Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

(sporządzone na skutek wniosku obrońcy skazanego)

A. S. wystąpił z wnioskiem o wydanie wyroku łącznego (wniosek – k. 4-6). Skazany wnosił o połączenie kar wymierzonych wyrokami:



Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie w sprawie VIII K 270/14,



Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie w sprawie VIII K 675/14,



i Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie XII K 105/15

oraz wymierzenie kary łącznej 8 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Skazany wniósł o doprowadzenie go na rozprawę w przedmiocie wydania wyroku łącz­nego. Jego wniosek nie został uwzględniony – skazanemu wyznaczono obrońcę z urzędu.

Na rozprawie obrońca skazanego przyłączyła się do wniosku skazanego wnosząc o połą­czenie wskazanych przez niego kar i wymierzenie kary łącznej 8 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Natomiast Prokurator wskazując na zasadność stosowania przepisów kodeksu kar­nego obowiązujących od dnia 1 lipca 2015r. wnosił o połączenie kar wymierzonych wyroka­mi wskazanymi przez A. S. we wniosku, ale domagał się orzeczenia kary łącznej 11 lat pozbawienia wolności (k. 64-65).

Rozpoznając wniosek skazanego Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. S. dotychczas został czterokrotnie skazany wyrokami różnych sądów na kary pozbawienia wolności i inne kary. W zakresie niezbędnym do wydania wyroku łącz­nego ustalono, że został skazany wyrokami:

1.  Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z dnia 11 czerwca 2014r. (sygn. akt VIII K 80/14) za czyn z art. 292 § 1 kk popełniony w bliżej nieokreślonym czasie, nie wcześniej niż od dnia 1 stycznia 2014r. i nie później niż do dnia 24 stycz­nia 2014r. na karę 3 miesięcy ograniczenia wolności polegającej na świadczeniu nieod­płatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin miesięcznie, na której poczet zaliczono okres zatrzymania od dnia 24 stycznia 2014r. do dnia 25 stycz­nia 2014r.

Kara ograniczenia wolności została wykonana.

(k. 44 – odpis wyroku; k. 45-46 – informacja o wykonaniu kary)

2.  Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z dnia 2 września 2014r. (sygn. akt VIII K 270/14) za czyn z art. 280 § 1 kk w zb. z art. 158 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk popełniony dnia 19 marca 2014r. na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunko­wym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat próby.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie postanowieniem wydanym dnia 28 lipca 2016r. (sygn. akt VIII Ko 1279/16) zarządził wykonanie warunkowo zawieszo­nej kary pozbawienia wolności, na której poczet zaliczył okres tymczasowego aresztowa­nia od dnia 21 marca 2014r. do dnia 3 kwietnia 2014r.

Kara pozbawienia wolności oczekuje na wprowadzenie do wykonania od dnia 13 sierp­nia 2024r. – jej koniec obliczono na dzień 31 lipca 2026r.

(k. 48-50 – odpis wyroku; k. 51 – odpis postanowienia)

3.  Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z dnia 15 grudnia 2014r. (sygn. akt VIII K 675/14) za czyn z art. 278 § 1 kk popełniony dnia 22 lipca 2014r. na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat próby.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie postanowieniem wydanym dnia 28 lipca 2016r. (sygn. akt VIII Ko 1276/16) zarządził wykonanie warunkowo zawieszo­nej kary pozbawienia wolności. Na jej poczet zaliczył okres zatrzymania dnia 20 wrześ­nia 2014r., dnia 21 września 2014r. i dnia 22 września 2014r..

Kara pozbawienia wolności oczekuje na wprowadzenie do wykonania od dnia 17 sierp­nia 2023r. – jej koniec obliczono na dzień 13 sierpnia 2024r.

(k. 53 – odpis wyroku; k. 54 – odpis postanowienia)

4.  Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 1 października 2015r. (sygn. akt XII K 105/15) utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 maja 2016r. (sygn. akt II AKa 67/16) za:

a)  czyn z art. 280 § 2 kk w zb. z art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk popełniony w dniu 14 lutego 2015r. na karę 8 lat pozbawienia wolności,

b)  czyn z art. 157 § 2 kk popełniony w dniu 14 lutego 2015r. na karę 1 roku pozbawienia wolności,

gdzie za zbiegające się czyny wymierzono karę łączną 8 lat i 6 miesięcy pozbawienia wol­ności; na jej poczet zaliczono okres tymczasowego aresztowania od dnia 14 lutego 2015r. do dnia 1 października 2015r..

Skazany następnie odbywał karę łączną pozbawienia wolności do dnia 22 grudnia 2015r. i aktualnie ja odbywa od dnia 28 grudnia 2015r. – jej koniec obliczono na dzień 17 sierp­nia 2023r.

(k. 57-59, 60-61 – odpisy wyroków)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie znajdujących się w aktach spra­wy na przywołanych powyżej kartach odpisów wyroków i postanowień, jak również informacji o karalności skazanego (k. 26-27), opinii o skazanym (k. 28-32), wydruków z sys­temu N. (k. 6-16) i innych dokumentów z akt sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Jakkolwiek obrońca skazanego domagała się sporządzenia uzasadnienia jedynie odnośnie wymiaru kary – Sąd dla zupełności wywodu sporządził uzasadnienie całości orzeczenia.

