Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Anna Maria Kowalik
Protokolant –	Starszy sekretarz sądowy Joanna Preizner

po rozpoznaniu 10 marca 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 31 maja 2019 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od Ł. K. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmE 270/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 maja 2019 r. Nr (...)( (...): (...)), Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ( dalej Prezes URE) na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12b, art. 56 ust. 2 i 3, art. 56 ust. 2h pkt 4 w związku z art. 56 ust. 6 i 6a, art. 43d ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2019 r., poz. 755 ze zm.) (dalej p.e.) oraz w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm.) (dalej k.p.a.) i art. 30 ust. 1 p.e., po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy- Ł. K. (dalej powód) prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w B. orzekł, że:

1) powód nie zachował terminu na złożenie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d p.e. za sierpień, wrzesień, październik, listopad i grudzień 2017 r.,

2) za działanie opisane w pkt 1 wymierzył powodowi karę pieniężną w łącznej wysokości 30.000,00 zł (słownie: trzydzieści tysięcy złotych), w tym:

a) 10.000,00 zł (dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za październik 2017 r.,

b) 10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za listopad 2017 r.,

c) 10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za grudzień 2017 r.,

3) odstąpił od wymierzenia mu kary pieniężnej za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za sierpień i wrzesień 2017 r.

Od powyższej Decyzji powód złożył odwołanie, zaskarżając ją w całości. Przedmiotowej Decyzji zarzucił naruszenie przepisu prawa materialnego (zarzut główny), tj. art. 56 ust. 6a p.e. przez jego niezastosowanie polegające na zaniechaniu odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej w zakresie niewykonania obowiązku sprawozdawczego za październik 2017 r., listopad 2017 r. oraz grudzień 2017 r., mimo ziszczenia się w sprawie przesłanek to uzasadniających, a w szczególności przez błędne przyjęcie, iż stopień szkodliwości zachowania powoda, w ustalonych okolicznościach sprawy, nie był znikomy. Mając na uwadze powyższe, wniósł o zmianę zaskarżonej Decyzji poprzez odstąpienie od wymierzenia kary za październik 2017 r., listopad 2017 r. oraz grudzień 2017 r. (pkt 2 i 3 Decyzji). Ewentualnie, na wypadek nieuwzględnienia zarzutu głównego, powód zarzucił Decyzji naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 56 ust. 1 pkt 12b i ust. 2h pkt 4 w zw. z art. 43d ust. 1 p.e. poprzez niewłaściwe ich zastosowanie i przyjęcie, że w niniejszej sprawie zasadne jest wymierzenie odrębnej kary za każde niezłożone sprawozdanie, o którym mowa w art. 43d ust. 1 p.e. we wszystkich miesiącach objętych postępowaniem (tj. sierpień 2017 r. – grudzień 2017 r.), w sytuacji gdy stwierdzone uchybienie ma swoje źródło w jednym ciągu zdarzeniowym, tj. stanowi jeden czyn sankcjonowany karą pieniężną w wysokości 10.000 zł. W takim przypadku, powód wniósł o zmianę Decyzji poprzez wymierzenie jednej kary w wysokości 10.000 zł za cały okres stwierdzonego przez organ uchybienia. Nadto wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentu powołanego w uzasadnieniu odwołania na okoliczności tam wskazane oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania, w kontekście zarzutu głównego, powód zauważył, iż w zakresie oceny stopnia szkodliwości czynu należy uwzględnić winę przedsiębiorcy oraz okoliczności wpływające na niezachowanie podwyższonego miernika staranności. Wskazał, iż w niniejszym przypadku do naruszenia obowiązku doszło z winy nieumyślnej powoda, który nie był świadomy, że jego zachowanie było bezprawne. Powód nie zignorował więc obowiązku wynikającego z Prawa energetycznego, ponieważ nie zdawał sobie sprawy z jego istnienia. Podniósł, iż obowiązek sprawozdawczy, o którym mowa w art. 43d ust. 1 p.e. jako nowy obowiązek nie był powszechnie znany podmiotom, które do tej pory nie podlegały kontroli Prezesa URE. Zaznaczył przy tym, że nie tylko on nie zidentyfikował swoich powinności w objętym Decyzją okresie. Dla przykładu podał, że na dzień 14 listopada 2017 r. wszczęto ponad 200 postępowań administracyjnych w sprawie wymierzenia kary przedsiębiorcom, którzy nie wywiązali się w terminie z obowiązków sprawozdawczych, co jak podał oznacza, że około 40% firm z 470 podmiotów nie złożyło w terminie sprawozdania o rodzajach i ilości paliw ciekłych przekraczających granicę. Powód wywiódł z tego, że jeśli problem ze stosowaniem nowych przepisów przybiera tak powszechny wymiar to bardziej prawdopodobne wydaje się, że zawiodła komunikacja na linii ustawodawca/organy wykonawcze państwa a jednostka, niż że doszło do celowego niepodporządkowania się przez obywateli ustanowionemu prawu. Powód zwrócił uwagę, że zakres obowiązków sprawozdawczych, w świetle aktualnego brzmienia art. 43d ust. 1 p.e. był i jest zaskakujący dla bardzo wielu przedsiębiorców zajmujących się sprowadzaniem z zagranicy i obrotem przemysłowymi olejami i smarami, zwłaszcza wobec funkcjonujących już obowiązków sprawozdawczych, których realizacja dostarcza organom państwa szczegółowej wiedzy na temat wielkości przywozu z zagranicy towarów kwalifikowanych na gruncie Prawa energetycznego jako paliwa ciekłe. W tym miejscu powód wskazał na wprowadzony ustawą z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów (Dz.U. poz. 708 ze zm.) rejestr przewozu tzw. towarów wrażliwych ( (...)), w ramach którego na bieżąco dokonuje się zgłoszenia przywozu z zagranicy (w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego) produktów wymagających także zgłoszenia Prezesowi URE. Powód załączył też przykładowe sprawozdanie dotyczące zgłoszenia przewozu za pomocą (...), wskazując, że jego zachowanie nie pozbawiło wiedzy organów państwa co do zakresu prowadzonej działalności gospodarczej w obszarze przywozu do kraju wyrobów oznaczonych kodami CN.

