Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 05 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	SSO Maria Witkowska
Protokolant –	sekretarz sądowy Aneta Gąsińska

po rozpoznaniu 03 października 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

na skutek odwołania (...) S.A. z siedzibą w W. od Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 20 grudnia 2013 r. Nr (...)

1.  uchyla Decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 20 grudnia 2013 r. Nr (...) w pkt III i w pkt V co do kary pieniężnej nałożonej w wysokości 1 193,00 zł w związku z naruszeniem, o którym mowa w pkt III Decyzji;

2.  oddala odwołanie w pozostałej części;

3.  zasądza od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XVII AmA 39/14

UZASADNIENIE

Decyzją Nr (...) z dnia 20 grudnia 2013 r. pozwany Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów po przeprowadzeniu przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W., wszczętego z urzędu, postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów:

I.  na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania (...) S.A. z siedzibą w W., polegające na niezamieszczaniu w rubryce „inne koszty, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową” formularza informacyjnego, o którym mowa w art. 14 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715, z późn. zm.), informacji o pobieranych opłatach: przygotowawczej i administracyjnej, co stanowi naruszenie art. 13 ust. 1 pkt 10 w zw. z art. 14 ustawy o kredycie konsumenckim, a w konsekwencji narusza art. 24 ust. 2 w związku z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,

oraz nakazał zaniechanie jej stosowania,

II.  na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania (...) S.A. z siedzibą w W., polegające na przedstawianiu w zawieranych umowach o kredyt konsumencki nieprawdziwej (zaniżonej) rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, co jest nieuczciwą praktyką rynkową zdefiniowaną w art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. Nr 171 poz. 1206), a w konsekwencji narusza art. 24 ust. 2 pkt 3 w związku z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,

oraz nakazał zaniechanie jej stosowania,

III.  na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania (...) S.A. z siedzibą w W., polegające na stosowaniu postanowienia wzorca umownego, które zostało wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, poprzez zawarcie we wzorcu umownym wykorzystywanym przy zawieraniu umów o kredyt konsumencki postanowienia o treści:

„ a) koszt przygotowania i wysyłki pierwszego monitu - 25 zł,

b)  koszt przygotowania i wysyłki wezwania do zapłaty - 49 zł,

c)  koszt przygotowania i wysyłki ostatecznego wezwania do zapłaty - 49 zł"

co narusza art. 24 ust. 2 pkt. 1 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów;

oraz nakazał zaniechanie jej stosowania,

IV.  na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania (...) SA. z siedzibą w W., polegające na stosowaniu opłaty przygotowawczej, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty, co stanowi naruszenie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.), a w konsekwencji narusza przepis art. 24 ust. 2 pkt 3 w związku z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

oraz nakazał zaniechanie jej stosowania,

V.  na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nałożył kary pieniężne na (...) S.A. z siedzibą w W., z tytułu naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w wysokości:

1) 2 983,00 zł w związku z naruszeniem, o którym mowa w pkt I. niniejszej decyzji,

1) 1 989,00 zł w związku z naruszeniem, o którym mowa w pkt II. niniejszej decyzji,

1) 1 193,00 zł w związku z naruszeniem, o którym mowa w pkt III. niniejszej decyzji,

1) 3 977,00 zł w związku z naruszeniem, o którym mowa w pkt IV. niniejszej decyzji,

płatne do budżetu państwa.

VI.  na podstawie art. 77 ust. 1 w związku z art. 80 ustawy o ochronie konkurencji konsumentów oraz art. 263 § 1 i 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 267), w związku z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów postanowił obciążyć kosztami niniejszego postępowania A. Polska, w wysokości 27,00 zł i zobowiązać przedsiębiorcę do ich zwrotu na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminie 14 dni od uprawomocnienia się niniejszej decyzji.

Od niniejszej Decyzji odwołanie złożył powód - (...) S.A. z siedzibą w W.. Zaskarżając Decyzję w całości powód wniósł o jej uchylenie w całości, względnie o zmianę Decyzji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy, względnie o jej zmianę w części poprzez odstąpienie od nałożenia kar, o których mowa w punkcie V Decyzji, ewentualnie poprzez obniżenie kar; zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, według norm przepisanych; dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów wskazanych w uzasadnieniu odwołania, na okoliczności tam wskazane.

Powód zarzucił Decyzji naruszenie następujących przepisów:

1.  art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50 poz. 331 z późn. zm.) poprzez błędną ich wykładnię prowadzącą do niewłaściwego ich zastosowania, polegającą na uznaniu za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów niezamieszczenie w rubryce „ inne koszty, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową” formularza informacyjnego, o którym mowa w art. 14 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126 poz. 715 z późn. zm.) informacji o pobieranych opłatach: przygotowawczej i administracyjnej, mimo że opłaty te zostały uwzględnione w rubryce „Koszty, które zobowiązany/a będzie Pan/Pani ponieść w związku z umową o kredyt”, która jest rubryką nadrzędną w stosunku do rubryki „ inne koszty, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową”, a to z uwagi, że rzekomo mogłoby dezorientować lub wprowadzać w błąd konsumentów dokonujących porównania oferty Spółki z ofertą innych przedsiębiorców wypełniających prawidłowo formularz informacyjny;

2.  art. 28 ust. 1 ustawy okik poprzez jego niezastosowanie, polegające na nieprzyjęciu zobowiązania Spółki do zaniechania stosowania rzekomej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów opisanej w pkt I sentencji decyzji, pomimo iż powód zobowiązywał się do zaniechania stosowania tej praktyki i podjęcia określonych działań zmierzających do zapobieżenia tym naruszeniom;

