Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, Wydział XVII Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Bogdan Gierzyński

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2021 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 31 grudnia 2018 r., znak: (...)

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. na rzecz pozwanego Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Bogdan Gierzyński

Sygn. akt XVII AmE 171/19

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 31 grudnia 2018 r., znak: (...), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 1a, art 56 ust. 2 pkt 1, ust. 2a pkt 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r. - Dz.U. z 2018 r., poz. 755 ze zm.) w związku z art. 9a ust. 1a pkt 2 ustawy - Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 kwietnia 2015 r.), w związku z art. 56 ust. 3 i ust. 6 oraz art. 30 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne oraz w związku z art. 186 ust. 2 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2018 r., poz. 1269 ze zm.) oraz w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy: (...) S.A., posiadającemu numer identyfikacji podatkowej (NIP):(...) orzekł, że:

1)  przedsiębiorca: (...) S.A., nie wywiązał się w 2013 r., z określonego w art. 9a ust 1 ustawy - Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 kwietnia 2015 r.), obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwa pochodzenia, o którym mowa w art. 9e ust 1 lub w art. 9o ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r.), wydanego dla energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej lub uiszczenia opłaty zastępczej, w terminie określonym w art. 9a ust 5 ustawy - Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 kwietnia 2015 r.), obliczonej w sposób określony w art. 9a ust 2 tej ustawy (w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 kwietnia 2015 r.),

2)  za zachowanie opisane w punkcie pierwszym wymierzam przedsiębiorcy: (...) S.A., karę pieniężną w kwocie 344.677,56 zł (słownie: trzysta czterdzieści cztery tysiące sześćset siedemdziesiąt siedem złotych pięćdziesiąt sześć groszy).

Od powyższej decyzji odwołanie złożył (...) S.A. z siedzibą w B. zaskarżając ją w całości.

Odwołujący zarzucił zaskarżonej decyzji:

1.  naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy tj.:

a)  art. 7, 8, 11 w zw. z art. 77 § 1 i 80 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U.2018.2096 ze zm.) - dalej: „k.p.a." - w zw. z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U.2018.755 ze zm.) - polegające na wydaniu decyzji z naruszeniem zasady prawdy obiektywnej i zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa, zaniechaniu podjęcia wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz wyczerpującego zebrania materiału dowodowego oraz dokonaniu jednostronnej i wybiórczej oceny materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego przyjęcia przez organ, iż Skarżący prowadził działalność gospodarczą polegającą na obrocie energią elektryczną i dokonywał sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci:

a)  art. 9a ust. 1 pkt 1 i 2 w zw. z art. 9a ust. 1a pkt 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. prawo energetyczne (w brzmieniu do dn. 03.04.2015 r.) - dalej: „Ustawa" - poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że Skarżący miał obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectwa pochodzenia z kogeneracji lub uiszczenia opłaty zastępczej - pomimo, iż Skarżący nie prowadził odsprzedaży energii elektrycznej;

b)  art. 56 ust. 1 pkt 1a Ustawy poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nałożenie na Skarżącego kary pieniężnej - pomimo, iż Skarżący nie naruszył przepisów ustawy;

c)  art. 56 ust. 6a Ustawy polegające na nie zastosowaniu przez organ tego przepisu pomimo, iż stopień szkodliwości czynu w tym wypadku jest znikomy, a Spółka zaprzestała naruszania prawa oraz podjęła kroki celem usunięcia zaistniałych nieprawidłowości i wypłaty za rzecz najemców bezpodstawnie naliczonych kosztów energii;

d)  art. 65 § 1 i 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz.U.2018.1025 ze zm.) - poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i poprzestanie przez organ na literalnej wykładni postanowień umów najmu - bez uwzględnienia okoliczności ich zawarcia, a w szczególności zgodnego zamiaru stron - co doprowadziło do błędnego ustalenia w Decyzji, że Spółka pobierała opłaty za sprzedaż energii elektrycznej.

