Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Andrzej Turliński
Protokolant –	sekretarz sądowy Iwona Hutnik

po rozpoznaniu 18 listopada 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) sp. z o.o. w S.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) sp. z o.o. w S. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 17 czerwca 2021 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) sp. z o.o. w S. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Sędzia SO Andrzej Turliński

Sygn. akt XVII AmE 212/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 czerwca 2021 r. Nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 7 w związku z art. 56 ust. 2, ust. 3 i ust. 6 oraz art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2021 r. poz. 716 ze zm.) w związku z art. 104 k.p.a. po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy: (...) sp. z o.o. (powód, przedsiębiorca) stwierdził, że powód odmówił udzielenia Prezesowi URE informacji, o których mowa w art. 28 Prawa energetycznego na wezwanie z dnia 23 listopada 2020 r. znak: (...), którym Prezes URE domagał się udzielenia informacji dotyczących wykonywanej przez powoda działalności gospodarczej – pkt 1 decyzji.

W pkt 2 decyzji, za naruszenie opisane w pkt 1, Prezes URE wymierzył powodowi karę pieniężną w wysokości 2000 zł.

Od ww. decyzji powód wniósł odwołanie zaskarżając decyzję w całości. Zaskarżonej decyzji zarzucił:

1.  naruszenie prawa – art. 56 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 56 ust. 2 i ust. 6 oraz art. 30 ust. 1 Prawa energetycznego poprzez błędne przyjęcie, że zachodzą podstawy dla ukarania przedsiębiorcy karą pieniężną w sytuacji, gdy Prezes URE uzyskał odpowiedź na wezwanie z dnia 23 listopada 2020 r.,

2.  naruszenie prawa – art. 56 ust. 6 Prawa energetycznego poprzez błędne przyjęcie, że stopień zawinienia przedsiębiorcy jest znaczny w sytuacji, gdy organ otrzymał odpowiedź na wezwanie, nie wezwał pełnomocnika do dostarczenia dokumentu pełnomocnictwa, a także zlecił odpowiednim organom wszczęcie kontroli na stacji w J., zaś postępowanie wszczęte przez te organy już dawno się zakończyło i w pełni potwierdziło oświadczenia złożone w piśmie stanowiącym odpowiedź na wezwanie.

Wskazując na powyższy zarzut powód wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz zasądzenie od organu koncesyjnego na rzecz koncesjonariusza kosztów postępowania.

W uzasadnieniu stwierdził, iż w niniejszej sprawie nie zachodzą przesłanki dla ukarania go karą pieniężną, skoro Prezes URE uzyskał odpowiedź na wezwanie z dnia 23 listopada 2020 r., co w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji sam przyznał.

W tej sytuacji zachodzi zatem pytanie dlaczego organ uznał, że doszło do nieudzielenia informacji, o których mowa w art. 28 ustawy, skoro informacje te zostały udzielone.

Na podstawie tych informacji – oświadczeń Prezes URE zwrócił się do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w L. o wszczęcie kontroli na stacji paliw w J., która to kontrola została przeprowadzona i która to kontrola w marcu 2021 r. się zakończyła. Przy czym przeprowadzona kontrola w pełni potwierdza oświadczenia złożone w piśmie stanowiącym odpowiedź na wezwanie Prezesa URE.

Powód przyznał, iż faktycznie do pisma stanowiącego odpowiedź na wezwanie nie załączono dokumentu pełnomocnictwa, niemniej jednak brak ten nie uniemożliwił Prezesowi URE podjęcia odpowiednich działań. Ponadto istniała możliwość uzupełnienia tego braku, poprzez skierowanie wezwania do pełnomocnika o uzupełnienie braku, niemniej jednak takich działań Prezes URE nie podjął.

Zdaniem powoda, stanowisko Prezesa URE wyrażone w zaskarżonej decyzji jest oczywiście błędne i niesłuszne.

W odpowiedzi Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny i

prawny.

Przedsiębiorca posiada koncesję na obrót paliwami ciekłymi udzieloną przez Prezesa URE decyzją z dnia 14 października 2015 r. Nr (...) ze zm. na okres od 14 października 2015 r. do 14 października 2025 r. (k. 11 – 13V akt adm.). Stosownie do treści art. 56 ust. 1 Prawa energetycznego karze pieniężnej podlega ten, kto narusza obowiązki wynikające bądź z ustawy, bądź z aktów wykonawczych do ustawy, bądź też z koncesji. W niniejszym przypadku zastosowanie znajduje art. 56 ust. 1 pkt 7 Prawa energetycznego, według którego karze pieniężnej podlega ten, kto odmawia udzielenia informacji, o których mowa w art. 28 tej ustawy. Zgodnie z art. 28 ust. 1 Prawa energetycznego Prezes URE ma prawo wglądu do ksiąg rachunkowych przedsiębiorstwa energetycznego oraz może żądać przedstawienia informacji dotyczących wykonywanej przez to przedsiębiorstwo działalności gospodarczej, w tym informacji o jego projektach inwestycyjnych z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych i innych informacji prawnie chronionych.