3.  art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy okik w związku z art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. Nr 171 poz. 1206) poprzez błędną ich wykładnię prowadzącą do niewłaściwego ich zastosowania, polegającą na uznaniu, że przedstawienie w niektórych zawieranych umowach o kredyt konsumencki nieprawdziwej (zaniżonej) - na skutek błędu w oprogramowaniu komputerowym -rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (r.r.s.o.) mogło wprowadzać konsumentów w błąd co do wysokości tej r.r.s.o. i mieć wpływ na decyzję konsumentów o zawarciu umowy ze Spółką, przez co wyczerpywało znamiona nieuczciwej praktyki rynkowej zakazanej w art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 w/w ustawy pnpr i w konsekwencji -praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów;

4.  art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy okik poprzez błędną ich wykładnię prowadzącą do niewłaściwego ich zastosowania, polegającą na uznaniu za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów stosowanie postanowienia określającego wysokość opłat windykacyjnych (za przygotowanie i wysyłkę monitów i wezwań do zapłaty) pobieranych przez (...) S.A., a to z uwagi na rzekomą tożsamość tego postanowienia z postanowieniami wpisanym do Rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone pod pozycją 3852 i 4090, podczas, gdy z uwagi na odmienne uwarunkowania prawno-ekonomiczne w jakich postanowienia te były stosowane, zdaniem powoda, nie jest prawidłowym ustalenie, iż są one tożsame, a w związku z tym wskazał na brak podstaw prawnych do uznania, że powód stosował praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów;

5.  art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy okik w związku z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.) poprzez błędną ich wykładnię prowadzącą do niewłaściwego ich zastosowania, polegającą na uznaniu, że stosowana przez Spółkę opłata przygotowawcza w wysokości 390 zł nie jest ekwiwalentna, tj. jej wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych przez powoda w ramach tej opłaty, ponieważ jest nadmiernie wygórowana, niezwiązana z rzeczywistymi kosztami sporządzenia i rozpatrzenia wniosku kredytowego, przez co jest niezgodna z dobrymi obyczajami i narusza interesy konsumentów, a tym samym stanowi czyn nieuczciwej konkurencji i w konsekwencji - podstawę do stwierdzenia przesłanki bezprawności postępowania, o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy okik;

6.  art. 227 - 315 k.p.c. w związku z art. 84 ustawy okik poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, skutkujące - wobec braku istnienia wzorca dobrych obyczajów w tym zakresie - bezpodstawnym uznaniem, że stosowana przez Spółkę opłata przygotowawcza w wysokości 390 zł jest nadmiernie wygórowana, niezwiązana z rzeczywistymi kosztami sporządzenia i rozpatrzenia wniosku kredytowego, przez co jest niezgodna z dobrymi obyczajami narusza interesy konsumentów i w efekcie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, a tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów;

7.  art. 7, art. 77, art. 107 k.p.a. w związku z art. 80 ustawy okik poprzez dokonanie nieprawidłowych ustaleń stanu faktycznego i nie wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności stanu faktycznego, błędną ocenę zebranych dowodów oraz brak należytego uzasadnienia decyzji w zakresie wskazania wzorca dobrych obyczajów, którego dopuszczanie miała rzekomo dopuścić się Spółka, stosując opłatę przygotowawczą w wysokości 390 zł;

8.  art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy okik poprzez niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji uznanie za prawidłowe nałożenie na powoda kar pieniężnych w sytuacji, w której nie doszło do naruszenia art. 24 ust. 1 i ust. 2 tej ustawy, a nawet, gdyby przyjąć naruszenie tych przepisów ustawy (czemu powód zaprzecza), to naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 111 ustawy w zw. z naruszeniem przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez bezzasadne uznanie, że nałożone na powoda kary pieniężne są adekwatne do zarzucanego czynu i wymierzone zgodnie z obowiązującymi przepisami, co jak podał powód jest wynikiem niedokonania wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów, podczas, gdy jak dalej podał kara pieniężna jest karą fakultatywną, a prawidłowe zastosowanie kryteriów nakładania kary i wszechstronne rozważenie zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz jego prawidłowa ocena uzasadniały, w ocenie powoda, odstąpienie od nałożenia na powoda kary pieniężnej bądź nałożenie jej w wysokości znacznie niższej.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. z siedzibą w W. jest spółką zarejestrowaną pod numerem (...) w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Do przedmiotu działalności Spółki należy: pozostałe pośrednictwo pieniężne ( (...) 64.19.Z), pozostałe formy udzielania kredytów ( (...) 64.92.Z), działalność świadczona przez agencje inkasa i biura kredytowe ( (...) 82.91.Z), pozostała finansowa działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych ( (...) 64.99.Z).

(dowód: karta nr 146- 149 akt adm., 44- 45 akt sąd.)

W ramach swej działalności Spółka udziela konsumentom pożyczek na terenie całego kraju, w wysokości od 1 000 zł do 3 000 zł, na okres od 1 do 36 miesięcy. Umowy pożyczki zawierane są przez Spółkę z klientami za pomocą środków porozumiewania się na odległość. Umowa pożyczki w wersji przygotowanej dla potrzeb konkretnego klienta na podstawie przesłanych przez tego klienta danych jest najpierw przesyłana klientowi emailem w celach informacyjno-weryfikacyjnych, a następnie, po podpisaniu przez osobę umocowaną do podpisywania umów pożyczki w imieniu Spółki przesyłana jest klientowi kurierem do podpisania. Ten sam kurier odbiera przesyłkę zawierającą podpisaną przez klienta umowę i przekazuje ją do Spółki.

