Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Anna Maria Kowalik
Protokolant –	St. sekr. sąd. Jadwiga Skrzyńska

po rozpoznaniu 12 lipca 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. w S.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 3 czerwca 2022 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) sp. z o.o. w S. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmE 131/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 3 czerwca 2022 roku Nr (...)Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej pozwany, Prezes URE):

I.  na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 w zw. z art. 56 ust. 2, ust. 3 i ust. 6 oraz ust. 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2018 r., poz. 755, 650, 685, 771, 1000, 1356, 1629 i 1637) (dalej p.e.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r., poz. 2096 tekst jedn.) (dalej k.p.a.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, orzekł, że przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (dalej powód) naruszyło warunek 2.1.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 18 grudnia 2000 r., nr (...) (ze zm.) w ten sposób, że wykonywało działalność objętą koncesją, na stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w miejscowości (...) bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzenie wód opadowych lub roztopowych z terenu ww. stacji paliw;

II.  za działanie opisane w pkt I nałożył na powoda karę pieniężną w wysokości 10 000,00 zł.

Od powyższej Decyzji powód złożył odwołanie, zaskarżając ją w części tj. w zakresie pkt II oraz zarzucając naruszenie:

a)  przepisu art. 56 ust. 6 p.e. poprzez ustalenie wysokości wymierzonej kary pieniężnej z pominięciem rzeczywistego, tj. znikomego stopnia szkodliwości czynu oraz znikomego stopnia zawinienia;

b)  przepisu art. 56 ust. 6a p.e. poprzez nieodstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej pomimo tego, że stopień szkodliwości czynu jest znikomy oraz pominięcie tej okoliczności, że koncesjonariusz uzyskał nowe pozwolenie wodnoprawne, a zatem zaprzestał naruszenia prawa i zrealizował obowiązek;

c)  art. 7, 77 oraz 80 k.p.a., co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych w zakresie stopnia zawinienia oraz stopnia szkodliwości czynu.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w części tj. w pkt 2.

Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. w S. posiada koncesję na obrót paliwami ciekłymi udzieloną decyzją Prezesa URE z 18 grudnia 2000 r. nr (...) ze zm., na okres do 31 grudnia 2030 r. (dowód: decyzja z (...) r. k. 4-8 akt adm.). Zgodnie z warunkiem 2.1.3. koncesji „Koncesjonariusz jest obowiązany do przestrzegania przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne w szczególności do posiadania pozwoleń wodnoprawnych, gdy są one wymagane.".

W ramach udzielonej koncesji powód prowadzi działalność w zakresie obrotu paliwami ciekłymi między innymi na stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w miejscowości (...).

W toku prowadzonego postępowania administracyjnego w sprawie zmiany przedmiotowej koncesji, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ujawnił brak ważnego pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych z terenu stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w m. (...) (okoliczność niesporna).

Powód posiadał pozwolenie wodnoprawne na odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych z terenu przedmiotowej stacji paliw, wydane decyzją Starosty (...) z dnia 27 września 2010 r. nr OS.6223-16/10, które wygasło 27 września 2020 r. (Decyzja z 27/09/2010 r. k. 11-14 akt adm.).

Następnie decyzją Dyrektora Zarządu Zlewni w P. Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie z 20 lipca 2021 r. nr (...), powodowi zostało udzielone pozwolenie wodnoprawne na odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych z terenu przedmiotowej stacji paliw poprzez istniejący wylot do potoku bez nazwy, na okres 30 lat (Decyzja z (...)r. k. 9-10 akt adm.).

Zgodnie natomiast z treścią art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy - Prawo energetyczne, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji.

W związku z powyższym, pismem z 23 marca 2022 r., nr (...), Prezes URE zawiadomił powoda o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia mu kary pieniężnej w związku z możliwością zaistnienia naruszenia warunku 2.1.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi (Zawiadomienie k.1-2 akt adm.).