Ustawa Prawo energetyczne definiuje przedsiębiorstwo energetyczne jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi. W świetle powołanej definicji powodowy przedsiębiorca bez wątpienia jest przedsiębiorstwem energetycznym, gdyż prowadzi działalność gospodarczą polegającą na obrocie paliwami ciekłymi.

Powód odebrał w dniu 27 listopada 2020 r. (k. 8 V akt adm.) wezwanie z dnia 23 listopada 2020 r. (k. 7 – 7V akt adm.) od Prezesa URE do udzielenia informacji, które zawierało pouczenie o treści art. 28 ust. 1 Prawa energetycznego oraz zagrożeniu karą pieniężną w przypadku odmowy udzielenia informacji. W ten sposób powód został wezwany do przekazania żądanych poniżej informacji związanych z działalnością koncesjonowaną na stacji paliw w miejscowości J. nr (...), w terminie 14 dni od otrzymania wezwania. Powód został wezwany do przedstawienia:

a.  aktualnego szczegółowego opisu prowadzonej na stacji paliw gospodarki wodno–ściekowej ze wskazaniem opisu instalacji kanalizacyjnych i innych urządzeń zabezpieczających przed przenikaniem produktów naftowych do gruntu, wód powierzchniowych i gruntowych, w tym dokumentacji dotyczącej sposobu odprowadzania wód opadowych i roztopowych z terenu stacji paliw oraz pozwolenia wodnoprawnego, jeżeli jest wymagane,

b.  protokołu ostatniej kontroli w zakresie ochrony środowiska jeżeli była przeprowadzana na ww. stacji paliw wraz z zarządzeniami pokontrolnymi oraz informacją przedsiębiorcy o ich realizacji.

Powód nie udzielił odpowiedzi na to wezwanie w wyznaczonym terminie 14 dni od jego otrzymania, który upłynął 11 grudnia 2020 r.

Dopiero w dniu 22 grudnia 2020 r. (k. 9 – 9V akt adm.) do Prezesa URE wpłynęło pismo od adwokata. W treści pisma adwokat poinformował, że reprezentuje przedsiębiorcę oraz wskazał, że jego pismo stanowi odpowiedź na wezwanie z dnia 23 listopada 2020 r.

Podał, że odprowadzenie wód powierzchniowych, opadowych i roztopowych z terenu stacji paliw odbywa się poprzez istniejącą instalację kanalizacji deszczowej. Utwardzony teren stacji paliw, wykonany ze spadkiem 1% w kierunku istniejących wpustów ulicznych, pozwala na skuteczne odprowadzenie zanieczyszczonych wód z terenu stacji paliw. Zanieczyszczone wody, przy pomocy wpustów ulicznych oraz infrastruktury towarzyszącej, spływają do istniejącej instalacji kanalizacji deszczowej. W celu oczyszczenia wód zanieczyszczonych produktami naftowymi, ścieki kierowane są do istniejącego separatora koalescencyjnego. Wstępnie oczyszczone ścieki w separatorze, przepompowywane są do szczelnego, betonowego zbiornika na ścieki, który po napełnieniu cyklicznie jest opróżniany przy pomocy wozu asenizacyjnego, transportującego ścieki do oczyszczalni ścieków.

Do pisma adwokat nie załączył dokumentu stwierdzającego udzielenie mu pełnomocnictwa przez przedsiębiorcę.

Pismem z dnia 16 marca 2021 r. (k. 1 – 2 akt adm.) Prezes URE zawiadomił powoda o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z odmową przez przedsiębiorcę udzielenia informacji, o których mowa w art. 28 Prawa energetycznego. W zawiadomieniu Prezes URE wyjaśnił przyczynę wszczęcia postępowania oraz wezwał przedsiębiorcę do złożenia wyjaśnień. Zawiadomienie zostało doręczone powodowi w dniu 19 marca 2021 r. (k. 3a V akt adm.)

Termin udzielenia odpowiedzi na wezwanie w nim zawarte upłynął bezskutecznie 29 marca 2021 r.

Pismem z dnia 27 kwietnia 2021 r. (k. 18 – 18V akt adm.) Prezes URE zawiadomił przedsiębiorcę o zakończeniu postępowania dowodowego oraz poinformował o możliwości zapoznania się z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, a także złożenia uwag i wyjaśnień. Zawiadomienie o zakończeniu postępowania zostało doręczone w dniu 4 maja 2021 r. (k. 18a V akt adm.) Przedsiębiorca nie skorzystał z przysługujących mu uprawnień.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odwołanie nie jest uzasadnione, a zaskarżona nim decyzja okazała się prawidłowa.