Dnia 1 lipca 2015r. weszła w życie nowelizacja kodeksu karnego – zmianie uległy m. in. przepisy określające zasady łączenia kar. Ustawodawca odszedł od konstrukcji zbie­gu przestępstw (dotychczasowy art. 85 kk) na rzecz zasady łączenia kar podlegających wykonaniu (art. 85 § 2 kk po nowelizacji).

Art. 19 ust. 1 Ustawy z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015r., poz. 396) stanowi, że przepisów rozdziału IX kodeksu karnego w nowym brzmieniu nie stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem 1 lipca 2015r., chyba że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z pra­womocnym skazaniem po dniu wejścia w życie nowelizacji.

W piśmiennictwie wskazuje się (J. Majewski, Kodeks karny. Komentarz do zmian 2015, Warszawa 2015, s. 544-545), że przepis art. 19 ust. 1 Ustawy nowelizującej wprowadza unor­mowanie szczególne w stosunku do art. 4 § 1 kk. W myśl ogólnej zasady kodeksowej, normu­jącej kwestię kolizji ustaw w czasie, ustanowionej w art. 4 § 1 kk, łącząc po wejściu w życie noweli z dnia 20 lutego 2015r. węzłem kary łącznej kary prawomocnie orzeczone przed wejś­ciem w życie tej noweli należałoby stosować ustawę nową (czyli przepisy rozdziału IX ko­deksu karnego w brzmieniu nadanym nowelą), a ustawę obowiązującą poprzednio (przepisy rozdziału IX w dotychczasowym brzmieniu), tylko wtedy, gdyby była ona względniejsza dla sprawcy. Przepis art. 19 ust. 1 noweli lutowej wprowadza odstępstwo od tej zasady. Wyraża się ono w tym, że w rozważanym zakresie wyłącza się stosowanie ustawy nowej do kar pra­womocnie orzeczonych przed dniem jej wejścia w życie z tym, że owo wyłączenie nie obej­muje wypadków, w których zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawo­mocnym skazaniem już po tym dniu.

W tożsamy sposób wypowiedział się Włodzimierz Wróbel (Włodzimierz Wróbel [w:] Włodzimierz Wróbel (red.), Nowelizacja prawa karnego 2015. Komentarz, Kraków 2015, s. 912, 914-915 – tezy 19.49 i 19.53-54). Autor ten wskazał, iż gdy wszystkie przestępstwa zo­stały popełnione przed dniem 1 lipca 2015r. oraz przed tą datą orzeczono prawomocnie kary za te przestępstwa wyraźne uregulowanie ustawy nowelizującej (art. 19 ust. 1) wyłącza moż­liwość stosowania kodeksu karnego w nowym brzmieniu. Wyrok łączny winien być wydany na podstawie dotychczasowych przepisów o karze łącznej. Ale we wszystkich wypadkach, które nie spełniają kryterium popełnienia czynów i prawomocnych skazań przed dniem 1 lipca 2015r. do orzekania kary łącznej znajdzie zastosowanie reguła z art. 4 § 1 kk : sąd ustalając, że doszło do zbiegu przestępstw (stara regulacja) lub zbiegu kar (nowa regulacja) będzie musiał ocenić, którą ustawę zastosować w zakresie ewentualnego orzeczenia kary łącznej kierując się kryterium ustawy względniejszej. W ustabilizowanym orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowana jest teza, iż art. 4 § 1 kk w zakresie orzekania kary łącznej obejmuje wszelkie zmiany ustawodawcze, jakie nastąpiły pomiędzy czasem popełnienia przestępstw i czasem wydania rozstrzygnięcia o karze łącznej (w wyroku łącznym, jak w wy­roku skazującym). Orzecznictwo to ukształtowało się na gruncie art. 89 § 1a, który wszedł w życie dnia 8 czerwca 2010r. Przepis ten dopuścił możliwość łączenia kar pozbawienia wol­ności orzeczonych z warunkowym zawieszeniem wykonania i orzeczenia w ich miejsce bez­względnej kary pozbawienia wolności. Przed tą datą powszechnie przyjmowano w orzecz­nictwie, że w sytuacji, gdyby po połączeniu takich kar nie zachodziły warunki do orzeczenia warunkowego zawieszenia kary łącznej, brak jest podstaw do łączenia takich kar. Po wejściu w życie art. 89 § 1a kk przyjęto w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że nowa regulacja – na mocy art. 4 § 1 kk – ma zastosowanie tylko do kar orzeczonych za czyny popełnione po dniu 7 czerwca 2010r. (np. wyrok SN z dnia 8.11.2011r., IV KK 171/11, Lex nr 1044052).

Wynik przytoczonego wywodu jest następujący: nawet gdyby do prawomocnego orze­czenia kar za przestępstwa popełnione przed dniem 1 lipca 2015r. doszło już po tej dacie, to bez względu na to, na podstawie jakiej ustawy kary te orzeczono (kodeks karny w brzmieniu sprzed lub po dniu 1 lipca 2015r.) możliwe będzie orzeczenie kary łącznej za te przestępst­wa albo na podstawie ustawy nowej, albo poprzednio obowiązującej. Stosowanie kryte­rium ustawy względniejszej w rozumieniu art. 4 § 1 kk w odniesieniu do orzekania kary łącz­nej nie różni się niczym od innych przypadków, w których sąd musi dokonać tej oceny (to jest, gdy wprost orzeka o zasadach odpowiedzialności karnej). Stosowanie kryterium ustawy względniejszej polega na porównaniu konsekwencji, jakie hipotetycznie zostałyby orze­czone na gruncie jednej i drugiej ustawy oraz przy stosowaniu wszystkich jej regulacji. Ustawą względniejszą jest ustawa, która przewiduje łagodniejsze konsekwencje w kon­kretnym wypadku.