Od marca 2012 r., czyli od początku działalności Spółki stosuje ona konkretne wzorce dokumentów, w tym umowę pożyczki i formularz informacyjny. Ewentualne późniejsze zmiany ich zapisów nie dotyczą postanowień objętych zarzutami. Aktualnie stosowana przez Spółkę tabela opłat i prowizji obowiązuje od dnia 11 października 2012 r.

(dowód: karty nr 33,161- 162 akt adm.)

ustalenia dotyczące pkt I. Decyzji

Spółka pobiera od konsumentów opłatę przygotowawczą i administracyjną związaną z udzieleniem pożyczki. Natomiast w formularzach doręczanych konsumentom Spółka wypełnia rubrykę „Inne koszty, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową” słowami „nie dotyczy”, podobnie jak w odniesieniu do innych pozycji, np. opłat notarialnych, czy kosztów korzystania z kart kredytowych, które nie mają zastosowania w zawieranych przez nią umowach. Spółka podaje tylko łączną sumę pobieranych opłat w pozycji „Koszty, które zobowiązany/a będzie Pan/Pani ponieść w związku z umową o kredyt”, która jest pozycją nadrzędną, obejmującą zbiorczo koszty wyspecyfikowane we wszystkich innych wyszczególnionych rubrykach.

(dowód: karty nr 45, 437, 452 akt adm.)

W toku postępowania administracyjnego wszczętego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w dniu 19 czerwca 2013 r. postanowieniem nr (...) w sprawie stosowania przez Spółkę praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (k. 1-5 akt adm.), w piśmie z dnia 15 października 2013 r. Spółka poinformowała, że zobowiązuje się do stosowania w relacjach z konsumentami nowej wersji formularza informacyjnego, w którym zostały usunięte wytknięte uchybienia. W tym samym piśmie Spółka poinformowała, że „od dnia 28 czerwca 2013 r. (...) S.A. stosuje formularz dotyczący pożyczki z korektami w zakresie prezentacji kosztów pożyczki wprowadzonymi zgodnie z oczekiwaniami UOKiK”, stanowiący załącznik do tego pisma. Przedstawiony załącznik zawiera stosowną informację o wysokości opłaty przygotowawczej i administracyjnej w pozycji „ Inne koszty, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową”.

(dowód: karty nr 478-479,481-482 akt adm.)

Z przedłożonych przez Spółkę w toku postępowania, na wezwanie Prezesa UOKiK, wybranych umów zawartych w miesiącu lipcu 2013 roku wynika, że Spółka w dalszym ciągu uzupełnia rubrykę „Inne koszty, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową” informacją: „nie dotyczy”. Kwestia ta przedstawia się podobnie w umowach zawieranych przez Spółkę w miesiącu wrześniu 2013 roku.

(dowód: karty nr 513- 514, 523, 532, 542, 552, 562, 184, 199, 214, 229, 244, 259 akt adm.)

ustalenia dotyczące pkt II. Decyzji

Spółka podaje - w umowach oraz w formularzach informacyjnych - błędne informacje o wysokości r.r.s.o. dla danej pożyczki. Na przykład przy kwocie pożyczki 1500 zł (spłata w 9 ratach miesięcznych zmiennych, umowa A w tabeli nr 1) Spółka przedstawiła informację o r.r.s.o. w wysokości 104,19 %, podczas gdy w rzeczywistości wynosi ona 129,58 %. Z kolei przy kwocie pożyczki 2 000 zł (spłata w 12 ratach miesięcznych zmiennych, umowa B w tabeli nr 1) Spółka przedstawiła informację o r.r.s.o. w wysokości 58,69 %, podczas gdy w rzeczywistości wynosi ona 75,19 %.

(dowód: karty nr 51, 60 akt adm.)

W piśmie z dnia 15 października 2013 r., złożonym w toku postępowania administracyjnego, Spółka poinformowała, że (...) S.A. od dnia 28 czerwca 2013 r. we wszystkich dokumentach i komunikacji informacyjnej adresowanej do konsumentów stosuje metodę wyliczania rocznej rzeczywistej stopy oprocentowania zgodnie ze stanowiskiem zaprezentowanym w tym zakresie w piśmie UOKiK z dnia 19 czerwca 2013 r.”

(dowód: karta nr 479)

Z przedłożonych przez Spółkę, na wezwanie Prezesa UOKiK, wybranych umów zawartych w miesiącu lipcu oraz wrześniu 2013 roku (umowy 1-18 w tabeli nr 1) wynika, że wysokość r.r.s.o. podawanej przez Spółkę w formularzach informacyjnych oraz umowach, jest w dalszym ciągu nieprawidłowa. Natomiast w przedłożonym przez Spółkę wydruku reprezentatywnej umowy pożyczki, umieszczonym na stronie internetowej Spółki (umowa 19 w tabeli nr 1), r.r.s.o. została obliczona prawidłowo (z nieistotnym odchyleniem w wysokości 0,08 punkta procentowego).

