Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, Wydział XVII Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Bogdan Gierzyński

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Wioleta Banaszek

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 25 kwietnia 2022 r., Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł ( siedemset dwadzieścia złotych ) tytułem kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie za okres od dnia uprawomocniania się wyroku do dnia zapłaty.

SSO Bogdan Gierzyński

Sygn. akt XVII AmA 58/22

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów decyzją z dnia 25 kwietnia 2022 r., Nr (...)

I. Na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275), po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania przedsiębiorcy (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., polegające na bezzasadnym wydłużaniu w proponowanych umowach pożyczki długości okresu spłaty kredytu o raty kwartalne, w ramach których to rat kwartalnych konsument spłaca ok. 2% całkowitej kwoty do zapłaty, podczas gdy spłata ok. 98% całkowitego, zaciąganego zobowiązania, zgodnie z Umową (...) następuje w ratach tygodniowych, co prowadzi do zawyżania maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, określonej ustawą z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2019 r. poz. 1083 ze zm.), a w konsekwencji do wzrostu zadłużenia konsumentów – pożyczkobiorców z tytułu ponoszonych pozaodsetkowych kosztów pożyczki, co stanowi zachowanie przedsiębiorcy sprzeczne z dobrymi obyczajami i godzi w zbiorowe interesy konsumentów oraz narusza art. 24 ust.1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 17 lutego 2020 r.;

II. Na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 poz. 275), po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania przedsiębiorcy (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., polegające na nieuwzględnianiu, w przypadku spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie pożyczki, w ramach całkowitego kosztu kredytu ulegającego obniżeniu proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, pozaodsetkowych kosztów kredytu, co narusza art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2019 r. poz. 1083 ze zm.) i godzi w zbiorowe interesy konsumentów a w konsekwencji narusza art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i nakazał zaniechanie jej stosowania.

III. Na podstawie art. 103 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 poz. 275) nadał decyzji w zakresie punktu II sentencji decyzji rygor natychmiastowej wykonalności.

IV. Na podstawie art. 26 ust. 2 oraz art. 27 ust. 4 w związku z art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 poz. 275), po przeprowadzeniu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył na (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. środki usunięcia trwających skutków:

1) praktyk stwierdzonych w pkt I i II niniejszej decyzji w postaci obowiązku zamieszczenia na głównej stronie internetowej (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., w terminie 14 (czternastu) dni od dnia uprawomocnienia się przedmiotowej decyzji i utrzymywania przez okres 3 (trzech) miesięcy, na koszt (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., informacji o treści:

„Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w decyzji nr (...) uznał za praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów działania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. polegające na bezzasadnym wydłużaniu w umowach pożyczki długości okresu spłaty kredytu, o raty kwartalne, co doprowadziło do zawyżania maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu oraz działania polegające na nieuwzględnianiu, w przypadku spłaty kredytu przed terminem, w ramach całkowitego kosztu kredytu ulegającego obniżeniu, pozaodsetkowych kosztów kredytu, co narusza art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w ww. decyzji - w ramach przysporzenia konsumenckiego - nałożył na (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. obowiązek dokonana zwrotu części pozaodsetkowych kosztów kredytu, proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy pożyczki, konsumentom, którzy od dnia 16 maja 2016 r. spłacili albo spłacą zobowiązanie kredytowe wobec Spółki (...).

Pełna treść decyzji Prezesa UOKiK nr (...) dostępna jest na stronie internetowej www.uokik.gov.pl.”

Informacja ta, będzie opublikowana w następujący sposób:

- czarną czcionką (kod szesnastkowy RGB #000000) ARIAL na białym tle (kod szesnastkowy RGB #ffffff),

- w górnej części strony głównej domeny (...) i na każdej innej stronie internetowej Przedsiębiorcy zastępującej ww. stronę w przyszłości, z możliwością zamknięcia oświadczenia przez użytkownika poprzez kliknięcie krzyżyka w prawym górnym rogu ramki; oświadczenie ma być widoczne przez cały czas, gdy użytkownik jest na stronie (oświadczenie nie może przybrać formy np. rotacyjnego banera czy slajdera),

