarcia umowy do dnia 5 kwietnia 2019 r. (§ 3 ust. 1). Zakład, działając na podstawie art. 37 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, przyznał Wnioskodawcy dofinansowanie w kwocie nie większej niż 74.690,30 zł (§ 4 ust. 1). Planowana wartość projektu wynosiła 93.362,87 zł (§ 4 ust. 2). W umowie postanowiono, że środki finansowe z tytułu dofinansowania zostaną przekazane na rachunek bankowy wnioskodawcy w dwóch transzach: I transza w wysokości 37.345,15 zł – w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy, z zastrzeżeniem, że w przypadku zawarcia umowy przed 1 stycznia 2019 r. termin 14 dni na wypłatę I transzy będzie liczony od dnia
1 stycznia 2019 r.; II transza – w terminie 30 dni od daty zatwierdzenia odbioru projektu przez przedstawiciela Zakładu, na podstawie dokonanej przez eksperta oceny końcowej projektu - ,,zgodna z Wnioskiem”, w wysokości różnicy pomiędzy wysokością kwoty dofinansowania a wypłaconą kwotą I transzy (§ 4 ust. 3).

Wnioskodawca zobowiązał się wykorzystać otrzymane dofinansowanie zgodnie
z przedmiotem umowy określonym w § 2 ust. 1 oraz do realizacji projektu zgodnie
z wnioskiem, określonym w § 2 ust. 2 oraz Oceną wniosku określoną w § 2 ust. 3 (§ 5 ust. 3
i 4).

Wnioskodawca oświadczył, że wyraża zgodę na przeprowadzenie następujących rodzajów kontroli projektu: 1) kontroli podczas realizacji projektu, 2) kontroli dotyczącej odbioru projektu po jego zakończeniu, 3) kontroli projektu w okresie trwałości projektu (§ 7 ust. 1. Zgodnie z umową, negatywny wynik kontroli stanowić będzie niedotrzymanie warunków umowy i skutkować jej rozwiązaniem przez Zakład w trybie bez wypowiedzenia (§ 7 ust. 9).

W umowie postanowiono, że Zakład przez okres 3 lat od następnego dnia po zatwierdzeniu odbioru projektu przez przedstawiciela Zakładu, na podstawie dokonanej przez eksperta Oceny końcowej projektu – „zgodna z Wnioskiem”, ma prawo dokonać trwałości projektu, o której mowa w § 7 ust. 1 pkt 3 (§ 8 ust. 1). Kontrola trwałości projektu może zostać dokonana w szczególności w odniesieniu do: utrzymania stanowisk pracy objętych dofinansowaniem, przeniesienia własności środków trwałych i innych elementów infrastruktury zakupionych w ramach projektu, utrzymania środków trwałych i innych elementów infrastruktury zakupionych w ramach projektu w stanie zapewniającym wykorzystanie ich w celu, w jakim zostały zakupione (§ 8 ust. 2).

Według umowy, Zakład może rozwiązać umowę w trybie bez wypowiedzenia m.in.
w przypadku, gdy: Wnioskodawca odmówił poddania się kontrolom, o których mowa w § 7 ust. 1 umowy lub wynika kontroli, o których mowa w § 7 ust. 1 umowy był negatywny (§ 11 ust. 1 pkt 7); własność środków trwałych lub innych elementów infrastruktury, które zostały zakupione w ramach realizacji projektu, została przeniesiona na inny podmiot (§ 11 ust. 1 pkt 8); Wnioskodawca nie wykonał zobowiązań wynikających z umowy z przyczyn leżących po stronie Wnioskodawcy (§ 11 ust. 1 pkt 11). W razie rozwiązania umowy w warunkach określonych w ust. 1, Wnioskodawca zobowiązany jest do zwrotu całej otrzymanej kwoty dofinansowania wraz z odsetkami ustawowymi, liczonymi od następnego dnia od odpowiednio otrzymania I albo II transzy dofinansowania do dnia zwrotu na rachunek bankowy wskazany przez Zakład – w terminie nie późniejszym niż 30 dni od daty wezwania przez Zakład (§ 11 ust. 2).