Mając na uwadze powyższe odwołujący wniósł o:

I.  wstrzymanie wykonania decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nr(...) z dnia 31.12.2018 r. do czasu rozstrzygnięcia sprawy,

II.  uchylenie przedmiotowej decyzji w całości,

III.  wezwanie Skarżącego na wyznaczony przez organ termin rozprawy i jej przeprowadzenie w obecności Skarżącego, w tym także przeprowadzenie dowodu z przesłuchania Strony oraz zeznań świadka Głównego Księgowego - J. W. - na okoliczność sposobu rozliczeń energii elektrycznej z najemcami, przyczyn omyłkowego naliczenia ceny z roku 2012 zamiast z roku 2013 oraz zwrotu na rzecz najemców nienależnie pobranej kwoty 61.736,84 zł;

IV.  zasądzenie od organu na rzecz Skarżącego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych - o ile nie zostanie złożony spis kosztów.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o:

1)  oddalenie odwołania,

2)  dopuszczenie oraz przeprowadzenie dowodu z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, przesłanych Sądowi na podstawie art. 479 ^{( 48)} § 1 k.p.c. przy piśmie z dnia 20 maja 2019 r., znak: (...) - na okoliczność zasadności wymierzenia powodowi kary pieniężnej,

3)  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją Prezesa URE z dnia 7 lipca 2010 r., znak: (...), została udzielona (...) S.A. z siedzibą w B. koncesja na obrót energią elektryczną na okres od dnia 7 lipca 2010 r. do dnia 10 lipca 2020 r.

Powyższa koncesja została cofnięta Przedsiębiorcy z dniem 16 grudnia 2015 r. (decyzja Prezesa URE znak: (...).

Jednakże Przedsiębiorca w 2013 roku prowadził działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną i dokonał sprzedaży energii elektrycznej na rzecz odbiorców końcowych.

Tym samym nie ulega wątpliwości, iż w 2013 r. Przedsiębiorca podlegał dyspozycji art. 9a ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 kwietnia 2015 r.).

W roku 2013 Przedsiębiorca dostarczył do odbiorców końcowych energię elektryczną w ilości (...) MWh, a zatem był on zobowiązany do uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia, o którym mowa w art. 9e ust. 1 lub art. 9a ust. 1 ustawy Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r.) w ilości (...) MWh, względnie uiszczenia opłaty zastępczej odpowiadającej temu wolumenowi i wynoszącej 265 136,58 zł ((...) MWh x 297,35 zł/MWh).

Przedsiębiorca do dnia 31 marca 2014 r. nie przedstawił Prezesowi URE do umorzenia świadectwa pochodzenia energii elektrycznej celem realizacji przedmiotowego obowiązku za 2013 r.

Z wykazu podmiotów, które dokonały wpłaty opłaty zastępczej, przekazanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przy piśmie z dnia 28 kwietnia 2014 r., znak: (...)wynika, że Przedsiębiorca nie dokonał w ww. terminie wpłaty wymaganej opłaty zastępczej na konto NFOŚiGW.

Przedsiębiorca nie przekazał Prezesowi URE przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego w ostatnim roku, w którym prowadził tą działalność, twierdząc, że dokonuje wyłącznie odsprzedaży energii elektrycznej po kosztach zakupu (co nie zostało potwierdzone przez Prezesa URE) Prezes URE oceniając aktualną sytuację finansową Przedsiębiorcy wziął pod uwagę informacje znajdujące się w przesłanym przez Przedsiębiorcę rachunku zysków i strat za rok 2017, z którego wynika, że w roku 2017 osiągnął on przychody netto ze sprzedaży w wysokości (...) zł a także osiągnął zysk netto w wysokości (...)zł.

Na dzień 31 grudnia 2017 r. Przedsiębiorca posiadał aktywa trwałe w wysokości (...) zł i aktywa obrotowe w wysokości (...) zł.

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane.

Sąd oddalił wnioski dowodowe powoda, albowiem przeprowadzenie dowodu z przesłuchania odwołującego, jak również z zeznań świadka – głównego księgowego powodowej spółki stały się dla wyjaśnienia i dokonania rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie było zbędne, mając na względzie zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentów powodowej spółki.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje.

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że Powód posiadał w roku 2013 status przedsiębiorstwa energetycznego, które na podstawie przyznanej koncesji zajmował się obrotem i sprzedażą odbiorcom końcowym, przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, energii elektrycznej. W konsekwencji powyższego, musiał wypełniać obowiązek wynikający z art. 9a Prawa energetycznego oraz z rozporządzeń wykonawczych.

Decyzją z dnia 31 grudnia 2018 r. Przedsiębiorcy została wymierzona kara pieniężna za nie wywiązanie się w 2013 r., z określonego w art. 9a ust 1 ustawy - Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 kwietnia 2015 r.), obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwa pochodzenia, o którym mowa w art. 9e ust 1 lub w art. 9o ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r.).