Powód podkreślił, iż nie można podzielić stanowiska Prezesa URE, iż brak terminowej realizacji obowiązku przez niego oddziałuje negatywnie na bezpieczeństwo energetyczne jak i stwarza ryzyko dla interesów fiskalnych państwa. Zauważył, że jego zachowanie nie było nakierowane na uzyskanie korzyści względem państwa, ani też nie doprowadziło do uszczuplenia majątku Skarbu Państwa, ponieważ nie spowodowało, że nie wywiązał się ze swoich powinności względem organów fiskalnych państwa.

Powód podniósł, że jego udział w rynku paliw ciekłych jest niewielki oraz, że jego działalność w zakresie przywozu paliw ciekłych z zagranicy stanowi znikomy udział w rynku podmiotów przywożących. W konsekwencji wywiódł, że brak dostarczenia w terminie Prezesowi URE i innym organom informacji o ilościach przywiezionych wyrobów nie zniekształcił ich wiedzy o krajowym rynku paliw ciekłych.

Powód zaznaczył, że rodzaj i charakter naruszonego dobra oraz waga naruszonych obowiązków są jednymi z podstawowych czynników, które muszą zostać wzięte pod uwagę przy ustaleniu stopnia szkodliwości czynu. Dodał, że Prezes URE w niniejszej sprawie w zasadzie nie nadał powyższym okolicznościom istotniejszego znaczenia. Pominął on w swojej ocenie także fakt, iż na skutek uchybienia w zasadzie nie doszło do wyrządzenia żadnej szkody, powód usunął zaś stan naruszenia, składając zaległe sprawozdania. Ponadto, według powoda, regulator dokonał selektywnej oceny jego zachowania, nie biorąc pod uwagę faktu, iż okoliczności uzasadniające odstąpienie od wymierzenia kary w miesiącu sierpniu i wrześniu 2017 r. występowały również w kolejnych miesiącach objętych postępowaniem. Powód podniósł, że jego zachowanie nie było ukierunkowane na zatajenie jakiejkolwiek informacji skoro były one przekazywane innym wyspecjalizowanym organom państwa w poczuciu wypełniania wszystkich obowiązków sprawozdawczych. Nie miał on też intencji popełnienia deliktu, a niezwłocznie po powzięciu informacji o spoczywających na nim obowiązkach starał się naprawić swój błąd. Tym samym podniesione okoliczności przemawiają zdaniem powoda, aby zastosować wyjątek przewidziany w art. 56 ust. 6a p.e. Natomiast nałożonej na powoda kary nie można uznać, jak podniósł, za współmierną.