(umowa zawarta w dniu 05.02.2019 r. – k. 14-29).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłacił (...) Sp. z o.o. I transzę dofinansowania w kwocie 37.345,15 zł w dniu 15 lutego 2019 r., a II transzę dofinansowania w kwocie 37.345,15 zł w dniu 14 sierpnia 2019 r. (potwierdzenia przelewów- k. 82 i 83).

Odbiór Końcowy Projektu miał miejsce 8 lipca 2019 r., protokół odbioru projektu został zatwierdzony przez przedstawiciela ZUS w dniu 19 lipca 2019 r., zaś okres trwałości projektu został określony od 19 lipca 2019 r. do 18 lipca 2022 r. (zlecenie kontroli trwałości Projektu – k. 133, Ocena trwałości Projektu – k. 134-137).

Zakupione przez (...) Sp. z o.o. w ramach przedmiotowego projektu rusztowanie (...) 100 jest podestem ruchomym o napędzie ręcznym, możliwe jest jego przesuwanie na kołach. Producent nie klasyfikuje tego rodzaju konstrukcji prawnie do żadnej z grupy podestów ani rusztowań budowlanych. Składanie konstrukcji odbywa się na podstawie instrukcji obsługi załączonej przy sprzedaży a nie kombinacji elementów koniecznych w użyciu przy montażu rusztowań stałych budowlanych. Szkolenie osób obsługujących taką konstrukcję mogło być zrealizowane zgodnie z zaleceniami producenta oraz normy (...). Pracownik pozwanej spółki ukończył szkolenie operatora podestów ruchomych przejezdnych kat. IP oraz rusztowań jezdnych w wymiarze 42 godziny przeprowadzone przez Akademię (...) oraz spełniał wymogi kwalifikacyjne do obsługi w grupie podesty ruchome w kategorii IP w zakresie podesty ruchome przejezdne: wolnobieżne – nożycowe. Podczas odbioru końcowego projektu przedstawiciel ZUS nie kwestionował uprawnień pracownika (...) Sp. z o.o. do obsługi sprzętu zakupionego w ramach dofinansowania (pismo Akademii (...)
z 04.06.2019 r. – k. 97, zaświadczenie o ukończeniu kursu z 13.05.2019 r. – k. 98, zaświadczenie kwalifikacyjne Transportowego Dozoru (...) k. 99, przesłuchanie przedstawiciela pozwanej spółki P. S. w charakterze strony postępowania – k. 163-163v.).

(...) Sp. z o.o. w dniu 1 marca 2022 r. sprzedała samojezdny podnośnik nożycowy (...) (...) (...), ponieważ uległ on awarii, a spółka nie chciała ponosić kosztów jego naprawy i była przekonana, że trzyletni termin trwałości projektu winien być liczony od daty zawarcia umowy o dofinansowanie i już upłynął (przesłuchanie przedstawiciela pozwanej spółki P. S. w charakterze strony postępowania – k. 163-163v.).

