Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia16 czerwca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Witold Rękosiewicz

Protokolant: sekretarz sądowy Iwona Hutnik

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania: (...) S.A. w S.

przeciwko: Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego

o zatwierdzenie stawek jednostkowych opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego z dnia

30 kwietnia 2014 r. nr (...)

I.  Oddala odwołanie,

II.  Zasądza od (...) S.A. w S. na rzecz Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmK 18/14

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Transportu Kolejowego (Prezes UTK, pozwany) wydał w dniu 30 kwietnia 2014 r. na podstawie art. 14 ust. 4 i art. 13 ust.1 pkt 1 w zw. z art. 33 ust. 7 i ust.8 ustawy z dnia 28 marca 2003r. o transporcie kolejowym (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 1594 z późn. zm. – dalej utk) oraz §16 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz. U. Nr 35, poz. 274, dalej Rozporządzenie) decyzję nr (...), w której:

1. odmówił zatwierdzenia przedłożonych przez (...) S.A. z siedzibą w S.( (...), powód, Spółka) stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów, o których mowa w art. 33 ust.3a pkt 1 i 2 ustawy o transporcie kolejowym na rozkład jazdy pociągów 2014/2015

2. zatwierdził, przedłożone we wniosku (...), stawki jednostkowe opłat za usługi dodatkowe, o których mowa w art. 33 ust. 11 ustawy o transporcie kolejowym, wskazane w załączniku nr 1 do decyzji, stanowiącym integralną część decyzji.

(...) S.A. z siedzibą w S. w złożonym odwołaniu zaskarżyła decyzję Prezesa UTK w zakresie pkt I.

Zaskarżonej decyzji powód zarzucił naruszenie:

1. art. 33 ust. 8 utk poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że zachodzą podstawy do odmowy zatwierdzenia stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów, o których mowa w art. 33 ust. 3a pkt 1 i 2 utk,

2. § 16 ust. 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że powód nie dążył do optymalizacji kosztów zapewnienia infrastruktury i wysokości opłat podczas gdy podwyższenie opłat przewidziane jest jedynie przy zapewnieniu szczególnych warunków przejazdów, pociągów, dla których istnieje potwierdzona przez przewoźnika konieczność zapewnienia tych warunków zgodnie z § 11 Rozporządzenia. Podnieść należy przy tym, że stawki jednostkowe opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury zostały obniżone w stosunku do poprzedniego rozkładu jazdy o około 2%.,

3. § 13 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej poprzez błędną wykładnię i niezastosowanie oraz przyjęcie, że powód w sposób nieprawidłowy dokonał kalkulacji stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów, podczas gdy podwód skalkulował stawki zgodnie z obowiązującymi przepisami utk i Rozporządzenia. Przywołanie w uzasadnieniu decyzji art. 8 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/14/WE z dnia 26 lutego 2001 r. w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz przyznawania świadectw bezpieczeństwa, jest bezpodstawne, gdyż z samego przepisu dyrektywy wynika, że podwyższenia może dokonać państwo członkowskie, a nie Zarządca,

4. art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej , poprzez przyjęcie, że powód jest obowiązany do bezpośredniego stosowania przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/14/WE z dnia 26 lutego 2001 r. w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz przyznawania świadectw bezpieczeństwa, podczas gdy dyrektywy unijne wiążą państwa członkowskie, do których są kierowane,

5. przepisów postępowania, mogące mieć wpływ na rozstrzygnięcie, a mianowicie art. 6 kodeksu postępowania administracyjnego, poprzez naruszenie zasady legalności działania organów administracji publicznej i przyjęcie, że powód jest związany wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, z dnia 30 maja 2013 r., sygn. akt C-512/10 oraz przepisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/14/WE z dnia 26 lutego 2001 r. w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz przyznawania świadectw bezpieczeństwa,

6. przepisów postępowania, mogące mieć wpływ na rozstrzygnięcie, a mianowicie art. 8 k.p.a., poprzez naruszenie zasady pogłębiania zaufania do organów Państwa i przyjęcie, że powód naruszył przepisy i w sposób nieprawidłowy skalkulował stawki opłat za dostęp do infrastruktury kolejowej, podczas gdy powód działał w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, w zaufaniu do władzy państwowej, przez co nie może on ponosić konsekwencji nie implementowania przez Państwo polskie przepisów dyrektywy unijnej nr 2001/14/WE.