W odpowiedzi, powód wyjaśnił, że opóźnienie w wydaniu nowego pozwolenia wodnoprawnego wynikło z wprowadzenia w Polsce stanu zagrożenia epidemicznego, a później stanu epidemii, jego zdaniem wprowadzone „obostrzenia ograniczyły możliwość przemieszczania się oraz w sposób istotny ograniczyły i zmodyfikowały pracę instytucji i urzędów, co obiektywnie uniemożliwiło terminowe wykonanie wszystkich operatów wodnoprawnych ujętych w zleceniu oraz wnioskowanie o przedłużenie pozwoleń". Jednocześnie wniósł o odstąpienie od wymierzenia kary na podstawie art. 56 ust. 6a ustawy - Prawo energetyczne, względnie o wzięcie pod uwagę zaistniałych okoliczności przy ustalaniu wymiaru kary (pismo powoda z 27/04/2022 r. k. 15 akt adm.).

Pismem z 6 maja 2022 r. nr (...), Koncesjonariusz został zawiadomiony o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie oraz poinformowany o możliwości zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym i złożenia ewentualnych, dodatkowych uwag i wyjaśnień w sprawie. Pismo zostało prawidłowo doręczone 12 maja 2022 r. (Zawiadomienie z(...) r. k. 22 akt adm.) Powód z przysługującego mu uprawnienia nie skorzystał.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, 3 czerwca 2022 roku, wydał zaskarżoną Decyzję (Decyzja k. 24-27 akt adm.).

Przychód powoda z działalności objętej koncesją w 2021 r. wyniósł (...) zł (dowód: pismo powoda z 27 kwietnia 2022 r. k. 15 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzone w postępowaniu administracyjnym i sądowym dowody, których autentyczności ani treści strony nie kwestionowały, zaś Sąd także nie miał wątpliwości co do ich wartości dowodowej, stąd były one przydatne dla ustalenia stanu faktycznego.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

W ocenie Sądu zaskarżona Decyzja jest prawidłowa i słuszna, ma oparcie w przepisach prawa, a odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Należy przy tym zaznaczyć, że naruszenie któregokolwiek z obowiązków określonych w koncesji jest wystarczającą przesłanką do zastosowania przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. i wymierzenia na tej podstawie, w oparciu o art. 56 ust. 2 p.e., kary pieniężnej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Przepis art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. stanowi więc samodzielną podstawę do wymierzenia kary przedsiębiorcy za niedochowanie obowiązków udzielonej koncesji i nie wymaga wykazania zawinionego działania lub zaniechania przedsiębiorcy.

W tym miejscu należy podnieść, że powód otrzymał koncesję na obrót paliwami ciekłymi decyzją Prezesa URE 18 grudnia 2000 r. nr (...) zmienioną następnie kilkoma kolejnymi decyzjami Prezesa URE, na warunkach określonych w jej treści. Zgodnie zaś z warunkiem 2.1.3 posiadanej przez powoda koncesji „Koncesjonariusz jest zobowiązany do przestrzegania przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r., Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.), w szczególności do posiadania pozwoleń wodnoprawnych, gdy są one wymagane”.

Prawny obowiązek posiadania stosownego pozwolenia wodnoprawnego nakładają przepisy ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2021 r. poz. 2233 z późn. zm.). Zgodnie z art. 389 pkt 2 oraz art. 392 powyższej ustawy pozwolenie wodnoprawne jest wymagane na szczególne korzystanie z wód, do którego w świetle art. 34 w/w ustawy zalicza się korzystanie z wód wykraczające poza korzystanie powszechne oraz zwykłe. Zgodnie natomiast z art. 35 ust. 3 pkt 7 tejże ustawy szczególnym korzystaniem z wód jest odprowadzanie do wód lub do urządzeń wodnych - wód opadowych lub roztopowych, ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej służące do odprowadzania opadów atmosferycznych albo w systemy kanalizacji zbiorczej w granicach administracyjnych miast. Takim to, szczególnym korzystaniem z wód na przedmiotowej stacji paliw ciekłych jest odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych za pomocą istniejącego wylotu kanalizacji deszczowej.

Powód posiadał pozwolenie wodnoprawne wydane decyzją Starostwa Powiatowego w L. ważne do 27 września 2020 roku, zaś nowe pozwolenie uzyskał dopiero decyzją z 20 lipca 2021 roku, czyli prawie 10 miesięcy prowadził działalność koncesjonowaną bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego.