- czcionka powinna odpowiadać wielkości czcionki zwyczajowo używanej na ww. stronie internetowej, tekst umieszczony w ramce, o rozmiarze takim, aby była ona w całości wypełniona oświadczeniem, o którym mowa w niniejszym punkcie, z uwzględnieniem marginesu 2,5 cm z każdej strony,

- fragment „Pełna treść decyzji Prezesa UOKiK nr (...) dostępna jest na stronie internetowej www.uokik.gov.pl.” ma stanowić hiperłącze prowadzące do strony internetowej: https://decyzje.uokik.gov.pl/bp/dec_prez.nsf;

2) praktyki stwierdzonej w pkt II niniejszej decyzji w postaci obowiązku przekazania przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. listem poleconym, w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji, każdemu konsumentowi, który w okresie od dnia 16 maja 2016 r. spłacił przed terminem (przed zakończeniem umowy) pożyczkę uzyskaną w (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością albo w okresie od dnia 16 maja 2016 r. zawarł „Umowę pożyczki gotówkowej” i spłacił ją przed terminem (przed zakończeniem umowy), pisma zawierającego następującą informację:

„W związku z decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydaną w dniu 25 kwietnia2022r. nr (...). (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. informuje, że stosowała praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów polegającą na nieuwzględnianiu, w przypadku spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie pożyczki, w ramach całkowitego kosztu kredytu ulegającego obniżeniu proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, pozaodsetkowych kosztów kredytu, co naruszało art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim i godziło w zbiorowe interesy konsumentów.

Jednocześnie uprzejmie informuję, że w związku z wcześniejszą spłatą przez Panią/Pana pożyczki w celu odzyskania nadpłaconej kwoty istnieje możliwość złożenia reklamacji. Reklamację należy przesłać pocztą na adres: [ (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. uzupełni adres], złożyć osobiście w lokalu spółki albo u pośrednika (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. lub drogą mailową na adres: [ (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. uzupełni adres mailowy] wraz ze wskazaniem sposobu dokonania zwrotu nadpłaconej kwoty (np. przelew na konto pożyczkobiorcy, przekaz pocztowy na adres pożyczkobiorcy etc.).”;

3) praktyki stwierdzonej w pkt II niniejszej decyzji w postaci obowiązku dokonania zwrotu – w ramach przysporzenia konsumenckiego – części pozaodsetkowych kosztów kredytu, proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy pożyczki, w związku z jej wcześniejszą spłatą, konsumentom, którzy od dnia 16 maja 2016 r. spłacili lub spłacą przed terminem (przed zakończeniem umowy) pożyczkę uzyskaną w (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. i złożą stosowną reklamację. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. dokona zwrotu odpowiedniej części kosztów, w terminie 30 (trzydziestu) dni od złożenia reklamacji oraz w sposób wskazany przez konsumenta w reklamacji.

Obniżenie będzie dokonywane w oparciu o tzw. metodę liniową.

V. Na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył na przedsiębiorcę (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.:

1. karę pieniężną w wysokości 15.813 zł (piętnaście tysięcy osiemset trzynaście złotych), za stosowanie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, określonej w pkt I sentencji niniejszej decyzji,

2. karę pieniężną w wysokości 21.085 zł (dwadzieścia jeden tysięcy osiemdziesiąt pięć złotych), za stosowanie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, określonej w pkt II sentencji niniejszej decyzji.

VI. Na podstawie art. 77 ust. 1 w związku z art. 80 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r.

o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275), oraz art. 263 § 1 i art. 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735 ze zm.) w związku z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów obciąża przedsiębiorcę (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., kosztami niniejszego postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w kwocie 29,50 zł (słownie: dwadzieścia dziewięć złotych 50/100) i zobowiązuje (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. do zwrotu tych kosztów Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. zaskarżając ją w części obejmującej następujące punkty jej sentencji: pkt II, pkt III, pkt IV ppkt 2 i 3 oraz pkt V ppkt 2.

