Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –

Sędzia SO Dariusz Dąbrowski

po rozpoznaniu 29 maja 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania (...) sp. z o.o. w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 25 listopada 2022 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) sp. z o.o. w K. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych), z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Dariusz Dąbrowski

Sygn. akt XVII AmE 26/23

Uzasadnienie wyroku z 29 maja 2024 roku.

Decyzją z 25 listopada 2022 r., Nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki działając na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12b w związku z art 56 ust. 2, ust. 2h pkt 4, art. 56 ust. 6 oraz 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2022 r. poz. 1385 z późn. zm.) oraz art. 104 oraz 105 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2000 z późn. zm.), art. 30 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne oraz art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz.1495) po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej Przedsiębiorcy: (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. o numerze identyfikacji podatkowej (NIP) (...) (dalej: „Przedsiębiorca”) w związku z niezachowaniem terminu na złożenie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ustawy - Prawo energetyczne, za miesiące od kwietnia do czerwca 2022 r. orzekł, że:

1)  Przedsiębiorca nie zachował terminu na złożenie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu (dalej „sprawozdanie”), o którym mowa w art. 43d ustawy - Prawo energetyczne za miesiące od kwietnia do czerwca 2022 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

2)  za działanie opisane w pkt 1 wymierzył Przedsiębiorcy karę pieniężną w łącznej wysokości 30.000,00 w tym:

a)  10.000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc kwiecień 2022 r.,

b)  10.000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc maj 2022 r.,

c)  10.000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc czerwiec 2022 r.

Powód zaskarżył ww. rozstrzygnięcie w całości, zarzucając zaskarżonej decyzji błędną wykładnię i nieprawidłowe zastosowanie przepisu art. 56 ust. 6 i 6a ustawy – Prawo energetyczne poprzez przyjęcie, że w okolicznościach sprawy nie zachodziła znikoma społeczność czynu i brak jest podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary, także z uwagi na możliwości finansowe Spółki. Przedsiębiorca wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości albo o jej zmianę w całości poprzez odstąpienie od wymierzenia kary.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Przedsiębiorca figurował w rejestrze podmiotów przywożących, prowadzonym przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki pod nr (...) od dnia 1 marca 2021 r. do dnia 22 czerwca 2022 r.

Dowód: Decyzja Prezesa URE z 1 marca 2021 r. – k. 34 akt adm.

Wobec nieprzekazania w terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne do Prezesa URE, organ ten zawiadomił przedsiębiorcę o uchybieniu terminu do złożenia sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu, za miesiące od marca 2021 r. do marca 2022 r. oraz o możliwości, w oparciu o art. 15zzzzzn2 ust. 2 ustawy COVID wniesienia, w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, wniosku o przywrócenie terminu do ich złożenia. Organ poinformował, że sprawozdania za wskazany okres nie zostały złożone do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Dowód: Pismo z 12 września 2022 r. – k. 24 akt adm.

W odpowiedzi na powyższe, Przedsiębiorca zajął stanowisko w sprawie. Przedsiębiorca złożył również zaległe sprawozdania.

Dodów: Pismo z 22 września 2022 r. wraz z załącznikami (Sprawozdania) – k. 7-22 akt adm.

Organ zawiadomił Spółkę, iż w wyniku wniosku o przywrócenie terminu do złożenia sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące od marca 2021 r. do marca 2022 r. wystąpiły łączne warunki o których mowa w art. 15zzzzzn ust. 1 i 2 ustawy COVID umożliwiające przywrócenie terminu do ich złożenia, zatem organ uznał termin za zachowany.

Dowód: Pismo z 12 października 2022 r. – k. 5 akt adm.

W związku z powyższym, organ wszczął z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia Przedsiębiorcy kary pieniężnej za niezachowanie terminu na przekazanie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ustawy – Prawo energetyczne za miesiące od kwietnia do czerwca 2022 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Dowód: Zawiadomienie z 12 października 2022 r. – k. 1 akt adm.

Przedsiębiorca, w piśmie datowanym na 3 listopada 2022 r., wyjaśnił, iż we wskazanym okresie nie dokonywał przywozu paliw ciekłych, zatem mając na uwadze znikomą szkodliwość czynu i złożenie zaległych sprawozdań wystąpił z wnioskiem o odstąpienie od wymierzenia kary administracyjnej w oparciu o art. 56 ust. 6a ustawy – Prawo energetyczne.