AdrianSobolewski wszystkich przypisanych mu przestępstw dopuścił się przed dniem 1 lipca 2015r. Niemniej ostatni z wyroków uprawomocnił się po tej dacie ( notabene został też po niej wydany). Chodzi o wyrok:



[ 4.] Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 1 października 2015r. (sygn. akt XII K 105/15)
(prawomocny dnia 11 maja 2016r.).

Dlatego połączenie kar mogło nastąpić na podstawie przepisów obowiązujących od dnia 1 lipca 2015r. Jednocześnie Sąd był obowiązany badać, czy przepisy obowiązujące up­rzednio nie są względniejsze dla skazanego.

Stosownie do brzmienia art. 85 kk ( po nowelizacji) jeżeli sprawca popełnił dwa lub wię­cej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łącze­niu, sąd orzeka karę łączną (§ 1). Podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i pod­legające wykonaniu , z zastrzeżeniem art. 89, w całości lub w części kary lub kary łączne za przestępstwa, o których mowa w § 1 (§ 2).

Łączeniu ze sobą podlegają kary tego samego rodzaju. Dopuszczalne jest również połą­czenie kary pozbawienia wolności oraz kary ograniczenia wolności i wymierzenie kary łącz­nej według zasad przewidzianych w art. 87 §§ 1 i 2 kk. Połączeniu podlega też kara bez­względna pozbawienia wolności i kara pozbawienia wolności wymierzona z warunkowym za­wieszeniem jej wykonania (art. 89 §§ 1-1b kk).

Art. 86 § 1 kk stanowi, że Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 sta­wek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 20 lat pozbawienia wolności; karę pozbawienia wolności wymierza się w miesiącach i latach. W przypadku łączenia kar grzy­wny sąd określa na nowo wysokość stawki dziennej, kierując się wskazaniami określonymi w art. 33 § 3; wysokość stawki dziennej nie może jednak przekraczać najwyższej ustalonej poprzednio (art. 86 § 2 kk). Jeżeli chociażby jedna z podlegających łączeniu grzywien jest wymierzona kwotowo, karę łączną grzywny wymierza się kwotowo (art. 86 § 2a kk). Zasady te stosuje się odpowiednio, jeżeli przynajmniej jedną z kar podlegających łączeniu jest już orzeczona kara łączna (art. 86 § 4 kk).

W tym miejscu wypunktować należało, że z dniem 1 lipca 2015r. uchylony został art. 92 kk, który stanowił: wydaniu wyroku łącznego nie stoi na przeszkodzie, że poszczególne kary wymierzone za należące do ciągu przestępstw lub zbiegające się przestępstwa zostały już w całości albo w części wykonane; przepis art. 71 § 2 stosuje się odpowiednio. Z zestawienia uchylenia art. 92 kk i obecnej treści art. 85 § 2 kk wynika jasno, że obecnie w optyce sądu wydającego wyrok łączny pozostają wyłącznie kary podlegające wykonaniu. Przez tako­we należy rozumieć:



kary wykonywane na moment wydania wyroku łącznego (np. aktualnie wykonywana ka­ra pozbawienia wolności lub kara ograniczenia wolności w formie określonej w art. 34 § 1a pkt 1) kk, gdzie skazany jest w trakcie wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne),



kary oczekujące na wprowadzenie do wykonania (np. kolejne kary pozbawienia wolnoś­ci).

Z regulacji procesowych przywołać wypada, iż sąd orzeka karę łączną: 1) w wyroku ska­zującym – w odniesieniu do kar wymierzonych za przypisane oskarżonemu tym wyrokiem przestępstwa, 2) w wyroku łącznym – w pozostałych wypadkach (art. 568a § 1 kpk). Zgodnie zaś z treścią art. 569 § 1 kpk jeżeli zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej w stosunku do osoby, którą prawomocnie skazano lub wobec której orzeczono karę łączną wyrokami róż­nych sądów, właściwy do wydania wyroku łącznego jest sąd, który wydał ostatni wyrok ska­zujący lub łączny w pierwszej instancji, orzekający kary podlegające łączeniu. Jeżeli w pierw­szej instancji orzekały sądy różnego rzędu, wyrok łączny wydaje sąd wyższego rzędu (art. 569 § 2 kpk).

Przechodząc zaś do analizy dotychczasowych skazań A. S. : bada­nie informacji o karalności, akt spraw jednostkowych, informacji przekazanych przez sądy wyrokujące i danych z systemu ewidencyjnego Centralnego Zarządu Służby Więziennej (sys­tem N. ) doprowadziło do następujących wniosków w zakresie wykonania kar wymie­rzonych poszczególnymi wyrokami:



[ 1.] Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie
z dnia 11 czerwca 2014r. (sygn. akt VIII K 80/14)
(kara ograniczenia wolności została wykonana);



[ 2.] Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie
z dnia 2 września 2014r. (sygn. akt VIII K 270/14)
( kara pozbawienia wolności
oczekuje na wprowadzenie do wykonania);



[ 3.] Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie
z dnia 15 grudnia 2014r. (sygn. akt VIII K 675/14)
( kara pozbawienia wolności
oczekuje na wprowadzenie do wykonania);



[ 4.] Sąd Okręgowy w Warszawie
z dnia 1 października 2015r. (sygn. akt XII K 105/15)
( kara pozbawienia wolności aktualnie wykonywana).

