Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lutego 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –

Sędzia SO Dariusz Dąbrowski

po rozpoznaniu 24 lutego 2025 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania Syndyka masy upadłości (...) S.A. w upadłości w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 29 grudnia 2023 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od powoda Syndyka masy upadłości (...) S.A. w upadłości w W. na rzecz pozwanego Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych), z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Dariusz Dąbrowski

Sygn. akt XVII AmE 304/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 grudnia 2023 r. Nr. (...) ((...)) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 1a (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.), art. 56 ust. 2a (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) w związku z art. 9a ust. 1 (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.), art. 9a ust. 2 pkt 2 (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) oraz art. 56 ust. 2, art. 56 ust. 3 (w brzmieniu obowiązującym do dnia 2 lipca 2021 r.) i ust. 6 oraz art. 30 ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne (Dz. U. 2022 r. poz. 1385, ze zm.), a także w związku z art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2018 r. o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji (Dz. U. z 2022 r. poz. 553, ze zm.) oraz w związku z art. 104 k.p.a., po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy: (...) S.A. w upadłości w imieniu którego działa Pan P. G. - Syndyk Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości, posiadającemu numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...) orzekł, że:

1)  przedsiębiorca: (...) S.A. w upadłości w imieniu którego działa Pan P. G. - Syndyk Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości, nie wywiązał się za rok 2018 z określonego w art. 9a ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.), obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwa pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1, wydanego dla energii elektrycznej wytworzonej w jednostkach kogeneracji znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub uiszczenia opłaty zastępczej, w terminie określonym w ust. 15, obliczonej w sposób określony w ust. 10,

2)  za zachowanie opisane w punkcie pierwszym wymierzam przedsiębiorcy: (...) S.A. w upadłości w imieniu którego działa Pan P. G. - Syndyk Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości, karę pieniężną w kwocie 566 764,65 zł (słownie: pięćset sześćdziesiąt sześć tysięcy siedemset sześćdziesiąt cztery złote sześćdziesiąt pięć groszy).

Od powyższej decyzji odwołanie złożył Syndyk Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości z siedzibą w W. zaskarżając ją w części, tj. w zakresie pkt 2), decyzję Prezesa URE z dnia 29 grudnia 2023 r. w przedmiocie wymierzenia (...) S.A. w upadłości z siedzibą w W. kary pieniężnej w kwocie 566 764,65 zł.

Odwołujący zarzucił zaskarżonej decyzji rażącą obrazę przepisów postępowania administracyjnego mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia, to jest:

I.  przepisu art. 56 ust. 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne poprzez jego niezastosowanie i nieodstąpienie od nałożenia kary pieniężnej na (...) w sytuacji, w której stopień społecznej szkodliwości naruszenia, którego dopuściła się Spółka był znikomy, a (...) zaprzestała naruszania prawa i obecnie nie świadczy już usług związanych z obrotem energią elektryczną i gazem ziemnym, a nadto nałożenie kary nie spełni wobec przedsiębiorcy funkcji prewencyjnej;

II.  przepisu art. 56 ust. 6 p.e. w zw. z art. 342 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe w zw. z art. 56 ust. la p.e. poprzez pominięcie faktu ogłoszenia upadłości (...), konieczności zapewnienia środków na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego i nałożenie kary pieniężnej, która nie będzie mogła zostać wyegzekwowana i nie spełni funkcji fiskalnej wobec budżetu Państwa.

Mając na względzie wskazane zarzuty, Odwołujący wniósł o:

(i)  zmianę zaskarżonej decyzji w części, tj. w zakresie pkt 2) poprzez orzeczenie, że Organ odstępuje od wymierzenia Spółce kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 6a p.e.;

ewentualnie o:

(ii)  uchylenie zaskarżonej decyzji w części, tj. w zakresie pkt 2) i przekazanie sprawy w tym zakresie Organowi do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o oddalenie odwołania zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją Prezesa URE z dnia 15 czerwca 2010 r., znak: (...), została udzielona Przedsiębiorcy koncesja na obrót energią elektryczną na okres od dnia 15 czerwca 2010 r. do dnia 15 czerwca 2030 r., która pozostawała w obrocie prawnym do dnia 16 lutego 2019 r.