W związku z tym słusznie podnosi pozwany, iż w odwołaniu od zaskarżonej decyzji powód w nieprawidłowy sposób odwołuje się do art. 9a ust. 8 ustawy - Prawo energetyczne, który to przepis w brzmieniu do dnia 3 kwietnia 2015 r. regulował obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwa pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art 9l ust 1, wydane dla energii elektrycznej wytworzonej w jednostkach kogeneracji znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub uiszczenia opłaty zastępczej, w terminie określonym w ust. 5, obliczonej w sposób określony w ust. 8a tej ustawy. Jakkolwiek bowiem powyższe obowiązki charakteryzują się podobną konstrukcją prawną, posiadają jednak odrębny charakter i zagrożone są osobnymi sankcjami administracyjnymi.

Zgodnie z treścią art. 9a ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 kwietnia 2015 r.) odbiorca przemysłowy, przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorca końcowy oraz towarowy dom maklerski lub dom maklerski, o których mowa w ust. 1a, w zakresie określonym w przepisach wydanych na podstawie ust. 9, są obowiązani uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwo pochodzenia, o którym mowa w art. 9e ust. 1 lub 9o ust. 1, wydane dla energii elektrycznej wytworzonej w źródłach znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej lub uiścić opłatę zastępczą, w terminie określonym w ust. 5, obliczoną w sposób określony w ust. 2.

Z kolei zgodnie z § 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18 października 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dz.U. z 2012 r. poz. 1229, z późn. zm.), obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE do umorzenia świadectw pochodzenia albo uiszczenia opłaty zastępczej za rok 2013 uznaje się za spełniony, jeżeli udział ilościowy sumy energii elektrycznej wynikającej ze świadectw pochodzenia, które przedsiębiorstwo energetyczne przedstawiło do umorzenia, lub uiszczonej przez przedsiębiorstwo energetyczne opłaty z wykonanej całkowitej rocznej sprzedaży energii elektrycznej przez to przedsiębiorstwo odbiorcom końcowym, wyniósł nie mniej niż 12 %.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego powód nie wypełnił w roku 2013 obowiązku określonego w art. 9a ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 kwietnia 2015 r.), albowiem nie uzyskał i nie przedstawił Prezesowi URE do umorzenia świadectw pochodzenia na (...)MWh, względnie uiszczenia opłaty zastępczej odpowiadającej temu wolumenowi i wynoszącej 265.136,58 zł ((...) MWh x 297,35 zł/MWh). W roku 2013 Przedsiębiorca dostarczył bowiem do odbiorców końcowych energię elektryczną w ilości (...)MWh, a zatem był on zobowiązany do uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia, o którym mowa w art. 9e ust. 1 lub art. 9a ust. 1 ustawy Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r.). Jeżeli bowiem przedsiębiorstwo samo nie jest odbiorcą końcowym w rozumieniu art 3 pktl3a) prawa energetycznego, ale odsprzedaje nabytą energię odbiorcom końcowym - nawet bez jakiegokolwiek zysku - nie zwalnia to tego przedsiębiorstwa od obowiązku wynikającego z art 9a ust 1 cytowanej ustawy (wyrok Sądu Apelacyjnego z 4 marca 2016 r., sygn. akt VI Ca 42/15).

Opłaty zastępcze stanowią przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i powinny być uiszczane na rachunek bankowy tego funduszu do dnia 31 marca każdego roku, za poprzedni rok kalendarzowy.

Powód do dnia 31 marca 2014 r. nie przedstawił Prezesowi URE do umorzenia świadectw pochodzenia (co pozwanemu wiadome jest z urzędu). Powód nie figuruje również w wykazie podmiotów, które uiściły opłatę zastępczą za rok 2013 prowadzonym przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Powyższe ustalenia doprowadziły pozwanego do wniosku, że Powód w roku 2013 nie wypełnił obowiązku określonego w art. 9a ust. 1 P.e., co skutkowało wymierzeniem powodowi kary pieniężnej w wysokości 344.677, 56 zł.

W sprawie bezsporne było, iż kwota stanowiąca równowartość opłaty zastępczej nie została uiszczona do 31 marca 2014 r.