Przeprowadzona analiza doprowadziła do konstatacji, że łączeniu podlegać będą (ja­ko podlegające wykonaniu) kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokami opisanymi w punktach [ 2.], [ 3.] i [ 4.], to jest:



[ 2.] kara 2 lat pozbawienia wolności wymierzona wyrokiem
Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie
z dnia 2 września 2014r. (sygn. akt VIII K 270/14),



[ 3.] kara 1 roku pozbawienia wolności wymierzona wyrokiem
Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie
z dnia 15 grudnia 2014r. (sygn. akt VIII K 675/14),



[ 4.] kara łączna 8 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności wymierzona wyrokiem

Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 1 października 2015r. (sygn. akt XII K 105/15).

Tutaj należało zaakcentować, że w myśl znowelizowanych przepisów łączeniu podlegają kary łączne (o ile takowe zostały orzeczone w wyrokach jednostkowych), a nie tylko kary jednostkowe. Innymi słowy rozwiązanie wprowadzone przez ustawodawcę w art. 86 § 4 kk w zw. z art. 86 § 1 kk zgodne jest z tzw. teorią śladu, która aż do dnia 1 lipca 2015r. była odrzucana przez judykaturę.

Należało odnieść się też do art. 85 §§ 3-3a kk. Przepisy te (od dnia 15 kwietnia 2016r.) stanowią: jeżeli po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania kary lub kary łącznej sprawca popełnił przestępstwo, za które orzeczono karę tego samego rodzaju lub inną podle­gającą łączeniu, orzeczona kara nie podlega łączeniu z karą odbywaną w czasie popełnienia czynu oraz jeżeli kara wykonywana lub orzeczona, o której mowa w § 3, stanie się następnie podstawą orzeczenia kary lub kar łącznych, zakaz łączenia kar odnosi się również do tej kary lub kar łącznych. Nie stwierdzono, by skazany w okresie odbywania którejkolwiek kary do­puścił się kolejnego przestępstwa. Zatem nie zrealizowała się negatywna przesłanka łączenia kar przewidziana w zacytowanych przepisach.

Orzekając karę łączną pozbawienia wolności w punkcie 1. wyroku Sąd kierował się dy­rektywami określonymi w art. 85a kk oraz zastosował tzw. zasadę asperacji (zasadę miesza­ną), stosownie do oceny stopnia związku podmiotowego, przedmiotowego i czasowego łączą­cego poszczególne przestępstwa.

Zauważyć trzeba, że od dnia 1 lipca 2015r. ustawodawca wprowadził nowy przepis – art. 85a kk – o brzmieniu orzekając karę łączną, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim cele za­pobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także pot­rzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Jego wprowadzenie zos­tało ocenione pozytywnie, bowiem dotychczas w polskich ustawach karnych bardzo brakowa­ło przepisu określającego tzw. ogólne dyrektywy wymiaru kary łącznej (J. Majewski, op. cit., s. 306). Z rozważań przywołanego komentatora ( ibidem, s. 308) należy przyłączyć się do pog­lądu, że partykuła przede wszystkim eksponuje w art. 85a kk cele zapobiegawcze i wychowaw­cze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, to wyróżnia je w stosunku do potrzeb w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. W rezultacie przepis ten usta­nawia osobny, zamknięty katalog ogólnych dyrektyw wymiaru kary łącznej (odrębny od katalogu z art. 53 kk) składający się z dwóch dyrektyw: dyrektywy prewencji indywidualnej (szczególnej) oraz dyrektywy prewencji generalnej (ogólnej), a jednocześnie wyznacza, że pierwsza z nich ma być dyrektywą wiodącą.

Akceptując przywołany pogląd należało się zastanowić, czy ukonstytuowanie w art. 85a kk ogólnych dyrektyw wymiaru kary łącznej dezaktualizowało dotychczasową praktykę ok­reślania jej wysokości w zależności od oceny nasilenia związku przedmiotowego, podmioto­wego i czasowego spajającego przestępstwa, za które wymierzono kary podlegające łączeniu. W tym aspekcie należało przyznać, że uzależnienie ukształtowania kary łącznej na zasadzie absorpcji, asperacji lub kumulacji od istnienia (lub braku) związku przedmiotowego, podmio­towego i czasowego przestępstw nie wynikało wprost z żadnego z przepisów kodeksu kar­nego (wcześniej kodeksu karnego z 1969 roku), ale było wynikiem dorobku doktryny i judy­katury. Zarazem i komentatorzy, i sądy wskazywały, że to właśnie wymogi prewencji indywi­dualnej i generalnej przemawiają by wymiar kary łącznej uzależniać od oceny nasilenia związku przedmiotowego, podmiotowego i czasowego spajającego konkretne przestępstwa. Dlatego w ocenie Sądu Okręgowego treść art. 85a kk jedynie potwierdza trafność do­tychczasowych rozwiązań orzeczniczych dotyczących zasad kształtowania kary łącznej (tak samo P. Kozłowska-Kalisz [w:] M. Mozgawa (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warsza­wa 2015, teza 1 in fine do art. 85a kk). W rezultacie w rozważaniach odnoszących się do wy­sokości wymierzonej skazanemu kary łącznej uprawnione było odwołanie się do orzeczeń od­noszących się do poprzednio obowiązującej regulacji zagadnienia kary łącznej (chociaż ope­rowały one pojęciem zbiegu realnego).