Poza tym wskazał, że jego przewinienie powinno być kwalifikowane jako jeden czyn rozpatrywany całościowo w zakresie wszystkich miesięcy, co do których przesłał zaległe sprawozdania, tj. od sierpnia 2017 r. do listopada 2018 r., a przynajmniej w zakresie miesięcy, które organ objął swoim postępowaniem, tj. sierpień – grudzień 2017 r., ponieważ powód dopuścił się w tym czasie jednego „ciągłego” zaniechania. Wywiódł jednocześnie, że uznanie przez Prezesa URE jednego zaniechania jako osobnych czynów, podlegających osobnej sankcji, stoi w sprzeczności z zakresem normy sankcjonującej przewidzianej w art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. W przepisie tym ustawodawca posłużył się bowiem sformułowaniem „sprawozdania” w liczbie mnogiej, a w przepisie art. 43d p.e. użył terminu „sprawozdanie” w liczbie pojedynczej. Powód wskazał zatem, że zakładając racjonalność ustawodawcy należy uznać, iż dane rozróżnienie nie jest przypadkowe i ma swoją doniosłość prawną. Podniósł, że gdyby zamiarem prawodawcy było odrębne penalizowanie każdego pojedynczego przypadku naruszenia obowiązku wynikającego z art. 43d p.e. to przepis art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. przewidywałby, że karze podlega ten kto nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d p.e. Powód stwierdził, że fakt, iż nie zachodzi prosta korelacja terminologiczna pomiędzy treścią przedmiotowego obowiązku a sankcją za jego niewykonanie pozwala na przyjęcie wniosku, że zaniechanie polegające na nieprzekazywaniu w określonym terminie kolejnych sprawozdań może stanowić jeden czyn, zwłaszcza gdy nie podstaw by wyodrębnić jakiekolwiek okoliczności różnicujące etapy tego zaniechania. W konkluzji powód zauważył, że ustawodawca w powołanym przepisie posłużył się konstrukcją zbliżoną do znanego z prawa karnego czynu ciągłego, toteż wyraził przekonanie, że nieprzekazanie przez niego w terminie sprawozdań za miesiące sierpień- grudzień 2017 r. powinno być oceniane jako jeden czyn, który w świetle art. 56 ust. 2h pkt 4 p.e. sankcjonowany jest jedną karą pieniężną w wysokości 10.000 zł.

Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o: oddalenie odwołania; dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów zgromadzonych w aktach administracyjnych sprawy na okoliczność zasadności wymierzenia kary pieniężnej oraz z Informacji Prezesa URE nr (...) z dnia 10 sierpnia 2017 r. dotyczącej sposobu wypełniania sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu na okoliczność informowania przez Prezesa URE na stronie internetowej o terminie i sposobie realizacji obowiązku sprawozdawczego; zasądzenie od powoda na rzecz Prezesa URE kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Przy piśmie z 21 października 2019 r. pozwany załączył ww. Informację Prezesa URE nr (...) z dnia 10 sierpnia 2017 r.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 3 sierpnia 2017 r. Ł. K. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w B. został wpisany do rejestru podmiotów przywożących prowadzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki pod numerem (...) (okoliczność niesporna).

W myśl art. 43d ust. 1 p.e. przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi URE, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii spraw energii miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.

W sierpniu i wrześniu 2017 r. powód nie wytworzył, nie przywiózł i nie wywiózł paliw ciekłych (okoliczności niesporne, dowód: sprawozdania k. 29- 31, 32- 35 akt adm.).

W październiku 2017 r. powód dokonał przywozu zza granicy smarów o kodach: CN (...) w ilości 25,552 ton, CN (...) w ilości 0,024 ton, CN (...) w ilości 1,888 ton oraz CN (...) w ilości 0,108 ton (dowód: sprawozdanie k. 36- 38 akt adm.).

W listopadzie 2017 r. powód dokonał przywozu zza zagranicy smarów o kodach: CN (...) w ilości 71,3 ton, CN (...) w ilości 0,416 ton oraz CN (...) w ilości 0,832 ton (dowód: sprawozdanie k. 44- 47 akt adm.).

W grudniu 2017 r. powód dokonał przywozu zza granicy smaru o kodach CN (...) w ilości 28,28 ton w celu dalszej odsprzedaży (dowód: sprawozdanie k. 54- 57 akt adm.).

Jednakże obowiązku złożenia sprawozdania za sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2017 r. nie zrealizował w terminie (okoliczności niesporne, dowód: pisma z załącznikami- k. 3- 24 akt adm.), bowiem sprawozdania za wymienione miesiące złożył oznaczonym w art. 43d ust. 1 p.e. podmiotom dopiero 9 stycznia 2019 r. (dowód: dowody nadania sprawozdań k. 62 i 63 akt adm.).