Odwołujący zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie następujących przepisów prawa materialnego:

1) art. 49 w zw. z art. 5 pkt 6 i 6a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim („UKK") poprzez nieprawidłowe zastosowanie polegające na nieuzasadnionym przypisaniu Skarżącej obowiązku stosowania arL. 49 Ustawy (oraz wywodzonej z niego tzw. metody liniowej) nie tylko do kosztów składających się na całkowity koszt kredytu w rozumieniu jej art. 5 pkt 6 („CKK"), do których w przypadku Skarżącej zaliczała się wyłącznie prowizja, lecz do wszystkich pozaodsetkowych kosztów kredytu w rozumieniu jej art. 5 pkt 6a („POKK"), czyli także opłaty za fakultatywną usługę obsługi pożyczki w domu („Usługa"), podczas gdy rozliczenie ew. nadpłaty tej ostatniej odbywać się powinno na innej podstawie prawnej (przepisach Kodeksu cywilnego) i według innej, właściwszej metody (opartej na liczbie wizyt domowych, które stały się bezprzedmiotowe, a nie na okresie, o który skrócono czas obowiązywania umowy), gdyż ta ostatnia, liniowa metoda w przypadku opłat za Usługę zmuszałaby Skarżącą do zwracania Klientom kwot nieracjonalnie zawyżonych w stosunku do tych, którymi miała prawo ich obciążać uwzględniając faktyczny zakres realizacji Usługi na ich rzecz;

2) art. 24 i art. 26 ust. 1 Ustawy w zw. z ww. przepisami UKK poprzez nieprawidłowe zastosowanie polegające na zarzuceniu Skarżącej w pkt. II Decyzji stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów o szerszym przedmiotowo zakresie, niż w rzeczywistości (jak wynika z zarzutu 1) byłyby do. tego podstawy, oraz nakazaniu jej zaniechania stosowania takiej (zbyt szeroko określonej) praktyki;

3) art. 26 ust. 2 Ustawy w zw. z ww. przepisami UKK oraz art. 7 Konstytucji RP poprzez nieprawidłowe zastosowanie polegające na nałożeniu na Skarżącą w pkt IV ppkt 2 i 3 Decyzji środków usunięcia trwających skutków ww. praktyki wykraczających ponad te, do których zastosowania w rzeczywistości (jak wynika z zarzutu 1, a także z zakresu kompetencji PUOKiK do nakładania takich środków) byłyby podstawy;

4) art. 103 Ustawy poprzez nieprawidłowe zastosowanie polegające na nadaniu Decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności w zakresie pkt. II, podczas gdy nie było ku temu podstaw prawnych, ani też logicznych w sytuacji, gdy za właściwe wykonanie tego punktu należy uznać podjęcie przez Skarżącą środków nałożonych w pkt. IV Decyzji (z zastrzeżeniem zarzutów ich dotyczących), natomiast tego punktu PUOKiK rygorem natychmiastowej wykonalności już nie objął;

5) art. 106 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 111 ust. 1 pkt 1, ust. 2 oraz ust. 3 pkt 1 lit. a-d i pkt 2 Ustawy poprzez nieprawidłowe zastosowanie polegające na wymierzeniu kary za stosowanie praktyki objętej pkt. II Decyzji w wysokości wyższej niż (w kontekście zarzutu 1 oraz pominiętych przez PUOKiK okoliczności łagodzących) uzasadniałyby to wskazane tu przepisy Ustawy.

Z uwagi na powyższe zarzuty Odwołujący wniósł:

I. w pierwszej kolejności, na podstawie art. 47930 §1 k.p.c., o wstrzymanie wykonania Decyzji w zakresie, w jakim podlegać ma ona wykonaniu na mocy jej pkt. III;

II. zależnie od zaskarżonego punktu, o zmianę lub uchylenie Decyzji, mianowicie:

A. w punkcie II - o zmianę i orzeczenie w tym zakresie co do istoty sprawy poprzez ograniczenie przedmiotu (sposobu opisania) objętej tym punktem praktyki wskazując, że naruszenie w postaci nierozliczania należycie kosztów objętych art. 49 UKK obejmowało wyłącznie prowizje, nie zaś wszystkie POKK, ewentualnie o uchylenie Decyzji w tym punkcie;