(Formularz opłaty koncesyjnej, rozliczenie przychodu osiągniętego w 2019 roku, k. 35 akt adm., bezsporne)

W ramach prowadzonej działalności Przedsiębiorca w roku 2018 dokonał sprzedaży do odbiorców końcowych energii elektrycznej w ilości 454 789,427 MWh.

W związku z powyższym Przedsiębiorca był zobowiązany do:

a)  uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) w ilości 36 383,154 MWh lub do uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości 4 184 062,71 zł (36 383,154 MWh x 115,00 zł/MWh),

b)  uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1a ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) w ilości 10 460,157 MWh lub do uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości 585 768,79 zł (10 460,157 MWh x 56,00 zł/MWh),

c)  uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) w ilości 105 511,147 MWh lub do uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości 949 600,32 zł (105 511,147 MWh x 9,00 zł/MWh).

(Pisma operatorów sieci dystrybucyjnych k. 15-19 akt adm.)

Ponadto z wykazu podmiotów, które dokonały wpłaty na konto Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej („NFOŚiGW”), załączonego do pisma tego Funduszu z dnia 8 listopada 2018 r. (znak: (...)) oraz z dnia 6 września 2019 r. (znak: (...)) wynika, że Przedsiębiorca do dnia 30 czerwca 2019 r. celem realizacji przedmiotowego obowiązku nie uiścił wymaganej opłaty zastępczej.

(Pisma NFOŚiGW z 8.11.2028 r. k. 6 i 06.09.2019 r. k. 7 akt adm.)

Brakująca ilość energii elektrycznej niezbędnej do realizacji przedmiotowego obowiązku za rok 2018 w przypadku jednostki kogeneracji wymienionej:

a)  w art. 9l ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) - wynosi 36 383,154 MWh , co odpowiada opłacie zastępczej w kwocie 4 184 062,71 zł,

b)  w art. 9l ust. 1 pkt 1a ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) - wynosi 10 460,157 MWh, co odpowiada opłacie zastępczej w kwocie 585 768,79 zł.

c)  w art. 9l ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) - wynosi 105 511,147 MWh, co odpowiada opłacie zastępczej w kwocie 949 600,32 zł.

Łączna kwota brakującej opłaty zastępczej wynosi więc 5 719 431,82 zł.

(bezsporne)

Postanowieniem z dnia 18 grudnia 2018 r. Sąd Upadłościowy – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych (sygn. akt X GU 1936/18) ogłosił upadłość powoda. Rok 2019 jest ostatnim rokiem (przed wydaniem zaskarżonej decyzji), w którym powód osiągnął przychód z tytułu działalności objętej koncesją. Przychód z działalności koncesjonowanej, polegającej na obrocie energią elektryczną w roku 2019 wyniósł (...) zł.

(Postanowienie o ogłoszeniu upadłości z 18.12.2018 r., k. 10 akt adm. Formularz opłaty koncesyjnej, rozliczenie przychodu osiągniętego w 2019 roku, k. 35 akt adm., bezsporne)

Pismem z dnia 24 lutego 2023 r., znak: (...) ((...)), Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia Przedsiębiorcy kary pieniężnej. Pismem tym Prezes URE wezwał również Przedsiębiorcę do przesłania wszelkich dokumentów pozwalających na ustalenie jego sytuacji finansowej.

(Zawiadomienie o wszczęciu postępowania administracyjnego k. 20 akt adm.)

Pismem z dnia 4 marca 2020 r. (znak: (...)) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zwrócił się do przedsiębiorcy: (...) S.A. w upadłości w imieniu którego działa Pan P. G. - Syndyk Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości z prośbą o przekazanie informacji odnośnie sprzedaży energii elektrycznej w latach 2017-2018.