Wobec powyższego, pismem z 2 stycznia 2019 r., powód został zawiadomiony o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia mu kary pieniężnej w związku z niezłożeniem w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 p.e., za okres od sierpnia do grudnia 2017 r. Ponadto został wezwany do złożenia:

-

kopii wszelkich dokumentów potwierdzających aktualną sytuację finansową;

-

sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesa Agencji Rezerw Materiałowych, Ministra Energii i Ministra Finansów za okres od sierpnia do grudnia 2017 r., o ile nie zostały dotychczas złożone,

-

dokumentów potwierdzających złożenie sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu do Prezesa Agencji Rezerw Materiałowych, Ministra Energii i Ministra Finansów za okres od sierpnia do grudnia 2017 r. (dowód: zawiadomienie k. 1- 2 akt adm., z.p.o. k. 25 akt adm.). Poza tym, został poinformowany o włączeniu do materiału dowodowego szeregu pism, z których wynika, że nie złożył sprawozdań za okres od sierpnia do grudnia 2017 r. (dowód: zawiadomienie k. 1- 2 akt adm., pisma k. 3- 24 akt adm.).

W odpowiedzi z 8 stycznia 2019 r. powód złożył wyjaśnienia. W załączeniu do pisma przedstawił sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za okres od sierpnia do grudnia 2017 r., kopię dokumentów potwierdzających aktualną sytuację finansową y w postaci Podatkowej Księgi Przychodów i Rozchodów za 2017 r. oraz przedłożył kopię potwierdzeń nadania przedmiotowych sprawozdań do Prezesa Agencji Rezerw Materiałowych, ministra właściwego do spraw finansów publicznych, ministra właściwego do spraw energii. Wyjaśnił przy tym, iż zaniechanie wykonania obowiązku było spowodowane brakiem informacji o obowiązku przekładania sprawozdań do wszystkich uprawnionych organów oraz wniósł o odstąpienie od wymierzenia kary (dowód: pismo z załącznikami k. 26- 63 akt adm.).

Pismem z 20 marca 2019 r. powód został zawiadomiony o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej oraz poinformowany o możliwości zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym oraz o możliwości złożenia dodatkowych uwag i wyjaśnień w terminie 7 dni licząc od dnia otrzymania pisma (dowód: zawiadomienie k. 64 akt adm., z.p.o. k. 65 akt adm.).

31 maja 2019 r. Prezes URE wydał zaskarżoną Decyzję.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych w trakcie postępowania administracyjnego, których autentyczność nie była podważana przez żadną ze stron postępowania oraz niekwestionowanych twierdzeń stron. Sporny bowiem nie był stan faktyczny, ale jego ocena prawna.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżona Decyzja jest słuszna i ma oparcie w przepisach prawa. Natomiast podnoszone przez powoda zarzuty nie są trafne, stąd nie mogą skutkować zmianą Decyzji, której domagał się powód.

Na wstępie trzeba zauważyć, że powód nie kwestionował faktu niezłożenia w terminie sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu do Prezesa URE, Prezesa Agencji Rezerw Materiałowych, ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz ministra właściwego do spraw energii za sierpień- grudzień 2017 r. W odwołaniu podnosił jedynie, iż zostały spełnione przesłanki do odstąpienia od wymierzenia mu kary przez Prezesa URE nie tylko w związku z niezłożeniem sprawozdań za sierpień i wrzesień 2017 r., jak przyjął pozwany w Decyzji, ale także za pozostałe miesiące od października do grudnia 2017 r., a ponadto, iż zaniechania powoda stanowiły jeden czyn, za który ewentualnie mogłaby zostać wymierzona tylko jedna kara pieniężna. Tym samym za bezsporne należało uznać, iż powód jako podmiot przywożący wpisany do rejestru takich podmiotów nie wypełnił terminowo ciążącego na nim z tego tytułu obowiązku złożenia stosownych sprawozdań do odpowiednich podmiotów, określonego w art. 43d ust. 1 p.e., za ww. miesiące.

W tej sytuacji zastosowanie znalazł art. 56 ust. 1 pkt 12 b p.e., zgodnie z którym karze pieniężnej podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d. Dopuszczenie się czynu określonego w art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. jest bowiem wystarczającą przesłanką aktualizacji normy z art. 56 ust. 1 i 2 p.e. oraz wymierzenia kary pieniężnej, której wysokość jest sztywna i wynosi 10 000,00 zł zgodnie z art. 56 ust. 2h pkt 4 p.e.