Na podstawie przedstawionych zarzutów, powód wniósł o:

1. zmianę decyzji w pkt I poprzez zatwierdzenie stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i za dostęp do urządzeń zawiązanych z obsługą pociągów, o których mowa w art. 33 ust.3a pkt 1 i 2 ustawy o transporcie kolejowym,

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa,

Powód wskazał, że Prezes UTK odmówił zatwierdzenia stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów zarzucając brak zgodności ustalonych stawek z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z dnia 30 maja 2013r. w sprawie C-512/10 oraz przepisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/14/WE z dnia 26 lutego 2001r w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz przyznawania świadectw bezpieczeństwa.

Zdaniem powoda Spółka nie może ponosić negatywnych konsekwencji braku wprowadzenia do polskiego porządku prawnego przepisów odpowiadających wskazaniom w/w dyrektywy w postaci odmowy zatwierdzenia stawek jednostkowych opłat.

Powód podkreślił, że z wyroku TS w sprawie C-512/10 wprost wynika, że dyrektywa 2001/14 nie zawiera definicji pojęcia kosztu, który jest bezpośrednio ponoszony jako rezultat wykonywania przewozów pociągami i żaden też przepis prawa Unii Europejskiej nie określa kosztów objętych lub kosztów nieobjętych tym pojęciem. W rezultacie nie sposób wymagać od (...) stosowania nieprecyzyjnych przepisów dyrektywy zwłaszcza, gdy są one skierowane do państwa członkowskiego, ponieważ to w gestii państwa pozostaje podjęcie stosownych działań zmierzających do osiągnięcia celu wskazanego w treści dyrektywy.

Według powoda, w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, to nie on jest zobowiązany do bezpośredniego zastosowania przepisów dyrektywy lecz państwo członkowskie lub inny podmiot publiczny. Mając powyższe na względzie, powód uznał, że przyjęcie przez Prezesa UTK, odmiennej interpretacji od tej, którą przedstawił powód, pociągnęło za sobą szereg nieprawidłowości i spowodowało naruszenie przepisów prawa wskazanych w odwołaniu, w tym art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Przedstawiona przez powoda kalkulacja stawek była, w ocenie (...) zgodna z obowiązującymi przepisami prawa, a Prezes UTK odmawiając ich zatwierdzenia naruszył art. 33 ust. 8 utk. Zgodnie z ustawą o transporcie kolejowym oraz rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. kalkulacja ta obejmowała koszty bezpośrednie, koszty pośrednie działalności obejmujące uzasadnione koszty zarządcy, koszty finansowe związane z obsługą kredytów zaciągniętych przez zarządcę na rozwój i modernizację udostępnianej oraz pracę eksploatacyjną określoną dla poszczególnych kategorii linii i pociągów.

Powód dodał, że nie naruszył § 16 ust. 4 w/w rozporządzenia Ministra Infrastruktury a skalkulowane przez niego stawki, zwiększenie stawek i ulg w opłatach, zapewniają ochronę przed wzrostem dotychczasowego poziomu opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej i podkreślił, że stawki jednostkowe opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury zostały obniżone w stosunku do poprzedniego rozkładu jazdy o około 2%.

Wyliczenie stawek jest zgodne z § 13 i § 16 ust. 4 w/w rozporządzenia, w którym wskazano, że opłaty podstawowe i opłaty dodatkowe zarządca określa w sposób zapewniający pokrycie łącznych kosztów, które będzie musiał ponieść, zapewniając przewidywany zakres udostępniania infrastruktury, z uwzględnieniem marży zysku nieprzekraczającej 10 %. Powód podkreślił, że uwzględniona przez niego marża wynosi 9%, w związku z czym mieści się ona w granicach zakreślonych przez rozporządzenie Ministra Infrastruktury.