(Pismo Prezes URE k. 04.03.2023 r. k. 1-5v akt adm.)

Pismem z dnia 14 marca 2023 r. (bez znaku) Syndyk poinformował iż po ogłoszeniu upadłości przez Przedsiębiorcę pojawiły się trudności w dostępie do dokumentacji oraz systemów informatycznych i księgowych Przedsiębiorcy. Ponadto Przedsiębiorca zwrócił się o udostepnienie danych przekazanych Prezesowi URE przez operatorów sieci dystrybucyjnych oraz Narodowy Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Powyższe dokumenty zostały udostępnione Przedsiębiorcy (drogą elektroniczną) w dniu 20 marca 2023 r.

(Pismo syndyka z 14.03.2023 r. k. 23-25, e-mail z 20.03.2023 r. k. 29 akt adm.)

Mając na uwadze fakt, iż Przedsiębiorca nie przekazał informacji dotyczących sprzedaży energii elektrycznej w latach 2017-2018, Prezes URE zwrócił się do operatorów sieci dystrybucyjnych z prośbą o przesłanie informacji, czy Przedsiębiorca dokonywał sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych na obszarze prowadzonej przez nich działalności polegającej na dystrybucji energii elektrycznej w latach 2017-2018. Z ww. informacji uzyskanych przez Prezesa URE wynika, że Przedsiębiorca dokonał w roku 2018 sprzedaży energii elektrycznej odbiorcom końcowym w ilości 454 789,427 MWh, a także fakt, iż powyższy obowiązek, nałożony przepisami art. 9a ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) nie został przez Przedsiębiorcę wykonany.

(bezsporne)

Pismem z dnia 31 marca 2023 r., Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o zakończeniu prowadzonego postępowania i przysługującym mu prawie do zapoznania się z całością zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz wypowiedzenia się, co do zebranych dowodów i materiałów oraz złożenia dodatkowych uwag i wyjaśnień. Ponadto mając na uwadze treść art. 56 ust. 3 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 2 lipca 2021 r.), Prezes URE zwrócił się o przekazanie wszelkich dokumentów pozwalających na ustalenie sytuacji finansowej Przedsiębiorcy, w szczególności sprawozdania finansowego za ostatni rok podatkowy oraz oświadczenia władz Przedsiębiorcy o wysokości przychodu uzyskanego z działalności koncesjonowanej w roku 2022.

(Pismo Prezes URE k. 31.03.2023 r. k. 30 akt adm.)

Pismem z dnia 12 kwietnia 2023 r. (bez znaku) Syndyk przekazał informacje o przychodzie osiągniętym przez Przedsiębiorcę w roku 2022 wraz z bilansem i rachunkiem zysków i strat za 2022 r. i oświadczył, że wysokość przychodów osiągniętych w 2022 roku wynosi (...) zł i pochodzą one z wpływów uzyskanych z likwidacji majątku przez syndyka, bowiem spółka zaprzestała prowadzenia działalności koncesjonowanej we wrześniu 2018 roku a w styczniu i lutym 2019 organ cofnął spółce koncesje na obrót energią elektryczną i paliwem gazowym.

(Pismo syndyka z 12.04.2023 r. k. 31-33 akt adm.)

Powyższy stan faktyczny nie był sporny pomiędzy stronami.

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym i sądowym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane.

Sąd Okręgowy w Warszawie, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył co następuje:

Zaskarżona decyzja jest prawidłowa i znajduje oparcie w przepisach prawa.

W niniejszej sprawie powód zaskarżył wydaną decyzję jedynie w zakresie nałożonej kary pieniężnej, uznał zatem, że doszło do deliktu administracyjnego po stronie powoda.

Zgodnie z art. 9a ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) odbiorca przemysłowy, przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorca końcowy oraz towarowy dom maklerski lub dom maklerski, o których mowa w ust. 2, są obowiązani uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwo pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1, wydane dla energii elektrycznej wytworzonej w jednostkach kogeneracji znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub uiścić opłatę zastępczą, w terminie określonym w ust. 15, obliczoną w sposób określony w ust. 10.