W orzecznictwie wskazuje się, że zasada absorpcji (najkorzystniejsza z możliwych) znaj­duje zastosowanie tylko w tych wypadkach, gdy zachodzi ścisły związek podmiotowy i przed­miotowy między pozostającymi w zbiegu przestępstwami sprawiający, że granica pomiędzy zbiegiem pomijalnym i zbiegiem realnym nie jest wyraźnie zarysowana. Przez związek pod­miotowo-przedmiotowy rozumie się głównie podobieństwo rodzajowe zbiegających się prze­stępstw, motywację i czas popełnienia każdego z nich (por. wyrok SA w Krakowie z dnia 2.07.1992r., II AKr 117/92, KZS 1992/3-9/50). Charakter więzi zachodzących między pozos­tającymi w realnym zbiegu przestępstwami, objawiającej się zwartością czasową, ale i popeł­nieniem czynów powiązanych ze sobą wspólnym zamiarem czy ciągiem działań sprawcy sprawia, że przy tego typu sytuacjach zaciera się indywidualny charakter poszczególnych przestępstw, a ponownej oceny wymaga całe zjawisko, na które złożyły się wszystkie przypi­sane czyny. Dopiero taka sytuacja może prowadzić do zastosowania pełnej absorpcji (wyrok SA w Gdańsku z dnia 5.11.1998r., II AKa 260/98, Biul. SA w Gdańsku 1999/1/108). Podob­nie Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 8 marca 2001r. (II AKa 59/01, Prok. i Pr. 2002/3/21) zauważył, że zasadę absorpcji stosuje się, gdy przestępstwa objęte realnym zbie­giem w liczbie nie więcej niż dwa wskazują na bliską więź przedmiotową i podmiotową, są jednorodzajowe i popełnione zostały w bliskim związku czasowym i miejscowym, stanowiąc jeden zespół zachowań sprawcy, objęty jednym planem, mimo godzenia w różne dobra oso­biste. Całkowitą absorpcję można zastosować albo wtedy, gdy wszystkie czyny wykazują bardzo bliską więź podmiotową i przedmiotową, albo orzeczone za niektóre z czynów kary są tak minimalne, że w żadnym stopniu nie mogłyby rzutować na karę łączną, albo też istnieją jakieś inne szczególne okoliczności dotyczące osoby skazanego (wyrok SA we Wrocławiu z dnia 14.03.2012r., II AKa 51/12, Lex nr 1143438). Absorpcja czy wymierzenie kary łącznej zbliżonej w swojej wysokości do najsurowszej kary jednostkowej jest uzasadnione w sposób szczególny w dwóch przypadkach: zbiegu bardzo poważnego przestępstwa z przestępstwem lub przestępstwami wyraźnie mniej groźnymi oraz w sytuacji, gdy przyjęcie wielu przes­tępstw zamiast jednego jest merytorycznie wątpliwe ze względu na nieostrość kryteriów jed­ności czynu czy przestępstwa, tzn. gdy między przestępstwami istnieje ścisły związek rze­czowy, np. objęcie jednym planem działania, choć art. 12 kk nie znalazł zastosowania. Nadto wymiar kary łącznej w oparciu o zasadę absorpcji może mieć miejsce w takich przypadkach, gdy z dwóch lub więcej przestępstw pozostających w zbiegu jedno dominuje w ocenie całości zdarzenia lub gdy związek czasowo-przestrzenny między nimi jest ścisły (wyrok SA w War­szawie z dnia 22.10.2015r., II AKa 307/15, Lex nr 1940502).

W węźle utworzonym w punkcie 1. wyroku połączono dwie kary jednostkowe wymie­rzone za:



czyn z art. z art. 280 § 1 kk w zb. z art. 158 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk popełniony dnia 19 marca 2014r. na szkodę P. B. i K. G. [ 2.],



czyn art. 278 § 1 kk popełniony dnia 22 lipca 2014r. na szkodę K. M. [ 3.]

oraz karę łączną, której podstawą były kary jednostkowe wymierzone za czyny popełnione dnia 14 lutego 2015r.:



art. 280 § 2 kk w zb. z art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk na szkodę D. R.­kiego [ 4.a)]



i art. 157 § 2 kk na szkodę M. B. [ 4.b)].

A. S. dopuszczał się przestępstw przeciwko mieniu, ale również przeciwko życiu i zdrowiu. Były to czyny popełnione na szkodę różnych pokrzywdzonych, a bliskość czasowa łączyła wyłącznie przestępstwa dokonanie dnia 14 lutego 2015r. (niemniej osoby pokrzywdzone były inne). A. S. dopuszczał się przestępstw w perspektywie czasowej blisko jednego roku. Toteż czyny (za które połączono kary) nie cechowały się tak bliskim związkiem podmiotowym, przedmiotowych i czasowym, który ewentualnie uzasad­niłby wymierzenie kary łącznej na zasadzie absorpcji (lub zbliżonej do absorpcji).

Popełnienie przestępstw podobnych w bliskich odstępach czasu uzasadnia znaczną absor­pcję w wymiarze kary łącznej, ale dopuszczenie się ich na szkodę różnych pokrzywdzonych – odstąpienie od absorpcji pełnej na rzecz częściowej kumulacji, gdyż oznacza niekompletność kryteriów ścisłego związku przedmiotowego i podmiotowego zbiegających się realnie przes­tępstw (por. wyrok SA w Krakowie z dnia 7.03.1991r., II AKr 15/91, KZS 1991/3/12). Tak samo częściowa kumulacja jest uzasadniona w przypadku popełnienia przestępstw jednoro­dzajowych, nawet na szkodę tego samego pokrzywdzonego, ale w znacznych odstępach cza­sowych bądź bliższych czasowo, ale na szkodę różnych pokrzywdzonych. Dostrzegając spec­jalizację skazanego A. S. w dokonywaniu przestępstw przeciwko mieniu – nie można przyjąć, że podobieństwo popełnianych przestępstw zawsze stanowi okoliczność łagodzącą. Raczej świadczy o niepoprawności sprawcy i jego konsekwencji, czy wręcz pre­medytacji w dążeniu do łamania porządku prawnego (postanowienie SN z dnia 5.01.2011r., II KK 172/10, OSNKW 2011/2/13).

Normy prawa karnego materialnego określają w sposób ogólny zasady orzekania kary łącznej. Nie zawierają one nakazu kierowania się wyłącznie dyrektywą pełnej absorpcji w od­niesieniu do każdego skazanego. Skoro z przepisów nie wynika obowiązek kształtowania wy­miaru kary łącznej przy zastosowaniu tylko jednej dyrektywy, najbardziej korzystnej dla ska­zanego, to posłużenie się zasadą częściowego pochłaniania nie może stanowić jakiegokolwiek naruszenia prawa materialnego (por. wyrok SN z dnia 17.05.2000r., IV KKN 39/99, Lex nr 51104).

Łącząc wskazane wyżej kary Sąd uprawniony był do ukształtowania kary łącznej w gra­nicach od 8 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności (minimum wyznaczone przez karę łączną wymierzoną w sprawie opisanej w punkcie [ 4.]) do 11 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności (suma kar ze spraw z punktów [ 2.] i [ 3.] oraz kary łącznej ze sprawy z punktu [ 4.]). Sąd orzekł karę łączną 10 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności w górnej połowie powstałego przedziału. Decydującym kryterium były odstępy między poszczególnymi czynami, ich róż­norodzajowość, brak tożsamości osób pokrzywdzonych oraz zachowanie A. S.­kiego w zakładzie karnym.

Opinia o skazanym (k. 28-32) wskazuje na ledwo poprawny przebieg procesu resocjali­zacji. Skazany wykazuje istotne cechy demoralizacji, z trudem kontrolowaną postawę buntu oraz opozycji przeciwko uznawanym wzorcom zachowań i autorytetom. Skazany karę poz­bawienia wolności odbywa w systemie programowanego oddziaływania. W związku ze zdiagnozowanym uzależnieniem mieszanym, osadzony został objęty oddziaływaniami terape­utycznymi dla osób uzależnionych od środków odurzających lub psychotropowych. Osadzony odbywał terapię w drugiej połowie 2016 roku. Ukończył program podstawowej psychoterapii uzależnienia w formie programu ograniczonego do zajęć edukacyjnych: zdobył wiedzę i miał możliwość przyjrzenia się różnym aspektom swojego funkcjonowania w związku z uzależnie­niem. A. S. miał świadomość, że istnieje u niego problem z zażywaniem sub­stancji, po terapii nieco wyraźniej identyfikuje objawy uzależnienia i straty wynikające z uży­wania środków psychoaktywnych, ale jeszcze znacznie minimalizuje, racjonalizuje i im za­przecza. Z opinii wynika, że zachowanie A. S. w warunkach izolacji wię­ziennej było zmienne i niestabilne. Skazany okresowo narusza obowiązującą w jednostkach penitencjarnych dyscyplinę oraz porządek. Posiada skłonność do lekceważenia powszechnie obowiązujących unormowań legislacyjnych, co niejednokrotnie determinowało wyciąganie wobec niego konsekwencji dyscyplinarnych. Niestabilność zachowania cechująca się gwał­townymi reakcjami osadzonego przyczyniła się do utrzymania pierwotnej klasyfikacji do od­bywania kary w zakładzie karnym typu zamkniętego dla młodocianych. Jakkolwiek A. S. w ostatnim okresie prezentuje właściwe postawy wobec funkcjonariuszy, to prze­jawia też inklinacje do nieodpowiedniego zachowania wobec przełożonych. Niejednokrotnie artykułował wobec funkcjonariuszy ofensywne oraz obraźliwe zwroty. W gronie osadzonych funkcjonuje nieprawidłowo. W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności kilkukrotnie uczestniczył w sytuacjach konfliktowych, w ramach których podejmowano zachowania ag­resywne. Osadzony posiada utrwalone tendencję do inwazyjnego rozwiązywania sytuacji trudnych oraz problemowych (opis 4 sytuacji znajduje się w opinii). A. S. był 5 razy nagrodzony regulaminowo, po raz ostatni we wrześniu 2018 roku (za wykonanie prac plastycznych na rzecz oddziału mieszkalnego i prawidłowe wywiązywanie się z obowiązków wynikających z nauczania). Równolegle skazanemu sporządzono 15 wniosków o wymierze­nie kary dyscyplinarnej – finalnie został 12 razy ukarany dyscyplinarnie, po raz ostatni w dniu 25 czerwca 2018r. Dyscyplinowany był głównie za udział w bójkach, pobicie innego ska­zanego, obraźliwe i znieważające zachowanie wobec funkcjonariuszy oraz niszczenie mienia ZK. Z uwagi na kilkukrotne naruszenie przez osadzonego w poważnym stopniu obowiązują­cej w ZK dyscypliny, wymierzano mu również najsurowsze kary dyscyplinarne w postaci umieszczenia w celi izolacyjnej. W związku z podejmowaniem przez osadzonego zachowań zagrażających bezpieczeństwu zakładu, Komisja Penitencjarna pozbawiła go możliwości na­uczania w zakresie nieobjętym nauczaniem obowiązkowym.