Tabela nr 1 zawiera zestawienie wartości r.r.s.o. podawanych przez Spółkę i faktycznych

Lp.	umowa (kwota, ilość rat miesięcznych)	r.r.s.o.				karta akt
		wyliczenia A. w umowach	wyliczenie prawidłowe	odchylenie w punkt. proc. (poz. 3-4)	odchylenie względne (%) (poz. 5/4)
1	2	3	4	5	6	7
1.	umowa A, 1500 zł, 9 rat	104,19 %	129,58 %	-25,39 %	-19,58 %	51
2.	umowa B, 2000 zł, 12 rat	58,69 %	75,19 %	- 16,50 %	-21,94 %	60
3.	umowa 1,1000 zł, 7 rat	277,99 %	285,14%	- 7,15 %	- 2,50 %	173
4.	umowa 2,1000 zł, 5 rat	423,34 %	431,89 %	- 8,55 %	-1,98 %	188
5.	umowa 3,1300 zł, 10 rat	139,62 %	139,83 %	-0,21 %	-0,16%	203
6.	umowa 4,1500 zł, 10 rat	67,17 %	82,66 %	-15,49 %	-18,74 %	319
7.	umowa 5, 2000 zł, 12 rat	45,98 %	53,96 %	-7,98 %	-14,79 %	333
8.	umowa 6, 2000 zł, 12 rat	44,13 %	54,63 %	-10,50 %	-19,22 %	354
9.	umowa 7, 2000 zł, 12 rat	44,33 %	54,56 %	-10,23 %	-18,75 %	363
10.	umowa 8, 2000 zł, 12 rat	44,33 %	54,56 %	-10,23 %	-18,75 %	379
11.	umowa 9, 2000 zł, 12 rat	46,29 %	53,86 %	- 7,57 %	-14,05 %	395
12.	umowa 10,2000 zł, 12 rat	44,33 %	54,56 %	-10,23 %	-18,75 %	410
13.	umowa 11, 2000 zł, 12 rat	44,22 %	54,60 %	-10,38 %	-19,01 %	426
14.	umowa 12, 2000 zł, 13 rat	42,70 %	51,68 %	-8,98 %	-17,38 %	441
15.	umowa 13,1500 zł, 10 rat	67,37 %	82,61 %	-15,24 %	-18,45 %	457
16.	umowa 14,1000 zł, 7 rat	278,17 %	285,61 %	-8,44 %	- 2,94 %	516
17.	umowa 15,1000 zł, 10 rat	195,98 %	194,50 %	1,48 %	0,76 %	526
18.	umowa 16,1500 zł, 9 rat	113,85 %	131,58%	-17,73 %	-13,47 %	535
19.	umowa 17, 1000 zł, 6 rat	340,06 %	342,79 %	-2,73 %	-0,80 %	545
20.	umowa 18,1300 zł, 8 rat	165,03 %	168,27 %	-3,24 %	-1,93 %	555
21.	umowa 19, 3000 zł, 36 rat	30,47 %	30,39 %	0,08 %	0,26 %	565

(dowód: karty nr 571- 593 akt adm.)

ustalenia dotyczące pkt III. Decyzji

We wzorcu umowy pożyczki [pkt 13 umowy pożyczki], oraz w zawieranych na jego podstawie umowach z konsumentami, Spółka stosuje następujące postanowienie, określające koszt działań upominawczo-windykacyjnych ponoszonych przez klienta w przypadku opóźnienia w spłacie:

„a) koszt przygotowania i wysyłki pierwszego monitu - 25 zł,

b)  koszt przygotowania i wysyłki wezwania do zapłaty - 49 zł,

c)  koszt przygotowania i wysyłki ostatecznego wezwania do zapłaty - 49 zł, "

(dowód: karty nr 37, 52, 61, 70 akt adm.)

W rejestrze postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, prowadzonym na podstawie art. 479 ⁴⁵ kpc, wpisane są natomiast postanowienia:

- „Opłata za sporządzenie i wysłanie lub doręczenie wezwania do zapłaty raty (rat) kredytu lub odsetek - od każdego wezwania - 20 zł" (postanowienie nr (...), wpisane na podstawie wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 04 lipca 2012 roku, sygn. akt XVII AmC 5205/11 w sprawie z powództwa Stowarzyszenia (...) w P. przeciwko Bankowi (...) w K.).

- „Opłata za wezwanie do zapłaty i wypowiedzenie umowy (pożyczkobiorca) - 20 zł" (postanowienie nr 4090 wpisane na podstawie wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 08 grudnia 2011 roku, sygn. XVII AmC 2905/11 w sprawie z powództwa Stowarzyszenia (...) w P. przeciwko (...) w (...) D. w D..

W toku postępowania administracyjnego Spółka podniosła, że poszczególni konsumenci mają wpływ na treść zawieranych z nimi umów pożyczki, albowiem wzorzec jest im przedstawiany na etapie przedkontraktowym i zawsze jest uzgadniany indywidualnie. W odpowiedzi na wezwanie Prezesa UOKiK do przedłożenia przykładowych umów, w których zakwestionowane postanowienia zostały indywidualnie uzgodnione w innym brzmieniu, oraz informacji o liczbie takich umów, Spółka nie przedstawiła żadnych umów ani informacji o liczbie takich umów.

(dowód: karty nr 159,162-163 akt adm.)