W myśl art. 9a ust. 15 tej ustawy (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) - opłata zastępcza, o której mowa w ust. 1 pkt 2, stanowi przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i jest uiszczana na rachunek bankowy tego funduszu do dnia 30 czerwca każdego roku, za poprzedni rok kalendarzowy.

Natomiast art. 9m ust. 14 tej ustawy (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) stanowi, iż świadectwo pochodzenia z kogeneracji umorzone przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki do dnia 30 czerwca danego roku kalendarzowego, wydane dla energii elektrycznej wytworzonej w jednostce kogeneracji w poprzednim roku kalendarzowym, jest uwzględniane przy rozliczeniu wykonania obowiązku określonego w art. 9a ust. 1, w poprzednim roku kalendarzowym.

Zgodnie z art. 100 ust. 2 ustawy o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji do wykonania i rozliczenia obowiązku, o którym mowa w art. 9a ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne, w brzmieniu dotychczasowym, za okres przed dniem wejścia w życie ustawy (tj. przed dniem 25 stycznia 2019 r.), oraz w zakresie kar pieniężnych za nieprzestrzeganie tego obowiązku w tym okresie, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Natomiast w myśl art. 9a ust. 2 pkt 2 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) obowiązek, o którym mowa w ust. 1 wykonuje przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania energii elektrycznej lub obrotu tą energią i sprzedające tą energię odbiorcom końcowym niebędących odbiorcami przemysłowymi, o których mowa art. 9a ust. 2 pkt 1 tej ustawy (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.).

Ponadto art. 9a ust. 11 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) określił dla roku 2018 r. zakres obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectwa pochodzenia z kogeneracji lub uiszczenia opłaty zastępczej na poziomie (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.):

a) 8,0 % dla jednostki kogeneracji, o której mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1 p.e.,

b) 2,3 % dla jednostki kogeneracji, o której mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1a p.e.

c) 23,2 % dla jednostki kogeneracji, o której mowa w art. 9l ust. 1 pkt 2 p.e.

Zgodnie natomiast z art. 9a ust. 12 pkt 2 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.), powyższy zakres określa minimalny udział ilościowy sumy energii elektrycznej wynikającej z uzyskanych i umorzonych świadectw pochodzenia z kogeneracji lub z uiszczonej opłaty zastępczej, odniesiony do całkowitej sprzedaży energii elektrycznej odbiorcom końcowym niebędącym odbiorcami przemysłowymi, o których mowa w art. 9a ust. 2 pkt 1 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) przez przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania energii elektrycznej lub obrotu tą energią i sprzedające tą energię do odbiorców końcowych.

Z kolei w myśl art. 56 ust. 1 pkt 1a ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) karze pieniężnej podlega ten, kto m.in. nie przestrzega obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia z kogeneracji albo nie uiszcza opłaty zastępczej.

Zgodnie z art. 56 ust. 2a ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 29 stycznia 2019 r.) minimalna wysokość kary pieniężnej, wymierzonej w przypadku nieprzestrzegania obowiązku, o którym mowa w art. 9a ust. 1 tej ustawy (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.), nie może być niższa niż kwota obliczona według obowiązującego wzoru, zgodnie, z którym kwotę nieuiszczonej opłaty zastępczej należy pomnożyć przez współczynnik 1,3.

Art. 56 ust. 3 ustawy – Prawo energetyczne stanowi, że górna wysokość kary pieniężnej nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

Natomiast zgodnie z postanowieniami art. 56 ust. 6 ustawy – Prawo energetyczne, Prezes URE ustalając wysokość kary pieniężnej uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Z informacji uzyskanych od operatorów dystrybucyjnych wynika, że powód dokonał w 2018 r. sprzedaży energii elektrycznej na rzecz odbiorców końcowych w ilości 454 789,427 MWh.