B. w punkcie III - o uchylenie Decyzji;

C. w punkcie IV ppkt 2 - o zmianę i orzeczenie w tym zakresie co do istoty sprawy poprzez zmianę wymaganej treści pisma do konsumenta polegającą na dodaniu „części" przed „pozaodsetkowych kosztów kredytu" (tj. posłużenie się takim samym zwrotem jak w pkt. IV ppkt 1 Decyzji), ewentualnie o uchylenie Decyzji w tym punkcie;

D. w punkcie IV ppkt 3 - o uchylenie Decyzji jako wydanej w tym punkcie poza zakresem kompetencji PUOKiK, ewentualnie (w razie uznania, że PUOKiK miał kompetencję do nakazania przedsiębiorcy dokonania tzw. przysporzenia konsumenckiego) o zmianę i orzeczenie w tym zakresie co do istoty sprawy poprzez ograniczenie obowiązku zastosowania tzw. metody liniowej wyłącznie do kosztów składających się na CKK (tj. wyłącznie prowizji), umożliwiając Skarżącej rozliczenie opłat za Usługę według właściwszej metody, opartej na liczbie wizyt domowych, które stały się bezprzedmiotowe, a nie okresie, o który skrócono czas obowiązywania umowy;

E. w punkcie V ppkt 2 - o zmianę poprzez obniżenie wysokości kary do kwoty co najwyżej równej kwocie kary z pkt. V ppkt 1 Decyzji, tj. 15.813 zł, ewentualnie o uchylenie Decyzji w tym punkcie;

III. niezależnie od powyższego, o zasądzenie od PUOKiK na rzecz Skarżącej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów niósł o oddalenie odwołania - jako bezzasadnego, oraz zasądzenie kosztów postępowania, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Spółka (...) zarejestrowana jest w KRS pod nr (...). Przedmiot działania Przedsiębiorcy został określony m.in. jako pozostałe formy udzielania kredytów.

Spółka jest również zarejestrowania w prowadzonym przez Komisję Nadzoru Finansowego Rejestrze Pośredników Kredytowych i Instytucji Pożyczkowych RPI, pod nr: (...).

W piśmie z dnia 10 czerwca 2020 r., Przedsiębiorca informował, że od 26 marca 2013 r. do 16 lutego 2020 r. zajmował się oferowaniem pożyczek konsumenckich. Pożyczki były udzielane, przez przedstawicieli Kredytodawcy, przy zastosowaniu wzorca zatytułowanego (...), obowiązującego od 16 października 2017 r. /k. 16-18 akt adm./

Z dniem 17 lutego 2020 r. przedsiębiorca zakończył działalność związaną z udzielaniem pożyczek konsumenckich.

Konsument mógł zawrzeć umowę z obsługą pożyczki w domu. W takim wypadku wypłata kwoty kredytu oraz spłata rat następowała w dniu ustalonej wizyty przedstawiciela Kredytodawcy, w domu kredytobiorcy. Konsument ponosił także koszty obsługi domowej. Jeżeli jednak klient rezygnował z obsługi domowej wówczas zarówno wypłata kwoty kredytu jak i spłata rat dokonywane były na konto bankowe kontrahenta. Pismo Spółki z dnia 12 lutego 2021 r. /k. 108-109 akt adm./

W okresie od 1 stycznia 2019 r. do 16 lutego 2020 r. wszystkie umowy były zawierane w domach konsumentów. Pismo Spółki z dnia 12 marca 2021 r. /k. 111-113 akt adm./

Jednocześnie żaden z kredytobiorców nie zrezygnował z obsługi pożyczki w domu, co oznacza, że każdy z nich został obciążony kosztami obsługi domowej.

Jak wyjaśnił Przedsiębiorca, współpracuje on wyłącznie z doświadczonymi i odpowiednio przeszkolonymi przedstawicielami co zapewnia wysoki standard obsługi oraz zadowolenie klientów.

Jak zadeklarowała w toku postępowania przed Prezesem UOKiK, Spółka prowadziła działalność na terenie województw [taj. prawnie chroniona]:

- (...)- (...) (całe województwo),

- (...) (powiat: (...), (...), (...) i (...)),

- (...) (powiat: (...), (...), (...), (...) i (...)),

- (...)- (...) (powiat: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) i (...)).