W ocenie Sądu nieuprawnione jest twierdzenie powoda, że nie dokonywał w roku 2013 odsprzedaży energii elektrycznej ponieważ jakkolwiek z dniem 16 grudnia 2015 r. cofnięta została przedsiębiorcy udzielona koncesja, to jednak w roku 2013 koncesja powoda obowiązywała i na powodzie ciążyły obowiązki, związane z prowadzeniem działalności podlegającej na obrocie energią elektryczną. Powód posiadał ważną koncesję i dokonywał sprzedaży energii elektrycznej na rzecz odbiorców końcowych. Z kolei podnoszony przez powoda sposób rozliczeń z najemcami w formie refakturowania, zdaniem Sąd (podzielając stanowisko pozwanego) nie stanowi refakturowania, albowiem powinno ono wynikać wprost z umów zawartych przez powoda z najemcami, zaś cena energii elektrycznej powinna odpowiadać cenie wystawionej powodowi przez sprzedawcę, a powód nie powinien doliczać najemcom żadnej marży, ani innych dodatkowych opłat. Załączona do sprawy umowa najmu zawarta przez powoda w dniu 1 marca 2011 r. z firmą (...) Sp. z o.o. nie zawiera wzmianki o refakturowaniu energii elektrycznej (§ 7 ust. 1 tej umowy stanowi jedynie o jej udostępnianiu za opłata w wysokości wynikającej z poboru). W umowie sprzedaży i świadczenia usług zawartej w dniu 11 grudnia 2001 r. z firmą (...) Sp. z o.o. wysokość opłat za zużycie energii elektrycznej miała być ustalana na podstawie cen wynikających z faktur otrzymanych przez powoda od jego sprzedawcy, przy czym cena miała być nie wyższa od ceny jaką uiszcza powód na rzecz sprzedawcy (§ 4 ust. 5), sama umowa nie wskazywała, aby rozliczenie między stronami stanowiło refakturę kosztów. Faktura otrzymywana przez powoda od sprzedawcy miała wyłącznie umożliwić ustalenie wysokości opłat za zużycie energii elektrycznej przez najemcę powoda.

Ponadto, powód potwierdził, że w rozliczeniach z odbiorcami końcowymi stosował cenę za kWh wynikającą z faktur wystawionych przez (...) S. A. w roku 2012, a nie zaś z faktur dotyczących zakupu energii elektrycznej w poszczególnych miesiącach roku 2013. Powód stwierdził, że było to następstwem błędu, jednakże nie przekazał on Prezesowi URE korekt eliminujących wskazany wyżej błąd.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że przy obliczaniu ceny za energię elektryczną powód nie przenosił kosztów dystrybucji wynikających z faktur wystawianych powodowi przez (...) S.A. za dany okres lecz uwzględniał „ostatnie” posiadane w tym zakresie faktury uzasadniając tę praktykę brakiem posiadania w dniu wystawiania faktur najemcom, faktur dystrybucyjnych za dany okres rozliczeniowy.

W ocenie pozwanego opisany powyżej sposób rozliczeń nie stanowi refakturowania zaś powód w roku 2013 sprzedawał energię elektryczną swoim najemcom po innych cenach niż wynikających z faktur wystawionych powodowi przez (...) S.A. raz (...) S.A. Ceny i stawki opłat wynikające z otrzymanych faktur posłużyły jedynie pomocniczo do kalkulacji stosowanych wobec najemców, nie stanowiły natomiast faktycznego przeniesienia kosztów zakupu energii elektrycznej i świadczenia usług dystrybucji na odbiorców końcowych.

Z powyższych względów powód zobowiązany był do realizacji obowiązków ciążących na przedsiębiorstwie energetycznym prowadzącym działalność w zakresie obrotu energią elektryczną, w tym m.in. obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia energii elektrycznej z odnawialnego źródła lub uiszczenia opłaty zastępczej.

W omawianym przypadku nie można zatem uznać, że powód zrealizował obowiązek, ani zaprzestał naruszenia prawa bowiem nie uiścił opłaty zastępczej ani nie umorzył odpowiedniej ilości świadectw pochodzenia za energię elektryczną sprzedaną odbiorcom końcowym. Jak zauważył Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 30 kwietnia 2014 r. (sygn. akt VI ACa 927/13] „W sytuacji niespełnienia żadnej z powyższych alternatywnych przesłanek prawnie irrelewantna staje się ocena stopnia szkodliwości czynu powoda, a w szczególności, czy był on znikomy, jest to bowiem przesłanka, która powinna być spełniona łącznie z zaprzestaniem naruszania prawa lub zrealizowaniem obowiązku”. Ponadto nie można uznać, że stopień szkodliwości popełnionego czynu był znikomy. Dyspozycja zawarta w art. 56 ust. 6a ustawy - Prawo energetyczne nie została więc wypełniona.

W ocenie Sądu art. 9a ust. 5 powołanej ustawy jednoznacznie przesadza, że dzień 31 marca każdego roku jest nieprzekraczalnym terminem granicznym uiszczenia opłaty zastępczej za poprzedni rok kalendarzowy.

W orzecznictwie i w doktrynie panuje zgodność co do charakteru terminu przewidzianego dla uiszczenia opłaty zastępczej jako terminu prawa materialnego. Czynność dokonana po jego upływie jest zatem bezskuteczna, co skutkuje tym, że podmiot zobowiązany nie może skutecznie zrealizować nałożonego na niego obowiązku.

Przepis art. 9a ust. 5 ustawy Prawo energetyczne wyraźnie wskazuje termin wniesienia opłaty zastępczej tj. do dnia 31 marca każdego roku za poprzedni rok kalendarzowy. Jednocześnie ustawa nie przewiduje instytucji (możliwości) przywrócenia terminu do wniesienia opłaty. Zatem uchybienie terminowi, bez względu na przyczynę, wyczerpuje znamiona czynu określonego w art. 56 ust. 1 pkt 1a powołanej ustawy (Prawo energetyczne. Komentarz, 2010 Zdzisław Muras).

Z kolei w odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 65 § 1 i §2 k.c. należy stwierdzić, że kwestia ustalenia zamiaru stron zawierających umowy najmu była irrelewantna w prowadzonym w przedmiotowej sprawie postępowaniu administracyjnym. Niezależnie bowiem od zamiaru powoda jego późniejsze działanie nie sprowadzało się do występowania do najemców o zwrot kosztów związanych ze zużywana przez nich energią, lecz w istocie domagał się zapłaty własnej ceny, na co najemcy zgadzali się. Ponadto powód wystawił najemcom faktury na kwoty, które były o 61.736,84 zł. wyższe niż przez niego poniesione. Odpowiedzialność za niewykonanie obowiązków wymienionych w art. 56 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne ma charakter obiektywny, który nie jest niezależny od winy podmiotu, który dopuścił się deliktu administracyjnego., dlatego też organ regulacyjny miał obowiązek, a nie uprawnienie do nałożenia kary na podstawie wskazanego wyżej przepisu.

W myśl art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

W przedmiotowej sprawie Powód nie uregulował opłaty zastępczej, czym naruszył prawo. Powyższe zaniechanie należy uznać, za działanie charakteryzujące się nasileniem społecznej szkodliwości ze względu na istotny wpływ na zachowania innych podmiotów podlegających reżimowi art. 9a powołanej ustawy, a w konsekwencji wpływ na utrzymanie represyjnego charakteru przedmiotowej kary. Akceptacja ze strony organu administracji braku uiszczenia opłaty lub choćby nawet nieterminowej realizacji ustawowych wymogów, jakie nakłada art. 9a ust. 8 ustawy na podmioty w nim wymienione, może zniweczyć jedną z podstawowych funkcji kary pieniężnej wymierzanej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 1a ustawy, jaką jest stymulowanie ochrony środowiska poprzez wspieranie odnawialnych źródeł energii i poprawę efektywności energetycznej (zob. Prawo energetyczne. Komentarz, 2012 M. C., T. O. ).

Żeby wymierzana kara nie straciła charakteru represyjnego, to kara powinna być wymierzona, ale jej wysokość miarkowana z uwagi na dotychczasowe stanowisko (podobnie wyrok SOKiK z dnia 02.06.2005 r. XVII Ama 65/04, Dz.Urz. UOKiK, Nr 3, poz. 41, s. 116 oraz wyrok SOKiK z dnia 26.07.2007 r. XVII AmE 40/07, niepubl.). Ponadto na Powodzie, będącym koncesjonowanym przedsiębiorcą energetycznym ciąży obowiązek znajomości i stosowania przepisów ustawy Prawo energetyczne i bezwzględnego przestrzegania nałożonych obowiązków ustawowych. Oceny stopnia zawinienia Powoda dokonać należy przy uwzględnieniu regulacji art. 355 § 2 k.c., bowiem w przypadku prowadzenia działalności koncesjonowanej poziom staranności wymaganej od przedsiębiorcy jest wyższy niż przeciętny poziom staranności przyjęty w obrocie gospodarczym. Powód poprzez nieuiszczenie opłaty zastępczej w wymaganej wysokości naruszył w bezpośredni sposób dobro chronione przepisami ustawy - Prawo energetyczne godząc w realizację celu przyświecającego wprowadzeniu mechanizmu wsparcia produkcji energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii, jakim jest ochrona środowiska. Należy przy tym wskazać, że działanie powoda godziło w dobro chronione przepisami Prawa energetycznego w postaci ochrony środowiska, ponieważ tylko pośrednio szkodziło dobru chronionemu prawem poprzez brak wpłaty na konto Funduszu (wskazana przez powoda dbałość o większą efektywność energetyczną może dotyczyć tylko obowiązku, o którym mowa w art 9a ust 8 ustawy - Prawo energetyczne).

Odnosząc się natomiast do zastosowania art. 56 ust. 6 ustawy - Prawo energetyczne zasadne jest wskazanie, iż przepis ten wymienia przesłanki jakimi powinien kierować się organ regulacyjny ustalając wysokość kary pieniężnej, tj. stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Zdaniem Sądu prawidłowo zostały wykazane przesłanki ustalenia wysokości wymierzonej kary pieniężnej. Przedsiębiorca zaś odnosi się głownie do faktu, iż nie wypełnił ciążącego na nim obowiązku w wyniku oczywistej omyłki, ponieważ nie uwzględnił w całkowitej sprzedaży energii elektrycznej sprzedanego wolumenu. Sąd stwierdza, że przedsiębiorca prowadzący profesjonalną działalność gospodarczą polegającą na obrocie oraz wytwarzaniu energii elektrycznej powinien dołożyć należytej staranności w zakresie jej prowadzenia. Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania oraz obrotu energią elektryczną wymaga uzyskania stosownej koncesji udzielanej przez Prezesa URE, która to działalność jest reglamentowana przez państwo. Reglamentacja działalności koncesjonowanej wiąże się z określeniem reguł prowadzenia działalności gospodarczej w sferze istotnej z perspektywy państwa, poprzez wprowadzenie ograniczeń obejmujących również fazę jej wykonywania, która to wiąże się z wymogiem realizacji obowiązków koncesyjnych związanych z danym rodzajem działalności koncesjonowanej. Przedsiębiorca uzyskując koncesje na obrót oraz wytwarzanie energii elektrycznej zobowiązał się jednocześnie do prawidłowego wykonywania obowiązków ciążących na przedsiębiorstwie energetycznym. Obok fachowych kwalifikacji od profesjonalisty wymaga się zwiększonego zaangażowania w podjęte działania przygotowujące i realizujące świadczenie. Chodzi o zwiększoną zapobiegliwość, rzetelność, dokładność w działaniach (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 19 stycznia 2011, VI ACa 1031/10). Również w ty wypadku należy odwołać się do kryteriów należytej staranności wypracowanych na gruncie prawa cywilnego, mając w szczególności na uwadze zawodowy charakter działalności przedsiębiorcy z art. 355 § 2 k.c. Staranność można określić zespołem pozytywnych cech, jak przykładowo: pilność, sumienność, rozsądek, ostrożność, zapobiegliwość, dbałość o osiągnięcie zamierzonego celu, przezorność, rozwaga (por. A. Rzetecka-GH, komentarz do art. 355; LEX nr 2011). Miernik należytej staranności ma charakter obiektywny (abstrakcyjny), dlatego zachowanie przedsiębiorcy powinno być oceniane przy uwzględnieniu cech danego rodzaju działalności gospodarczej, nie zaś pod kqtem indywidualnych cech danego przedsiębiorcy.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu, powód nie zachował wymaganej prawem staranności przy jego realizacji.

Należy wskazać, że dotychczasowe zachowanie powoda jakkolwiek nie stanowi przesłanki negatywnej wymierzenia kary, to zgodnie z art. 56 ust. 6 powołanej ustawy brane są pod uwagę przy jej miarkowaniu.

Z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy wynika, że Prezes URE obciążając Elektrociepłownię (...) karą pieniężną w wysokości 12.060 zł uwzględnił zarówno dotychczasowe zachowanie przedsiębiorcy przy realizacji obowiązków ustawowych, a także jego sytuacje majątkową. Na powoda, jak wynika z materiału dowodowego, były nakładane kary pieniężne dwukrotnie.

Uwzględniając zatem wszystkie wskazane powyżej okoliczności wymierzono karę w najniższej możliwej wysokości, jaką przewiduje za takie naruszenie art. 56 ust. 2a pkt 1 powołanej ustawy. Wymierzona przez Pozwanego kara stanowi jedynie(...) % przychodu wskazanego przez Powoda z działalności koncesjonowanej osiągniętego w 2016 r., podczas gdy maksymalny wymiar kary zgodnie z ustawą stanowi 15 % przychodu ukaranego przedsiębiorcy. Z uwagi na powyższe Sąd nie miał żadnych wątpliwości, aby uznać, iż Prezes URE prawidłowo uwzględnił jako okoliczności obciążające znaczny stopień zawinienia Powoda w postaci pełnej świadomości spoczywającego na nim bezwzględnego obowiązku. Prawidłowo również jako okoliczność łagodzącą uwzględniono uiszczenie przez spółkę opłaty zastępczej w pełnej wysokości po upływie terminu zakreślonego w ustawie.

W myśl art. 56 ust. 2a pkt 1 ustawy - Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r.) wysokość kary pieniężnej nie może być niższa niż kwota nieuiszczonej przez przedsiębiorcę opłaty zastępczej pomnożonej przez współczynnik 1,3.

Z kolei zgodnie z art. 56 ust. 3 P.e. wysokość kary pieniężnej nie może przekroczyć 15 % przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może przekroczyć 15 % przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

W sprawie ustalono, że kwota brakującej opłaty zastępczej do realizacji przedmiotowego obowiązku wynosi 265 136,58 zł. W związku z powyższym uwzględniając dyspozycję art. 56 ust. 2a pkt 1 ustawy - Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r.) minimalna wysokość kary w niniejszym przypadku wynosi 344.677,56 zł. Ponieważ Przedsiębiorca nie przekazał Prezesowi URE przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego w ostatnim roku, w którym prowadził tą działalność, twierdząc, że dokonuje wyłącznie odsprzedaży energii elektrycznej po kosztach zakupu (co nie zostało potwierdzone przez Prezesa URE) Prezes URE oceniając aktualną sytuację finansową Przedsiębiorcy wziął pod uwagę informacje znajdujące się w przesłanym przez Przedsiębiorcę rachunku zysków i strat za rok 2017, z którego wynika, że w roku 2017 osiągnął on przychody netto ze sprzedaży w wysokości (...) zł oraz osiągnął zysk netto w kwocie (...) zł. Na dzień 31 grudnia 2017 r. Przedsiębiorca posiadał aktywa trwałe w wysokości(...) zł i aktywa obrotowe w wysokości(...) zł. W związku z powyższym stwierdzić należy, że wymierzona kara, w kwocie 344.677,56 zł, nie wpłynie na płynność finansową powoda, gdyż stanowi ona zaledwie (...) przychodu osiągniętego przez niego w roku 2017, co stanowi dla powoda jedynie nieznaczną dolegliwość.

Zdaniem Sądu, sposób wyliczenia kary w minimalnej wysokości przez Prezesa URE zapewnia dostateczną jej dolegliwość i zapobiega bezkarności przedsiębiorcy energetycznego naruszającego porządek prawny. Abstrahując od powyższego należy wskazać, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 kwietnia 2011 r., III SK 46/10 (LEX nr 829152) stanął na stanowisku, iż „odpowiedzialność z tytułu naruszenia obowiązków wynikających z Prawa energetyczneg o ma charakter odpowiedzialności obiektywnej w tym sensie, że stwierdzenie zawinionego charakteru przedmiotowego naruszenia nie jest konieczną przesłanką nałożenia na przedsiębiorstwo energetyczne kary pieniężnej” . W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy podzielił ocenę Prezesa Urzędu, że Powód nie wykonał ciążącego na nim z mocy ustawy obowiązku uiszczenia opłaty zastępczej do dnia 31 marca 2014 r., co z kolei stanowiło naruszenie prawa prowadzące do nałożenia kary pieniężnej. Co prawda Sąd Okręgowy uwzględnił działania Powoda polegające na naprawieniu naruszenia prawa w postaci uszczuplenia dochodów Narodowego Funduszu ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na kwotę(...) zł, jednakże wyjaśnił, że brzmienie art. 9a ust. 8 ustawy - Prawo energetyczne jest jednoznaczne, a skoro ustawodawca nie przewidział żadnych wyłączeń od wskazanego tam obowiązku, zarzuty dotyczące naruszenia tego przepisu przez Prezesa URE są bezzasadne.