Powód podniósł, że wydana w sprawie decyzja narusza przepisy postępowania administracyjnego tj. art. 6 k.p.a. i 8 k.p.a. W uzasadnieniu tego zarzutu stwierdził, że skoro przepisy dyrektywy nie zostały wprowadzone do polskiego porządku prawnego, Prezes UTK nie może się na nie powoływać w swojej decyzji, gdyż wydany w ten sposób akt administracyjny nie znajduje oparcia w przepisach prawa (art. 6 k.p.a.), oraz spowoduje zachwiane zaufania uczestników postępowania do organu państwowego (art. 8 k.p.a.).

Prezes Urzędu Transportu Kolejowego wniósł o oddalenie odwołania w całości i

zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego postępowania, według norm przepisanych z uwzględnieniem nakładu pracy radcy prawnego, charakteru i stopnia zawiłości sprawy.

Zarzuty odwołania Prezes UTK uznał za bezzasadne i nie zasługujące na uwzględnienie. Odnosząc się do zarzutu błędnej interpretacji i naruszenia przepisu art. 33 ust. 8 utk poprzez przyjęcie, że zachodzą podstawy do odmowy zatwierdzenia stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów, o których mowa w art. 33 ust. 3a pkt 1 i 2 utk.

Prezes UTK wskazał, że zgodnie z przepisami ustawy o transporcie kolejowym jest krajowym regulatorem transportu kolejowego, do którego zadań należy zatwierdzanie i koordynowanie opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej, a przy wydawaniu decyzji ma obowiązek stosowania wykładni prawa krajowego zgodnej z prawem Unii Europejskiej. Wskazując na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2008r. (sygn. akt III SK 23/07) pozwany dodał, że sprawy wynikające ze stosowania prawa krajowego, stanowiącego efekt implementacji norm prawa wspólnotowego, mają charakter spraw wspólnotowych. Z powyższego wynika także obowiązek dokonywania prawno-wspólnotowej wykładni przepisów prawa krajowego.

Podkreślił, że przepis art. 33 ust. 2 utk stanowi implementację zapisu art. 7 ust. 3 dyrektywy 2001/14/WE z dnia 26 lutego 2001r. w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz przyznawania świadectw bezpieczeństwa. Zgodnie z tymi przepisami opłata za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów ustalana jest przy uwzględnieniu kosztów zarządca rozliczeń ponosi bezpośrednio jako rezultat wykonywania przez przewoźnika kolejowego przewozów pociągami. Zasada zgodnej wykładni dotyczy również sądów, które uwzględniając przepisy prawa krajowego powinny stosować metody wykładni, zapewniające osiągnięcie rezultatu przewidzianego w dyrektywie 2001/14/WE.

Prezes UTK zaznaczył, że toku postępowania w sprawie zatwierdzenia stawek jednostkowych opłat na rozkład jazdy pociągów 2014/2015 uwzględnił wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 30 maja 2013 r. sygn. C-512/10, potwierdzający obowiązek ustalania stawki opłaty podstawowej z uwzględnieniem kosztów bezpośrednio ponoszonych w rezultacie wykonywania przewozów pociągami.

W związku z powyższym Prezes UTK był on zobligowany uznać, iż:

1. do kalkulacji stawek jednostkowych opłaty podstawowej zarządca może przyjmować te koszty, które są bezpośrednio ponoszone jako rezultat wykonywania przewozów pociągami,

2. koszty utrzymania, prowadzenia ruchu kolejowego i amortyzacja, o których mowa w § 8 ust. 1 pkt 1 lit. a, b i c rozporządzenia - mogą być uznane za koszty jedynie w części, w której są one bezpośrednio związane z wykonywaniem przewozów pociągami, co wynika z faktu, że koszty związane z sygnalizacją, prowadzeniem ruchu, utrzymaniem i naprawami mogą różnić się, przynajmniej częściowo, w zależności od natężenia ruchu;

3. do kalkulacji stawek jednostkowych opłat zarządca nie włącza kosztów pośrednich oraz kosztów finansowych, jako niemających bezpośredniego związku z wykonywaniem przewozów pociągami.