W związku z powyższym Przedsiębiorca był zobowiązany do uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia z kogeneracji:

a)  w ilości 36 383,154 MWh lub do uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości 4 184 062,71 zł (36 383,154 MWh x 115,00 zł/MWh),

b)  w ilości 10 460,157 MWh lub do uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości 585 768,79 zł (10 460,157 MWh x 56,00 zł/MWh),

c)  w ilości 105 511,147 MWh lub do uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości 949 600,32 zł (105 511,147 MWh x 9,00 zł/MWh).

Oznacza to, iż był obowiązany w terminie do 31 marca 2019 r. do uzyskania i umorzenia świadectw pochodzenia we wskazanej ilości. Powód nie przedstawił do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia energii elektrycznej w ilości wymaganej przepisami prawa.

Oceniając stopień szkodliwości czynu i stopień zawinienia należy brać pod uwagę: rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych obowiązków, postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Z kolei analizując rodzaj i charakter naruszonego dobra czy wagę naruszonego obowiązku wskazać należy, że celem regulacji zawartych w art. 9a ust. 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 29 stycznia 2019 r.) jest zapewnienie odpowiednich źródeł finansowania wytwarzania energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji. Odgrywa ona, przy tym znaczącą rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego kraju, w zmniejszaniu negatywnego wpływu energetyki na środowisko, jak i w zwiększaniu konkurencyjności i efektywności energetycznej gospodarki narodowej, bowiem jest to jedna z najefektywniejszych form przetwarzania paliw pierwotnych w energię finalną i z uwagi na znacznie niższą emisyjność w stosunku do wytwarzania rozdzielonego (włącznie z tzw. niską emisją w przestrzeni miejskiej) przyczynia się do ochrony środowiska naturalnego, co jest jednym z obowiązków władz publicznych. Nie można zatem uznać stopnia naruszenia przez Przedsiębiorcę przepisów ustawy Prawo energetyczne za znikomy. Przedsiębiorca, co jest bezsporne, nie dopełnił rzeczonego obowiązku, a zakres naruszenia wyniósł (...), podczas gdy w interesie społecznym leży zapewnienie, aby przedsiębiorstwa energetyczne realizowały ustawowe obowiązki, dzięki czemu normy określone w ustawie będą skuteczne i będą pozwalały na realizację wskazanych wyżej celów. Sąd podziela stanowisko SOKiK w wyroku z 13 września 2013 r., sygn. akt XVII AmE 30/12, w którym wskazał, iż: „zaniechanie w terminowym regulowaniu opłat należy uznać, za działanie charakteryzujące się nasileniem społecznej szkodliwości ze względu na istotny wpływ na zachowania innych podmiotów podlegających reżimowi art. 9a powołanej ustawy, a w konsekwencji wpływ na utrzymanie represyjnego charakteru przedmiotowej kary”. Nie bez znaczenia jest również kwota nieuiszczonej opłaty zastępczej wynosząca 5 719 431,82 zł, która pozostała w dyspozycji Przedsiębiorcy nie zaś NFOŚiGW.