Spółka podniosła także, że jej działania nie były w tym zakresie sprzeczne z dobrymi obyczajami, nie wprowadzały w błąd konsumentów ani nie narażały, zwłaszcza rażąco, ich interesów majątkowych oraz osobistych. Spółka zarzuciła także wyrwanie zakwestionowanych postanowień z kontekstu, w którym osadzone posiadają one jej zdaniem inny charakter. Spółka powołała się także na okoliczność, że częstotliwość i kolejność poszczególnych czynności upominawczo-windykacyjnych jest określona w jej wewnętrznej procedurze, co zmienia charakter zakwestionowanych postanowień, w tym wyłącza ich abuzywność, w przeciwieństwie do wskazanego przez Spółkę postanowienia wpisanego do rejestru postanowień uznanych za niedozwolone pod nr (...). Spółka powołała się także na powszechną jej zdaniem praktykę rynkową banków, polegającą na przenoszeniu na klientów opłat lub kosztów czynności upominawczo-windykacyjnych, które odbywają się na podobnych zasadach, jak stosowane przez Spółkę.

Przy piśmie z dnia 15 października 2013 r., Spółka w związku z wnioskiem z dnia 23 września 2013 r. o wydanie decyzji na podstawie art. 28 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (k. 475 akt adm. , zadeklarowała gotowość zmiany ustępów wzorca umowy pożyczki (oraz umów zawartych na jego podstawie), zawierających zakwestionowane postanowienia:

13. W przypadku opóźnienia Klienta w spłacie rat pożyczki Pożyczkodawca jest uprawniony do podjęcia działań upominawczo-windykacyjnych zgodnie ze wskazaną niżej kolejnością, których koszt każdorazowo ponosi Klient w następującej wysokości:

a)  koszt przygotowania i wysyłki pierwszego monitu - 25 zł

b)  koszt przygotowania i wysyłki wezwania do zapłaty - 49 zł

c)  koszt przygotowania i wysyłki ostatecznego wezwania do zapłaty - 49 zł,

d)  koszt przekazania sprawy do przygotowania do postępowania windykacyjnego - 75 zł

14. Podjęcie kolejnych działań upominawczych następuje w przypadku stwierdzenia bezskuteczności poprzednich działań i dalszego opóźniania się Klienta ze spłatą zobowiązań. Łączne miesięczne koszty ponoszone przez Klienta w związku z prowadzonymi wobec niego działaniami upominawczo- windykacyjnymi nie mogą przekroczyć 198 zł.

na nowe, o brzmieniu:

13.  W przypadku opóźnienia w spłacie jakiejkolwiek części bądź całości raty pożyczki, Klient jest zobowiązany do pokrycia kosztów poniesionych przez Pożyczkodawcę czynności upominawczo-windykacyjnych, których wysokość określa Tabela Kosztów Upominawczo-Windykacyjnych oraz ewentualnych kosztów postępowania sądowego, kosztów egzekucyjnych oraz zastępstwa procesowego w postępowaniu sądowym i egzekucyjnym. Pożyczkodawca jest uprawniony do podejmowania czynności upominawczo-windykacyjnych zgodnie z częstotliwością oraz kolejnością opisaną w pkt 14 poniżej.

14.  Czynności upominawczo-windykacyjne podejmowane przez Pożyczkodawcę polegają na:

(i)  upomnieniu wysłanym drogą elektroniczną w formie wiadomości SMS (ilość wiadomości: 3),

(ii)  upomnieniu wysłanym drogą elektroniczną w formie widomości SMS (ilość wiadomości: 3),

( (...))  telefonicznym upomnieniu i wezwaniu do zapłaty (ilość wiadomości: 2),

(iv)  wysłaniu pisma zawierającego oświadczenie o rozwiązaniu umowy pożyczki z przyczyn leżących po stronie Klienta (jeden list polecony)

(v)  wysłaniu pisma zawierającego oświadczenie o rozwiązaniu umowy pożyczki z przyczyn leżących po stronie Klienta (jeden list polecony).

Pożyczkodawca będzie podejmował czynności upominawczo-windykacyjne z częstotliwością zgodną z dobrymi obyczajami oraz z uwzględnieniem reakcji Klienta na wysyłane prośby o spłatę zaległego zadłużenia. Podjęcie każdych kolejnych działań upominawczo-windykacyjnych następuje w przypadku stwierdzenia bezskuteczności poprzednich działań. Łączne całkowite koszty ponoszone przez Klienta w związku z prowadzonymi przez niego działaniami upominawczo-windykacyjnymi nie mogą przekroczyć 194 zł w odniesieniu do jednej pożyczki. Kolejność działań upominawczo-windykacyjnych oraz ich koszt określa Tabela Kosztów Upominawczo- Windykacyjnych

Tabela, o której mowa w pkt 13 i 14 Umowy

Koszty za czynności upominawcze i windykacyjne Całkowity koszt, którym zostanie obciążony Pożyczkobiorca w całym okresie Umowy wynosi 194 zł
Zaległość w dniach	Rodzaj czynności	Koszt czynności w zł
6	SMS	3
10	Email	3
12	Monit	25
18	SMS	3
22	Email	3
24	Telefon	18
28	1 upomnienie listowne	25
30	SMS	3
34	Email	3
44	2 upomnienie z wezwaniem do zapłaty	42
48	SMS	3
52	Email	3
56	Telefon	18
60	Pismo rozwiązujące umowę z ostatecznym wezwaniem do zapłaty	42
	Suma (łącznie nie więcej niż)	194

(dowód: karty nr 478- 497 akt adm.).

ustalenia dotyczące pkt IV. Decyzji

Spółka pobiera od pożyczkobiorców opłatę przygotowawczą w wysokości 390 zł. Kwestię tą reguluje stosowany przez Spółkę wzorzec umowy pożyczki, w którym znajdują się postanowienia [postanowienia wstępne] o treści:

-

„Opłata przygotowawcza (jednorazowa): 390 złotych

Opłata przygotowawcza jest rozdzielana proporcjonalnie do liczby rat pożyczki i uiszczana przez Klienta częściowo wraz z każdą ratą w terminach spłaty rat.