Dowód: Pismo z 3 listopada 2022 r. – k. 66 akt adm.

W dniu 25 listopada 2022 r. Prezes URE wydał decyzję zaskarżoną w niniejszym postępowaniu.

Dowód: Decyzja z 25 listopada 2022 r., k. 6 akt sąd.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody z dokumentów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a Sąd także nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Zaskarżona decyzja odpowiada prawu, a podniesione przez Powoda w odwołaniu zarzuty nie mogą skutkować odstąpieniem od wymierzenia kary lub zmniejszeniem jej wysokości.

Omawiany obowiązek sprawozdawczy wynikał wprost z treści art. 43d ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne (dalej: ustawa P.e) stanowiącego, że Przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący, stosownie do swojej działalności, przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.

Zgodnie zaś z art 62d pkt 4 ustawy- Prawo energetyczne dodanym ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1495), zmieniony art. 62da pkt 4 ustawy - Prawo energetyczne (dodany przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2021.1642) zmieniającej min. ustawę z dniem 1 lipca 2021 r.) „od dnia 1 lipca 2021 r. do dnia 30 czerwca 2023 r, przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesje na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi URE miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie”.

Przepis intertemporalny zawarty w art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych stanowi, iż nie wszczyna się postępowań administracyjnych w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej za niezłożenie w terminie, do organów innych niż Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, sprawozdań, o których mowa w art. 4ba ust. 4 lub art. 43d ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne w brzmieniu dotychczasowym.

Podmiot przywożący może dokonywać przywozu paliw ciekłych po wpisaniu do rejestru podmiotów przywożących. Wpisu do tego rejestru dokonuje na wniosek podmiotu przywożącego Prezes URE w drodze decyzji (art. 32c p.e.).

Podmiotem przywożącym, w myśl definicji zawartej w art. 3 pkt 12c p.e. jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która samodzielnie lub za pośrednictwem innego podmiotu dokonuje przywozu paliw ciekłych, z wyłączeniem przywozu paliw ciekłych:

a)  w ramach wykonywania działalności polegającej na obrocie paliwami ciekłymi z zagranicą wymagającej uzyskania koncesji, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 4, lub

b)  przeznaczonych do użycia podczas transportu i przywożonych w standardowych zbiornikach, o których mowa w art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 143).

Natomiast przywóz paliw ciekłych, to zgodnie z definicją ustawową, zawartą w art. 3 pkt 12d p.e. sprowadzenie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej paliw ciekłych w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu.

Czyniąc wstęp do dalszych rozważań, w pierwszej kolejności należy wskazać, że w okresie objętym obowiązkiem sprawozdawczym, Przedsiębiorca był podmiotem przywożącym w rozumieniu art. 3 pkt 12c ustawy - Prawo energetyczne. Figurował bowiem w rejestrze podmiotów przywożących, prowadzonym przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. W ocenie Sądu, błędne jest zatem zapatrywanie Powoda, jakoby za podmiot przywożący, należało uznać wyłącznie Przedsiębiorcę, który dokonuje przywozu paliw ciekłych.

Sąd stanął na stanowisku, że niezależnie od tego, jakimi pobudkami kierował się przedsiębiorca składając wniosek o wpis do rejestru, czy były to wątpliwości dotyczące interpretacji przepisów ustawy prawo energetyczne, w szczególności rozumienia pojęcia przywozu paliw i podmiotu przywożącego, czy też było to spowodowane faktyczną wolą dokonywania przywozu paliwa, dokonanie wpisu w rejestrze jest jednoznaczne z uzyskaniem statusu podmiotu przywożącego, który uprawnia przedsiębiorcę do dokonywania przewozu paliw.