Pozwany wskazał, że zarządca określając koszty udostępniania linii kolejowych w okresie rozkładu jazdy 2014/2015 stanowiące bazę do wyznaczenia stawek jednostkowych opłaty podstawowej, wziął pod uwagę zarówno koszty bezpośrednie jak i pośrednie, co stanowiło naruszenie przepisu art. 33 ust. 2 utk.

Prezes UTK wyjaśnił, że opłata podstawowa powinna być ustalana po koszcie bezpośrednio ponoszonym rezultat wykonywania przewozów pociągami. Z bazy kosztowej przyjmowanej do kalkulacji stawek jednostkowych opłaty podstawowej powinny być wyłączone koszty, które nie mają bezpośredniego związku z wykonywaniem przewozów pociągami. W szczególności wskazał koszty pośrednie i koszty amortyzacji dokonywanej zgodnie z zasadami rachunkowości, czyli nie obejmujące rzeczywistego zużycia infrastruktury kolejowej, wynikającej z ruchu kolejowego. W bazie kosztowej nie mogą być też uwzględnione pełne koszty utrzymania lub koszty prowadzenia ruchu, o których mowa w § 8 ust. 1 rozporządzenia, lecz tylko ich część, wynikająca z przewozów pociągami, zgodnie z art. 33 ust.2 utk.

Pozwany podniósł, że do kalkulacji stawek jednostkowych opłaty podstawowej zarządca przyjmując koszty pośrednie i pełne koszty bezpośrednie nie wskazał wydzielenia kosztów bezpośrednio ponoszonych jako rezultat wykonywania przewozów pociągami, co wynika z art. 33 ust.2 utk. Wobec tego Prezes UTK, po stwierdzeniu niezgodności wniosku powoda z zasadami określonymi w art. 33 ust. 2- 6 utk był zobowiązany do wydania decyzji odmawiającej zatwierdzenia stawek jednostkowych opłaty podstawowej w oparciu o art. 33 ust. 8 utk.

W odpowiedzi na drugi zarzut odwołania pozwany stwierdził, że powód powinien skalkulować stawki opłat, zwiększenie stawek i ulgi w opłatach, stosownie do treści §16 ust. 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sposób zapewniający ochronę przed nieuzasadnionym wzrostem dotychczasowego poziomu opłat za korzystanie infrastruktury kolejowej. Wskazał, że powód przyjął do kalkulacji stawki opłat koszty bezpośrednie, koszty pośrednie oraz niewydzieloną część kosztów bezpośrednio ponoszonych w związku z wykonywaniem przewozów pociągami. Uzyskana w ten sposób stawka jednostkowa opłaty podstawowej jest wyższa od stawki ustalonej tylko w oparciu o koszty bezpośrednio ponoszone, jak tego wymaga przepis art. 33 ust.2 utk.

Zdaniem Prezesa UTK również wysokość zastosowanej przez powoda marży zysku w opłacie podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury jest niezgodna z przepisem art. 33 ust. 2 utk oraz art. 7 ust. 3 dyrektywy 2001/14/WE przy uwzględnieniu wyroku TSUE z 30 maja 2013r. Wysokość marży nie świadczy o dążeniu powoda do optymalizacji kosztów dostępu do zarządzanej infrastruktury.

Prezes UTK dodał, że niewłaściwe jest też, stosowanie przez powoda podwyższenia opłat, bez przeprowadzenia badania wytrzymałości rynku z uwzględnieniem jego segmentów na podstawie niedyskryminujących, efektywnych i przejrzystych zasad, przy zagwarantowaniu optymalnej konkurencyjności. Podjęcie powyższych działań spełniałoby by przesłanki art. 8 ust.1 dyrektywy 2001/14/WE.