To co przytoczono oznacza, że proces resocjalizacji przynosi niewielkie rezultaty, toteż powinien być kontynuowany w dotychczasowych warunkach izolacji penitencjarnej. Jak pod­nosi się w judykaturze (np. wyrok SA w Katowicach z dnia 26.04.2006r., II AKa 113/06, Lex nr 196116) na wymiar kary łącznej w wyroku łącznym poza zasadami określonymi w art. 86 kk wpływ ma zachowanie skazanego w zakładzie karnym, w którym odbył poszczególne ka­ry. Decydujące znaczenie przy wymiarze kary łącznej musi mieć wzgląd na prewencyjne oddziaływanie kary, w znaczeniu prewencji indywidualnej i ogólnej. Popełnienie dwóch lub więcej przestępstw jest istotnym czynnikiem prognostycznym, przemawiającym za orzeka­niem kary łącznej surowszej od wynikającej z dyrektywy absorpcji. Absorpcję należy stoso­wać bardzo ostrożnie, biorąc pod uwagę negatywną co do sprawcy – przesłankę prognostycz­ną, jaką jest popełnienie kilku przestępstw (wyrok SA w Warszawie z dnia 12.07.2000r., II AKa 171/00, OSA 2001/2/5).

W kontekście dyrektyw określonych w art. 85a kk należało zauważyć, że suma kar wy­nosiła 11 lat i 6 miesiące pozbawienia wolności (a przy uwzględnieniu kar jednostkowych – 12 lat). Wymierzenie skazanemu kary łącznej łagodniejszej niż orzeczone 10 lat i 6 miesiące pozbawienia wolności nijak by się miało do spełnienia celów prewencji indywidualnej. Skazany za sprawą takiego orzeczenia zostałby utwierdzony w przekonaniu, że wielość przestępstw popłaca, bo umożliwia uzyskanie złagodzenia kary w wyniku wydania wyroku łącznego. Postulowany przez skazanego i obrońcę wymiar kary byłby niemożliwy do pogo­dzenia w wymogami prewencji generalnej.

Przywołane okoliczności upoważniały do stwierdzenia, że wymierzona kara łączna stano­wić będzie prawidłową syntetyczną, całościową ocenę zachowań sprawcy, będąc właściwą oraz celową – z punktu widzenia prewencyjnego – reakcją na popełnione przez niego czyny. Nie pogarsza sytuacji skazanego (co w przypadku wydania wyroku łącznego wedle dotych­czas ukształtowanej tradycji orzeczniczej nie powinno nastąpić, chociaż należy odnotować także poglądy przeciwstawne zaprezentowane w ostatnim czasie m. in. w wyroku SN z dnia 21.08.2007r., II K 96/07, OSNKW 2008/1/6; wyroku SA w Krakowie z dnia 31.05.2007r., II AKa 96/07, KZS 2007/7-8/56; postanowieniu SN z dnia 23.01.2007r., IV KK 459/06, Prok. i Pr. 2007/6/7).

W punkcie 3. wyroku na podstawie art. 577 kpk na poczet orzeczonej kary łącznej poz­bawienia wolności zaliczono:



ze sprawy VIII K 270/14 Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie okres tymczasowego aresztowania od dnia 21 marca 2014r. do dnia 3 kwietnia 2014r.,



ze sprawy VIII K 675/14 Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie okres zatrzymania dnia 20 września 2014r., dnia 21 września 2014r. oraz dnia 22 wrześ­nia 2014r.,



ze sprawy XII K 105/15 Sądu Okręgowego w Warszawie okres tymczasowego aresz­towania od dnia 14 lutego 2015r. do dnia 22 grudnia 2015r.

Początek odbywania kary łącznej określono na dzień 28 grudnia 2015r. na godz. 4:00 (punkt 2. wyroku). A. S. od dnia 22 grudnia 2015r. do dnia 28 grudnia 2015r. – rów­nolegle z tymczasowym aresztowaniem do sprawy XII K 105/15 Sądu Okręgowego w War­szawie – odbywał karę zastępczą 6 dni pozbawienia wolności związaną ze skazaniem za wykroczenie przez Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie w sprawie XI W 7215/14. Zgodnie z art. 80b § 5 kpk ten sam okres czasu nie może być zaliczony na poczet różnych kar.

Pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w wyrokach wymienionych w punkcie 4. uzasadnia­nego orzeczenia, nie objęte wyrokiem łącznym podlegają odrębnemu wykonaniu.

W dalej idącym zakresie (punkt 5. wyroku) postępowanie podlegało umorzeniu. Nie było podstaw do połączenia kary ograniczenia wolności wymierzonej wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie wydanym w sprawie VIII K 80/14 [ 1.], gdyż kara ta została już wykonana.

