Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Witold Rękosiewicz

Protokolant: sekretarz sądowy Magdalena Ratajczyk

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

(dawniej (...) sp. z o.o. sp. k.) z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

z dnia 30 grudnia 2019 r. nr (...)

I.  oddala odwołanie,

II.  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmE 277/20

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) decyzją z dnia 30 grudnia 2019 r. nr (...) na podstawie art 35 ust. 1 pkt 1 i art. 36 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 2167 ze zm., dalej: Ustawa o efektywności lub Ustawa) w zw. z art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2019 r. poz. 545 ze zm.) oraz z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 755, ze zm., dalej: Pe) a także z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r, poz. 2096, ze zm.) orzekł, że:

1.  (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w W. (powód, Przedsiębiorca, Spółka) nie wywiązała się z określonego w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej, obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej, o którym mowa w art. 21 ust. 1 Ustawy o efektywności energetycznej, w terminie określonym w art. 27 ust. 3 Ustawy lub uiszczenia opłaty zastępczej w terminie określonym w art. 12 ust. 6 tej Ustawy, obliczonej w sposób określony w art. 12 ust. 5 Ustawy,

2.  za zachowanie opisane w punkcie pierwszym wymierzył przedsiębiorcy: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa z siedzibą w W., karę pieniężną w kwocie 47 345,68 zł, to jest w wysokości (...) przychodu osiągniętego przez tego przedsiębiorcę w 2018 r.

(...)spółka z ograniczona odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w W. (obecnie: (...) sp. z o.o.) zaskarżyła powyższą decyzję Prezesa URE w całości. Powód zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie:

1.  art. 12 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r. poz. 2167 z późn. zm.) oraz § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 września 2012 r. w sprawie sposobu obliczania ilości energii pierwotnej odpowiadającej wartości świadectwa efektywności energetycznej oraz wysokości jednostkowej opłaty zastępczej (w brzmieniu od 4 października 2012 r. do 1 października 2016 r., „Rozporządzenie o efektywności”), poprzez ich błędne zastosowanie i bezzasadne przyjęcie w Decyzji, że na podstawie ww. przepisów Spółka była zobowiązana do uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw efektywności energetycznej lub uiszczenia opłaty zastępczej („Obowiązek EE”), w odniesieniu do wolumenu energii w 2014 r., przy czym z ustalonego stanu faktycznego oraz z wyjaśnień Spółki wyraźnie wynika, że Spółka nie sprzedawała energii elektrycznej i w związku z tym nie dotyczył jej obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej o wartości wyrażonej w tonach oleju ekwiwalentnego lub uiszczenia opłaty zastępczej;

2.  art. 12 ust. 2 pkt 1 Ustawy o efektywności oraz § 2 ust. 1 Rozporządzenia o efektywności w zw. art. 45a ust. 1 i 2 Prawa energetycznego, poprzez ich błędne zastosowanie i bezzasadne przyjęcie w Decyzji, że na podstawie ww. przepisów Spółka była zobowiązana do uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw efektywności energetycznej lub uiszczenia opłaty zastępczej, w odniesieniu do wolumenu energii w 2014 r., w sytuacji gdy Spółka nie nakładała na najemców opłat ponad opłaty związane z dostarczaniem energii elektrycznej oraz nie prowadziła w 2014 r. działalności gospodarczej związanej ze sprzedażą energii elektrycznej, a umowy najmu zawierane między Spółką a najemcami w sposób wyraźny odróżniały opłaty za dostarczanie najemcom energii elektrycznej od opłat serwisowych oraz opłaty za utrzymanie wewnętrznych linii zasilających (...)

3.  art. 217 Konstytucji w zw. z art. 35 ust. 1 pkt 1 Ustawy o efektywności oraz art. 15 ust. 1 pkt 1 i pkt 3 Ustawy o efektywności w zw. z § 2 ust. 3 pkt 2 Rozporządzenia o efektywności oraz w zw. z § 4 Rozporządzenia o efektywności przez niezastosowanie skutkujące błędnym przyjęciem, że istnieją podstawy do nałożenia na Spółkę kary pieniężnej z tytułu zarzuconego naruszenia Obowiązku EE i określenia wysokości tej kary, podczas gdy w okresie obejmującym 2014 r. przepisy prawa przewidywały z naruszeniem art. 217 Konstytucji, że istotne elementy Obowiązku EE, który stanowi daninę publiczną, są określane i ogłaszane w sposób inny niż w ustawie, tj.:

a)  zakres Obowiązku EE - jako podstawowy element konstrukcyjny Obowiązku EE wpływający na jego koszt oraz wysokość kar z tytułu naruszenia - jest określany w akcie podustawowym - rozporządzeniu wydanym na podstawie art 15 ust. 1 Ustawy o efektywności oraz

b)  wysokość jednostkowej opłaty zastępczej - jako podstawa do określenia opłaty zastępczej i kary z tytułu ich naruszenia - jest określana w akcie podustawowym - rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 15 ust. 1 Ustawy o efektywności;

4.  naruszenie art. 35 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o efektywności poprzez nałożenie kary na Spółkę, w sytuacji gdy Spółka nie była w badanym okresie przedsiębiorstwem energetycznym, o którym mowa w art. 12 ust. 1 Pe i nie dokonywała działalności polegającej na sprzedaży energii elektrycznej;

5.  naruszenie art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z art. 35 ust. 1 pkt 1 Ustawy o efektywności poprzez brak umorzenia postępowania i nałożenie na powoda kary pieniężnej z tytułu zarzuconego naruszenia Obowiązku EE, pomimo braku podstaw faktycznych i prawnych do nałożenia na powoda kary pieniężnej;

6.  naruszenie art. 7 i 77 § 1 k.p.a. w zw., z 75 k.p.a. polegające na nie podjęciu z urzędu przez Organ wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, dokonanie oceny materiału zgromadzonego w sposób uproszczony, w szczególności nie odniesienie się do całokształtu materiału dowodowego w sprawie;

7.  naruszenie art. 77 § 1, art. 80 oraz art. 107 § 3 k.p.a. poprzez brak wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego koniecznego do rozstrzygnięcia w sprawie, jak również poprzez dokonanie oceny zebranego materiału dowodowego z przekroczeniem zasad swobodnej oceny dowodów, co skutkowało w szczególności na błędnym przyjęciu, że:

⚫

najemcy, a nie Spółka byli odbiorcami końcowymi, w myśl Pe;

⚫

praktyka przyjęta przez Spółkę w umowach najmu była niedopuszczalna, przy czym rozliczanie opłat eksploatacyjnych oraz opłat za serwisowanie urządzeń stanowiących część składową budynku są powszechną praktyka przyjętą na rynku najmów powierzchni biurowych oraz magazynowych;

⚫

opłata za utrzymanie linii zasilającej stanowi dodatkową opłatę za dostarczanie energii elektrycznej, a nie opłatę za utrzymanie części składowych nieruchomości, służącą prawidłowej realizacji umów najmu;

⚫

Spółka w 2014 r. prowadziła działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży energii elektrycznej w sposób zorganizowany i ciągły, przy czym Spółka w 2014 r. nie prowadziła zupełnie takiej działalności oraz nie miała wpisanej w PKD działalności sklasyfikowanej jako "(...) - Handel energią elektryczną”;

8.  naruszenie art. 36 Ustawy o efektywności poprzez brak uwzględnienia stopnia oraz okoliczności naruszenia przepisów Ustawy.