W ocenie pozwanego działania powoda wskazane w decyzji, nie świadczą o dążeniu Spółki do optymalizacji kosztów dostępu do zarządzanej przez nią infrastruktury kolejowej oraz wysokości opłat przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa, staranności w utrzymaniu i poprawianiu jakości usług.

Odnośnie zarzutu naruszenia §13 Rozporządzenia pozwany wskazał, że przy określeniu we wniosku stawek jednostkowych opłaty podstawowej powód uwzględnił marżę zysku w wysokości 9%, co stoi w sprzeczności z art. 33 ust 2 utk oraz z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2001 /14/WE i wyrokiem TS. Zgodnie z powołanymi przepisami opłaty za minimalny pakiet dostępu i dostęp do torów powinny być ustalane po kosztach bezpośrednio ponoszonych jako rezultat wykonywania przewozów pociągami. Z bazy kosztowej powinny być wyłączone koszty, które nie mają bezpośredniego związku z wykonywaniem przewozów, tj. koszty pośrednie i koszty amortyzacji dokonywanej zgodnie z zasadami rachunkowości. Do bazy kosztowej nie mogą być zaliczone również pełne koszty utrzymania lub prowadzenia ruchu, wymienione w §8 ust.1 Rozporządzenia, a jedynie część tych kosztów, wynikająca z wykonywania przewozów pociągami.

Za niezasadny uznał również pozwany zarzut powoda dotyczący naruszenia art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Podkreślił, że zgodnie z zasadą lojalności sformułowaną w art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej organy administracji państwowej są zobowiązane stosować prounijną interpretację prawa krajowego w świetle tekstu i celów dyrektywy aby osiągnąć rezultat zgodny z prawem unijnym. Jeśli interpretacja zgodna z prawem unijnym nie jest możliwa organy administracji powinny stosować bezpośrednio przepisy dyrektywy. Nawet gdy dyrektywa nie została wdrożona należy ją interpretować, biorąc pod uwagę cel i ducha dyrektywy. Państwo unijne nie może stosować przepisów prawnych niezgodnych z dyrektywą i ma obowiązek takiego interpretowania prawa krajowego, by umożliwić osiągnięcie rezultatu zamierzonego przez dyrektywy. Przy interpretacji należy również uwzględniać orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE, dotyczące danego aktu prawnego ponieważ formułuje ono wiążące wskazania interpretacyjne. Prezes UTK wskazał, że TS w wyroku w sprawie C-512/10 stwierdził, że przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 27 lutego 2009 r. prowadzą do uwzględnienia przy określaniu opłaty za minimalny dostęp do infrastruktury i urządzeń związanych z obsługą pociągów, kosztów których nie można uznać za bezpośrednio ponoszone jako rezultat wykonywania przewozów pociągami.

Podobnie za nieuzasadnione uznał pozwany zarzuty powodowa dotyczące naruszenia przepisów postępowania administracyjnego, ponieważ ich naruszenie nie ma znaczenia dla toczącego się postępowania sądowego.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 6 k.p.a. Prezes UTK wskazał, że zaskarżona decyzja została wydana na podstawie art. 33 ust. 8 ustawy o transporcie kolejowym, który daje kompetencję pozwanemu do odmowy zatwierdzenia stawek jednostkowych opłaty podstawowej. Decyzja została wydana na podstawie przepisu rangi ustawowej a zatem argumentacja powoda zawarta w zakresie tego zarzutu jest bezzasadna.

Pozwany stwierdził, że postępowanie administracyjne zostało przeprowadzone zgodnie z przepisami prawa i w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej. Nie można zatem mówić o jakimkolwiek naruszeniu przepisów art. 8 k.p.a.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. w S. jest zarządcą infrastruktury kolejowej o łącznej długości 57,81 km, na której prowadzony jest wyłącznie ruch towarowy. Linie nie posiadają trakcji elektrycznej. Zarządca zakwalifikował udostępniane linie kolejowe do jednej kategorii dla wartości średniodobowego natężenia ruchu kolejowego – 50 pociągów/dobę i dopuszczalnej prędkości technicznej do 40km/godzinę.