W dniu 25 marca 2022 r. przeprowadzono u (...) sp. z o.o. kontrolę trwałości Projektu. W wyniku kontroli kontroler stwierdził status niezgodny ze zrealizowanym Projektem (wartości czynników charakteryzujących warunki pracy objętych realizowanym Projektem nie pozostają na takim samym poziomie, jak w dniu odbioru Projektu) w związku z: 1) sprzedażą w dniu 1 marca 2022r. samojezdnego podnośnika nożycowego (...) (...) (...), oraz 2) brakiem uprawnień dla pracowników na rusztowania budowlano-montażowe metalowe – montaż i demontaż – na stanowisku monter (Ocena trwałości Projektu – k. 79-81).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w piśmie z 17 maja 2022 r. oświadczył (...) Sp. z o.o., że rozwiązuje w trybie bez wypowiedzenia umowę o dofinansowanie
z dnia 5 lutego 2019 r. na podstawie § 7 ust. 9 w zw. z § 11 ust. 1 pkt 7 oraz 8 umowy oraz wezwał pozwanego do zapłaty kwoty przyznanego dofinansowania wraz z należnymi odsetkami ustawowymi kapitałowymi, o których mowa w art. 359 k.c. – w terminie 30 dni od daty otrzymania pisma, która na dzień 17 maja 2022 r. wynosi 84.821,28 zł, w tym: dofinansowanie w kwocie 74.690,30 zł; odsetki ustawowe kapitałowe dla I transzy dofinansowania w wysokości 37.345,15 zł od dnia 16 lutego 2019 r. do dnia 17 maja 2022 r. w kwocie 5.525,91 zł, odsetki ustawowe kapitałowe dla II transzy dofinansowania
w wysokości 37.345,25 zł od dnia 15 sierpnia 2019 r. do dnia 17 maja 2022 r. w kwocie 4.605,07 zł. Rozwiązanie umowy uzasadniono tym, że spółka nie dochowała obowiązków wynikających z umowy z 5 lutego 2019 r. Kontrola trwałości Projektu zakończyła się wynikiem „niezgodny ze zrealizowanym Projektem”, co zgodnie z § 7 ust. 9 umowy skutkuje jej rozwiązaniem w trybie bez wypowiedzenia. Zakupiony w ramach projektu podnośnik nożycowy został przez pozwanego sprzedany oraz że aktualnie żaden z zatrudnionych
w przedsiębiorstwie pracowników nie posiada uprawnień do obsługi dofinansowanych rusztowań. Pismo powyższe zostało doręczone pozwanej spółce 23 maja 2022 r. (oświadczenie o rozwiązaniu umowy i wezwanie do zapłaty z 17.05.2022 r. – k. 84-86, zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 87).

(...) Sp. z o.o. pismem z 13 czerwca 2022 r. skierował do Zakładu (...) wniosek o odstąpienie od złożonego oświadczenia o rozwiązaniu umowy,
a jednocześnie od żądania zwrotu kwoty otrzymanej tytułem dofinansowania. W piśmie tym spółka wyjaśniła, że w chwili dokonywania zbycia jednego z urządzeń zakupionych w ramach dofinansowania był przekonana, że okres 3 lat obejmujący zobowiązanie do zachowania trwałości projektu należy liczyć od dnia zawarcia umowy, a nadto motywacją do zbycia podestu ruchomego była jego usterkowość, hamująca płynność pracy i pochłaniająca narastające koszty usuwania tych usterek. Ponadto, biorąc pod uwagę fakt, iż od dnia zbycia urządzenia do końca wymaganego okresu trwałości projektu pozostało relatywnie niewiele czasu oraz okoliczność, iż wartość zbytego urządzenia stanowiła jedynie część kwoty udzielonego wsparcia, niezasadnym jest żądanie zwrotu całej kwoty dofinansowania.
W piśmie wskazano także, iż zarzut braku wśród zatrudnionych w przedsiębiorstwie pracowników osób posiadających uprawnienia do obsługi zakupionego sprzętu jest nietrafny. Producent tego rodzaju konstrukcji nie klasyfikuje prawnie do żadnej grupy podestów ani rusztowań budowlanych, aby posługiwać się zakupionym urządzeniem nie jest wymagane posiadanie uprawnień budowlanych ani technicznych, wystarczającym jest posiadanie odpowiedniego przeszkolenia, co zostało przeprowadzone na podstawie oświadczenia producenta tych urządzeń. Ponadto S. T., posiadający stosowne przeszkolenie, który uzyskał zaświadczenie kwalifikacyjne nr (...) (...) z dnia
18 czerwca 2019 r., wydane przez Transportowy Dozór Techniczny Oddział Terenowy
w G., w zakresie podestów ruchomych przejezdnych wolnobieżnych – nożycowych nadal współpracuje z przedsiębiorstwem wnioskodawcy (pismo pozwanego z 13.06.2022 r.
z załącznikami – k. 91-99).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych pismem z 8 lipca 2022 r. skierował do pozwanego ostateczne wezwanie do zapłaty, w którym wezwał pozwanego do zapłaty należnej na dzień
8 lipca 2022 r. kwoty 85.864,88 zł. Pismo to zostało doręczone pozwanej spółce 14 lipca
2022 r. (ostateczne wezwanie do zapłaty – k. 88, zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 90).