Obligatoryjność wymierzenia kary na tej podstawie została złagodzona rozwiązaniem przewidzianym w art. 56 ust. 6a p.e., zgodnie z którym Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

Z treści powołanego przepisu wynika w szczególności, iż Prezes URE ma „możliwość” zastosowania tej instytucji, nie zaś obowiązek, co implikuje fakultatywny charakter tej instytucji. W przypadku zatem nawet łącznego wystąpienia obu przesłanek koniecznych, wskazany organ może, ale nie musi skorzystać z tej kompetencji.

Na powyższe uprawnienie Prezesa URE szczególną uwagę zwrócił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z 27 listopada 2019 r. ( sygn. akt I NSK 95/18, LEX nr 2817533), w którym między innymi stwierdził, że „ to Prezes URE kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne określone w ustawie - Prawo energetyczne. W pewnych przypadkach sąd może co prawda zastosować art. 56 ust. 6a p.e., jednakże wpierw powód powinien wykazać, że pozwany przekroczył zasady uznania administracyjnego oraz że stopień szkodliwości czynu był znikomy, a przedsiębiorca zaprzestał naruszenia prawa lub zrealizował obowiązek.” oraz „Artykuł 56 ust. 6a p.e. należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasady równowagi i podziału władzy. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki dysponuje więc pewnym luzem decyzyjnym przy interpretacji przesłanki znikomości szkodliwości społecznej czynu, a w razie ziszczenia się wspomnianej przesłanki - uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia: odstąpienia od kary pieniężnej bądź nieodstąpienia od tej kary.”

W realiach rozpoznawanej sprawy, w ocenie Sądu, Prezes URE nie przekroczył granic uznania administracyjnego, a zatem nie było podstaw do zmiany Decyzji z tej przyczyny.

Poza sporem było, że powód zrealizował obowiązek po terminie, ponieważ wymagane przepisem art. 43d ust. 1 p.e. sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - za okres od sierpnia do grudnia 2017 r.- złożył z przekroczeniem ustawowego terminu, gdyż nadał je do Prezesa URE, Prezesa Agencji Rezerw Materiałowych, ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz ministra właściwego do spraw energii w dniu 9 stycznia 2019 r. Tym niemniej zaniechanie przekazania sprawozdań za październik, listopad, grudzień 2017 r. w ustawowym terminie charakteryzowało się wyższą niż znikoma społeczną szkodliwością.

W kontekście szacowania szkodliwości ujawnionego czynu trzeba mieć na względzie ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego (wyrok SN z 5.02.2015 r. sygn. III SK 36/14, Lex; wyrok SN z 15.10.2014 r. sygn. III SK 47/13, Lex), z którego wynika, że w danej kwestii należy odwołać się do sposobu weryfikacji stopnia szkodliwości czynu wypracowanego w prawie karnym z racji posłużenia się przez ustawodawcę w przepisie art. 56 ust. 6a p.e. pojęciem unormowanym w treści art. 115 § 2 k.k., zgodnie z którym przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu bierze się pod uwagę:

1) rodzaj i charakter naruszonego dobra,

2) rozmiary wyrządzonej szkody,

3) sposób i okoliczności popełnienia czynu,

4) wagę naruszonych obowiązków,

5) postać zamiaru,

6) motywację sprawcy,

7) rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Sąd ocenił zatem stopień szkodliwości czynu powoda w świetle art. 115 § 2 k.k., dokonując powtórnej analizy materiału i biorąc wszystkie ww. czynniki pod uwagę podzielił ocenę dokonaną przez organ.

Zaznaczenia wymaga, że powód nie wypełnił terminowo obowiązku sprawozdawczego, którego wykonanie ma bezpośrednie przełożenie na prawidłowe sporządzenie przez Prezesa URE sprawozdania kwartalnego. W myśl bowiem art. 43d ust. 4 p.e. na podstawie sprawozdań przedsiębiorców, o których mowa w art. 43d ust. 1 p.e., Prezes URE ogłasza kwartalnie w Biuletynie Urzędu Regulacji Energetyki całkowite wielkości produkcji i przywozu poszczególnych paliw ciekłych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, stosując nazwy oraz klasyfikację Nomenklatury Scalonej (kody CN), w terminie 45 dni od dnia zakończenia kwartału.