W dniu 20 lutego 2014 r. Spółka złożyła do Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego wniosek o zatwierdzenie stawek jednostkowych opłat za dostęp i korzystanie z zarządzanej infrastruktury kolejowej na rozkład jazdy 2014/2015.

W toku wszczętego w dniu 13 marca 2014 r. postępowania Prezes UTK wezwał (...) do złożenia sprostowania rozbieżnych informacji dotyczących wielkości przyjętych do kalkulacji usług dodatkowych. Pismem z dnia 24 marca 2014 r. przedstawił wyjaśnienia i dodatkowe stanowisko w sprawie.

Prezes UTK przy badaniu prawidłowości ustalonych przez (...) stawek jednostkowych opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej wziął pod uwagę oprócz przepisów krajowych również wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 30 maja 2013 r. sygn. akt C-512/10, stwierdzający, iż Rzeczypospolita Polska jako państwo członkowskie UE uchybiła zobowiązaniom, które ciążą na niej na mocy art. 6 ust.2 i art. 7 ust. 3 dyrektywy 2001/14/WE w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz przyznawania świadectw bezpieczeństwa, zmienionej dyrektywą 2004/49/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. W szczególności TS stwierdził, że przepisy rozporządzenia w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej umożliwiają przy obliczaniu opłaty za minimalny pakiet dostępu i dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów uwzględnianie kosztów, które nie mogą być uznane za bezpośrednio ponoszone jako rezultat wykonywania przewozów pociagami. W dniu 30 kwietnia 2014 r. Prezes UTK wydał decyzję, w której odmówił zatwierdzenia przedłożonych przez (...) stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów.

W pkt II. decyzji Prezes UTK zatwierdził przedstawione przez (...) stawki jednostkowe opłat za usługi dodatkowe, o których mowa w art. 33 ust. 11 utk.

Odmowę zatwierdzenia stawek jednostkowych opłaty podstawowej Prezes UTK uzasadnił wskazując, że sposób określenia stawek jednostkowych opłaty podstawowej przedstawiony przez (...) stoi w sprzeczności z art. 7 ust 3 dyrektywy 2001/14/WE i wyrokiem TSUE sygn. akt C-512/10 ze względu na zakwalifikowanie przez zarządcę do kalkulacji stawek kosztów, które nie mogą być uznane za bezpośrednio ponoszone jako rezultat wykonywania przewozów pociągami. Ponadto Spółka przewidziała w kalkulacji podwyższenie opłat, które nie zostało poprzedzone badaniem wytrzymałości rynku z uwzględnieniem jego segmentów na podstawie niedyskryminujących i przejrzystych zasad, przy zagwarantowaniu optymalnej konkurencyjności, co jest niewłaściwe w świetle art. 8 ust. 1 dyrektywy 2001/14/WE.

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W odwołaniu powód nie kwestionował dokonanej przez Prezesa UTK oceny, że do bazy kosztowej stanowiącej podstawę do kalkulacji stawek opłat zarządca infrastruktury zaliczył koszty, które nie mają bezpośredniego związku z wykonywaniem przewozów pociągami i powinny być z niej wyłączone. Powód stwierdził, że kalkulację stawek przeprowadził w sposób zgodny z przepisami ustawy o transporcie kolejowym i rozporządzenia w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej. Nie ma obowiązku uwzględniać przy kalkulacji stawek dyrektywy 2001/14/WE oraz wyroku TS z 30 maja 2013 r., a Prezes UTK błędnie przyjął, że powód jest obowiązany do bezpośredniego stosowania przepisów dyrektywy, podczas gdy dyrektywy unijne wiążą państwa członkowskie, do których są kierowane.

Mając na uwadze fakt, że powód nie kwestionował stanowiska Prezesa UTK, dotyczącego uwzględnienia przez (...) w bazie kosztowej do kalkulacji stawek opłat, które nie mają bezpośredniego związku z wykonywaniem przewozów pociągami, Sąd na podstawie art. 230 kpc uznał tę okoliczność za przyznaną.