W odpowiedzi na ostateczne wezwanie do zapłaty, pozwany w piśmie z 20 lipca
2022 r. podtrzymał swoje wcześniejsze stanowisko co do niezasadności zwrotu całej kwoty udzielonego dofinansowania oraz wskazał, że jego zdaniem zasadne pozostaje żądanie zwrotu kwoty 5.834,54 zł, odpowiadającej części, w której dofinansowanie nie zostało prawidłowo wykorzystane z uwagi na sprzedać podnośnika przed końcem wymaganego okresu trwałości projektu (pismo pozwanego z 20.07.2022 r. – k. 100-101).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd uznał za wiarygodne obiektywne dowody z wymienionych dokumentów, jako że nie budziły one wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania.

Sąd dał w całości wiarę zeznaniom członka zarządu pozwanej spółki P. S., ponieważ korespondowały one z dowodami z dokumentów, składając się wraz z nimi na logiczną całość tworzącą opisany wyżej stan faktyczny sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Oceniając roszczenia dochodzone pozwem w pierwszym rzędzie wskazać trzeba, że umowa o dofinansowanie z dnia 5 lutego 2019 r. zawarta została przez strony niniejszego postępowania w oparciu o art. 37 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r.
o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r., poz. 1773, z późn. zm.). Z przepisu tego wynika, że środki przewidziane w planie finansowym Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na prewencję wypadkową, przeznacza się na finansowanie działalności związanej z zapobieganiem wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, w szczególności m.in. na dofinansowanie działań skierowanych na utrzymanie zdolności do pracy przez cały okres aktywności zawodowej, prowadzonych przez płatników składek. Dalsze przepisy ustawy stanowią, że Zakład przygotowuje listę rankingową projektów, które uzyskały pozytywną ocenę merytoryczną (art. 37e ust. 8), że dofinansowanie projektu następuje w drodze umowy
o dofinansowanie zawartej między Zakładem a płatnikiem składek w ramach posiadanych przez Zakład środków finansowych na realizację projektu (art. 37e ust. 9) oraz że płatnik składek jest obowiązany do zwrotu przyznanego dofinansowania wraz z odsetkami liczonymi od następnego dnia po przekazaniu środków na rachunek bankowy płatnika składek do dnia ich zwrotu w przypadku: 1) rezygnacji lub odstąpienia od realizacji projektu; 2) niewykonania zobowiązań wynikających z zawartej umowy o dofinansowanie; 3) odmowy poddania projektu kontroli w trakcie jego realizacji lub po jego zakończeniu; 4) realizacji projektu
w sposób niezgodny z wnioskiem o dofinansowanie projektu; 5) wykorzystania dofinansowania niezgodnie z przeznaczeniem (art. 37h).