* * *

Wreszcie należało przejść do zagadnienia względności ustawy , to jest rozstrzygnięcia, czy przepisy obowiązujące do dnia 30 czerwca 2015r. nie byłyby względniejsze dla skazane­go. Dalsze rozważania odnosić się będą do regulacji prawa materialnego sprzed nowelizacji.

Stosownie do treści art. 85 kk ( w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015r.) jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego sa­mego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa. Łączeniu ze sobą podlegają kary tego samego rodzaju. Dopuszczalne jest również połączenie kary pozbawienia wolności oraz kary ograniczenia wolności i wymierzenie kary łącznej pozbawienia wolności według zasad prze­widzianych w art. 87 kk. Stosownie natomiast do brzmienia art. 86 § 1 kk in principio sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przes­tępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograni­czenia wolności albo 15 lat pozbawienia wolności; karę ograniczenia wolności wymierza się w miesiącach i latach. W przypadku łączenia kar grzywny sąd określa na nowo wysokość stawki dziennej, kierując się wskazaniami określonymi w art. 33 § 3; wysokość stawki dzien­nej nie może jednak przekraczać najwyższej ustalonej poprzednio (art. 86 § 2 kk).

Wyrok łączny jest instytucją karnoprocesową, której zadaniem jest realizacja prawa kar­nego materialnego w zakresie kary łącznej wobec osoby prawomocnie skazanej wyrokami różnych sądów na kary tego samego rodzaju lub inne podlegające łączeniu. Istota tego wy­roku sprowadza zaś skazania za przestępstwa objęte rożnymi wyrokami do takiej sytuacji, ja­ka miałaby miejsce gdyby wszystkie popełnione przez sprawcę i pozostające w zbiegu re­alnym przestępstwa były ujawnione i następnie objęte jednym postępowaniem i tym samym zachodziły warunki do orzekania w wyroku skazującym kary łącznej (wyrok SA w Szczecinie z dnia 14.12.2006r., II AKa 150/06, Lex nr 283399).

Analiza dat popełnienia przez A. S. poszczególnych przestępstw, jak też dat wydania wyroków prowadziła do wniosku, iż w zbiegu realnym ( dawny art. 85 kk ) pozostawały czyny, za które został on skazany wyrokami:



[ 1.] Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie
z dnia 11 czerwca 2014r. (sygn. akt VIII K 80/14),



[ 2.] Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie
z dnia 2 września 2014r. (sygn. akt VIII K 270/14).

Przestępstwa, których dotyczą te wyroki zostały popełnione do dnia 24 stycznia 2014r. [ 1.] oraz dnia 19 marca 2014r. [ 2.], czyli przed dniem 11 czerwca 2014r. (data wydania wyroku w sprawie VIII K 80/14 [ 1.] – data graniczna realnego zbiegu przestępstw).

W zbiegu z żadnym innym przestępstwem nie pozostawał czyn popełniony przez A. S. dnia 22 lipca 2014r., za które został on skazany przez Sąd Rejonowy dla War­szawy Pragi-Północ w Warszawie w sprawie VIII K 675/14 [ 3.]. Tymczasem wedle zasad obowiązujących przed dniem 1 lipca 2015r. nie jest możliwe objęcie wyrokiem łącznym kary wymierzonej za przestępstwo popełnione po wydaniu wyroku skazującego za inne, wcześniej dokonane przestępstwo (wyrok SN z dnia 10.02.2005r., V KK 427/04, Prok. i Pr.-wkł. 2005/ 9/4).

Natomiast w zbiegu jedynie ze sobą (a nie innymi przestępstwami) pozostawały czyny popełnione przez A. S. dnia 14 lutego 2015r., za które został skazany przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie XII K 105/15 [ 4.] na kary jednostkowe pozbawienia wolności – karę łączną pozbawienia wolności wymierzono już w tym wyroku.

Stosując przepisy stare Sąd mógłby połączyć kary wymierzone za przestępstwa opisane pod pozycjami [ 1.] i [ 2.]. Poza węzłem kary łącznej pozostałyby: kara 1 roku pozbawienia wolności wymierzona za czyn z pozycji [ 3.] oraz kara łączna 8 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności wymierzona wyrokiem opisanym pod pozycją [ 4.]. Zakładając hipotetycznie, że za czyny z punktów [ 1.] i [ 2.] orzeczono by karę łączną z zastosowaniem zasady pełnej absorpcji (to jest karę 2 lat pozbawienia wolności), to obok niej A. S. musiały odrębnie odcierpieć też kary: 1 roku pozbawienia wolności [ 3.] oraz 8 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności [ 4.]. Suma tych kar wyniosłaby 11 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Tym­czasem przy zastosowaniu przepisów nowych wymierzono karę łączną 10 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Dlatego przepisy stare nie były względniejsze dla skazanego.

* * *

Bazując na treści art. 624 § 1 kpk Sąd zwolnił skazanego od ponoszenia kosztów procesu, wydatkami obciążając Skarb Państwa.

O wynagrodzeniu obrońcy Sąd orzekł na podstawie art. 29 ust. 1 Ustawy z dnia 26 ma­ja 1982r. Prawo o adwokaturze (tekst jednolity: Dz. U. z 2017r., poz. 2368) w zw. z § 17 ust. 5 i § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w spra­wie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016r., poz. 1714 ze zm.).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

* * *

(...)