Pożyczki były udzielane na okres

- 121 tygodni, w wysokości od 500 zł do 2.000 zł, przy czym okres spłaty wynosił 30 rat tygodniowych i 7 rat kwartalnych,

- 131 tygodni, w wysokości od 800 zł do 4.000 zł, przy czym okres spłaty wynosił 40 rat tygodniowych i 7 rat kwartalnych,

- 141 tygodni, w wysokości od 1.500 zł do 6.000 zł, przy czym okres spłaty wynosił 50 rat tygodniowych i 7 rat kwartalnych. /k. 17 akt adm./

Pożyczkodawca nie wymagał zabezpieczenia pożyczki.

W okresie od stycznia 2019 r. do lutego 2020 r. Spółka zawarła z konsumentami łącznie [taj. prawnie chroniona] umów pożyczek gotówkowych. Pismo Spółki z dnia 10 czerwca 2020 r. /k. 20 akt adm./

W związku z zawartą umową konsument był zobowiązany do zapłaty:

- prowizji, której wysokość różniła się w zależności od kwoty pożyczki i długości trwania umowy. Prowizja była skredytowana i pobierana w całości w momencie wypłaty kwoty pożyczki. Natomiast spłacana proporcjonalnie w racie pożyczki;

- opłaty za obsługę pożyczki w domu, jeżeli konsument wybrał opcję spłaty pożyczki poprzez wizyty domowe przedstawiciela Kredytodawcy. Opłata była pobierana w części wraz z ratą pożyczki, z tym, że spłata następowała w całości w ratach tygodniowych;

Zgodnie z pkt. 1 Umowy Pożyczki Gotówkowej rata tygodniowa składa się z części kwoty brutto pożyczki (całkowita kwota pożyczki + kwota prowizji), części opłaty za obsługę pożyczki w domu oraz odsetek.

Rata kwartalna składa się z części kwoty brutto pożyczki (całkowita kwota pożyczki + kwota prowizji) oraz odsetek,

- odsetek - w wysokości 10% rocznie.

Konsumenci zawierający umowy pożyczki z Przedsiębiorcą nie mieli możliwości wyboru innego modelu spłaty zobowiązania, niż odgórnie ustalony przez Spółkę, przewidujący w każdym wypadku raty zarówno tygodniowe jak i kwartalne.

Zgodnie z pkt 12 Umowy Pożyczki Gotówkowej: Klient może spłacić, w całości lub części, Łączne zobowiązanie do spłaty, w każdym czasie przed terminem ustalonym w Umowie, bez względu na to, czy uprzedził Pożyczkodawcę o zamiarze dokonania takiej spłaty. W razie przedterminowej spłaty całości Łącznego zobowiązania do spłaty Klientowi przysługuje prawo pomniejszenia Całkowitego kosztu pożyczki o te koszty (w szczególności odsetki), które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby Klient poniósł je przed tą spłata. Prowizja, jako dotycząca chwili zawarcia Umowy nie ulega obniżeniu w razie wcześniejszej spłaty w całości lub części Łącznego zobowiązania do spłaty. Pożyczkodawca nie zastrzega prowizji za wcześniejszą spłatę pożyczki.

W trakcie działań podjętych przez Prezesa Urzędu Przedsiębiorca wyjaśnił, iż w przypadku wcześniejszej spłaty pożyczki Klient zostaje zwolniony z obowiązku zapłaty odsetek tj. części ich pierwotnie zakładanej sumy (wyliczonej w dniu zawarcia umowy), ustalonej proporcjonalni do okresu, o jaki skrócona została umowa. Pismo z dnia 12 marca 2021 r. /k. 111-113 akt adm./

Przedstawił także, jako dowód, przykładowe rozliczenie umowy zawartej w dniu 16 stycznia 2020 r., czyli umowy która była zawarta z opcją obsługi domowej. Umowa została spłacona w trakcie rat tygodniowych. Dokonane rozliczenie wskazuje, że kwota, o którą ulega obniżeniu koszt kredytu wynosi 3,41 zł i stanowi sumę ustalonej kwoty odsetek należnych za czas kredytu, o który umowa została skrócona. /k. 113 akt adm./

Zgodnie z oświadczeniem (...), na dzień 22 października 2021 r. w trakcie wykonywania były [taj. prawnie chroniona] umowy pożyczki. Pismo Spółki z dnia 22 października 2021 r. /k. 143 akt adm./

Przedsiębiorca dokonuje rozliczeń trwających umów.