Na gruncie powołanych wyżej przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz zasady swobody umów wyrażonej w art. 353 ¹ k.c. nie ma przeszkód, by strony umowy o dofinansowanie określiły w niej obowiązki płatnika składek w zakresie utrzymania rezultatów projektu przez pewien okres czasu, co
w przypadku spornej umowy zostało określone jako „okres trwałości Projektu” – stanowiący okres 3 lat, liczony od następnego dnia po dniu zatwierdzenia odbioru projektu przez przedstawiciela Zakładu na podstawie dokonanej przez eksperta oceny końcowej Projektu – jako zgodnej z wnioskiem o dofinansowanie (§ 1 pkt 9 umowy). Takiemu sposobowi określenia trwałości Projektu nie sprzeciwia się żaden przepis prawa ani natura stosunku prawnego łączącego strony. Nie sposób się też doszukać naruszenia zasad współżycia społecznego przez przywołany zapis umowny. Skoro w sprawie niniejszej protokół odbioru Projektu został zatwierdzony (po ocenie końcowej Projektu) przez przedstawiciela ZUS
w dniu 19 lipca 2019 r. (co nie było przedmiotem sporu pomiędzy stronami), to okres trwałości projektu upływał w dniu 19 lipca 2022 r. Nie zasługuje na uwzględnienie stanowisko pozwanego prezentowane w toku procesu, że trzyletni okres trwałości Projektu powinien upływać po 3 latach od dnia zawarcia umowy o dofinansowanie, czyli 5 lutego
2022 r. Pogląd pozwanego nie znajduje oparcia w zawartej przez strony umowie, której zapisy określają jednoznacznie, w jaki sposób winien być liczony okres trwałości Projektu.

W tym kontekście nie budzi wątpliwości, że dokonana przez pozwaną spółkę w dniu
1 marca 2022 r. sprzedaż i przekazanie osobie trzeciej samojezdnego podnośnika nożycowego (...) (...) (...), objętego dofinansowaniem, zostały dokonane w okresie trwałości Projektu, a co za tym idzie ziścił się warunek przewidziany w § 11 ust. 1 pkt 8 umowy, zgodnie z którym Zakład może rozwiązać umowę w trybie bez wypowiedzenia w przypadku, gdy własność środków trwałych lub innych elementów infrastruktury, które zostały zakupione w ramach realizacji projektu, została przeniesiona na inny podmiot.

Nie znalazł natomiast potwierdzenia w materiale dowodowym sprawy zarzut braku uprawnień pracowników pozwanej spółki do obsługi rusztowań budowlano-montażowych, podniesiony przez stronę powodową. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego, pozwana spółka wykorzystując dofinansowanie nabyła dwa rusztowania jezdne (...) (...)
(2 m x 0,75m wys. rob. 7,4 m), które stanowią podesty ruchome o napędzie ręcznym, możliwe do przesuwania na kołach. Ze złożonego do akt pisma podmiotu zajmującego się szkoleniem operatorów oraz serwisem maszyn i urządzeń ( Akademii (...)) wynika, że producent nie kwalifikuje tego rodzaju konstrukcji prawnie do żadnej z grupy podestów ani rusztowań budowlanych, składanie konstrukcji odbywa się na podstawie instrukcji obsługi załączonej przy sprzedaży, a nie kombinacji elementów koniecznych w użyciu przy montażu rusztowań stałych budowlanych. Pozwana spółka przedstawiła nadto dokumenty,
potwierdzające ukończenie przez jej pracownika szkolenia operatora podestów ruchomych przejezdnych kat. IP oraz rusztowań jezdnych i nabycie uprawnień do obsługi takich urządzeń. Strona powodowa nie wykazała natomiast, żeby do obsługi tych spornych konstrukcji potrzebne były jakieś inne, dodatkowe uprawnienia. W konsekwencji powód nie udowodnił, żeby brak uprawnień pracowników pozwanego do obsługi w/w rusztowań jezdnych stanowić mógł uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o dofinansowanie.