Konsekwencją zaś wpisania do rejestru podmiotów przywożących, jest obowiązek sprawozdawczy wynikający z art. 43d ust. 1 p.e. Obowiązek ten istnieje nawet wówczas jeśli przedsiębiorca w danym okresie sprawozdawczym (w danym miesiącu) nie dokonał przywozu żadnego paliwa. Nawet fakt niedokonania przywozu w danym okresie sprawozdawczym ma istotną wartość informacyjną dla regulatora rynku energetycznego i może podlegać takiej samej weryfikacji jak przywóz paliwa w wielkości większej niż 0. Przedsiębiorcy występujący o wpis do rejestru podmiotów przywożących, powinni liczyć się z tym, iż w przypadku uzyskania decyzji o wpisie będą zobowiązani do spełniania obowiązków wynikających z przepisów prawa, bez względu na ilość przywiezionych paliw ciekłych.

W świetle powołanych już na wstępie przepisów prawa, ustalony w sprawie stan faktyczny, umożliwiał jednoznaczne stwierdzenie, że po stronie Spółki istniał obowiązek sprawozdawczy, o jakim mowa w art. 43d ust. 1 p.e. Jak zatem ustalono, Przedsiębiorca złożył zaległe sprawozdania za miesiące od kwietnia do czerwca 2022 r. dopiero pismem z 22 września 2022 r., tj. po ustawowym terminie.

Warunkiem uwzględnienia odwołania było między innymi zaistnienie przesłanek uzasadniających odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej o których mowa w art. 56 ust. 6a p.e. Stosownie do treści przepisu art. 56 ust. 6a ustawy p.e., Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

Należy jednak podkreślić, iż ustawodawca nie obliguje organu do jego zastosowania. Poprzez sformułowanie „może odstąpić” przewiduje jedynie takie uprawnienie. Prowadzi to do wniosku, że nawet w przypadku łącznego wystąpienia obu przesłanek wskazanych przez ustawodawcę w przepisie art. 56 ust. 6a ustawy – Prawo energetyczne, Prezes URE może, ale nie musi skorzystać z tej kompetencji.

Sąd stanął na stanowisku, że nie jest możliwe uznanie, jakoby stopień społecznej szkodliwości czynu był znikomy a tym samym aby zaistniały niezbędne przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary. Jak już wyżej wskazano, warunkiem jego zastosowania jest zaistnienie łącznie obu przesłanek w nim wymienionych, a więc zarówno stopień szkodliwości czynu jest znikomy, jak i podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. W przedmiotowej sprawie, naruszenie prawa w istocie polegało na niezłożeniu sprawozdań, a zatem złożenie tego sprawozdania nawet w terminie późniejszym powoduje, że dochodzi do zaprzestania naruszenia przez stronę prawa. Ostatecznie, choć po terminie określonym w ustawie, Powód złożył sprawozdania, jednakże nie można uznać, że stopień szkodliwości czynu jest znikomy. Prawidłowo zatem uznał Pozwany, że nie zachodziły okoliczności uzasadniające skorzystanie z dobrodziejstwa przepisu art. 56 ust. 6a P.e., z uwagi na brak spełnienia przesłanki „znikomej szkodliwości czynu”.

Dostęp wszystkich czterech organów, wymienionych w art. 43d Prawa energetycznego, do informacji na temat ilości produktów paliwowych wprowadzonych na rynek przez przedsiębiorców ma istotne znaczenie, między innymi, z punktu widzenia nadzoru i kontroli rynku paliw, w tym zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, zapobiegania ewentualnym nadużyciom, czy ochrony interesu fiskalnego państwa. Brak stosowanych sprawozdań w terminie powoduje, że organy te nie mogą realizować swoich ustawowych obowiązków. Ponadto, Powód jest przedsiębiorcą, wobec tego z uwagi na profesjonalny charaktery wykonywanej przez niego działalności, powinien mieć świadomość spoczywających na nim obowiązków - w tym, sprawozdawczych - i powinien realizować je ze starannością wymaganą od profesjonalisty. „Staranność” ta obejmuje również znajomość obowiązujących przepisów prawa oraz następstw z niego wynikających w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. Co więcej, jak słusznie zauważył Pozwany, brak realizacji obowiązku sprawozdawczego przez Powoda, doprowadził do naruszenia chronionego ustawą dobra, jakim jest terminowość składania sprawozdań i pozbawiło nie tylko pozwanego, ale również inne ustawowo określone organy państwowe informacji niezbędnych do wykonywania nadzoru nad rynkiem paliw ciekłych. Celem obowiązku sprawozdawczego nie jest jedynie sporządzenie przez Prezesa URE kwartalnego raportu, służy również jako narzędzie kontroli oraz podstawowe źródło informacji o funkcjonowaniu konkretnych podmiotów na rynku paliw ciekłych w zakresie prowadzonych przez Przedsiębiorców działalności. Oznacza to tym samym, że terminowość w składaniu sprawozdań jest dobrem podlegającym w tym przypadku ochronie.