Przedsiębiorca posiada także stronę internetową pod adresem: (...)

W piśmie z dnia 10 czerwca 2020 r. Spółka informowała, iż domena (...) jest nadal aktywna, jednak obecnie zamiast strony internetowej, znajduje się pod nią jedynie informacja o zakończeniu udzielania pożyczek. /k. 16 akt adm./

Po wpisaniu adresu strony ukazuje się komunikat informujący o zakończeniu działalności w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych.

W oparciu o przekazane sprawozdanie finansowe tj. Rachunek zysków i strat Prezes Urzędu ustalił, iż Spółka, w roku 2021, osiągnęła przychody w łącznej wysokości 521.111,98 zł. /k. 152 akt adm./

Powyżej opisany stan faktyczny został ustalony przez Sąd w oparciu o bezsporne twierdzenia Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, przedstawione w uzasadnieniu decyzji z 25 kwietnia 2022 r. oraz dokumenty zgromadzone w aktach administracyjnych sądowych sprawy.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje.

Bezzasadny jest zarzut naruszenia art.49 w zw. z art. 5 pkt 6 i 6a ustawy o kredycie konsumenckim a w konsekwencji naruszenia art. 24 i 26 uokik. Stosownie do treści art. 49 ust. 1 i 2 ustawy o kredycie konsumenckim w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. W przypadku spłaty części kredytu przed terminem określonym w umowie, ust. 1 stosuje się odpowiednio. Użyte w tym przepisie określenie „całkowity koszt kredytu” zostało zdefiniowane w art. 5 ust 6 tej ustawy. Zgodnie z zawarta tam definicja ustawową, całkowity koszt kredyt

u - wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności:

a) odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz

b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach,

- z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Definicja ta nie zawiera zatem zamkniętego katalogu kosztów składających się na całkowity koszt kredytu, a koszty wymienione w podpunktach a i b mają charakter przykładowy. Oznacza to , że całkowity koszt kredytu tworzą także wszelkie koszty inne koszty (niewymienione w ppkt a i b), które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

W ocenie sądu opłaty za obsługę pożyczki w domu ponoszone są w związku z umową o kredyt, gdyż obsługa ta dotyczy wyłącznie świadczeń z niej wynikających. Nie ulega też wątpliwości, że spłata pożyczki przed terminem w całości ku części powoduje, że świadczenie to nie jest spełniane przez powoda. Całkowity koszt kredytu ulega zatem obniżeniu o te koszty, gdyż skutkiem wcześniejszej spłaty kredytu w całości lub części kredytodawca ich nie ponosi.

Ponieważ w sprawie jest bezsporne, że powód kosztów tych proporcjonalnie nie zwracał, naruszał w ten sposób art.49 ustawy o kredycie konsumenckim.

W myśl art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, jako działanie sprzeczne z prawem i godzące w zbiorowe interesy konsumentów, działanie powoda stanowiło praktykę przeciwko zbiorowym interesom konsumentów. Uzasadniało to wydanie decyzji na podstawie art.26 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Bezzasadny jest również zarzut naruszenia art.26 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim i art. Konstytucji RP. Jak wynika z treści art. 26 uokik Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazującą zaniechanie jej stosowania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu określonego w art. 24. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może nakazać publikację decyzji w całości lub w części, z zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna, w określonej w niej formie, na koszt przedsiębiorcy. Środki, o których mowa w ust. 2, powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia oraz konieczne do usunięcia jego skutków.

Podobnie z treści art. 27 ust. 4 uokik (w odniesieniu do decyzji stwierdzającej zaniechanie stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów) wynika uprawnienie Prezesa UOKiK do określenia w niej środków usunięcia trwających skutków tego rodzaju praktyki.