W ocenie Sądu, przewidziana w § 11 ust. 1 pkt 8 umowy podstawa do rozwiązania umowy o dofinansowanie, polegająca na przeniesieniu na inny podmiot własności środków trwałych, uprawniała Zakład Ubezpieczeń Społecznych do wypowiedzenia umowy jedynie
w części dotyczącej samojezdnego podnośnika nożycowego (...) (...) (...), który został przeniesiony na inny podmiot w okresie trwałości Projektu, z naruszeniem obowiązku umownego. We wniosku o dofinansowanie zostały podane wartości środków trwałych, podlegających nabyciu z dofinansowaniem 80%, odrębnie w odniesieniu do każdego z tych środków. Możliwe jest zatem określenie, w jakiej części umowa nie została prawidłowo wykonana przez pozwanego i w jakiej części nie zostały osiągnięte rezultaty danego projektu. Ani z treści 37h ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, ani z treści § 11 ust. 1 pkt 8 umowy
o dofinansowanie nie wynika, że umowa powinna być rozwiązana w całości, nawet jeżeli naruszenie obowiązków umownych przez beneficjenta dofinansowania dotyczy tylko części przedmiotów, które zostały nabyte z dofinansowaniem.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 października 2015 r. sygn. akt I CSK 878/14, przywołanym przez stronę pozwaną, że realizacja programów pomocowych nie powinna prowadzić do nieracjonalnej gospodarki przedsiębiorcy, wymuszanej obawą o utratę całego dofinansowania, nawet w tej części, w której dofinansowanie to zostało prawidłowo wykorzystane i zarówno dany przedsiębiorca, jak i gospodarka krajowa w ogólności osiągnęły cel, któremu służyła udzielona pomoc. W związku z tym Sąd stoi na stanowisku, że umowa o dofinansowanie, na skutek oświadczenia złożonego przez powoda, została skutecznie rozwiązana jedynie
w odniesieniu do samojezdnego podnośnika nożycowego (...) (...) (...), który
w okresie trwałości Projektu został przeniesiony na inny podmiotu. Co tego środka trwałego nie zostały zrealizowane cele projektu, w postaci podniesienia bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników przez wskazany w umowie okres czasu (okres trwałości Projektu). Cele projektu zostały osiągnięte natomiast co do pozostałych środków trwałych, których nabycie zostało objęte dofinansowaniem i które służyły pracownikom pozwanej spółki w całym okresie trwałości Projektu.

Pozwana spółka powinna zatem zwrócić otrzymaną pomoc finansową w części, która została przeznaczana na nabycie wskazanego podnośnika nożycowego. Cena nabycia tego podnośnika wynosiła 48.909,21 zł, dofinansowanie wynosiło 80% ceny nabycia, czyli 39.127,37 zł. Pozwany winien zwrócić powyższą kwotę powodowi, w wyniku skutecznego rozwiązania umowy o dofinansowanie w tej części.

W ocenie Sądu dalszego ograniczenia obowiązku zwrotu dofinansowania nie uzasadnia art. 5 k.c., gdyż żądanie zwrotu dofinansowania w odniesieniu do wskazanej kwoty nie może być ocenione jako nadużycie prawa przez powoda, ze względu na naruszenie zasad współżycia społecznego. Podkreślić trzeba, że powód udzielając dofinansowania dysponował środkami publicznymi, co uzasadnia stosowanie restrykcyjnych zasad rozliczeń finansowanych nimi wydatków. Pozwany, jako przedsiębiorca, powinien mieć świadomość konieczności ścisłego stosowania się do jasnych zapisów umowy, zakazujących przenoszenia na inny podmiot środków trwałych, zakupionych z dofinansowaniem ze środków publicznych, przez okres wskazany w umowie o dofinansowanie. Dlatego pozwany nie może skutecznie powoływać się na art. 5 k.c. w celu odparcia roszczenia powoda o zwrot dofinansowania w zakresie środka trwałego, sprzedanego na kilka miesięcy przed upływem okresu trwałości projektu.