Dla wykonywania przez Prezesa URE powierzonych mu obowiązków i uprawnień regulacyjnych udzielenie żądanych przez niego informacji musi odbywać się rzetelnie i terminowo. Termin nie może być lekceważony, pomijany.

Uzyskanie odpowiedzi na wezwanie po terminie nie jest traktowane przez orzecznictwo sądowe jako jej udzielenie. Każde nieudzielenie żądanej przez Prezesa URE informacji jest odmową jej udzielenia w rozumieniu art. 56 ust. 1 pkt 7 Prawa energetycznego. Z punktu widzenia celu art. 28 ust. 1 ww. ustawy nie ma bowiem żadnego znaczenia, czy przedsiębiorca na żądanie Prezesa URE w ogóle nie udzieli odpowiedzi, udzieli odpowiedzi nie zawierającej żądanych informacji czy też wprost stwierdzi, że nie przekaże żądanych informacji. Istotne jest, że, aby uznać obowiązek przedsiębiorcy za wykonany, informacje mają być udzielone w terminie.

Skierowane przez Prezesa URE do powoda wezwanie zostało prawidłowo doręczone i zawierało stosowne pouczenie o grożącej sankcji w postaci wymierzenia kary pieniężnej w oparciu o art. 56 ust. 1 pkt 7 Prawa energetycznego.

Powód był i jest przedsiębiorstwem energetycznym, gdyż odpowiada określeniu tego pojęcia w ustawie Prawo energetyczne (art. 3 pkt 12), to jest wykonuje jedną ze wskazanych w tym określeniu działalności gospodarczych, a mianowicie obrót paliwami ciekłymi. Prezes URE mógł więc wobec niego zastosować art. 28 ust. 1 Prawa energetycznego, który stanowi, że Prezes URE ma prawo wglądu do ksiąg rachunkowych przedsiębiorstwa energetycznego oraz może żądać przedstawienia informacji dotyczących wykonywanej przez to przedsiębiorstwo działalności gospodarczej, w tym informacji o jego projektach inwestycyjnych, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych i innych informacji prawnie chronionych.

Powód odebrał w dniu 27 listopada 2020 r. wezwanie od Prezesa URE z dnia 23 listopada 2020 r. znak: (...) do udzielenia informacji, które zawierało pouczenie o treści art. 28 ust. 1 Prawa energetycznego oraz zagrożeniu karą pieniężną w przypadku odmowy udzielenia informacji. W wyznaczonym terminie 14 dni od jego otrzymania, który upłynął 11 grudnia 2020 r. powód nie udzielił odpowiedzi na to wezwanie.

Dopiero w dniu 15 grudnia 2020 r. (data nadania przesyłki na poczcie) do Prezesa URE wpłynęło pismo od adwokata. W jego treści adwokat powołał się na reprezentowanie powoda oraz wskazał, że jego pismo stanowi odpowiedź na wezwanie z dnia 23 listopada 2020 r. Było to jednak pismo przygotowane bez należytej staranności, gdyż zostało przesłane z pominięciem wymaganego dokumentu stwierdzającego udzielenie adwokatowi pełnomocnictwa przez powoda. Wobec tego do chwili nadesłania dokumentu wskazującego umocowanie adwokata nie było podstaw do traktowania tego pisma jako odpowiedzi powoda. Ponadto bezsporny w sprawie był istotny fakt, że odpowiedź została udzielona po upływie 14 – dniowego terminu wyznaczonego przez pozwanego. Nie ma więc znaczenia dla rozstrzygnięcia, że do odpowiedzi nie dołączono dokumentu pełnomocnictwa do jej udzielenia od mocodawcy dla adwokata. Wskazany w wezwaniu termin nie może być lekceważony i pomijany przez adresata wezwania. W tym przypadku termin wynosił 14 dni i był adekwatny do nieskomplikowanych informacji, jakich żądał organ regulacyjny. Mimo to powód go nie dotrzymał, albowiem odpowiedź udzielona przez pełnomocnika, niezawierająca dokumentu pełnomocnictwa, została nadana na poczcie po wyznaczonym terminie. Wezwanie do uzupełnienia odpowiedzi o dokument pełnomocnictwa, nie spowodowałoby sanowania terminu udzielenia odpowiedzi. Dlatego też pozwany postąpił prawidłowo nie wzywając powoda do usunięcia tego braku formalnego pisma i wydał decyzję o ukaraniu.