W świetle treści przedstawionych unormowań nie budzi zastrzeżeń zasadność zastosowania przez pozwanego wskazanych w punkcie VI. ppkt 1) i 2) decyzji środków usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, w związku z praktykami stwierdzonymi w punktach I i II sentencji decyzji w postaci złożenia jednokrotnego oświadczenia o nakazanej treści, jak również przekazania każdemu konsumentowi, który w okresie od dnia 16 maja 2016 roku zawarł „Umowę pożyczki gotówkowej” i przed terminem spłacił pożyczkę, informacji jak w punkcie VI ppkt 2) decyzji.

Środki te posłużą usunięciu skutków spowodowanych wcześniej dokonanymi naruszeniami. Istotne jest bowiem, aby skierować do konsumentów jasny komunikat, który umożliwi im zapoznanie się z przedmiotową decyzją Prezesa UOKIK – po jej uprawomocnieniu. Spowodują one również, że konsumenci, wobec których stosowane były praktyki zostaną skutecznie poinformowani, że mogą wystąpić z reklamacjami, co posłuży prawidłowemu wykonaniu ich umów. Z tego też względu uzasadnione było zobowiązanie do przekazania informacji za pośrednictwem przedstawicieli powoda lub listem poleconym.

Zdaniem Sądu również środek wskazany w punkcie VI. ppkt 3) zaskarżonej decyzji, tj. dotyczący obowiązku dokonania przez powoda zwrotu – w ramach przysporzenia konsumenckiego – części opłaty przygotowawczej, proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy pożyczki w związku z jej wcześniejszą spłatą, konsumentom, którzy w okresie od dnia 16 maja 2016 r. spłacili lub spłacą pożyczkę w terminie wcześniejszym niż przewidziany w umowie i złożą reklamację oraz określenia ww. zwrotu w terminie 30 dni od złożenia reklamacji na numer rachunku bankowego wskazany w reklamacji jest proporcjonalny i służy usunięciu trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu.

Katalog środków usunięcia trwających skutków naruszenia wskazany w art. 26 ust. 2 uokik jest przykładowy a jego wybór należy do sfery uznania administracyjnego. Przepis art. 26 ust. 4 uokik stanowi, że środki, o których mowa w ust. 2, powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia oraz konieczne do usunięcia jego skutków. W ocenie Sądu nakaz zwrotu nienależnie pobranych kwot nie jest działaniem nieproporcjonalnym do wagi i rodzaju naruszenia, a równocześnie jedynie prawidłowe rozliczenie kredytu stanowi usunięcie skutków naruszenia prawa.

Wbrew zarzutom powoda możliwości nałożenia takiego środka nie wytłacza żaden przepis ustawy o kredycie konsumenckim ani art. 7 Konstytucji RP.

Zdaniem Sądu nałożony środek nie nakłada na powoda obowiązku przeniesień majątkowych pomiędzy podmiotami, a jedynie ogólny obowiązek zaspokojenia słusznych i bezspornych roszczeń konsumentów zawartych w zgłoszonych w reklamacjach wynikających z naruszenia prawa wskazanego w pkt II decyzji.

Nie zasługuje na uwzględnienie także zarzut naruszenia art. 103 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nieprawidłowe zastosowanie polegające na nadaniu klauzuli natychmiastowej wykonalności w zakresie pkt II podczas gdy nie było ku temu podstaw prawnych i logicznych w sytuacji gdy za właściwe wykonanie tego punktu należy u8znać podjęcie środków nałożonych w pkt IV decyzji, której to części pozwany rygorem natychmiastowej wykonalności nie objął.