-

Klient jest zobowiązany zwrócić kwotę pożyczki poprzez wpłatę rat kapitałowych i odsetek, powiększonych o opłatę administracyjną i opłatę przygotowawczą oraz ewentualne koszty dodatkowe, na rachunek Pożyczkobiorcy wskazany w Umowie w ... miesięcznych ratach, w terminach płatności określonych zgodnie z Umową i zgodnie z harmonogramem".

W toku postępowania administracyjnego Spółka wskazała, że jej rzeczywiste koszty przygotowania jednej umowy pożyczki wynoszą 407,80 zł, na które składają się głównie pozycje generujące koszty: przesyłka kurierem, sprawdzenie klienta w bazie informacji gospodarczej, sprawdzenie klienta w bazie informacji kredytowej, oraz w bazie (...), przesłanie pocztą harmonogramu spłat pożyczki, papier firmowy, koperty, sms informujący o dokonanym przelewie, prowizja agentów, wynagrodzenie pracowników oraz rezerwa na niespłacony kredyt. Spółka podniosła także, że przepisy ustawy o kredycie konsumenckim, ani żadne inne uregulowania prawne nie zakreślają limitu kosztów, który nie jest nadmiernie wygórowany dla konsumenta i nie istnieje również żaden przepis, który zabraniałby wliczania do opłaty przygotowawczej kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa.

(dowód: karty nr 21- 22 akt adm.)

W piśmie z dnia 15 października 2013 roku Spółka zadeklarowała gotowość zmiany stosowanego wzorca pożyczki, w zakresie postanowień dotyczących stosowanej przez nią opłaty przygotowawczej. Opłata przygotowawcza zostałaby zastąpiona opłatą w tej samej wysokości - 390 zł, pod nazwą „Koszt Uzyskania Pożyczki (KUP)”. Dotyczące jej postanowienie uzyskałoby brzmienie [postanowienia wstępne]:

„Koszty udzielenie pożyczki („KUP"): 390 złotych

KUP są rozdzielane proporcjonalnie do liczby rat pożyczki i uiszczane przez Klienta częściowo wraz z każdą ratą w terminach spłaty rat. KUP obejmują poniesione przez Pożyczkodawcę koszty czynności związanych z udzieleniem umowy pożyczki, poniesionych z zachowaniem zasady proporcjonalności, na które składają się: koszty obsługi dostarczenia i podpisania umowy pożyczki u Klienta, bez konieczności wizyty w biurze Pożyczkodawcy, koszty badania zdolności Klienta do spłaty pożyczki (celem zapewnienia odpowiedzialnego pożyczania przez Klienta), koszty opłat ponoszonych przez Pożyczkodawcę tytułem udzielenia informacji przez biuro informacji gospodarczych ( (...) S.A., Biuro (...) przy (...) Banków (...)), koszty informowania Klienta o udzieleniu pożyczki za pomocą sms, pocztą elektroniczną oraz listownie, koszty personelu, biura oraz opłat bankowych w zakresie niezbędnym do powzięcia decyzji o udzieleniu pożyczki i jej wypłacie".

Ponadto, wszelkie odniesienie we wzorcu umowy pożyczki, do dotychczasowej „Opłaty przygotowawczej", zostałyby zastąpione odniesieniem do (...).

(dowód: karty nr 478-480, 485 akt adm.)

Spółka osiągnęła w 2012 roku przychód w wysokości (...) zł (dowód: karty nr 470-474 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny został ustalony przez Sąd w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzone w toku postępowania administracyjnego, nie kwestionowane przez strony.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie w zakresie, w jakim dotyczy pkt I, II, i IV Decyzji oraz pkt V Decyzji co do kar nałożonych za naruszenia powoda określone w ww. punktach Decyzji, w tej bowiem części zaskarżona Decyzja jest słuszna i ma oparcie w przepisach prawa.

We wskazanych punktach I, II i IV Decyzji Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów określił niedozwolone praktyki stosowane przez (...) S.A. z siedzibą w W.. Wszystkie te praktyki, zdaniem Prezesa UOKIK, naruszają zbiorowe interesy konsumentów w myśl art. 24 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.).

Zgodnie z art. 24 ust. 1 powołanej ustawy zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W myśl art. 24 ust. 2 tej ustawy przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działania przedsiębiorcy, w tym w szczególności:

1)  stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.);

2)  naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji;

3)  nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji.

Oceny, czy w danym przypadku mamy do czynienia z praktyką określoną w art. 24 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów możemy zatem dokonać na podstawie ustalenia łącznego spełnienia następujących przesłanek:

1)  bezprawności działania przedsiębiorcy,

2)  godzenia tymi działaniami w zbiorowy interes konsumentów.

Nie budzi wątpliwości w niniejszej sprawie, że powód jest przedsiębiorcą i że podejmuje działania w obrocie z konsumentami. Rozstrzygnięcia wymaga więc kwestia, czy działania opisane w stanie faktycznym sprawy są bezprawne i czy naruszają zbiorowe interesy konsumentów.

O bezprawności w rozumieniu powołanego przepisu możemy mówić, gdy zachowanie przedsiębiorcy - czyli jego działanie, jak również zaniechanie - jest sprzeczne z powszechnie obowiązującym porządkiem prawnym, a więc zarówno z normami prawnymi, jak również z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami. Bezprawność jest przy tym obiektywnym czynnikiem, a więc jest niezależna od winy i jej stopnia, jak również bez znaczenia jest świadomość istnienia naruszeń. Bezprawność jest także niezależna od wystąpienia szkody.