Zasadne było więc nałożenie przez Prezesa URE kary, o jakiej mowa w art. 56 ust. 1 pkt 1a p.e., mimo że powód znajdował się w upadłości. Należy podkreślić, iż brzmienie przywołanego przepisu wskazuje na istniejący po stronie Prezesa URE obowiązek wszczęcia postępowania o wymierzenie kary pieniężnej. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 4 lipca 2014 r., sygn. akt VI ACa 1632/13, „brzmienie tego przepisu przesądza, że Prezes URE jest nie tylko uprawniony, ale wręcz zobowiązany do nałożenia kary pieniężnej na podmiot, który nie wypełni ustawowego obowiązku. W świetle treści tego przepisu nie ma podstaw do ustalenia, że nałożenie kary jest uwarunkowane zawinionym zachowaniem przedsiębiorcy. Stąd też twierdzenia powoda, że „Niedopełnienie tego obowiązku w roku 2018 stanowi incydent w długoletniej historii działalności (...) i wynikało bezpośrednio z utraty płynności płatniczej Spółki i braku możności prowadzenia działalności gospodarczej, nie zaś celowego działania” nie mają znaczenia dla wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej. Zatem art. 56 ust. 1 stanowi samodzielną podstawę do wymierzenia kary, a odpowiedzialność danego podmiotu nie jest oparta na zasadzie winy, lecz na zasadzie bezprawności działania czy zaniechania”. Przedstawiony przepis nie jest zatem uprawniającym Prezesa URE do nałożenia kary pieniężnej, lecz obligującym go do jej wymierzenia w przypadku stwierdzenia wymienionych w nim okoliczności. Nie sposób zgodzić się z twierdzeniem powoda, że błędną wykładnię stanowi nałożenie na przedsiębiorstwo energetyczne obowiązku zapłaty kary pieniężnej „w każdej sytuacji” nieprzestrzegania obowiązku uzyskania i przedłożenia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia lub nieuiszczenia opłaty zastępczej.