Na koniec należy odnieść się do zarzutu powoda naruszenia szeregu przepisów postępowania administracyjnego, stwierdzając że ewentualne naruszenie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w toku prowadzonego postępowania administracyjnego nie jest przedmiotem postępowania przed tutejszym Sądem, jak również nie stanowi samoistnej podstawy uchylenia decyzji w tym postępowaniu, albowiem nie ma ono wpływu na ocenę prawidłowości zaskarżonej decyzji. Wniesienie odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna bowiem postępowanie sądowe, w którym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznaje sprawę od nowa, w zakresie przedmiotu sprawy.

Należy również stwierdzić, że specyficzny tryb postępowania, z jakim mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie, zasadza się na założeniu, że organ w toku postępowania administracyjnego gromadzi dowody na poparcie swoich twierdzeń, zaś strona odwołująca się czyli powód, w procesie zwalcza te dowody przedstawiając sądowi inne dowody, które zmierzają do obalenia twierdzeń organu. Sąd na nowo przeprowadza zatem postępowanie dowodowe, gromadząc materiał dowodowy w postępowaniu sądowym, z tego też względu przebieg postępowania administracyjnego nie ma wpływu na ostateczną decyzję podejmowaną przez Sąd. Do powoda należy zatem wykazanie, że zaprezentowane przez organ dowody nie pozwalają na konkluzję taką jak w decyzji, zaś rzeczą Sądu nie jest zastąpienie organu i przeprowadzenie postępowania od początku, a jedynie ocena legalności decyzji i w zależności od przewidzianych prawem możliwości bądź zmiana decyzji bądź jej uchylenie. W sytuacji, gdy organ stosownych dowodów nie dostarczył i decyzja nie znajduje odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym, na odwołującym się nie spoczywa ciężar przeprowadzenia dowodu przeciwnego. Na podstawie tak zebranego materiału dowodowego Sąd dokonuje ustaleń faktycznych oraz dokonuje subsumcji przepisów do ustalonego stanu faktycznego, czego skutkiem jest wydanie rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 r., sygn. akt III CRN 120/91, Lex nr 3724; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., sygn. akt I CKN 265/98, Lex nr 35385; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r., sygn. akt I CKN 351 /99, Lex nr 38556; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 r., sygn. akt I CKN 1036/98, Lex nr 52708) Sąd Ochrony konkurencji i Konsumentów nie może ograniczyć rozpoznania sprawy wynikającej z odwołania od decyzji tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowania sądowe. Przekazanie przez Prezesa URE odwołania wszczyna kontradyktoryjne postępowanie cywilne, którego celem nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy.

Postępowanie sądowe przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia jednak stron możliwości podnoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych. Gdyby więc nawet uznać, że w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych np. w zakresie postępowania dowodowego to nie mogą one być przedmiotem postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu, albowiem Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 lutego 2007 r., sygn. akt VI ACa 952/06).

W związku z powyższym, zarzuty dotyczące przebiegu postępowania administracyjnego przed Prezesem URE podlegają uwzględnieniu jedynie w takim zakresie, w jakim ich uwzględnienie uniemożliwiałoby pozostawienie jego decyzji w obrocie prawnym, nawet po ewentualnej reformie jej treści. Taka sytuacja może mieć miejsce wyjątkowo, gdy np. decyzja zawiera nie dające się usunąć uchybienia formalne lub, gdy jest przedwczesna z uwagi na niepodjęcie w toku postępowania czynności, których przeprowadzenie przed sądem nie jest możliwe. Reasumując należy stwierdzić, że wskazywane przez powoda naruszenie przepisów postępowania administracyjnego nie uzasadnia uchylenia wydanej decyzji.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia odwołania, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. orzekł jak w pkt. I sentencji wyroku.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 98 k.p.c., stąd na rzecz pozwanego należą się od powoda koszty zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

Sędzia SO Bogdan Gierzyński