Tym samym powód wbrew warunkowi 2.3.1 koncesji nie przestrzegał przepisów ustawy Prawo wodne, które w art. 122 obligowało do pozyskania odpowiedniego pozwolenia wodnoprawnego. Ustalenie, że doszło do naruszenia warunku koncesji, uzasadnia zatem wymierzenie mu kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. Jednakże nie oznacza to, że nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia przedmiotowej odpowiedzialności (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 1 czerwca 2010 r. sygn. III SK 5/10, LEX nr 622205). Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 5 lutego 2015 r. (sygn. akt III SK 36/14, LEX nr 1652700) o ile do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, o tyle w przypadku nakładania przez organ kary pieniężnej, wymierzania jej wysokości oraz oceny możliwości odstąpienia od jej wymierzenia, istotną rolę odgrywają czynniki o charakterze subiektywnym, odtwarzane w oparciu o analizę całokształtu zachowania karanego przedsiębiorcy, jego motywacji, kontekstu zarzucanego mu naruszenia, czy chociażby wpływu przedsiębiorstwa na uchybienie obowiązujących norm. Jak podał Sąd Najwyższy, ukształtowała się zatem linia orzecznicza, zgodnie z którą przyjęto, że przedsiębiorstwo energetyczne może uniknąć kary, gdy wykaże, że obiektywne okoliczności danej sprawy uniemożliwiają mu przypisanie odpowiedzialności za naruszenia przepisów ustawy z uwagi na podjęte przez to przedsiębiorstwo działania o charakterze ostrożnościowo- prewencyjnym.

W niniejszej sprawie nie można przyjąć, aby powód powziął stosowne działania o takim charakterze, bowiem nie zrobił wszystkiego co było możliwe, aby nie naruszyć warunków koncesji. W szczególności, nie podjął wszystkich możliwych działań pozwalających na uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego, w okresie obowiązywania poprzedniego, tak aby z chwilą gdy wygaśnie pozwolenie udzielone decyzją z 27 września 2010 roku, posiadać już nowe na kolejny okres. Nie zasługiwały na uwzględnienie twierdzenia powoda, iż do opóźnienia w uzyskaniu nowego pozwolenia wodnoprawnego przyczyniła się pandemia COVID-19 i związane z nią ograniczenia w funkcjonowaniu urzędów administracji państwowej. Sąd pragnie zauważyć, że jest to fakt powszechnie znany, jednakże w konkretnej sprawie wymaga udowodnienia okoliczność, iż strona podjęła ze swojej strony wszelkie kroki do uzyskania decyzji administracyjnej w terminie, jednakże na skutek ograniczenia w działaniu organów administracji państwowej, nie mogła na czas jej uzyskać.

W niniejszej sprawie powód, poza ogólnymi stwierdzeniami zawartymi w uzasadnieniu odwołania, nie wykazał, aby utrudnienia w funkcjonowaniu urzędów związane z pandemią COVID-19 wpłynęły na brak możliwości uzyskania pozwolenia wodnoprawnego przed 27 września 2020 roku. Wręcz przeciwnie z treści decyzji z 20 lipca 2021 roku wynika, że wniosek o wydanie pozwolenia wodnoprawnego powód złożył dopiero 19 kwietnia 2021 roku, a zatem ponad sześć miesięcy po upływie terminu ważności poprzedniego pozwolenia wodnoprawnego.

Naruszenie powoda należało zatem przeanalizować przez pryzmat art. 56 ust. 6 p.e., uwzględniając stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Jeśli chodzi o kwestię zawinienia powoda stwierdzić trzeba, że powód nie wykazał się należytą starannością wymaganą od profesjonalnie działającego na rynku podmiotu. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej ocenia się zgodnie z art. 355 § 2 k.c. przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Natomiast wyjątkowy charakter działalności koncesjonowanej przemawia za ustaleniem ponadprzeciętnego poziomu staranności, jaką powinien się wykazać koncesjonariusz. Powód niewątpliwie takiej staranności nie wykazał, albowiem powinien mieć świadomość wszystkich obowiązków na nim ciążących i dokładać szczególnej staranności w celu ich wypełnienia. Powód, działając w oparciu o koncesję od 2000 r. powinien posiadać wiedzę i doświadczenie odnośnie wymogów związanych z funkcjonowaniem stacji paliw, tym bardziej, że wiedział, iż musi posiadać pozwolenie wodnoprawne oraz że jego ważność kończy się 27 września 2020 roku, zatem tylko od powoda zależało uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego w terminie, z którego to obowiązku powód się nie wywiązał, co trzeba potraktować jako zawinione zaniechanie.