W niniejszej sprawie po stronie powoda zaistniała pozytywna przesłanka do wymierzenia kary pieniężnej, brak było natomiast przesłanek pozwalających na odstąpienie od jej wymierzenia. Należy bowiem wskazać, że odstąpienie od wymierzenia kary przez Prezesa URE ma charakter fakultatywny, a do jego zastosowania niezbędne jest wystąpienie jednocześnie dwóch kumulatywnych przesłanek, jakimi są znikoma szkodliwość czynu oraz zaprzestanie naruszania prawa (bądź zrealizowanie obowiązku). Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje jednoznacznie, że powód nie wykonał ciążącego na nim obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia lub uiszczenia opłaty zastępczej. Wbrew zatem twierdzeniu odwołania, Prezes URE nie mógł skorzystać z uprawnienia wynikającego z art. 56 ust. 6a p.e. ze względu na niespełnienie się przesłanek umożliwiających odstąpienie od wymierzenia kary.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 56 ust. 6 p.e. w zw. z art. 342 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe w zw. z art. 56 ust. 1a p.e. poprzez pominięcie faktu ogłoszenia upadłości (...), konieczności zapewnienia środków na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego i nałożenie kary pieniężnej, która nie będzie mogła zostać wyegzekwowana i nie spełni funkcji fiskalnej wobec budżetu Państwa wskazać należy, że ustawodawca nie przewidział możliwości uiszczenia opłaty zastępczej lub umorzenia świadectw pochodzenia po upływie terminu wskazanego w art.. 9a ust. 5 oraz art.. 9e ust. 14 p.e. Natomiast zgodnie z unormowaniem art. 9a ust. 5 tej ustawy oraz art. 207 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii opłaty zastępcze stanowią przychód NFOŚiGW i są uiszczane na konto tego podmiotu. Tym samym konstrukcja tego obowiązku wyklucza możliwość dochodzenia przez Prezesa URE zaległych należności z tytułu niezapłaconej opłaty zastępczej. Natomiast unormowanie art. 56 ust. 1 pkt 1a p.e. nakłada na Prezesa Urzędu obligatoryjny obowiązek wszczęcia postępowania o wymierzenie kary pieniężnej, co wynika z samej istoty prawa administracyjnego, co Sąd podziela: „Dla organu administracji publicznej ta właśnie okoliczność, że w prawie administracyjnym istnieją wyłącznie normy iuris cogentis ma drugie, dodatkowe, równie ważne znaczenie, które wykracza poza tradycyjne rozumienie tej kategorii norm. Organ bowiem, niezależnie od tego, że ma działać w oparciu o obowiązujące prawo i poza to prawo nie wykraczać, a także niezależnie od tego, że jego działania mają bezwzględnie wiążące konsekwencje, gdy dotyczą one wskazanego przez prawo stanu faktycznego, ma jednocześnie obowiązek stosowania tego prawa. Poza sytuacjami wyraźnie wyznaczonymi przez samo prawo, w których ustawodawca pozostawia organowi wybór co do tego, czy działanie podjąć (działanie fakultatywne), organ ten ma obowiązek „czynić użytek” z przyznanej mu kompetencji i stosować normę, co do której konkretyzacji został upoważniony. Obowiązek organu wynikający z normy bezwzględnie wiążącej jest zatem podwójny” (J. Zimmermann, Aksjomaty prawa administracyjnego, Warszawa 2013, s. 117). Sąd w konsekwencji uznał za w pełni uzasadnione nałożenie przez Organ regulacyjny sankcji pieniężnej, w wysokości przewidzianej przepisami prawa, w celu ustalenia wysokości zobowiązań publicznoprawnych powoda wynikających z przepisów prawa. W sytuacji, gdy organ nie przeprowadziłby postępowania o wymierzenie kary oraz nie wydał zaskarżonej decyzji, nie mógłby dochodzić po ogłoszeniu upadłości wierzytelności w ustalonej w tej decyzji wysokości, ponieważ kara pieniężna wymierzana jest w formie decyzji administracyjnej. Dokonanie odmiennej wykładni prowadziłoby do uniemożliwienia wyegzekwowania należności publicznoprawnych. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 30 kwietnia 2014 r., I GSK 1582/12 dotyczącym postępowania o charakterze podatkowym stwierdził „Przepisy prawa upadłościowego nie upoważniają do twierdzenia, iż wraz z ogłoszeniem upadłości zmienia się właściwość organu do określenia, czy ustalenia zobowiązań podatkowych. Po ogłoszeniu upadłości podatnika, nadal uprawnionym i zarówno zobowiązanym do określenia lub ustalenia podatku jest organ podatkowy, czy też organ kontroli skarbowej. Niedopuszczalne, z uwagi na brak podstaw prawnych, jest wyeliminowanie drogi administracyjnej dla określenia należności podatkowych. Wyłącznie w trybie administracyjnego postępowania może dojść do obalenia wysokości zobowiązania podatkowego wynikającego z deklaracji, a powstałego z mocy prawa. W sprawach bowiem należących do postępowania administracyjnego niedopuszczalna jest droga sądowa, a nie budzi wątpliwości, że postępowanie upadłościowe jest postępowaniem sądowym”. W wyroku z 29 listopada 2017 r., sygn. akt VII ACa 839/17 Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził: „W przedmiotowej sprawie Prezes Urzędu Regulacji Energetyki nałożył karę na przedsiębiorcę (…) Jest to decyzja o charakterze konstytutywnym, zgodnie więc z poglądami wyrażonymi w piśmiennictwie, celem zgłoszenia wierzytelności z kary pieniężnej w postępowaniu upadłościowym organ regulacyjny mógł po ogłoszeniu upadłości wszcząć lub kontynuować postępowanie administracyjne celem wydania i doręczenia decyzji administracyjnej”. Również w uzasadnieniu wyroku z 4 lutego 2016 r. sygn. akt XVII AmE 117/15 SOKiK stwierdził: „Nie można więc zgodzić się z powodem, że samo wydanie zaskarżonej decyzji skutkuje nieuzasadnionym żądaniem przez organ dokonania wypłaty z masy upadłości środków finansowych z naruszeniem praw innych wierzycieli. W tym kontekście za bezzasadny należało uznać zarzut naruszenia art. 56 ust. 6 p.e. w zw. z art., art. 342 ust. 1 i 2 ustawy Prawo upadłościowe. Należy stwierdzić, że wydanie decyzji o nałożeniu na upadłego przedsiębiorcę kary pieniężnej nie stanowi podstawy do nakazania syndykowi wypłaty z masy upadłości w sposób niezgodny z przepisami prawa upadłościowego. W świetle przedstawionej linii orzecznictwa sądowego, z którą sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela, nałożenie na powoda kary pieniężnej było warunkiem sine qua non dla ustalenia wysokości należności publicznoprawnej wynikającej z przepisów obowiązującego prawa i dochodzenia w trybie egzekucji generalnej.