Prezes URE faktycznie dysponuje informacją od przedsiębiorstwa energetycznego dopiero od chwili kiedy potwierdzi, że pismo zawierające odpowiedź pochodzi od przedsiębiorstwa energetycznego, gdyż zostało podpisane przez osoby należycie umocowane do jego reprezentowania. Dla regulacji kluczowy jest przepływ informacji od koncesjonariusza do organu regulacyjnego, udzielanie informacji musi odbywać się terminowo, rzetelnie i przez osoby, których uprawnienie do reprezentacji jest ujawnione w rejestrze albo ewidencji ewentualnie zostanie wykazane odpowiednim dokumentem w chwili udzielania informacji.

Powód w odwołaniu zupełnie pominął istotną dla oceny jego postępowania okoliczność nadania odpowiedzi na wezwanie po wyznaczonym terminie. Z kolei fakt, że Prezes URE zwrócił się do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w L. o przeprowadzenie kontroli stacji paliw w J. ani to, że się odbyła i została zakończona nie ma żadnego znaczenia dla oceny stwierdzonego przewinienia. Przyczyną ukarania powoda była udowodniona odmowa udzielenia informacji w wyznaczonym terminie.

Powód w wyznaczonym terminie nie udzielił informacji żądanych przez Prezesa URE popełniając tym samym delikt określony w art. 56 ust. 1 pkt 7 Prawa energetycznego. Co więcej był świadomy treści art. 28 ust. 1 Prawa energetycznego i grożących sankcji za odmowę udzielenia informacji, ponieważ wezwanie z dnia 23 listopada 2020 r. do udzielenia informacji zawierało podstawę prawną żądania oraz stosowne pouczenie. Stopień jego zawinienia należało zatem ocenić jako znaczny.

Zgodnie z art. 56 ust. 3 Prawa energetycznego wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 – 2, 3a – 12, 12b – 27, 30a – 32 i 34 – 38 tej ustawy, jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Z kolei według art. 56 ust. 6 Prawa energetycznego przy ustaleniu wysokości kary pieniężnej uwzględniony został w wydanej decyzji stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie powoda i jego możliwości finansowe.

W kwestii szkodliwości czynu polegającego na odmowie udzielenia informacji wzięto pod uwagę fakt, że niedopełnienie obowiązku jej udzielenia pozbawiało Prezesa URE określonych informacji na temat prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej polegającej na obrocie paliwami ciekłymi. Brak informacji, których żądał Prezes URE, w tym przypadku w związku z interwencją Gminy (...) dotyczącą stacji paliw w miejscowości J. nr (...) wpływał na szybkość i sprawność działań regulacyjnych, przez które należy rozumieć stosowanie określonych ustawą Prawo energetyczne środków prawnych, włącznie z koncesjonowaniem, służących do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, prawidłowej gospodarki paliwami i energią oraz ochrony interesów odbiorców (art. 3 pkt 15 tej ustawy). W związku z tym szkodliwość analizowanego czynu była duża.

Reasumując, Sąd, podobnie jak Prezes Urzędu, uznał że zachowanie powoda cechowało się dużą szkodliwością, a także dużym stopniem zawinienia.

Natomiast w kwestii dotychczasowego zachowania powoda uwzględniono jako okoliczność łagodzącą fakt, że nie był dotychczas karany przez Prezesa URE.

Oceny możliwości finansowych dokonano z uwzględnieniem informacji zawartych w przedłożonym przez powoda formularzu w sprawie opłaty koncesyjnej (rozliczenie przychodu osiągniętego w 2020 r.). Z niego zaś wynika, że powód uzyskał w 2020 r. przychód z działalności koncesjonowanej w kwocie (...)zł.

Orzeczona kara stanowi jedynie ok. (...) przychodu z działalności koncesjonowanej, osiągniętego przez powoda w 2020 r. Tym samym należy uznać, iż wysokość wymierzonej kary pozostaje w takiej proporcji do uzyskanego przychodu, że z pewnością nie będzie rzutować na stabilność finansową powoda. Kara w wysokości 2000 zł nie spowoduje ani likwidacji, ani upadłości powoda. Jednocześnie kara ta spełni funkcję prewencyjną i w ostatniej kolejności represyjną, będąc zarówno realną, choć niewielką dolegliwością finansową dla ukaranego podmiotu jako reakcja na naruszenie przez niego przepisów, a także ostrzeżeniem na przyszłość. Równocześnie jest ona adekwatna do stopnia zawinienia i stopnia szkodliwości popełnionego czynu oraz powinna zadziałać wychowawczo na ukaranego.

W tym stanie rzeczy, biorąc pod uwagę, że nie potwierdziły się zarzuty podniesione w odwołaniu, Sąd oddalił je na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 i art. 99 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na oddalenie odwołania powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika w wysokości 720 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

SSO Andrzej Turliński