W odniesieniu do działań Przedsiębiorcy, polegających na niezamieszczaniu w rubryce „inne koszty, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową” formularza informacyjnego, o którym mowa w art. 14 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715, z późn. zm.), informacji o pobieranych opłatach: przygotowawczej i administracyjnej (pkt I Decyzji), bezprawność działań należy wywieźć w oparciu o przepisy wymienionej ustawy kredycie konsumenckim. W art. 13 ust. 1 powołanej ustawy wskazano, jakie dane kredytodawca lub pośrednik kredytowy przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany podać konsumentowi, na trwałym nośniku. I tak w art. 13 ust. 1 pkt 10 podano, że podmioty te obarczone są wskazaniem w odpowiednich przypadkach informacji o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności informacji o odsetkach, opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki na jakich koszty te mogą ulec zmianie. Przy czym w myśl art. 14 tej ustawy kredytodawca lub pośrednik kredytowy przekazuje konsumentowi dane, o których mowa w art. 13 ust. 1 i 2, na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego, którego wzór określa załącznik nr 1 do ustawy.

Przedmiotowy formularz zbudowany w formie tabeli zawiera rubrykę „Koszty, które zobowiązany/a będzie Pan/Pani ponieść w związku z umową o kredyt”. Pod daną rubryką ustawodawca przewidział cztery rubryki, które odnoszą się już do konkretnych rodzajów kosztów, tj. kosztów prowadzenia jednego lub kilku rachunków w celu dokonywania wpłat i wypłat środków pieniężnych; kosztów korzystania z kart kredytowych; opłat notarialnych; innych kosztów, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową. Jednocześnie kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany do podania warunków, na jakich koszty związane z umową o kredyt mogą ulegać zmianie wobec umiejscowienia w formularzu tego typu pozycji. Obok wymienionych rubryk występują puste pola do uzupełnienia.

Z przedstawionej części wzorca- formularza odnoszącej się do kosztów, które zobowiązany będzie ponieść konsument w związku z umową o kredyt wynika, że kredytodawca lub pośrednik kredytowy ma podać konsumentowi zarówno zbiorcze koszty, które zobowiązany będzie ponieść konsument w związku z umową o kredyt, jak też poszczególne koszty, jak koszty prowadzenia specjalnych rachunków, opłat notarialnych, koszty korzystania z kart kredytowanych i inne niewyspecyfikowane koszty, czyli składowe kosztów ogólnych. Kredytodawca lub pośrednik ma bowiem wypełnić wszystkie wymienione rubryki, skoro ustawodawca zastrzegł pod formularzem, że pole należy wypełnić w przypadku gdy informacja dotyczy danego kredytu, lub wskazać, że dana informacja tego rodzaju kredytu nie dotyczy. Poza tym podanie w jednej z rubryk sprecyzowanego kosztu nie powoduje, że koszt ten nie wchodzi w całościowe koszty obciążające konsumenta, a zatem powinien zostać w nich ujęty i odwrotnie obliczenie łącznych kosztów nie wyłącza potrzeby podania konsumentowi kosztów, z jakich składają się te koszty ogólne.

Dlatego uwzględnianie przez (...) S.A. w formularzach informacyjnych kierowanych do konsumentów sumarycznych kosztów, które konsument zobowiązany będzie ponieść w związku z umową pożyczki zawieraną ze Spółką, nie zwalniało jej z poinformowania, jakie koszty wchodzą w skład pełnych kosztów. Skoro Spółka pobierała od konsumentów opłatę przygotowawczą i administracyjną, zakwalifikować je należało jako inne koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową, gdyż nie mieszczą się w innej kategorii kosztów oprócz kosztów globalnych oraz wliczyć do tych kosztów globalnych, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową.

Niepodawanie zatem wprost przez (...) S.A. w formularzu informacyjnym odnoszącym się do kredytu konsumenckiego/pożyczki konsumenckiej pobieranych przez Spółkę kosztów opłaty przygotowawczej i administracyjnej stanowi poważny błąd, który należy uznać za przejaw dezinformacji prowadzący do naruszenia art. 13 ust. 1 pkt 10 w zw. z art. 14 ustawy o kredycie konsumenckim.

Natomiast przedstawianie przez (...) S.A. w zawieranych umowach o kredyt konsumencki nieprawdziwej (zaniżonej) rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (pkt II Decyzji) jest nieuczciwą praktyką rynkową zdefiniowaną w art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. Nr 171 poz. 1206), która została bezpośrednio wymieniona w art. 24 ust. 2 pkt 3 ustawy okik jako bezprawna praktyka naruszająca zbiorowy interes konsumentów.

W przypadku opisanej praktyki jej bezprawność wynika z naruszenia powszechnie obowiązującej normy prawnej wyrażonej w art. 3 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym - zakazu stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych.

W tym miejscu należy nadmienić, iż pojęcie praktyki rynkowej zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 4 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, gdzie podano, że przez praktyki rynkowe rozumie się działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy, sposób postępowania, oświadczenie lub informację handlową, w szczególności reklamę i marketing, bezpośrednio związane z promocją lub nabyciem produktu przez konsumenta. Niewątpliwie odpowiednio sformułowane treści zawarte w formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego miały istotny związek i przełożenie na decyzje konsumentów co do zawarcia umowy z Przedsiębiorcą.