Zasadne jest również wskazanie, iż nieuiszczona przez Przedsiębiorcę opłata zastępcza wynosi 5 719 431,82 zł. Uwzględniając zaś dyspozycję art. 56 ust. 2 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) minimalna wysokość kary pieniężnej wynosi (...) zł, jednakże zgodnie z dyspozycją art. 56 ust. 3 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 2 lipca 2021 r.), ograniczono wysokość kary do kwoty 566 764,65 zł, co stanowi (...) przychodu Przedsiębiorcy osiągniętego w 2019 r. z działalności koncesjonowanej polegającej na obrocie energią elektryczną (tj. ostatniego przekazanego przez Przedsiębiorcę do Urzędu Regulacji Energetyki na Formularzu w sprawie opłaty koncesyjnej, rozliczenie przychodu osiągniętego w roku 2019) wynoszącego (...) zł. Sąd podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie w wyroku z dnia 11 września 2023 r., sygn. Akt. VII AGa 200/23, gdzie stwierdził: „Prawidłowo także podstawą do ustalenia wysokości kary pieniężnej był przychód upadłego przedsiębiorcy z działalności koncesjonowanej w 2015 roku, jako ostatni znany pozwanemu przychód z takiej działalności. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko pozwanego, że przepis art. 56 ust. 3 ww. ustawy ma na celu ograniczać wysokość kary pieniężnej, ale nie prowadzić do jej zniesienia”. Z uwagi na fakt, że powód nie był uprzednio karany za brak realizacji przedmiotowego obowiązku w związku ze sprzedażą energii elektrycznej, stanowiło to okoliczność łagodzącą dla wysokości kary pieniężnej, jak i okoliczność stanu upadłości podmiotu.

Wymierzona kara pieniężna, w ocenie Sądu, jest adekwatna do popełnionego deliktu i spełnia przypisane jej funkcji represyjną, prewencyjną i wychowawczą.

Odnosząc się do zarzutu odwołania, według którego w sprawie zachodzą przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary, podkreślić należy, że Prezes URE rozważył możliwość zastosowania art. 56 ust. 6a p.e., zgodnie z którym może (lecz nie musi) odstąpić od nałożenia sankcji pieniężnej, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, gdy określone w tym przepisie przesłanki zostaną spełnione łącznie. W omawianym przypadku nie można uznać, że powód zrealizował obowiązek, ani że zaprzestał naruszenia prawa, bowiem nie uiścił on opłaty zastępczej, ani nie umorzył odpowiedniej ilości świadectw pochodzenia za energię elektryczną sprzedaną odbiorcom końcowym. W związku z powyższym, jak słusznie podkreślił Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 30 kwietnia 2014 r., sygn. akt VI ACa 927/13 „w sytuacji niespełnienia żadnej z powyższych alternatywnych przesłanek prawnie irrelewantna staje się ocena stopnia szkodliwości czynu powoda, a w szczególności, czy był on znikomy. Jest to bowiem przesłanka, która powinna być spełniona łącznie z zaprzestaniem naruszania prawa lub zrealizowaniem obowiązku. Dodatkowo nie można uznać, że stopień szkodliwości popełnionego czynu był znikomy. Dyspozycja zawarta w powyższym przepisie nie została zatem wypełniona, co wskazuje na konieczność wymierzenia kary pieniężnej. A zarzuty powoda stanowią jedynie polemikę nie popartą żadnymi argumentami.

W przedstawionym stanie rzeczy odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., gdyż nie było podstaw do jego uwzględnienia.

Wyrok wydano na posiedzeniu niejawnym w oparciu o art. 148 ¹ §1 k.p.c.

O kosztach procesu, który przegrał powód orzeczono stosownie do jego wyniku na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 99 k.p.c. oraz § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015 r, poz. 1804 z późn. zm.).

SSO Dariusz Dąbrowski