Zgodnie ze sformułowaną w art. 4 ust.3 Traktatu o Unii Europejskiej zasadą lojalności państwa członkowskie podejmują wszelkie środki właściwe do zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z aktów instytucji Unii. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 20 lutego 2008 r. sygn. akt III SK 23/07 stwierdził, że stosując prawo wewnętrzne organy państwa zobowiązane są tak dalece, jak to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu rozpatrywanej dyrektywy, by osiągnąć przewidziany w niej rezultat. Oznacza to, że na organach państwa ciąży obowiązek dokonywania prawno-wspólnotowej wykładni przepisów prawa krajowego również w przypadku, gdy regulująca daną dziedzinę działalności gospodarczej dyrektywa unijna nie została jeszcze implementowana do prawa krajowego. Zgodzić się należy z powodem, że w myśl art. 288 akapit 3 Traktatu o funkcjonowaniu UE dyrektywa wiąże państwo członkowskie. Ze wspomnianego przepisu wynika jednak, że swobodę wyboru formy i środków służących uzyskaniu rezultatu jaki ma być osiągnięty pozostawia się organom krajowym państwa do którego dyrektywa jest kierowana. Z powyższego wynika, że przy analizowaniu przedstawionych przez (...) stawek jednostkowych opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej Prezes UTK był zobowiązany stosować przepisy ustawy o transporcie kolejowym oraz dyrektywy 2001/14/WE z uwzględnieniem interpretacji przepisów krajowych, dokonanej w wyroku TS w sprawie C-512/10.Jak bowiem trafnie wskazał pozwany, orzecznictwo TSUE formułuje wiążące wskazania interpretacyjne, dotyczące przepisów krajowych, które są przedmiotem wydawanych wyroków. Należy również mieć na uwadze, że państwo ma obowiązek takiego interpretowania prawa krajowego, by umożliwić osiągnięcie rezultatu zamierzonego przez dyrektywy unijne.

W świetle powyższego za nietrafne należało uznać zarzuty powoda oparte na twierdzeniu, że zastosowanie przez Prezesa UTK do oceny przedstawionych stawek przepisów dyrektywy 2001/14/WE z uwzględnieniem wyroku TSUE w sprawie C-512/10 stanowiło obrazę wskazanych w odwołaniu przepisów prawa materialnego i było bezpodstawne. Skoro bowiem, jak wskazał powód, dyrektywy wiążą państwa członkowskie, to przy wydawaniu zaskarżonej decyzji, od oceny prawidłowości przyjętej przez (...) kalkulacji stawek właściwy organ państwa, był zobowiązany do zastosowania dyrektywy unijnej z uwzględnieniem najnowszego wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE, zawierającego wskazania interpretacyjne, dotyczące przepisów krajowych mających zastosowanie w sprawie.

Brak też podstaw do twierdzenia, że Prezes UTK przerzucił na (...) odpowiedzialność za brak wprowadzenia do krajowego porządku prawnego przepisów odpowiadających treścią wskazaniom dyrektywy, czego wynikiem były negatywne dla powoda konsekwencje w postaci odmowy zatwierdzenia stawek jednostkowych opłat. (...) jako profesjonalista powinien mieć świadomość, że ma obowiązek prowadzić działalność gospodarczą w sposób zgodny z przepisami obowiązującego prawa, które oprócz przepisów krajowych obejmują również przepisy prawa unijnego. Powód nie ma również racji twierdząc, że przy wydaniu decyzji pozwany naruszył zasadę praworządności działania organów administracji publicznej i pogłębiania zaufania do organów państwa (art. 6 i 8 kpa). Zgodnie z prezentowanym wyżej stanowiskiem Sądu Najwyższego państwo członkowskie nie może stosować przepisów prawnych niezgodnych z dyrektywą i ma obowiązek tak interpretować prawo krajowe, by umożliwić osiągnięcie rezultatu zamierzonego przez dyrektywę. Przy wydawaniu decyzji musi również uwzględniać orzecznictwo TS, które odnosi się do kwestii interpretacji prawa krajowego w świetle przepisów dyrektywy.