Ponadto terminowe wypełnienie obowiązku sprawozdawczego z art. 43d ust. 1 p.e. ma istotne znaczenie w kontekście sprawowania przez Prezesa URE kontroli i nadzoru nad rynkiem paliw. Rzeczone sprawozdania miesięczne pozwalają choćby na badanie zgodności prowadzonej przez przedsiębiorców działalności z uprawnieniami wynikającymi z posiadanej koncesji lub wpisu do rejestru podmiotów przywożących toteż służyć mogą do prowadzenia, na podstawie art. 23 r p.e., kontroli lub postępowania wyjaśniającego w sprawie naruszenia warunków prowadzenia działalności gospodarczej objętej koncesjami na wykonywanie działalności gospodarczej w dziedzinie paliw ciekłych oraz objętej wpisem do rejestru podmiotów przywożących w oparciu o plan kontroli, o którym mowa w art. 23 r ust. 2 p.e. Służyć mogą zatem również wypełnieniu przez Prezesa URE dyspozycji art. 32d ust. 3 p.e. nakazującej Prezesowi URE z urzędu, w drodze decyzji, wykreślić z rejestru podmiot przywożący, który w okresie kolejnych 6 miesięcy nie dokonał przywozu paliw ciekłych, lub też mogą zostać wykorzystane do prowadzenia postępowania wyjaśniającego, o którym mowa w art. 23w p.e., mającego na celu sprawdzenie czy istnieją podstawy do złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Wymienione czynności organu ułatwiają zatem terminowo nadsyłane sprawozdania miesięczne, ponieważ stanowią podstawowe źródło bieżących informacji o funkcjonowaniu przedsiębiorców na rynku paliw ciekłych. Dlatego składanie sprawozdań w ustawowym terminie zabezpiecza Prezesowi URE sposobność niezwłocznego reagowania na ewentualne nieprawidłowości, zaś przekroczenie terminu wywołuje negatywny skutek w sferze monitoringu działalności przedsiębiorców.

W ocenie ustawodawcy dane zawarte w sprawozdaniach mają istotne znaczenie dla kształtowania spójnego systemu reglamentacji działalności gospodarczej oraz kontroli realizacji obowiązków publicznoprawnych związanych z wytwarzaniem i obrotem paliwami (uzasadnienie do ustawy z 11 lipca 2016 roku o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2016 r., poz. 1165), dlatego też tak ważne jest składanie sprawozdań w terminie.

Sąd zważył natomiast, że przekroczenie terminu przez powoda było znaczne. Wynosiło ono prawie rok lub nawet ponad rok w każdym przypadku spóźnionego nadania sprawozdania do Prezesa URE i pozostałych podmiotów, tj. Prezesa Agencji Rezerw Materiałowych, ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz ministra właściwego do spraw energii, podczas gdy dobrem podlegającym ochronie na gruncie przepisu art. 43d ust. 1 p.e. jest terminowość w składaniu sprawozdania, toteż wyrządzona szkoda jest tym większa, im większe jest opóźnienie w jego złożeniu. Zaniechanie powoda spowodowało bowiem, iż przez tak długi okres organy nie posiadały wiedzy na temat rodzajów oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych przez powoda, a także ich przeznaczeniu, stąd nie mogły skorzystać z informacji jakie powinny im zostać przedstawione. Tymczasem unormowana częstotliwość składania sprawozdań- co miesiąc, jak też okoliczność ich przedkładania czterem podmiotom świadczy o zamiarze objęcia jak najbardziej szczegółowym nadzorem Państwa wykonywania działalności polegającej na przywozie paliw ciekłych zarówno w odniesieniu do przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych, na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą oraz również w odniesieniu do podmiotów przywożących. Z uwagi na powyższe znaczne opóźnienia powoda w złożeniu sprawozdań ten nadzór nie działał jednak w stosunku do niego w sposób zaplanowany.