Zgodnie z art. 103 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu może nadać decyzji w całości lub w części rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli wymaga tego ważny interes konsumentów. Nadanie klauzuli natychmiastowej wykonalności należy do sfery uznania administracyjnego. Prezes UOKiK w nadaniu takiego rygoru ograniczony jest jedynie przesłanką istnienia ważnego interesu konsumentów. Powód nie kwestionował istnienia ważnego interesu konsumentów. Należy zatem uznać, że natychmiastowe zaniechanie praktyki polegającej na działaniu powoda polegające na nieuwzględnianiu, w przypadku spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie pożyczki, w ramach całkowitego kosztu kredytu ulegającego obniżeniu proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, pozaodsetkowych kosztów kredytu, co narusza art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2019 r. poz. 1083 ze zm.), leży w ważnym interesie konsumentów. Należy zauważyć, że wykonanie tej części decyzji polega na zaniechaniu działań stanowiących zdefiniowaną w tym punkcie praktykę. Środki określone w pkt IV zmierzają do usunięcia już powstałych skutków, a zatem odnoszą się do następstw dotychczas stosowanej praktyki. Prezes UOKiK mógł również i w tej części nadać rygor, jednak miał takiego obowiązku, uznając, że usunięcie skutków stosowania praktyki może nastąpić po uprawomocnieniu się decyzji.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art.106 ust. 1 pkt 4 w zw. z art.111 ust. 1 pkt 1 ust. 2, ust.3 pkt 1 lit ad i pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nieprawidłowe zastosowanie polegające na wymierzeniu kary wyższej niż uzasadniałyby to wskazane przepisy, zważyć należało, że wymiar kary należy do sfery uznania administracyjnego organu, a zatem ingerencja sądu powinna następować dopiero wtedy, gdy granice uznania administracyjnego zostają przekroczone (por. Wyrok SN z 27.11.2019 r., I NSK 95/18.). Z tego też względu Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przy korzystaniu z kompetencji do reformatoryjnego orzekania powinny kierować się zasadą powściągliwości. Interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności: opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji. Ustawodawca określając kompetencje organów państwa wyraźnie rozróżnia pomiędzy decyzjami związanymi a decyzjami uznaniowymi. Trzymając się domniemania racjonalności ustawodawcy, należy przyjąć, że racją związania decyzji jest ograniczenie swobody organu, a celem umieszczenia decyzji w sferze uznania administracyjnego jest poszerzenie swobody organu. Konsekwentnie kontrola sądowa powinna sięgać głębiej w przypadku decyzji związanych, a płycej w przypadku decyzji uznaniowych. W innym przypadku instytucja uznania administracyjnego stałaby się konstrukcją iluzoryczną. W literaturze dostrzega się ten problem, wskazując, że nadmierna, ekspansywna kontrola sądowa może niweczyć sensowność przepisów upoważniających organy do uznania administracyjnego (M. Jaśkowska, op.cit., s. 309).

Wobec tego, że powód z przedstawionych wyżej względów dopuścił się naruszenia zakazu określonego w art. 24 w sposób opisany w pkt II Decyzji istniała co do zasady podstawa do nałożenia kary pieniężnej na podstawie art.106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Jej wymiar pozostawał w sferze uznania administracyjnego.

W ocenie Sądu, brak jest podstaw do uznania, że granice uznania administracyjnego zostały przez pozwanego przekroczone. Powód kwestionuje jedynie nieuwzględnienie okoliczności łagodzącej w postaci współpracy z Prezesem Urzędu w toku postępowania, w szczególności przyczynienie się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania.

W ocenie Sądu brak jest podstaw do uznania, że w postępowaniu przez Prezesem UOKiK w niniejszej sprawie przesłanka taka wystąpiła. Powód nie przedstawiał z własnej inicjatywy żadnych dowodów, odpowiadając na wezwania Prezesa UOKiK w najlepszym wypadku pod koniec udzielonego terminu. W przypadku zaś wezwania z 12.05.2020 r. doręczonego 14 maja 2020 r. odpowiedzi udzielono dopiero 10.06.2020 r., mimo że udzielenie odpowiedzi na większość pytań nie wymagała czasochłonnych czynności. Udział powoda w postępowaniu sprowadzał się zatem to wypełniania obowiązków prawnych w sposób nie odbiegający od przeciętnego.

Wysokość kwoty bazowej określona przez Prezesa UOKiK należy do jego władzy dyskrecjonalnej i przekonanie powoda, że kwota ta powinna być inna, nie daje podstaw do wzruszenia decyzji.

Z powyższych względów odwołanie należało oddalić wobec braku podstaw do jego uwzględnienia (art.479 ^31a ) § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu (art. 98 k.p.c.) zasądzając na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.