Sąd orzekający w niniejszym składzie w pełni podziela i przyjmuje za swój pogląd Sądu Najwyższego, który w uzasadnieniu wyroku z 27 listopada 2019 r. w sprawie toczącej się pod sygn. akt I NSK 95/18 wskazał, że to Prezes URE kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne określone w ustawie - Prawo energetyczne. W pewnych przypadkach sąd może co prawda zastosować art. 56 ust. 6a p.e., jednakże wpierw Powód powinien wykazać, że pozwany przekroczył zasady uznania administracyjnego oraz że stopień szkodliwości czynu był znikomy, a przedsiębiorca zaprzestał naruszenia prawa lub zrealizował obowiązek. Sąd Najwyższy trafnie wskazywał, że artykuł 56 ust. 6a p.e. należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasady równowagi i podziału władzy. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki dysponuje więc pewnym luzem decyzyjnym przy interpretacji przesłanki znikomości szkodliwości społecznej czynu, a w razie ziszczenia się wspomnianej przesłanki - uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia: odstąpienia od kary pieniężnej bądź nieodstąpienia od tej kary. (Wyrok SN z 27.11.2019 r., I NSK 95/18, LEX nr 2817533)

Sąd Okręgowy uznał, iż błędne jest przekonanie Powoda o naruszeniu przepisu art. 56 ust. 6a ustawy - Prawo energetyczne. Brak zastosowania względem Powoda instytucji odstąpienia od wymierzenia kary wynikał z tego, że nie zostały spełnione wszystkie przesłanki wymagane łącznie treścią art. 56 ust. 6a ustawy - Prawo energetyczne, nie zaś z tego, że Pozwany przekroczył granice uznania administracyjnego bądź dokonał błędnej wykładni przepisów prawa energetycznego. Dlatego też, w przekonaniu Sądu, zarzut ten nie zasługiwał na uwzględnienie.

Wobec braku przedmiotowych sprawozdań w terminie, za 3 miesiące Prezes URE nałożył kary za niezłożenie każdego z nich po 10.000,00 zł, tj. za uchybienie obowiązkowi sprawozdawczemu za każdy miesiąc, których łączna suma wyniosła 30.000,00 zł.

W myśl art. 56 ust. 1 pkt 12b i 12c ustawy – Prawo energetyczne, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdań o których mowa w art. 43d tej ustawy lub przekazuje sprawozdania zawierające nieprawdziwe dane. Zgodnie natomiast z treścią art. 56 ust. 2h pkt 4 i 5 P.e. wysokość kar, o których mowa powyżej, wynosi odpowiednio: 10 000 zł (za nieprzedstawienie w terminie ww. sprawozdań) oraz od 10 000 zł do 50 000 zł (za przedstawienie ww. sprawozdań zawierających nieprawdziwe dane.

Powód nie zrealizował ciążącego na nim obowiązku sprawozdawczego, co w oparciu o przepisy prawa energetycznego, słusznie zostało przez Pozwanego uznane za podstawę do nałożenia kary pieniężnej. Kwalifikacja czynu Powoda, dokonana przez Prezesa URE jest słuszna, niewątpliwie bowiem naruszenie będące przedmiotem zaskarżonej decyzji nie stanowi czynu o znikomej społecznej szkodliwości. Jak również wspomniano wyżej, Sąd nie stwierdził, jakoby Prezes URE przekroczył granice uznania administracyjnego wymierzając karę pieniężną. Wysokość nałożonej na powoda kary finansowej wynika zatem wprost z przepisów prawa. Ustawodawca wyłączył możliwość jej miarkowania.

Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił wniesione przez Powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³§ 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na oddalenie odwołania, należało uznać Powoda za stronę, która przegrała proces i zasądzić od nich (solidarnie) na rzecz Pozwanego zwrot kosztów procesu, które w sprawie niniejszej obejmowały wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w minimalnej stawce 720,00 zł, ustalonej w oparciu § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Dariusz Dąbrowski