Na podstawie powyższych zarzutów powód wniósł o:

1)  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości,

względnie

2)  zmianę decyzji poprzez umorzenie postępowania w sprawie wymierzenia kary

pieniężnej Spółce z powodu jego bezprzedmiotowości,

3)  zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Powód wyjaśnił, że jest zarządcą budynku (...) w W. i zawierał z najemcami umowy najmu powierzchni. Zgodnie z postanowieniami umów najemcy byli zobowiązani do płacenia wynajmującemu czynszu, opłaty eksploatacyjnej i opłat związanych z dostarczaniem mediów. Powód powołał się na postanowienia umowy zawartej z (...) sp. z o.o. i innych umów, które określały świadczenia objęte opłatami eksploatacyjnymi. Zgodnie z umowami najmu, oprócz opłat eksploatacyjnych Spółka, na podstawie wskazań podliczników obciążała najemców kosztami energii elektrycznej, zużytej na zasilanie urządzeń znajdujących się w lokalach. Powód podkreślił, że Spółka nie naliczała żadnej marży a wysokość opłat była ustalona w sposób zapewniający wyłącznie pokrycie ponoszonych przez odbiorcę kosztów zakupu energii elektrycznej. Na podstawie umów zawartych z (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. pobierane były „zryczałtowane opłaty z tytułu kosztów poniesionych przez wynajmującego na utrzymanie wewnętrznych linii zasilających” w wysokości wyliczanej w sposób opisany w umowach. W odwołaniu zaznaczono, że Spółka w 2014 r. nie zawarła żadnej umowy na sprzedaż energii elektrycznej. Dostarczała najemcom energię elektryczną wyłącznie na podstawie refaktury. Zdaniem powoda, wbrew twierdzeniu Prezesa URE to Spółka, a nie najemcy, była odbiorcą końcowym energii elektrycznej zgodnie z definicją zawartą w Prawie energetycznym. Spółka posiadała umowę zakupu energii elektrycznej z (...) SA. Powód wskazał, że cały wolumen zakupionej przez Spółkę energii elektrycznej był traktowany jako sprzedaż na potrzeby własne Spółki. (...) dokonało w zw. z tym odpowiednich umorzeń certyfikatów lub wniesienia opłaty zastępczej. Wyjaśnił, że pobierał od najemców zryczałtowaną opłatę za „utrzymanie linii zasilającej” w wysokości 8% od opłaty za energię z tytułu nakładów poniesionych na rozbudowę wewnętrznej infrastruktury elektrycznej (wymianę transformatorów, rozdzielnic i kabli). Powiązanie w umowie najmu wysokości tej opłaty z energią elektryczną pozwalało najemcom na rozłożenie w czasie najmu kosztów poniesionych na rozbudowę wewnętrznej infrastruktury. Nie było to nastawione na uzyskanie zysku, czy marży lecz była to jedynie refaktura poniesionych nakładów inwestycyjnych. Powód zauważył, że po rozliczeniu całego 2014 r. przyjęta do refaktury cena energii elektrycznej wynosiła 0,31 zł/kWh była zbliżona do ceny zakupu energii elektrycznej 0,30 zł/kWh i nie miała celu zarobkowego. Powód nie zgodził się z twierdzeniem Prezesa URE, że Spółka zarabiała na przekazywaniu energii elektrycznej najemcom. Podkreślił, że Spółka pobierała opłaty wyłącznie w celu rekompensaty rzeczywiście poniesionych kosztów energii elektrycznej czy związanych z serwisowaniem linii zasilającej i kosztami przekazywania energii. Dopiero po uzyskaniu w 2014 r. koncesji na obrót energią elektryczną, Przedsiębiorca od stycznia 2015 r. sprzedawał odbiorcom końcowym energię elektryczną. Ponownie podkreślił, że zakupiona przez niego energia elektryczna zawierała koszty realizacji obowiązków umorzeniowych, które realizowane były przez (...) SA. Powołał się na kopie zawartych w 2014 r. z (...) SA umów sprzedaży energii elektrycznej i złożone przez (...) oświadczenie. Stwierdził, że zawierając umowy najmu powierzchni Spółka nie zawierała z najemcami umów sprzedaży energii elektrycznej i w 2014 r. nie prowadziła działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży energii elektrycznej. Oferowała jedynie najem powierzchni z usługami, które były niezbędne do prawidłowego użytkowania najmowanych pomieszczeń zgodnie z przeznaczeniem. Powód wskazał, że określone w art. 12 ust. 1 i ust. 2 Ustawy o efektywności obowiązki dotyczą przedsiębiorstw energetycznych sprzedających energię elektryczną, ciepło lub gaz odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 5 ust.1 i 3 Prawa energetycznego dostarczanie energii elektrycznej odbywa się na podstawie umowy sprzedaży lub innych wymienionych w tym przepisie umów. W zw. z tym, że Spółka w 2014 r. nie prowadziła działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży energii elektrycznej, nie zawierała umów sprzedaży energii elektrycznej, nie powinna być traktowana jako odbiorca końcowy. Stwierdził, że Spółka, która realizowała w 2014 r. zobowiązania pozostające poza działalnością koncesjonowaną, nie może być obciążona Obowiązkiem EE. Zdaniem powoda z uwagi na treść art. 12 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 Ustawy o efektywności i art. 3 pkt 13a Prawa energetycznego w zw. z art. 3 pkt 6 Ustawy oraz § 2 ust. 1 Rozporządzenia o efektywności Obowiązek EE może być nałożony na Spółkę i rozliczany wyłącznie w odniesieniu do tej ilości energii elektrycznej, którą zostałaby sprzedana przez Spółkę do podmiotu, posiadającego status odbiorcy końcowego w rozumieniu ustawy Prawo energetyczne. Rozmiar obowiązku może być określany wyłącznie na podstawie umowy sprzedaży energii elektrycznej. Nie może być ustalany na podstawie ilości energii, która została zapewniona najemcom w oparciu o umowę najmu. Na tej podstawie powód stwierdził, że powołane przepisy uniemożliwiają ustalenie Obowiązku EE w oparciu o wolumen energii elektrycznej powierzonej przez Spółkę najemcom. Powód stwierdził, że udostępnienie energii elektrycznej najemcom jest okolicznością wtórną, wynikającą z umowy najmu i bez tej umowy nie istnieje. Wskazał, że powierzenie najemcom energii elektrycznej nie nastąpiło w wykonaniu umowy sprzedaży (nie wystąpił przychód ze sprzedaży energii elektrycznej) oraz najemcy nie posiadali w odniesieniu do tej energii statusu odbiorcy końcowego.

Zdaniem powoda w decyzji Prezes URE nie wykazał, że wynajmujący i najemcy działali w celu rzekomego obejścia prawa. Pozwany nie wziął również pod uwagę prawno-ekonomicznego kontekstu umów, który uzasadnia zawarcie tych umów bez zamiaru obejścia Spółki obejścia prawa. Przyjęty przez Spółkę model rozliczeń z najemcami nie był wyjątkowy i stanowił normalną praktykę rynkową, która mieściła się w ramach uprawnień funkcjonujących na rynku podmiotów do kształtowania wzajemnych stosunków w korzystny dla nich sposób. W ocenie powoda uznanie, iż zawarcie przez Spółkę umowy najmu i powierzenia na jej postawie najemcom energii elektrycznej na potrzeby korzystania z przedmiotu najmu jest sprzeczne z konstytucyjną zasadą wolności działalności gospodarczej potwierdzoną w art. 8 Prawa przedsiębiorców i zasadą swobody umów określonej w art. 353 ¹ k.c. Powód wskazał, że jako odbiorca w rozumieniu art. 45a Prawa energetycznego, nie ma obowiązku posiadania koncesji. Zawiera umowę o świadczenie usług dystrybucji z przedsiębiorstwem energetycznym, do którego sieci jest przyłączona jego infrastruktura. Ponadto dopuszczalna jest możliwość odsprzedaży energii elektrycznej przez odbiorcę na zasadzie refakturowania. Zgodnie z art. 45a Prawa energetycznego cena energii elektrycznej powinna odpowiadać kosztom jej zakupu. Również rozliczenie powinno być realizowane na zasadach określonych w tym przepisie. Najistotniejszym elementem transakcji jest jej niezarobkowość, która w opisanym stanie faktycznym została spełniona.

Powód podniósł, iż zgodnie z art. 217 Konstytucji RP nakładanie podatków, innych danin publicznych oraz określanie podmiotów, przedmiotów i stawek podatkowych następuje w drodze ustawy. W ocenie powoda Obowiązek EE stanowi daninę publiczną, więc powinien spełniać wymogi określone w art. 217 Konstytucji. Mimo tego dwa z kluczowych elementów konstrukcyjnych Obowiązku EE, tj. wysokość jednostkowej opłaty zastępczej, będącej podstawą do obliczania opłaty zastępczej, zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 3 Ustawy o efektywności oraz ustalenie wielkości i sposobu obliczania ilości energii pierwotnej odpowiadającej wielkości świadectwa efektywności energetycznej, które przedsiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną odbiorcom końcowym ma obowiązek uzyskać i przedstawić, (art. 15 ust. 1 pkt 1 Ustawy) ogłaszane są w drodze rozporządzenia właściwego ministra. Powód stwierdził, że skoro wszystkie kluczowe elementy Obowiązku EE nie zostały zdefiniowane w ustawie, danina publiczna nie spełnia wymogów określonych w art. 217 Konstytucji. Wobec wadliwie skonstruowanego zobowiązania publicznoprawnego nałożenie na Spółkę w odniesieniu do 2014 roku kary pieniężnej, o której stanowi art. 35 ust. 1 pkt 1 Ustawy o efektywności było bezpodstawne. Ponadto nałożenie na Spółkę kary pieniężnej w sytuacji, gdy w przedmiotowym okresie Spółka nie była przedsiębiorstwem energetycznym, o którym mowa art 12 ust. 1 Ustawy o efektywności również stanowiło naruszenie art. 35 ust. 1 pkt 1 tej Ustawy. Powód był w 2014 r. odbiorcą końcowym, który nabywał energię elektryczną na podstawie umowy z przedsiębiorstwem (...) SA.

W ocenie powoda, ze względu na przedstawione okoliczności brak było podstaw do ustalenia w zaskarżonej decyzji, że Spółka nie wykonała za rok 2014 Obowiązku EE oraz podstaw do wymierzenia Spółce kary pieniężnej w trybie art. 35 ust. 1 pkt 1 Ustawy o efektywności.

Powyższe okoliczności uzasadniały również zarzut naruszenia art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z art. 35 ust. 1 pkt 1 Ustawy poprzez brak umorzenia postępowania i nałożenie na Spółkę kary pieniężnej z tytułu zarzucanego naruszenia Obowiązku EE mimo braku podstaw faktycznych i prawnych do nałożenia na powoda tej kary.

Powód przedstawił także uzasadnienie zarzutów naruszenia przy wydawaniu zaskarżonej decyzji przepisów postępowania administracyjnego. W szczególności zarzucił Prezesowi URE brak wykazania, że Spółka w 2014 r. prowadziła działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży energii elektrycznej oraz, że przekazywanie przez Spółkę najemcom energii elektrycznej miało charakter zarobkowy.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Stwierdził, że zaskarżona decyzja została wydana po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w niezbędnym zakresie, prawidłowym ustaleniu stanu faktycznego i analizie zebranego materiału dowodowego. Zauważył, że w postępowaniu prowadzonym na skutek wniesienia odwołania od decyzji organu administracji SOKiK rozpoznaje sprawę merytorycznie. Z tego względu zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania nie mogą stanowić podstawy uchylenia decyzji Prezesa URE.

Wskazał, że z przedstawionych przez powoda umów zawartych z najemcami i wystawianych najemcom faktur wynika, że związane ze sprzedażą energii elektrycznej działania Spółki miały charakter działalności gospodarczej. W rozliczeniach z odbiorcami energii elektrycznej nie miały zastosowania powoływane przez powoda reguły dotyczące wystawiania faktur oraz regulacje wynikające z art. 45a Pe. Prezes URE powołał się na przyjętą w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych definicji przychodu i wskazał, że Spółka wystawiała faktury za dostarczoną najemcom energię elektryczną i otrzymywała przychód ze sprzedaży energii elektrycznej. Zgodnie z oświadczeniem Spółki w piśmie z dnia 16 maja 2017 r. przychód ze sprzedaży energii elektrycznej w 2014 r. wyniósł (...)zł. Pozwany powołał się na zawarte w art. 3 pkt 6 i pkt 6a Pe określenie dotyczące obrotu i sprzedaży paliw i energii. W odniesieniu do twierdzenia, że Spółka w 2014 r, dokonywała wyłącznie refaktury koszów energii elektrycznej, a nie jej sprzedaży odbiorcom końcowym Prezes URE zauważył, iż powód pobierał od odbiorców dodatkowe opłaty niezwiązane bezpośrednio z zakupem przez niego energii elektrycznej. W umowie z dnia 1 sierpnia 2013 r. zawartej z (...) sp. z o.o. oprócz pobieranych zgodnie z § 3 pkt 12 umowy „kosztów zużywanej w lokalu energii elektrycznej” przewidziano możliwość pobierania ryczałtowej opłaty z tytułu kosztów wynajmującego za utrzymanie wewnętrznych linii zasilających w wysokości 8% wartości opłat wymienionych w § 3 ust. 13 pkt a i b. Wskazał, że w fakturach wystawionych najemcom lokali oprócz „opłaty za energię elektryczną” znajdowała się również dodatkowo opłata za „utrzymanie linii zasilającej”. Zdaniem pozwanego transakcje realizowane przez powoda z odbiorcami końcowymi nie powinny być traktowane jako refakturowanie. Prezes URE powołał się na średnie ceny jednostkowe energii elektrycznej wynikające z faktur wystawionych Spółce przez (...) SA oraz (...). Wskazał, że cena energii elektrycznej na fakturze wystawionej przez powoda dla odbiorcy (...) sp. z o.o. za ten sam okres była wyższa i wynosiła 0,31 zł/kWh. Ponadto dodatkowo naliczano temu odbiorcy opłaty za utrzymanie linii zasilającej. Dodał, że powód nie stosował w rozliczeniach średniej ceny energii elektrycznej wynikającej z faktur otrzymanych od swojego sprzedawcy oraz przedsiębiorstwa świadczącego usługę dystrybucji, lecz stosował cenę ryczałtową w całym roku 2014. Prezes URE przedstawił wyliczenie, z którego wynika, że przy sprzedaży energii elektrycznej w ilości 8 008,062 MWh różnica między ceną wyznaczoną przez Spółkę na podstawie ryczałtowej (310 zł/MWh) a średnią ceną sprzedaży energii elektrycznej w 2014 r. (300,28 zł/MWh) wynosiła 77 838,37 zł. Marża doliczana przez powoda najemcom w od sprzedaży energii elektrycznej wynosiła 3,3%. Pozwany zauważył, że niektórym najemcom doliczano również opłaty za utrzymanie linii zasilającej. Na podstawie przedstawionych okoliczności Prezes URE stwierdził, iż warunek sprzedaży energii elektrycznej po cenie zakupu nie został spełniony i nie można uznać, że Spółka stosowała refaktury w rozliczeniach ze swoimi odbiorcami energii.

Zarzut odwołania, iż Prezes URE nie przedstawił wyliczeń stanowiących podstawę do stwierdzenia, że powód osiągnął przychód ze sprzedaży energii elektrycznej, oraz twierdzenie, że z prowadzonej w tym zakresie działalności gospodarczej powód nie osiągnął żadnego przychodu, uznał pozwany za nieuzasadnione.

W odniesieniu do zarzutu błędnej interpretacji przepisów prawa i uznanie, że powód prowadził działalność gospodarczą związaną ze sprzedażą energii elektrycznej, Prezes URE wskazał, że sam fakt posiadania w 2014 r. koncesji na obrót energią elektryczną uzasadnia domniemanie prowadzenia działalności polegającej na obrocie energią elektryczną. Pozwany powołał się na stanowisko w tym zakresie wyrażone w wyrokach Sądu Apelacyjnego. Zauważył, iż z zebranego materiału dowodowego wynika, że powód prowadził działalność gospodarczą polegającą na obrocie energia elektryczną i dokonywał sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych. Zwrócił uwagę, że w przypadku refakturowania wysokość opłat powinna być ustalana w taki sposób, aby zapewniała wyłącznie pokrycie ponoszonych przez odbiorcę kosztów zakupu paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła.

Prezes URE sprzeciwił się twierdzeniu powoda, że Obowiązek EE, o którym mowa w art. 12 ust. 1 Ustawy o efektywności stanowi daninę publiczną. Powołał się na stanowisko doktryny dotyczące kwestii daniny publicznej. Wskazał, że prawa majątkowe wynikające ze świadectw efektywności energetycznej są towarem giełdowym, a uzyskane ze sprzedaży środki pieniężne stanowią przychód podmiotów, które złożyły wnioski o wydanie świadectw efektywności energetycznej. Dodał, że opłata zastępcza ma charakter alternatywny. Zgodnie z przepisem art. 401 ust. 7 pkt 4a ustawy – Prawo ochrony środowiska, wpływy z opłaty zastępczej i wpływy z wymierzanych kar, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 i art. 35 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej stanowią przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który nie jest państwową osoba prawną w rozumieniu ustawy o finansach publicznych. Opłata zastępcza nie jest daniną wpłacaną na rzecz jednostki finansów publicznych a NFOŚiGW pośredniczy w wydatkowaniu tych środków na cele związane ze wspieraniem efektywności energetycznej.

Prezes URE wskazał, że powoływana przez powoda zasada swobody umów podlega ograniczeniom wynikającym z przepisów prawa publicznego. Swoboda zawierania umów nie pozwala na dowolne ustalenie stosunków prawnych miedzy stronami w sposób, który prowadziłby do zwolnienia stron z przestrzegania obowiązujących przepisów prawa. Strony mogą kształtować wzajemne stosunki prawne w granicach wyznaczonych w bezwzględnie obowiązujących przepisach prawa, właściwością stosunku prawnego oraz zasadami współżycia społecznego. Pozwany powołał się na wyrażone w doktrynie i orzecznictwie sądowym stanowisko dotyczące zakazu zawierania umów, których celem jest obejście prawa, oraz obowiązku rozliczenia się przez podmiot sprzedający energię elektryczną odbiorcom końcowym z obowiązków publicznoprawnych.

W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 35 Ustawy o efektywności poprzez nieuwzględnienie stopnia i okoliczności naruszenia przepisów ustawy pozwany wskazał, że w zaskarżonej decyzji odniósł się do wymienionych w Ustawie przesłanek wymierzenia kary. Podkreślił, że powód w ogóle nie zrealizował przedmiotowego obowiązku, wobec czego nie można uznać, że stopień naruszenia przez powoda przepisów Ustawy o efektywności był znikomy. Prezes URE zaznaczył, że odpowiedzialność z tytułu niewykonania obowiązku, o którym mowa w art. 12 ust. 1 Ustawy o efektywności energetycznej ma charakter obiektywny.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie decyzji Prezesa URE z dnia 6 marca 2014 r. powodowa Spółka uzyskała koncesję na obrót energią elektryczną na okres od dnia 10 marca 2014 r. do dnia 10 marca 2029 r. (bezsporne)

Powód jako zarządca nieruchomości, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawiera z najemcami umowy najmu powierzchni w (...) Zgodnie z umowami najemcy byli zobowiązani do płacenia wynajmującemu czynszu, opłaty eksploatacyjnej oraz opłat związanych z dostarczaniem energii elektrycznej.

Ze znajdującego się w aktach administracyjnych pisma Przedsiębiorcy z dnia 6 sierpnia 2015 r. z załącznikami wynika, że w okresie od 30 kwietnia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. sprzedał odbiorcom końcowym na zasadzie refaktury (...) MWh energii elektrycznej. (k.20-21 akt adm.)

Pismem z dnia 12 listopada 2015 r. Prezes URE zwrócił się do Przedsiębiorcy z prośbą o udzielenie informacji dotyczącej dokonanej w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. sprzedaży energii elektrycznej, ciepła i gazu ziemnego, w związku z koniecznością zbadania realizacji za rok 2014 obowiązku określonego w art. 12 ust. 1 ustawy o efektywności. (k. 1-15 akt adm.)

W odpowiedzi z dnia 18 grudnia 2015 r. Przedsiębiorca wskazał, iż decyzją z dnia 10 marca 2014 r. uzyskał koncesję na obrót energią elektryczną jednak w 2014 r. nie podpisał żadnej umowy na sprzedaż energii elektrycznej, a energię elektryczną sprzedawał wyłącznie na zasadzie refaktury. (k. 16-19 akt adm.)

Pismem z dnia 31 marca 2017 r. Prezes URE zwrócił się do Przedsiębiorcy o przekazanie dodatkowych informacji i dokumentów dotyczących sprzedaży energii elektrycznej w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. niezbędnych do analizy realizacji przez Spółkę w 2014 r obowiązków określonych w art. 9a ust. 1 i 8 Pe. (k. 24-26 akt adm.)

W piśmie z dnia 12 kwietnia 2017 r. Przedsiębiorca udzielił wymaganych informacji i przesłał dokumenty zawierające stosowne dane, w tym zawarte z najemcami umowy najmu powierzchni użytkowej oraz wystawiane najemcom faktury obejmujące opłaty za energię elektryczną i utrzymanie linii zasilającej. W piśmie przedstawiono wykaz podmiotów, którym w 2014 r. dostarczano energię elektryczną i obciążano kosztami na zasadzie refaktury. Z przedstawionego wyliczenia ceny jednostkowej odsprzedaży energii elektrycznej wynika, że średnia cena odsprzedaży stosowana wobec najemców została ustalona w wysokości 310 zł/MWh czyli 0,31 zł/kWh. (k. 27-164 akt adm.)

Pismem z dnia 21 kwietnia 2017 r. Prezes URE zwrócił się do Przedsiębiorcy o przesłanie szczegółowego opisu metodologii wyliczenia jednostkowej ceny sprzedaży energii elektrycznej, opisu sposobu określenia wysokości zryczałtowanych opłat za utrzymanie wewnętrznych linii zasilających oddzielnie dla każdego miesiąca roku 2014 i innych niezbędnych informacji. (k. 165-167 akt adm.)

W piśmie z dnia 16 maja 2017 r. Przedsiębiorca przedstawił opis kalkulacji ceny do refaktury i wyjaśnił, że Spółka przyjęła z góry cenę jednostkową ryczałtową do refaktury od najemców w wysokości 0,31 zł/kWh na podstawie znanej z góry ceny zakontraktowanej na cały 2014 rok energii elektrycznej, a cena za dystrybucję była wyszacowana na bazie roku poprzedniego. Przedsiębiorca oświadczył, że opłata za utrzymanie linii wewnętrznych zasilających w wysokości 8% od wartości należności za energię elektryczną była naliczana tylko wobec 5 odbiorców. Wyjaśnił, że naliczanie tej opłaty wiązało się z koniecznością poniesienia przez (...) na życzenie klienta kosztów inwestycyjnych i operacyjnych w celu dostarczania energii elektrycznej. Ze złożonych dokumentów wynikało, że w 2014 r. ze sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych na zasadzie refaktury Przedsiębiorca osiągnął przychód netto w kwocie (...) zł. (k. 168-208 akt adm.)

Prezes URE pismem z dnia 9 sierpnia 2019 r. zwrócił się do Przedsiębiorcy z prośbą o przesłanie dodatkowych informacji. (k. 209-212 akt adm.)

Pismem z dnia 7 października 2019 r. Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia Przedsiębiorcy kary pieniężnej w zw. z ujawnieniem możliwości nieprzestrzegania w 2014 r. określonego w art. 12 ust. 1 ustawy o efektywności energetycznej obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej, o którym mowa w art. 21 ust. 1 Ustawy w terminie określonym w art. 27 ust. 3 Ustawy lub uiszczenia opłaty zastępczej w terminie określonym w art. 12 ust. 6 Ustawy, obliczonej w sposób określony w art. 12 ust. 5 Ustawy. Prezes URE wezwał Przedsiębiorcę do złożenia szczegółowych wyjaśnień oraz przesłania dokumentów mogących mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia, oraz zawiadomił o dołączeniu do akt prowadzonego postępowania wymienionych pism złożonych dotychczas przez Przedsiębiorcę. (k. 213-215 akt adm.)

W dniu 25 października 2019 r. pełnomocnik Przedsiębiorcy zapoznał się z całością zebranego w sprawie materiału dowodowego. (k.216-218 akt adm.)

Pismem z dnia 14 listopada 2019 r. Przedsiębiorca poinformował, że podjął działalność w zakresie obrotu energią elektryczną w terminie 6 miesięcy od dnia wydania koncesji (tj. od dnia 10 marca 2014 r.), natomiast sprzedaż energii elektrycznej do odbiorców końcowych rozpoczął z dniem 1 stycznia 2015 r. Przedsiębiorca podkreślił, iż w 2014 r. posiadał zawartą z (...) SA umowę zakupu energii elektrycznej. Zgodnie z tą umową energia elektryczna kupiona przez Przedsiębiorcę w okresie styczeń - sierpień 2014 r. zostanie zakupiona na potrzeby Przedsiębiorcy jako odbiorcy końcowego, natomiast w okresie wrzesień - grudzień 2014 r. na potrzeby własne Przedsiębiorcy - jako podmiotu koncesjonowanego. Przedsiębiorca podkreślił, że zakupiona przez niego energia zawierała koszty realizacji obowiązków umorzeniowych, które to obowiązki (od tej energii) zrealizował (...) SA. Na potwierdzenie powyższego Przedsiębiorca załączył kopie umów zawartych z (...) SA, dotyczących sprzedaży w 2014 r. energii elektrycznej oraz oświadczenie (...) SA, z którego wynika, że cały wolumen energii elektrycznej zakupiony przez Przedsiębiorcę był traktowany przez (...) SA jako sprzedaż na potrzeby własne Przedsiębiorcy oraz, że (...) S.A. dokonał odpowiednich umorzeń certyfikatów lub uiszczenia opłaty zastępczej od tego wolumenu. Ponadto Przedsiębiorca wyjaśnił, że refakturowanie kosztów energii elektrycznej odbywało się w ramach działalności w zakresie najmu powierzchni biurowej, a refaktura miała wyłącznie na celu pokrycie kosztów energii elektrycznej oraz bezpośrednich kosztów ponoszonych przez Spółkę, wynikających ze zużycia mediów przez najemców (m.in. kosztów obsługi biurowej, kosztów amortyzacji, utrzymania i konserwacji sieci oraz transformatorów). Do ww. wyjaśnień Przedsiębiorca dołączył korektę ankiety przekazanej przy ww. piśmie z dnia 18 grudnia 2015 r. i oświadczył, że w okresie wrzesień – grudzień 2014 r. wolumen odebranej przez Spółkę energii elektrycznej dotyczącej refaktury wynosił (...) MWh oraz wniósł o umorzenie postępowania. (k. 222-293 akt adm.)

Prezes URE pismem z dnia 22 listopada 2019 r. zawiadomił Przedsiębiorcę o zakończeniu postępowania dowodowego i przysługującym mu prawie do zapoznania się z całością zebranego w sprawie materiału dowodowego i wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz złożenia ewentualnych dodatkowych uwag i wyjaśnień. Przedsiębiorca nie skorzystał z przysługującego mu uprawnienia. (k. 294-295 akt adm.)

Opisany stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych powyżej dowodów zebranych w postępowaniu administracyjnym, twierdzeń stron przedstawionych w pismach procesowych oraz faktów powszechnie znanych. Sąd przyznał moc dowodową wszystkim zebranym w sprawie dokumentom, które nie były przez strony kwestionowane i nie budziły wątpliwości Sądu.

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 12 ust. 1 Ustawy o efektywności przedsiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną, ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej obowiązane jest do uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej o wartości wyrażonej w tonach oleju ekwiwalentnego określonej w sposób wskazany w art. 12 ust. 1 pkt 1 Ustawy lub uiszczenia opłaty zastępczej obliczonej w sposób określony w art. 12 ust. 5 Ustawy.

Jak wskazano w powołanym w zaskarżonej decyzji wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 czerwca 2016 r. (sygn. akt VI ACa 734/15), prowadzenie działalności gospodarczej jest kategorią obiektywną, niezależnie od tego jak swoją działalność ocenia sam prowadzący i jak ją nazywa oraz czy dopełnia obowiązków prawnych związanych z tą działalnością.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w roku 2014 powód dokonywał sprzedaży energii elektrycznej na rzecz odbiorców końcowych i osiągnął z tego tytułu przychód w wysokości (...) zł. Sprzedaż prowadzona była na podstawie umów zawartych przez Spółkę z najemcami lokali, w sposób zorganizowany, powtarzalny i ciągły, a nie sporadyczny i okazjonalny. Na podstawie odczytów z podliczników Przedsiębiorca wystawiał odbiorcom faktury w tytułu dostarczonej energii elektrycznej. Mając powyższe na uwadze uznać należało, że w 2014 r. powód prowadził działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży energii elektrycznej. Ze złożonych przez Spółkę do akt postępowania administracyjnego umów zawartych z najemcami powierzchni w budynku (...), którzy byli największymi odbiorcami energii elektrycznej wynika, że oprócz czynszu Spółka pobierała również od najemców opłaty z tytułu zapewnienia dostawy energii elektrycznej do punktów świetlnych znajdujących się w pomieszczeniach najemcy oraz zasilania urządzeń stanowiących standardowe wyposażenie biurowe (art. 3 pkt 8 umowy k. 41v akt adm.). Ponadto zgodnie z art. 3 pkt 13 a i b umowy najmu zawartej z (...) sp. z o.o. Spółka obciążała najemców kosztami zużytej energii elektrycznej, ustalonymi na podstawie wskazań podliczników. W myśl postanowień umownych „Do rozliczenia zużytej przez najemcę energii elektrycznej zastosowanie będą miały opłaty stałe z tytułu zapewnienia dostaw energii elektrycznej oraz opłaty zmienne pobierane z tytułu zapewnienia dostaw energii elektrycznej (…) w części odpowiadającej ilości zużytej przez najemcę energii elektrycznej” (k. 41 akt adm.). Wysokość zryczałtowanej opłaty stałej z tytułu kosztów poniesionych przez wynajmującego na utrzymanie wewnętrznych linii zasilających została ustalona w umowie na poziomie 8% wartości opłat, o których mowa w art. 3 pkt 13 a i b umowy najmu. Analogiczne postanowienia zostały zamieszczone w umowie najmu lokalu zawartej z (...) sp. z o.o. (art. 3 pkt 2 a i b, pkt 3 a i b umowy k. 59 akt adm.). Pobieranie przez Przedsiębiorcę dodatkowej opłaty za utrzymanie linii zasilającej znajduje potwierdzenie w treści faktur wystawionych w 2014 r. przez Spółkę dla (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. z o.o. (k. 79-126 akt adm.) Jak wskazano w zaskarżonej decyzji, średnia cena jednostkowa energii elektrycznej za styczeń i luty 2014 r., wynikająca z faktur wystawionych Spółce przez (...) i (...) wynosiła odpowiednio 0,2942 zł/kWh oraz 0,2956 zł/kWh. W fakturach wystawionych przez Spółkę za miesiące od stycznia do grudnia 2014 r. dla (...) sp. z o.o. średnia cena energii elektrycznej dostarczonej została ustalona w wysokości 0,31 zł/kWh. Jak już wskazano faktury obejmowały również opłatę za utrzymanie linii zasilającej (k.79-104 akt adm.). Przedstawione okoliczności zostały potwierdzone przez powoda w opisie stanu faktycznego zawartym w uzasadnieniu odwołania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 18 kwietnia 2012 r. wskazał, że „ refakturowanie jest czynnością techniczną, która nie powinna powodować zmiany ceny”. Mając na uwadze przedstawione w zaskarżonej decyzji i odpowiedzi na odwołanie stanowisko przyjęte w orzecznictwie sądowym, dotyczące pojęcia refakturowania oraz informacje znajdujące się w dokumentach złożonych przez powoda do akt administracyjnych, dotyczące stosowanych przez Spółkę zasad rozliczeń z najemcami z tytułu sprzedanej energii elektrycznej, nie można zgodzić się z twierdzeniem powoda, że Przedsiębiorca rozliczał się z najemcami na zasadzie refaktury. Skoro refakturowanie nie powinno powodować zmiany ceny, stwierdzić należało, iż w fakturach wystawianych przez powoda w zw. z rozliczeniami z tytułu dostarczonej najemcom energii elektrycznej nie został spełniony warunek sprzedaży energii elektrycznej po cenie zakupu zapłaconej przez sprzedawcę.

W odwołaniu powód podnosił zarzut naruszenia przez Prezesa URE określonej w art. 353 ¹ k.c. zasady swobody umów, zgodnie z którą strony mogą kształtować stosunek prawny według własnej woli. Odnosząc się do tego zarzutu wskazać należało, iż zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego. Jak trafnie wskazano w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 7 lipca 2016 r. (III AUa 993/15), kształtowanie przez strony stosunku prawnego według własnej woli musi być zgodne z przepisami bezwzględnie obowiązującymi, właściwością stosunku prawnego i zasadami współżycia społecznego. Oznacza to, że granice swobody umów odnoszą się nie tylko do treści umowy, ale również do celu kształtowanego przez strony stosunku prawnego. Z powyższego wynika, iż zasada swobody umów podlega ograniczeniom wyznaczonym treścią bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa, właściwością stosunku prawnego oraz dobrymi obyczajami, które wyrażają się zakazem zawierania umów zmierzających do obejścia prawa. Z powyższych względów zarzut naruszenia w zaskarżonej decyzji zasady swobody umów należało uznać za niezasadny. Skoro powód w rozliczeniach z najemcami nie stosował ceny energii elektrycznej, która bezpośrednio wynikała z faktur wystawionych Spółce przez dostawców energii elektrycznej, lecz stosował cenę ryczałtową, wyższą od cen podanych w fakturach dostawcy uznać należało, że prowadził działalność gospodarczą w postaci sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych w sposób niezgodny z uregulowanymi w ustawie Prawo energetyczne zasadami obrotu energią elektryczną przez przedsiębiorstwa energetyczne.

W tym miejscu można powołać się na adekwatny w nin. sprawie pogląd Sądu Apelacyjnego w Warszawie przedstawiony w wyroku z dnia 4 marca 2016 r. (sygn. akt VI ACa 42/15), w którym wskazano, że „jeżeli przedsiębiorstwo energetyczne samo nie jest odbiorcą końcowym w rozumieniu art. 3 pkt 13a Prawa energetycznego, tj. odbiorcą dokonującym zakupu paliw lub energii na własny użytek, ale odsprzedaje nabytą energię odbiorcom końcowym – jako to robił powodowy Przedsiębiorca nawet bez jakiegokolwiek zysku – nie zwalnia to tego przedsiębiorstwa od obowiązku wynikającego z art. 9a ust. 1 Prawa energetycznego”. W świetle powyższego bez znaczenia w sprawie była podnoszona w odwołaniu okoliczność, że w związku z dostarczaną energią elektryczną Spółka nie naliczała żadnej marży. Mimo, że cytowane orzeczenie dotyczyło obowiązków określonych w ustawie Prawo energetyczne, z uwagi na okoliczności faktyczne miało zastosowanie również do oceny w nin. sprawie.

Wbrew stanowisku powoda z ustalonego stanu faktycznego oraz z wyjaśnień Spółki wyraźnie wynika, że powód sprzedawał najemcom powierzchni w budynku (...), jako odbiorcom końcowym, energię elektryczną po cenie wyższej, niż zapłacona (...) i (...), z doliczeniem należności z tytułu eksploatacji i utrzymania linii zasilającej. W związku z tym uznać należało, że na powodzie ciążył określony w art. 12 ust. 1 Ustawy o efektywności obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE do dnia 31 marca 2015 r. świadectwa efektywności energetycznej, o którym mowa w art. 21 ust. 1 Ustawy lub uiszczenia opłaty zastępczej w terminie określonym w art. 12 ust. 6 Ustawy.

W tym stanie podnoszone w odwołaniu zarzuty naruszenia przepisów art. 12 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 Ustawy o efektywności oraz § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 września 2016 r. w sprawie sposobu obliczania energii pierwotnej odpowiadającej wartości świadectwa efektywności energetycznej oraz wysokości jednostkowej opłaty zastępczej (w brzmieniu od 4 października 2012 r. do 1 października 2016 r.) nie zasługiwały na uwzględnienie.

Wobec ustalenia, że mimo prowadzenia sprzedaży energii elektrycznej w sposób określony w art. 12 ust. 2 pkt 1 Ustawy Przedsiębiorca nie wykonał za 2014 r. ciążącego na nim obowiązku, o którym mowa w art. 12 Ustawy o efektywności, Prezes URE zgodnie z art. 35 ust. 1 pkt 1 Ustawy zobowiązany był do nałożenia na powoda kary pieniężnej w wysokości nie przekraczającej (...) przychodu osiągniętego przez Przedsiębiorcę w roku podatkowym poprzedzającym rok nałożenia kary.

Ponadto dla oceny, czy na powodzie ciążył wynikający z art. 12 ust. 1 pkt 1 i 2 Ustawy obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej lub uiszczenia opłaty zastępczej w sytuacji, gdy zakupiona przez Przedsiębiorcę energia elektryczna zawierała już koszty realizacji Obowiązku EE, który od tej energii zrealizował (...) S.A. wskazać należało, że zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym w wyrokach Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 lutego 2015 r. (sygn. akt VI ACa 676/14), z dnia 28 listopada 2014 r. (sygn. akt VI ACa 24/14) „ fakt, że powód zakupił energię elektryczną na użytek własny po cenie przeznaczonej dla odbiorcy końcowego nie ma znaczenia dla oceny wykonania przez niego przedmiotowego obowiązku. Przepisy ustawy Prawo energetyczne nie przewidują możliwości wypełnienia obowiązku wskazanego w art. 9a ust. 8 Pe przez inny niż zobowiązany podmiot”, oraz „cena, po której powód nabył energię elektryczną jest ceną umowną i stanowi element umowy cywilnoprawnej kupna-sprzedaży, natomiast obowiązek rozliczenia się przez powoda sprzedającego energię elektryczna odbiorcom końcowym (…) jest obowiązkiem publicznoprawnym z innego tytułu prawnego”.

W świetle powyższego podniesione w odwołaniu twierdzenia oparte na treści zawieranych przez powoda z najemcami umów, dotyczące nienaliczania przez Spółkę marży w związku z dostarczaną energią elektryczną, nie zawarcia w 2014 r. umowy na sprzedaż energii elektrycznej, oraz twierdzenie, że to Spółka była odbiorcą końcowym, a (...) S.A. dokonała odpowiednich umorzeń certyfikatów lub uiszczenia opłaty zastępczej od zakupionego przez Spółkę wolumenu energii elektrycznej w 2014 r. nie zasługiwały na uwzględnienie i nie miały wpływu na ocenę zasadności odwołania.

Wobec tego, że dla stwierdzenia istnienia obowiązku nie jest konieczne osiąganie zysku z odsprzedaży odbiorcom końcowym nabytej energii elektrycznej podobnie bez znaczenia w sprawie był zarzut, iż Prezes URE nie dokonał wyliczeń w zakresie ponoszonych przez Spółkę kosztów przekazywania najemcom energii elektrycznej, oraz okoliczność, że Spółka nie nakładała na najemców żadnych opłat ponad te, które rzeczywiście były przez nią ponoszone jako opłaty związane z energią elektryczną czy związane serwisowaniem linii zasilającej czy z przekazywaniem energii i nie czerpała z tego działania korzyści. W ocenie Sądu bez znaczenia były również wynikające z obowiązującej zasady swobody umów twierdzenia, że powszechnie stosowaną na rynku praktyką jest nakładanie opłat dodatkowych związanych z korzystaniem z przedmiotu najmu oraz twierdzenie, że wolumeny energii elektrycznej dostarczonej w wyniku realizacji umów najmu nie są podstawą do obliczania wysokości Obowiązku EE. Podobnie bez znaczenia było twierdzenie, iż Prezes URE nie wykazał, że wynajmujący oraz najemcy działali w celu obejścia prawa, nie wziął pod uwagę prawno-ekonomicznego kontekstu zawarcia umów uzasadniającego ich zawarcie. Zaskarżona decyzja dotyczyła oceny wykonania przez powoda wskazanych w niej obowiązków wynikających z przepisów ustawy o efektywności energetycznej a nie analizy, czy zachowanie powoda stanowiło obejście prawa i czy było ekonomicznie uzasadnione. Bez znaczenia w sprawie było również twierdzenie, iż uznanie przez Prezesa URE, że zawarcie przez Spółkę umów najmu i powierzenie na ich podstawie najemcom energii elektrycznej na potrzeby prawidłowego korzystania z przedmiotu najmu stało w jawnej sprzeczności z określoną w art. 20 Konstytucji RP zasadą wolności działalności gospodarczej, potwierdzonej dodatkowo w art. 8 Prawa przedsiębiorców oraz zasadą swobody umów wynikającą z art. 353 ¹ kodeksu cywilnego. Zdaniem Sądu podniesione wyżej okoliczności nie mogą usprawiedliwiać niewykonania przez powoda obowiązków wynikających z przepisów innych ustaw, w tym przypadku Ustawy o efektywności. Powód, jako przedsiębiorca wynajmujący powierzchnię biurową musi liczyć się z koniecznością wykonywania obowiązków, które w związku z tą działalnością będą na nim ciążyły na podstawie przepisów innych ustaw.

W odniesieniu do podnoszonego w odwołaniu zarzutu naruszenia art. 217 Konstytucji RP wskazać należy, że obowiązek przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej lub uiszczenia opłaty zastępczej bez wątpienia został unormowany w przepisach rangi ustawowej. Ponadto sama wysokość opłaty zastępczej jest określana według wzoru zamieszczonego w art. 12 ust. 5 Ustawy. Na podstawie delegacji ustawowej minister właściwy do spraw energii ustala jedynie wielkość poszczególnych elementów uwzględnianych przy obliczaniu opłaty zastępczej przez podmiot zobowiązany do jej uiszczenia zgodnie z przepisami ustawy o efektywności. Ponadto w myśl art. 12 ust. 6 ustawy o efektywności obowiązującej w dacie naruszenia opłatę zastępczą wpłaca się na rachunek bankowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej do dnia 31 marca danego roku za poprzedni rok kalendarzowy. Opłata zastępcza nie stanowi więc dochodu budżetu państwa, jakimi są wpływy z kar administracyjnych. Należy zauważyć, że ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera przepisów wyłączających możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na uiszczenie opłaty zastępczej. Obowiązek uiszczenia opłaty zastępczej ma charakter alternatywny w stosunku do obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej. Jednak tak, jak powyższy obowiązek, opłata zastępcza nie ma charakteru opłaty sankcyjnej. Uiszczenie opłaty zastępczej - zgodnie z ustawą o efektywności energetycznej - związane jest niewątpliwie z uzyskaniem przez Spółkę przychodów, a zatem wydatek poniesiony z tego tytułu stanowi pośredni koszt uzyskania przychodów. Skoro więc opłata zastępcza, uiszczona na podstawie przepisów ustawy o efektywności energetycznej, jest zaliczana do kosztów uzyskania przychodów i podlega potrąceniu w roku podatkowym, w którym została poniesiona, nie można zgodzić się z twierdzeniem powoda, że opłata zastępcza jest daniną publiczną, o której mowa w art. 217 Konstytucji. Ponadto zaskarżona decyzja dotyczy wyłącznie stwierdzenia niewykonania obowiązku określonego w art. 12 ust. 1 Ustawy o efektywności i nałożenia z tego tytułu kary pieniężnej, więc zarzuty dotyczące charakteru opłaty zastępczej nie miały znaczenia w nin. sprawie. Zarzut naruszenia przepisu art. 217 Konstytucji RP nie zasługiwał więc na uwzględnienie i nie mógł stanowić podstawy do uchylenia lub zmiany zaskarżonej decyzji zgodnie z żądaniem odwołania.

Wobec ustalenia, że Przedsiębiorca nie wykonał obowiązku wynikającego z art. 12 ust. 1 ustawy o efektywności obowiązku za rok 2014, na podstawie art. 35 ust. 1 Ustawy Prezes URE zobligowany był do nałożenia na Spółkę kary pieniężnej w wysokości określonej w tym przepisie. W tym stanie zarzut naruszenia art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z art. 35 ustawy o efektywności poprzez nieumorzenie postępowania i nałożenie na powoda kary pieniężnej nie należało uznać za niezasadny.

Zgodnie z art. 36 ustawy o efektywności przy ustalaniu wysokości kar pieniężnych należy uwzględnić w szczególności stopień szkodliwości oraz okoliczności naruszenia. Mając na uwadze, że celem przewidzianego w art. 12 ust. 1 Ustawy obowiązku było stworzenie warunków na rzecz poprawy efektywności energetycznej gospodarki poprzez wprowadzenie mechanizmu wsparcia tych działań i ograniczenie szkodliwego oddziaływania sektora energetycznego na środowisko uznać należało, iż stopień szkodliwości stwierdzonego naruszenia nie był znikomy. Uwzględniając okoliczność, że wymierzona decyzją kara pieniężna stanowi zaledwie (...) osiągniętego w roku 2018 przychodu powoda w wysokości (...)zł, nie można zgodzić się z zarzutem naruszenia art. 36 Ustawy poprzez brak uwzględnienia przez Prezesa URE przy ustalaniu wymiaru kary stopnia oraz okoliczności naruszenia przepisów Ustawy. Zdaniem Sądu na podstawie dokonanych ustaleń uznać należało, iż przy ustalaniu wymiaru kary Prezes URE w prawidłowy sposób uwzględnił wymienione w art. 36 ustawy o efektywności dyrektywy wymiaru kary. Wobec ustalenia kary na poziomie znacznie niższym do poziomu maksymalnego nie można zgodzić się z powodem, iż przy ustalaniu wymiaru kary Prezes URE nie uwzględnił wskazanych w art. 36 Ustawy okoliczności. Mając na uwadze treść uzasadnienia zaskarżonej decyzji uznać należało, że zarzuty braku odniesienia się Prezesa URE do znikomego stopnia szkodliwości naruszenia i pominięcia przy ustalaniu wymiaru kary pozostałych wskazanych w odwołaniu okoliczności należało uznać za bezpodstawne.

Kara w wysokości 47 345,68 zł mieści się w granicach wskazanych w art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy o efektywności. Wypada zauważyć, że wysokość nieuiszczonej przez powoda opłaty zastępczej wynosiła 36 419,75 zł. Po potrąceniu nieuiszczonej kwoty opłaty zastępczej rzeczywista wysokość nałożonej na powoda kary pieniężnej wynosiła więc 10 925,93 zł. W świetle ustalonego stanu faktycznego nałożenie na powoda kary pieniężnej było uzasadnione, a jej wysokość jest proporcjonalna do stwierdzonego naruszenia przepisów. Należy podkreślić, że celem nałożenia kary jest realizacja m.in. funkcji wychowawczej oraz prewencyjnej w rozumieniu wewnętrznym i zewnętrznym, czyli oddziaływanie zniechęcająco nie tylko na podmiot, który dopuścił się naruszenia, ale również na innych działających na rynku przedsiębiorców, również zobowiązanych do wywiązania się z określonego w art. 12 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy o efektywności obowiązku.

W ocenie Sądu przed wydaniem zaskarżonej decyzji Prezes URE podjął wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy i prawidłowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Ponadto wskazać należało, że zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowiskiem Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) jest sądem cywilnym i w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu, prowadzi sprawę cywilną według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego. W prowadzonym postępowaniu odwoławczym SOKiK nie ogranicza się wyłącznie do badania legalności decyzji administracyjnej, jak w postępowaniu sądowo-administracyjnym czynią sądy administracyjne. SOKiK zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu obowiązujących w postępowaniu cywilnym zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązków stron w postępowaniu dowodowym. W świetle powyższego nawet gdyby przyjąć, iż w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych to, o ile nie stanowią one podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji, nie mogą one prowadzić do uchylenia decyzji i nie mogą być przedmiotem postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 roku sygn. akt III CRN 120/91 OSNC 1992 Nr 5, poz. 87; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 roku sygn. akt I CKN 265/98 OSP 2000 Nr 5 poz. 68; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 roku sygn. akt 351/99 OSNC 2000 Nr 3 poz. 47; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 roku sygn. akt I CKN 1036/98 LEX Nr 52708; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2005 roku, sygn. akt III SZP 2/05 OSNP 2006/19-20/312). W tym stanie podniesione w odwołaniu zarzuty naruszenia przepisów postępowania administracyjnego nie mogły stanowić podstawy do uwzględnienia odwołania.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, wobec braku podstaw do uwzględnienia oddalił odwołanie, jako bezzasadne - art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c., stosownie do wyniku sporu, ustalając wysokość należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł, na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia odwołania.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.