Szkodliwości prowadzenia działalności koncesjonowanej przez prawie 10 miesięcy bez ważnego pozwolenia wodnoprawnego nie można uznać za znikomą. Słusznie zauważył pozwany, że pozwolenie wodnoprawne jest decyzją administracyjną zezwalającą na prowadzenie danej działalności związanej z gospodarowaniem wodą, a wydawanie pozwoleń wodnoprawnych ma na celu ochronę i poprawę stanu ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych, jak również zapobieganiu lub ograniczaniu wprowadzania zanieczyszczeń do wód podziemnych. W pozwoleniu ustalony jest cel i zakres korzystania z wód, warunki wykonania uprawnienia oraz obowiązki niezbędne ze względu na ochronę zasobów środowiska, interesów ludności i gospodarki. Pozwolenie wodnoprawne jest zatem takim rodzajem decyzji administracyjnej, która ma chronić nie tylko środowisko naturalne, ale i zdrowie ludzi poprzez nakładanie na prowadzącego działalność gospodarczą wymogów ograniczających negatywny wpływ tej działalności. Sam ustawodawca dostrzega negatywne aspekty naruszenia obowiązku posiadania ważnego pozwolenia wodnoprawnego, bowiem zgodnie z art. 476 ustawy Prawo wodne „Kto bez wymaganej zgody wodnoprawnej albo z przekroczeniem warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym korzysta z wód lub wykonuje urządzenia wodne albo inne czynności wymagające pozwolenia wodnoprawnego - podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny". Powyższe zatem oznacza, iż naruszenie przez powoda warunków koncesji, należy uznać za czyn o dużej szkodliwości.

Z kolei na korzyść powoda przemawia fakt, iż usunął stwierdzoną nieprawidłowość poprzez uzyskanie 20 lipca 2021 r. stosownej decyzji o udzieleniu pozwolenia wodnoprawnego. Tym niemniej zaznaczenia wymaga, że stan niedopełnienia przedmiotowej formalności utrzymywał się bardzo długo, bo prawie 10 miesięcy, od 28 września 2020 r. do 20 lipca 2021 r.

W związku z powyższym, w niniejszej sprawie nie zachodzą wskazane w art. 56 ust. 6a p.e. przesłanki uzasadniające odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej. Zgodnie z powołanym przepisem Prezes Urzędu Regulacji Energetyki może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Przesłanki te nie wystąpiły jednak kumulatywnie jak tego wymaga ustawa. Nie doszło zatem wbrew twierdzeniom powoda do naruszenia powołanego przepisu.

Ponadto w zakresie uprzedniej karalności powoda Sąd uwzględnił, że nie był on wcześniej karany za nieprzestrzeganie warunków koncesji.

Stosownie do przepisu art. 56 ust. 3 pkt 2 p.e. wysokość kary pieniężnej nie może być niższa niż 2 000 zł i wyższa niż 15 % przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

Oceny możliwości finansowych powoda dokonano w oparciu o przedstawione informacje, z których wynika, że jego przychód z działalności koncesjonowanej w 2021 r. wyniósł (...) zł przy przychodzie z działalności gospodarczej ogółem w tym samym roku w wysokości (...) zł, a dochód ogółem (...) zł.

Sąd stwierdził, że orzeczona w decyzji kara w wysokości 10 000,00 zł, pozostaje we właściwej proporcji do uzyskanego przychodu, mieści się w granicach określonych w art. 56 ust. 3 p.e., jednocześnie jest adekwatna do zawinienia i stopnia szkodliwości popełnionego czynu. Kara ta stanowić będzie obciążenie dla powoda, ale stosowne do naruszenia prawa. Będzie pełnić funkcję prewencji szczególnej i ogólnej, a więc być zarówno realną, odczuwalną dolegliwością dla ukaranego podmiotu, będącą reakcją na naruszenie, ale także wyraźnym ostrzeżeniem na przyszłość, zapobiegającym powtarzaniu nagannych zachowań, co zmotywuje go do przestrzegania reguł prawnych wynikających z prowadzenia koncesjonowanej działalności gospodarczej.

Biorąc powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na oddalenie odwołania, powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265 j.t.).

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda oraz pełnomocnikowi pozwanego, obu przez PI.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik