Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Witold Rękosiewicz

Protokolant: sekretarz sądowy Magdalena Ratajczyk

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółka jawna

z siedzibą w N.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

z dnia 11 marca 2020 r. nr (...). (...) (...)

1)  oddala odwołanie,

2)  zasądza od (...) spółki jawnej z siedzibą w N. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmE 165/22

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) decyzją z dnia 11 marca 2020 r. znak: (...). (...) (...), na podstawie art. 168 pkt 11a, art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2020 r., poz. 261 – dalej: ustawa OZE) w zw. z art. 170 ust. 4 pkt 1 i art. 70 pkt 2 ustawy OZE oraz w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 256) i art. 90 ust. 1 ustawy OZE, orzekł, że:

1.  przedsiębiorca (...) spółka jawna z siedzibą w N. (powód, skarżący, Spółka) nie wywiązał się z obowiązku wynikającego z art. 70 ust. 2 ustawy OZE tj. obowiązku przedstawienia dokumentów lub informacji mających znaczenie dla oceny wykonania obowiązków, o których mowa w art. 52-55 ustawy OZE, poprzez nieudzielenie żądanej odpowiedzi na pismo Prezesa URE z dnia 5 marca 2018 r. znak: (...).(...) (...), które zawierało żądanie przedstawienia informacji o dokonanej w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. sprzedaży energii elektrycznej oraz realizacji obowiązków, o których mowa w art. 52 ust. 1 ustawy OZE w zakresie uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, względnie uiszczenia stosownych opłat zastępczych.

2.  za niewywiązanie się z obowiązku opisanego w punkcie pierwszym wymierzył przedsiębiorcy: (...) sp. j. z siedzibą w N. karę pieniężną w kwocie 10 000 zł.

(...) spółka jawna z siedzibą w N. w złożonym odwołaniu zarzucił powyższej decyzji Prezesa URE naruszenie:

1.  art. 168 pkt 11a w zw. z art. 170 ust. 4 pkt 1 ustawy OZE w zw. z art. 42 ust. 1 i art. 2 Konstytucji RP poprzez wymierzenie kary pieniężnej, która nie była przewidziana w czasie, kiedy miało miejsce naruszenie obowiązku, co skutkowało naruszeniem fundamentalnych zasad konstytucyjnych, a to niedziałania prawa wstecz, pewności prawa i zaufania obywateli do prawa,

2.  art. 168 pkt 11a, art. 170 ust. 4 pkt 1 oraz art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy OZE poprzez zastosowanie tych przepisów mimo braku podstaw faktycznych do ich stosowania;

3.  art. 174 ust. 1 i 2 ustawy OZE poprzez jego niezastosowanie i nieodstąpienie od wymierzenia kary mimo istniejących ku temu przesłanek.

Na podstawie podniesionych zarzutów powód wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości,

ewentualnie

2.  zmianę zaskarżonej decyzji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez umorzenie postępowania ze względu na jego bezprzedmiotowość spowodowaną brakiem podstaw materialnych do wydania decyzji o ukaraniu,

względnie

3.  zmianę zaskarżonej decyzji poprzez odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej, a ponadto o

4.  zasądzenie od organu na rzecz odwołującego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa, według norm przepisanych.

Powód wskazał, iż zaskarżonej decyzji jednoznacznie wynika, że kara pieniężna została nałożona za naruszenie, którego skarżący dopuścił się w marcu 2018 r. Podniósł, że przepis art. 168 pkt 11a ustawy OZE wszedł w życie z dniem 14 lipca 2018 r. W dacie naruszenia nie obowiązywała norma prawna, przewidująca za takie naruszenie karę pieniężną. W zw. z tym orzekając w przedmiocie kary Prezes URE rażąco naruszył wyrażoną w art. 42 Konstytucji RP zasadę niedziałania prawa wstecz, zasadę nullum crimen sine lege, oraz zasadę pewności prawa i zaufania obywateli do państwa. Dodatkowo powód stwierdził, że zmiana stanu prawnego pomiędzy datą naruszenia a datą wydania zaskarżonej decyzji uzasadnia zmianę decyzji i odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej na podstawie art. 174 ust. 2 ustawy OZE. W ocenie powoda Prezes URE nie wziął pod uwagę okoliczności wskazanych w art. 174 ust. 1 ustawy OZE i bezzasadnie stwierdził, że brak jest podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary. Skarżący podniósł, że zakres naruszenia był znikomy, naruszenie miało charakter jednorazowy i incydentalny, a Spółka nie odniosła z tytułu naruszenia żadnych korzyści finansowych. Zaznaczył, że Spółka jest prosumentem i posiada instalację fotowoltaiczną na własne potrzeby. Nie jest producentem energii elektrycznej i nie jest to jedna z form jego działalności gospodarczej, a ponadto pismem z dnia 1 lipca 2019 r. przesłał żądane przez Prezesa URE informacje.

W ocenie powoda kara pieniężna w wysokości 10 000 zł jest nieadekwatna do okoliczności i wagi naruszenia. Regulację ustawową wprowadzającą nadmiernie dolegliwą karę pieniężną, która określa jej wysokość w sposób bezwzględny, wywołujący skutek w postaci automatyzmu wymierzania tej kary uznał powód za niekonstytucyjną. Stwierdził, iż brak możliwości miarkowania i różnicowania wysokości kary w zależności od okoliczności narusza konstytucyjna zasadę proporcjonalności, określoną w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Zdaniem powoda znikomy charakter naruszenia, brak powtarzalności i wynikających z niego korzyści uzasadnia zmianę zaskarżonej decyzji poprzez odstąpienie od wymierzenia kary.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany zaznaczył, że zaistnienie deliktu administracyjnego ocenianego w niniejszej sprawie było wynikiem braku odpowiedzi Spółki na wezwanie z dnia 5 marca 2018 r. doręczone powodowi skutecznie w dniu 7 stycznia 2019 r., a więc w czasie kiedy przepis art. 168 pkt 11a już obowiązywał. W związku z tym zarzut powoda dotyczący zastosowania przepisu z naruszeniem zasad konstytucyjnych był chybiony. W odniesieniu do zarzutu zaniechania od odstąpienia od wymierzenia kary na podstawie art. 174 ust. 2 ustawy OZE Prezes URE wskazał, iż zakres naruszeń, ich powtarzalność oraz korzyści finansowe możliwe do uzyskania przez powoda nie są przesłankami do odstąpienia od wymierzenia kary, lecz okolicznościami, które zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy OZE powinien uwzględnić przy ustalaniu wysokości kary. Z tytułu przedmiotowego naruszenia w ustawie przewidziana została kara w ściśle określonej wysokości 10 000 zł. Pozwany wskazał, iż nie miał możliwości miarkowania wysokości tej kary z uwagi na wymienione w ustawie okoliczności i był zobligowany do nałożenia kary w wysokości sztywnej. Zauważył, że Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli zakres naruszeń jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, zanim organ powziął wiadomość o naruszeniu. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wyjaśnił, że stopień szkodliwości czynu nie był znikomy, a przesłanie odpowiedzi na wezwanie w toku postępowania administracyjnego nie może być uznane za zrealizowanie obowiązku przed powzięciem przez Prezesa URE wiedzy o naruszeniu. Brak spełnienia jednej z przesłanek określonych w art. 174 ust. 2 ustawy OZE wyklucza możliwość odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej. Pozwany stwierdził, że brak złożenia przez powoda informacji nie był naruszeniem o znikomym zakresie. Naruszenie pozbawiło Prezesa URE wiedzy, która wynikała ze wskazanych w wezwaniu informacji. Zaznaczył też, że organ nie ma obowiązku korzystania z tej instytucji, jest to tylko uprawnienie. Ponadto zwrócił uwagę, iż za naruszenie, o którym mowa w art. 168 pkt 11a przepisy ustawy OZE przewidują sztywną sankcję w wysokości 10 000 zł i w odniesieniu do takiego typu sankcji instytucja odstąpienia nie może mieć zastosowania.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Prezes URE pismem z dnia 5 marca 2018 r., na podstawie art. 28 ust. 1 Pe oraz art. 70 ustawy OZE wezwał Przedsiębiorcę do przedstawienia, w ciągu 21 dni od dnia otrzymania wezwania, informacji dotyczącej dokonanej w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. sprzedaży energii elektrycznej oraz realizacji obowiązków w zakresie uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego. Pismo z dnia 5 marca 2018 r. zostało wysłane do Spółki dwukrotnie i skutecznie doręczone w dniach 30 maja 2018 r. oraz 7 stycznia 2019 r. (k. 1-9 akt adm.)

Przedsiębiorca nie udzielił odpowiedzi na doręczone mu wezwania. (bezsporne)

Wobec stwierdzenia, że Przedsiębiorca nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, Prezes URE pismem z dnia 17 maja 2019 r. zawiadomił Spółkę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z niewywiązaniem się obowiązku wynikającego z art. 70 pkt 2 ustawy OZE oraz wezwał do przedłożenia szczegółowych wyjaśnień oraz przesłania dokumentów mogących mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia w niniejszym postępowaniu. (k. 10-12 akt adm.)

W odpowiedzi przedstawionej w piśmie z dnia 1 lipca 2019 r. Przedsiębiorca przekazał żądane przez Prezesa URE w piśmie z dnia 5 marca 2018 r. dokumenty i poinformował, że w okresie od 7 maja 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. Spółka wprowadziła do sieci (...) 1,2345 MWh energii elektrycznej. (k. 13-23 akt adm.)

Pismem z dnia 8 listopada 2019 r. Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o zakończeniu postępowania, przysługującym mu prawie do zapoznania się z całością zebranego materiału w sprawie materiału dowodowego, wypowiedzenia się co do zebranych materiałów i dowodów oraz złożenia dodatkowych uwag i wyjaśnień. (k. 24-25 akt adm.)

W piśmie z dnia 9 grudnia 2019 r. powód poinformował Prezesa URE, że mimo wielu prób nie udało mu się nawiązać połączenia z osobą wskazaną w piśmie i nie mógł umówić się na termin zapoznania się z aktami. Podtrzymał w całości swoje stanowisko, że nie jest producentem energii elektrycznej i posiada mikroinstalację fotowoltaiczną na własne potrzeby. (k. 26 akt adm.)

Opisany stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych powyżej dowodów zebranych w postępowaniu administracyjnym, twierdzeń stron przedstawionych w pismach procesowych oraz faktów powszechnie znanych. Sąd przyznał moc dowodową wszystkim zebranym w sprawie dokumentom, które nie były przez strony kwestionowane i nie budziły wątpliwości Sądu.

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na podstawie art. 70 pkt 2 ustawy OZE Prezes URE uprawniony jest do żądania od przedsiębiorstw energetycznych oraz przedsiębiorstw będących odbiorcami energii elektrycznej przedstawienia dokumentów lub informacji dotyczących dokonanej we wskazanym okresie sprzedaży energii elektrycznej oraz realizacji obowiązków w zakresie uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia i świadectw pochodzenia biogazu rolniczego. Pismem z dnia 5 marca 2018 r. Prezes URE wystąpił do Przedsiębiorcy o przesłanie w terminie 21 dni od doręczenia pisma wymienionych w nim informacji za rok 2016. Pismo z dnia 15 marca 2018 r. zostało doręczone Przedsiębiorcy w dniu 30 maja 2018 r. oraz ponownie 7 stycznia 2019 r.

W sprawie bezsporne jest, że powód w terminie określonym w wezwaniu nie przedstawił Prezesowi URE wymaganych informacji.

W dniu 14 lipca 2018 r. wszedł w życie art. 168 pkt 11a ustawy OZE. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, kto nie przedstawia Prezesowi URE dokumentów lub informacji, o których mowa w art. 70 pkt 1 lub 2 ustawy OZE, podlega karze pieniężnej. W myśl art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy OZE zobowiązanym do nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 168 ustawy OZE jest Prezes URE.

Podkreślenia wymaga, że wezwanie z dnia 5 marca 2018 r., które doręczono powodowi ponownie w dniu 7 stycznia 2019 r., tj. po wejściu w życie przepisu art. 168 pkt 11a ustawy OZE, również nie zostało wykonane. Od dnia wejścia w życie art. 168 pkt 11a ustawy OZE do dnia ponownego doręczenia Przedsiębiorcy pisma Prezesa URE z dnia 5 marca 2018 r. oraz upływu terminu wykonania przez Przedsiębiorcę wynikającego z art. 70 ust. 2 ustawy OZE obowiązku minęło ponad 6 miesięcy. Nie można więc zgodzić się z argumentacją odwołania, że powód nie miał w tym czasie możliwości zapoznania się z obowiązującymi przepisami oraz należytej oceny ewentualnych negatywnych konsekwencji prawnych swego zachowania/zaniechania. Skoro w dacie niewykonania przez powoda obowiązku po ponownym doręczeniu mu pisma w styczniu 2019 r. przepis art. 168 pkt 11a w zw. z art. 170 ust. 1 pkt 4 ustawy OZE w nowym brzmieniu już obowiązywały, wbrew zarzutom odwołania w sprawie nie doszło do naruszenia przez Prezesa URE art. 42 ust. 1 i art. 2 Konstytucji RP poprzez wymierzenie kary pieniężnej, która nie obowiązywała w czasie, kiedy miało miejsce naruszenie przez powoda obowiązku wynikającego z art. 70 ust. 2 ustawy OZE. Jednocześnie brak podstaw do uznania, że poprzez wydanie zaskarżonej decyzji Prezes URE dopuścił się naruszenia zasady lex retro non agit przez zastosowanie obowiązujących przepisów prawa z mocą wsteczną. W tym stanie twierdzenie powoda, iż okoliczności sprawy jednoznacznie przesadzają o rażącej wadliwości zaskarżonej decyzji i winny skutkować jej wyeliminowaniem z obrotu prawnego, należało uznać za nietrafne. Podnoszone w odwołaniu zarzuty naruszenia art. 168 pkt 11a w zw. z art. 170 ust.1 pkt 4 ustawy OZE w zw. z art. 42 ust. 1 i art. 2 Konstytucji RP nie zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy OZE karę pieniężną, o której mowa w art. 168 pkt 1-18 tej ustawy wymierza Prezes URE. Wobec ustalenia, że powód po ponownym doręczeniu mu w dniu 7 stycznia 2019 r. pisma z dnia 5 marca 2018 r. nie wykonał obowiązku złożenia dokumentów i informacji, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy OZE, Prezes URE na podstawie art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy OZE zobowiązany był do nałożenia na powoda kary pieniężnej w wysokości 10 000 zł ustalonej w art. 170 ust. 4 pkt 1 ustawy OZE.

W odwołaniu powód wskazywał, że ze względu na zmianę stanu prawnego w sprawie występowały okoliczności uzasadniające zmianę zaskarżonej decyzji poprzez odstąpienie od wymierzenia kary na podstawie art. 174 ust. 2 ustawy OZE. Zgodnie z art. 174 ust. 2 ustawy OZE organ może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli zakres naruszenia jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, zanim organ, o którym mowa w art. 169 ust. 1 ustawy powziął wiadomość o naruszeniu. Wskazać należało, że przekazywanie przez przedsiębiorców energetycznych Prezesowi URE informacji, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy OZE jest niezbędne do prawidłowego wykonania przez organ nałożonych na niego przez ustawodawcę obowiązków regulacyjnych. Mając na uwadze, że na skutek niewykonania wynikającego z art. 70 ust. 2 ustawy OZE obowiązku Przedsiębiorca uniemożliwił Prezesowi URE prawidłowe wykonywanie jego obowiązków ustawowych, Sąd stwierdził, iż w sprawie brak było podstaw do uznania, że stopień stwierdzonego naruszenia był znikomy. Ponadto z zebranego w sprawie materiału dowodowego bezspornie wynika, że powód przesłał do Prezesa URE żądane informacje pismem z dnia 1 lipca 2019 r., dopiero po doręczeniu zawiadomienia o wszczęciu postępowania w sprawie nałożenia na Spółkę kary pieniężnej. W ocenie Sądu przekazanie przez powoda informacji po doręczeniu Przedsiębiorcy w dniu 24 czerwca 2019 r. zawiadomienia o wszczęciu postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej z tytułu niewykonania obowiązku wynikającego z art. 70 pkt 2 ustawy OZE nie daje podstaw do uznania, że powód zaprzestał naruszania lub zrealizował obowiązek przed powzięciem przez Prezesa URE wiadomości o naruszeniu. Wobec tego, iż żadna z wymienionych w art. 174 ust. 2 ustawy OZE obligatoryjnych przesłanek nie została spełniona, w sprawie brak było podstaw do uwzględnienia odwołania i zmiany zaskarżonej decyzji poprzez odstąpienie od wymierzenia powodowi kary pieniężnej.

Odnosząc się w świetle dokonanych ustaleń do zarzutu naruszenia art. 174 ust.1 ustawy OZE poprzez nieuwzględnienie wskazanych w tym przepisie okoliczności wskazać należało, że zgodnie z art. 170 ust. 4 ustawy OZE kara pieniężna z tytułu naruszenia, o którym mowa w art. 168 pkt 11a ustawy została ustalona w wysokości 10 000 zł. Mając na uwadze, że przewidziana przez ustawodawcę kara pieniężna z tytułu przedmiotowego naruszenia została ustalona w wysokości sztywnej, stwierdzić należało, że przy ustalaniu wymiaru kary Prezes URE nie miał możliwości jej miarkowania. Taka możliwość nie została w ogóle przewidziana przez ustawodawcę w art. 170 ustawy OZE. Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 6 k.p.a. Prezes URE, jako organ administracji publicznej, obowiązany jest do działania na podstawie przepisów prawa. Podnoszone w odwołaniu twierdzenie, że w ustawie brak wyraźnej regulacji pozwalającej na miarkowanie i różnicowanie wysokości kary, a przyjęta regulacja narusza wymogi konstytucyjnej zasady proporcjonalności, należało uznać za skierowane do ustawodawcy. Ponadto w podnoszonej argumentacji powód nie twierdził, że kwestionowane w odwołaniu przepisy zostały uznane przez Trybunał Konstytucyjny za niekonstytucyjne. W tym stanie zarzuty odwołania dotyczące naruszenia przez Prezesa URE art. 174 ust. 1 ustawy OZE, jako stanowiące polemikę powoda z treścią obowiązujących przepisów prawa, która nie podlegała ocenie Sądu, nie mogły zasługiwać na uwzględnienie i nie mogły stanowić podstawy do uwzględnienia odwołania i uchylenia lub zmiany zaskarżonej decyzji.

Z powyższych przyczyn również twierdzenie powoda, że wysokość nałożonej decyzją kary pieniężnej jest nieadekwatna do poziomu naruszenia, również jako niepodlegające ocenie Sądu, nie mogło stanowić podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji.

Skoro więc treść zaskarżonej decyzji była zgodna z treścią obowiązujących przepisów ustawy OZE, również twierdzenie powoda, że zawarta w ustawie OZE regulacja dotycząca nakładania kar pieniężnych jest wadliwa, była chybiona i nie miała znaczenia w sprawie i nie mogła stanowić podstawy do uwzględnienia odwołania.

Dodać wypada, że ze względu na odrębne uregulowanie w ustawie OZE zasad odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej w sprawie nie miały zastosowania regulacje ogólne, wynikające z art. 189f k.p.a.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia oddalił odwołanie, jako bezzasadne – art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c., stosownie do wyniku sporu, ustalając wysokość należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 720 zł, na podstawie par. 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia odwołania.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.