Wprawdzie, jak wynika z treści odwołania zaniechanie powoda nie było celowe, aczkolwiek powód decydując się na prowadzenie działalności podlegającej wpisowi do rejestru podmiotów przywożących powinien z należytą starannością- i co wymaga podkreślenia- prawidłowo wykonywać obowiązki z nią związane. Powód działa bowiem na rynku regulowanym, na którym od przedsiębiorców wymaga się wyższego stopnia profesjonalizmu, niż od tych działających na rynkach nieregulowanych. Dlatego usprawiedliwieniem dla powoda nie może być podnoszone przez niego niedoinformowanie, czy postulowana przez niego mnogość obowiązków sprawozdawczych oraz fakt realizacji jednego z nich w ramach systemu (...), zwłaszcza gdy z art. 43d ust. 1 p.e. jasno wynika obowiązek sprawozdawczy na gruncie Prawa energetycznego w stosunku do czterech różnych podmiotów. Dodatkowo nadmienić w tym miejscu trzeba, że jak podał pozwany, organ umieścił w dniu 10 sierpnia 2017 r. na stronie internetowej Urzędu Regulacji Energetyki powiadomienie dotyczące sposobu wypełniania sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także o ich przeznaczeniu, w którym przypomniał o realizacji obowiązków sprawozdawczych jeszcze przed upływem terminu na złożenie przez powoda miesięcznego sprawozdania za sierpień 2017 r. (k. 40- 42 akt sąd.). Wynika z tego, że fakt konieczności realizacji nowego obowiązku nie został przemilczany przez Prezesa URE. Powód mógł się zatem zapoznać z tą informacją w przypadku, gdyby śledził aktualności sektora energetycznego. W tym miejscu należy więc podnieść, że powód nie wykazał, aby podjął jakiekolwiek czynności, żeby nie doszło do naruszenia przez niego prawa. W szczególności nie wyjaśnił, aby monitorował regulacje dotyczące jego działalności, co mogłoby go zabezpieczyć przed rzeczonym naruszeniem. Nie może zatem zasłaniać się okolicznością, że naruszeń tych dopuściło się wielu przedsiębiorców.

Podkreślenia również wymaga, że uchybienie przez powoda terminu wykonania obowiązków za październik, listopad, grudzień 2017 r. jest tym bardziej naganne, że jak wynika ze złożonych przez powoda zaległych sprawozdań w październiku 2017 r. dokonał przywozu zza granicy smarów o kodach: CN (...) w ilości 25,552 ton, CN (...) w ilości 0,024 ton, CN (...) w ilości 1,888 ton oraz CN (...) w ilości 0,108 ton, w listopadzie 2017 r. dokonał przywozu zza zagranicy smarów o kodach: CN (...) w ilości 71,3 ton, CN (...) w ilości 0,416 ton oraz CN (...) w ilości 0,832 ton, zaś w grudniu 2017 r. dokonał przywozu zza granicy smaru o kodach CN (...) w ilości 28,28 ton, podczas gdy nie są to niewielkie, znikome ilości, zwłaszcza, że mierzone są w tonach i sięgają nawet kilkudziesięciu ton w skali miesiąca. W tym kontekście podnoszony przez powoda fakt, iż jego udział w rynku paliw ciekłych jest nieduży nie ma już decydującego znaczenia.

Okoliczność przywozu niemałych ilości paliw jest wszak na tyle znacząca, że w połączeniu z faktem istotnego, dużego przekroczenia przez powoda terminu powiadomienia o powyższym w miesięcznych sprawozdaniach za ww. miesiące 2017 r. przemawia za ustaleniem szkodliwości tych czynów na poziomie wyższym niż znikomy, co skutkuje niemożnością odstąpienia od wymierzenia kar powodowi na podstawie art. 56 ust. 6a p.e. w danym zakresie.

Sąd zgodził się przy tym ze stanowiskiem pozwanego, iż w przypadku niezłożenia przez powoda sprawozdań obejmujących sierpień i wrzesień 2017 r., wobec faktu, iż powód nie przywoził w tym okresie smarów, stąd zaległe sprawozdania z tego okresu były w całości „zerowe”, szkodliwość tych czynów można było, jak to uczynił pozwany, ustalić na poziomie znikomym i w efekcie odstąpić od wymierzenia kar za te miesiące. Zaznaczyć bowiem w tym miejscu trzeba, iż brak danych na temat działalności powoda wobec braku aktywności powoda w tych miesiącach nie miał negatywnego wpływu zwłaszcza na sprawozdania kwartalne Prezesa URE wskazujące całkowite wielkości produkcji i przywozu poszczególnych paliw ciekłych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gdyż nie doprowadził do nieuwzględnienia w sprawozdaniu kwartalnym faktycznych wielkości produkcji i przywozu paliw. Ponadto brak przywozu paliw za 2 miesiące nie spowodowałby też potrzeby jakiejkolwiek interwencji ze strony organu.

Wobec zatem uznania, że tylko w przypadku realnego dokonywania przywozu paliw w okresie od października do grudnia 2017 r. nieterminowe złożenie przez powoda sprawozdań za te miesiące skutkowało zniekształceniem sprawozdania kwartalnego Prezesa URE oraz niemożnością wykonywania przez organ istotnych zadań kontrolnych w stosunku do powoda, nie zaszły przesłanki do skorzystania z instytucji art. 56 ust. 6a p.e., toteż powodowi należało wymierzyć trzy kary za każdy czyn.