Oprócz wskazanej kwoty dofinansowania wynoszącej 39.127,37 zł, pozwana spółka winna zwrócić powodowi, stosownie do zapisów art. 37h cytowanej już ustawy oraz § 11 ust. 2 umowy o dofinansowanie, odsetki ustawowe liczone od następnego dnia od odpowiednio otrzymania I albo II transzy dofinansowania, do dnia zwrotu dofinansowania. Kwota podlegająca zwrotowi z I transzy dofinansowania, wypłaconej 15 lutego 2019 r., wynosi 1.782,22 zł. Skapitalizowane odsetki ustawowe od tej kwoty za okres od 16 lutego 2019 r. do 5 grudnia 2022 r. wynoszą 497,01 zł. Kwota podlegająca zwrotowi z II transzy dofinansowania, wypłaconej 14 sierpnia 2019 r., wynosi 37.345,15 zł. Skapitalizowane odsetki ustawowe od tej kwoty za okres od 15 sierpnia 2019 r. do 5 grudnia 2022 r. wynoszą 9.125,60 zł. Suma podlegająca zasądzeniu na rzecz powoda z tytułu zwrotu dofinansowania
i skapitalizowanych odsetek wynosi zatem łącznie 48.749,98 zł. Od tej sumy należą się powodowi dalsze odsetki ustawowe za opóźnienie, stosownie do art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz art. 482 k.c., od dnia następnego po dniu wniesienia pozwu, zgodnie z żądaniem.

Pozwany niezasadnie zarzucił przedawnienie roszczeń powoda. Termin przedawnienia roszczenia z tytułu zwrotu dofinansowania wynosi sześć lat, a termin przedawnienia roszczenia o odsetki (jako roszczenia o świadczenia okresowe) – trzy lata; jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowi, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata (art. 118 k.c.). Umowa o dofinansowanie zostało rozwiązana skutecznie (w opisanej wyżej części) z dniem 23 maja 2022 r., kiedy to pozwanemu zostało doręczone oświadczenie powoda o rozwiązaniu umowy. Wtedy to wymagalne stało się roszczenie o zwrot (części) dofinansowania. Odsetki od transz dofinansowania podlegających częściowemu zwrotowi liczone były w niniejszej sprawie najwcześniej od 16 lutego 2019 r. Wniesienie pozwu w niniejszej sprawie, która to czynność przerwała bieg przedawnienia zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c., nastąpiło 5 grudnia 2022 r. Przed tą datą nie upłynął termin przedawnienia roszczeń powoda dochodzonych pozwem,
w żadnej części.

Z tych wszystkich przyczyn, Sąd na podstawie powołanych przepisów w pkt. I sentencji wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 48.749,98 zł wraz
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty, zaś w pkt. II sentencji wyroku oddalił powództwo w pozostałej części.

Orzekając o kosztach postępowania w pkt. III sentencji wyroku, Sąd na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. stosunkowo rozdzielił je pomiędzy stronami, odpowiednio do wyniku sprawy.
Z dochodzonej kwoty 89.548,22 zł, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 48.749,98 zł, zatem powód wygrał sprawę w 54,44%, a przegrał w 45,56%. Strony powinny zatem ponieść koszty procesu w następujących udziałach: powód w 45,56%, pozwany
w 54,44%. Koszty obydwu stron stanowi w niniejszej sprawie wynagrodzenie ich pełnomocników procesowych w stawce 5.400 zł, ustalonej na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1935). Suma kosztów obydwu stron wyniosła zatem 10.800 zł. Pozwany, stosownie do wyniku sprawy, powinien pokryć koszty procesu w wysokości 5.879,52 zł (54,44% z 10.800 zł), a poniósł koszty w wysokości 5.400 zł. Wobec tego pozwany powinien zwrócić powodowi część poniesionych przez powoda kosztów procesu w kwocie 479,52 zł.

Nieuiszczone koszty sądowe z tytułu opłaty sądowej od pozwu, od której powód był zwolniony z mocy ustawy, wynosiły 4.478 zł. Stosownie do wyniku sprawy, Sąd w pkt. IV sentencji wyroku na podstawie 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych kwotę 2.437,82 zł (54,44% z 4.478 zł).