Odpowiednie przepisy ustawy o transporcie kolejowym i rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. stanowią implementację postanowień dyrektywy 2001/14/WE do krajowego porządku prawnego. Z tego względu przepisy te mają charakter obowiązujący dla podmiotów gospodarczych prowadzących na terenie kraju działalność gospodarczą. Powód jako przedsiębiorca prowadzący profesjonalną działalność gospodarczą w jednym z krajów członkowskich UE nie może zasłaniać się brakiem znajomości aktualnej wykładni przepisów obowiązującego prawa nawet, jeśli ta wykładnia pochodzi od organu unijnego. Działanie przedsiębiorcy krajowego zawsze będzie oceniane przez krajowe organy regulacyjne z zastosowaniem przepisów krajowych z uwzględnieniem dyrektyw i wyroków unijnych, mających wpływ na interpretację prawa krajowego.

Z powyższych względów zarzut powoda, iż Prezes UTK przy rozstrzyganiu sprawy wziął pod uwagę wyrok TS C-512/10 oraz przepisy dyrektywy 2001/14/WE, co spowodowało naruszenie przepisów wskazanych w odwołaniu, w tym art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu UE jest całkowicie nietrafny. Mając na uwadze treść wyroku TS w sprawie C-512/10 stwierdzić należało, że przy kalkulacji stawek w sposób sprzeczny z art. 33 ust. 2 utk, który nakłada na zarządcę infrastruktury obowiązek uwzględnienia w kalkulacji wyłącznie kosztów ponoszonych bezpośrednio w związku z wykonywaniem przewozów pociągami. Skoro w kalkulacji stawek powód uwzględnił koszty, które zgodnie z wyrokiem TS nie mogą być zaliczone do kosztów bezpośrednio ponoszonych jako rezultat wykonywaniem przewozów pociągami, ponadto przewidział wprowadzenie podwyższenia opłat poprzez zastosowanie marży zysku bez uprzedniego przeprowadzenia badania wytrzymałości rynku z uwzględnieniem jego segmentów na podstawie niedyskryminujących, efektywnych i przejrzystych zasad, przy zagwarantowaniu optymalnej konkurencyjności, co było niewłaściwe w świetle art. 8 ust.1 dyrektywy 2001/14/WE, że decyzja o odmowie zatwierdzenia stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej oraz za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów była prawidłowa. Należy zauważyć, że TS w wyroku w sprawie C-512/10 wyraźnie stwierdził, że rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 2009 r. prowadzi do uwzględnienia przy określaniu opłaty za minimalny pakiet dostępu i dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów kosztów, których nie można uznać za bezpośrednio ponoszone jako rezultat wykonywania przewozów pociągami (pkt 85 wyroku TS). W cytowanym wyroku TS wskazał również na wynikającą z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2001/14/WE zasadę ustalania opłat związku z wykonywaniem przewozów pociągami po koszcie bezpośrednio ponoszonym jako rezultat wykonywania przewozów pociągami oraz wyjaśnił, jakie koszty mogą być zaliczone do bazy kosztowej i w jakim zakresie, a jakich nie można zaliczyć do kosztów bezpośrednich.

W tym stanie również za nietrafne należało uznać zarzuty powoda dotyczące naruszenia przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 27 lutego 2009 r., ponieważ w kalkulacji stawek powód uwzględnił koszty, które nie były bezpośrednio ponoszone jako rezultat przewozu pociągami, co było niezgodne z art. 33 ust. 2 ustawy o transporcie kolejowym. Jak wyżej wskazano, powód nie kwestionował tego faktu w złożonym odwołaniu.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy oddalił wniesione przez powoda odwołanie jako bezzasadne, wobec braku podstaw do jego uwzględnienia(art. 479 ⁷⁵ § 1 kpc ).

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 kpc, stosowanie do wyniku sporu.

SSO Witold Rękosiewicz.