Sąd nie podziela bowiem stanowiska powoda odnośnie tego, że zaniechania powoda należy traktować jako jeden czyn ciągły, co miałoby skutkować wymierzeniem tylko jednej kary. Powód doszedł do takiego przekonania w związku z użyciem w treści przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 b p.e. sformułowania, iż karze podlega nieprzekazanie w terminie „sprawozdań”- w liczbie mnogiej, o których mowa w art. 43d p.e., podczas gdy w treści tego ostatniego przepisu uregulowano, że podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi URE, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii miesięczne „sprawozdanie”- w liczbie pojedynczej- o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy „sprawozdanie”. Na tej podstawie powód wywnioskował, że niezłożenie przez niego w terminie sprawozdań za kilka miesięcy może stanowić jeden czyn podlegający karze z art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. skoro penalizuje on czyn sprawcy polegający na niezłożeniu „sprawozdań”, za który powinna zostać wymierzona tylko jedna kara.

W odniesieniu do powyższego Sąd zważył, że art. 56 ust. 1 pkt 12 b p.e. penalizuje niezłożenie „sprawozdań”, ponieważ jak wynika z art. 43d ust. 1 p.e. m.in. podmiot przywożący jest zobligowany do przedkładania czterem różnym podmiotom po jednym „sprawozdaniu”, czyli musi przedstawić w sumie cztery sprawozdania. Sprawozdania składa się za każdy miesiąc, do 20-tego dnia od zakończenia miesiąca. Ustawodawca za istotne uznał przy tym złożenie sprawozdań w terminie, gdyż karze podlega ten kto nie przekazuje ich w terminie, a nie kto nie przekazuje ich w ogóle. Tym samym wskazany przepis art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. aktualizuje się już w momencie, gdy sprawca przekroczy termin na złożenie „sprawozdań” za jeden miesiąc do wymienionych w art. 43d ust. 1 p.e. podmiotów. Nie sposób bowiem uznać, aby przepis art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. miał zastosowanie dopiero w sytuacji, gdy sprawca nie złoży sprawozdań za kilka miesięcy skoro penalizuje obowiązek dotyczący składania comiesięcznych sprawozdań. Natomiast właśnie wobec tego, że art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. penalizuje obowiązek dotyczący składania comiesięcznych sprawozdań przyjąć trzeba, że czynem podlegającym karze jest niezłożenie sprawozdań za jeden miesiąc, dlatego niezłożenie sprawozdań za kilka miesięcy stanowić będzie kilka czynów, a nie jeden, jak twierdzi powód. Ponadto kilku czynów powoda nie można zakwalifikować, jak tego by on chciał, jako jednego czynu ciągłego w rozumieniu prawa karnego, już choćby z tego powodu, że instytucji czynu ciągłego nie stosuje się do zachowań nieumyślnych (wyr. SN z 4.12.2008 r., III KK 242/08, Prok. i Pr. – wkł. 2009, Nr 4, poz. 2; wyr. SN z 26.3.1999 r., IV KKN 28/99, Prok. i Pr. – wkł. 1999, Nr 10, poz. 2; P. Kardas, w: Wróbel, Zoll (red.), Kodeks karny, t. 1, 2016, s. 225–226). Natomiast powód wielokrotnie podkreślał w sprawie, że jego zaniechania nie były celowe, lecz niezamierzone, bo wynikały z braku wiedzy w przedmiocie nałożonych ustawą obowiązków.

Przechodząc zatem do wymiaru kar Sąd zważył, iż zgodnie z art. 56 ust. 2h pkt 4 p.e. wysokość kary w przypadku nieprzekazania w terminie sprawozdania wymienionego w art. 43d p.e. wynosi 10 000 zł. Nie ma zatem możliwości miarkowania tej kary skoro zostało ona expressis verbis wyrażona w ustawie, tak więc sztywno ustalona. Jej wysokość wskazuje zaś, iż ustawodawca surowo odnosi się do czynów, których dopuścił się powód, przykładając tym samym dużą wagę do terminowego przekazywania informacji m.in. w przedmiocie przywozu paliw. Tym samym kary w tej wysokości musiał wymierzyć powodowi Prezes URE oddzielnie za październik, listopad i grudzień 2017 r., co uczynił w ramach pkt 2 ppkt a, b, c Decyzji.

Biorąc powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na nieuwzględnienie odwołania, powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Sędzia SO Anna Maria Kowalik