W kwestii nieuczciwości praktyk rynkowych trzeba z kolei odwołać się do art. 4 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, zgodnie z którym praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. W myśl natomiast art. 4 ust. 2 tej ustawy za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się w szczególności praktykę rynkową wprowadzającą w błąd oraz agresywną praktykę rynkową, a także stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk, jeżeli działania te spełniają przesłanki określone w ust. 1.

Jedną z nieuczciwych praktyk rynkowych jest zatem praktyka rynkowa wprowadzająca w błąd, a tą właśnie przypisano powodowi w pkt II Decyzji. Stosownie do treści art. 5 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Przy czym, w świetle art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy wprowadzającym w błąd zachowaniem może być zwłaszcza rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji.

Ocena każdej praktyki stosowanej przez przedsiębiorcę, w tym praktyki polegającej na wprowadzaniu w błąd musi się odnosić do przeciętnego konsumenta, którego ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym w art. 2 pkt 8 definiuje jako tego, który jest dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny; oceny dokonuje się z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych, językowych i przynależności danego konsumenta do szczególnej grupy konsumentów, przez którą rozumie się dającą się jednoznacznie zidentyfikować grupę konsumentów, szczególnie podatną na oddziaływanie praktyki rynkowej lub na produkt, którego praktyka rynkowa dotyczy, ze względu na szczególne cechy, takie jak wiek, niepełnosprawność fizyczna lub umysłowa.

W tym kontekście należało zatem wziąć pod uwagę, że modelu przeciętnego konsumenta ustalonego na potrzeby niniejszej sprawy nie będą wyróżniać żadne charakterystyczne cechy, czy przynależność do jakiejś szczególnej grupy konsumentów. Wspomnieć jedynie można, że wobec zakreślonego przedmiotu działalności Przedsiębiorcy zainteresowanymi jego produktami byli roztropni, przeciętnie zorientowani konsumenci szukający na rynku środków finansowania.

Dokonując subsumcji ustalonego stanu faktycznego pod normy powyżej przywołanych przepisów Sąd stwierdził, że uzasadnione jest uznanie, że podawane przez (...) S.A. wiadomości na temat rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania wprowadzały konsumentów w błąd, co stanowiło nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 4 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, albowiem były one nieprawdziwe.

Zgodnie z art. 5 pkt 12 ustawy o kredycie konsumenckim rzeczywista roczna stopa oprocentowania to całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Wzór obliczania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania zawarty jest w załączniku nr 4 do ustawy o kredycie konsumenckim. W uproszczeniu, zawarte w przepisach równanie matematyczne pozwala na ukazanie proporcji całkowitego kosztu kredytu do jego całkowitej kwoty (w równaniu tym posłużono się terminami „kwota wypłaty” i „kwoty spłaty lub wnoszonych opłat”). Kredytodawcy obowiązani są informować o wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania po to, aby konsument mógł w łatwy sposób porównać koszty kredytu konsumenckiego oferowane przez poszczególnych kredytodawców. Oferty kredytodawców różnią się bowiem jeżeli chodzi o strukturę poszczególnych kosztów oraz okres kredytowania. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania pozwala na sprowadzenie wszystkich kosztów kredytu do wspólnego mianownika - procentowe ujęcie kosztów ponoszonych przez konsumenta w stosunku do wypłaconej kwoty kredytu – w ujęciu rocznym.

Natomiast Spółka w formularzach informacyjnych dotyczących pożyczki przekazywanych pożyczkobiorcom podawała niejednokrotnie niewłaściwą rzeczywistą roczną stopę oprocentowania. Skalę tego zjawiska obrazuje tabela nr 1 zawarta ustalonym przez Sąd w stanie faktycznym. Co niezwykle istotne r.r.s.o. była generalnie zaniżana.

W tym miejscu dodać trzeba, że Spółka zarzuciła w odwołaniu, że Prezes UOKIK nie wyjaśnił w Decyzji metodologii obliczeń, która doprowadziła go do wyników ukazujących nieprawidłowości w określaniu przez Spółkę r.r.s.o., aczkolwiek zarzut ten należy uznać za bezskuteczny skoro Spółka nie stwierdziła błędów w wyliczeniach dokonanych przez Prezesa UOKIK i nie wykazała ich niepoprawności.

Należało zatem przyjąć, iż konsument nie znał prawdziwej, wyższej r.r.s.o, mimo, że zgodnie z art. 30 ust. 7 ustawy o kredycie konsumenckim umowa pożyczki powinna określać m.in. rzeczywistą roczną stopę oprocentowania.

Konsekwencją działań Spółki polegających na podawaniu niewłaściwej r.r.s.o. była dezinformacja konsumentów. Konsument przekonany więc, że pożyczka posiada bardziej atrakcyjne warunki niż w rzeczywistości mógł podjąć decyzję o zawarciu umowy pożyczki. Tym samym proces decyzyjny konsumenta ulegał wypaczeniu, zniekształceniu w wyniku otrzymania nierzetelnego, wprowadzającego w błąd komunikatu od Przedsiębiorcy, podczas gdy nieuczciwa praktyka rynkowa musi co najmniej potencjalne wpływać na zniekształcenie zachowania rynkowego konsumenta. Poza tym zachowanie Spółki pozostaje w sprzeczności z dobrymi obyczajami rozumianymi jako udzielanie przez Przedsiębiorcę pełnej, jasnej, prawdziwej, rzetelnej informacji.

Zdaniem Sądu nie ma dla oceny opisywanego postępowania Spółki znaczenia okoliczność, iż konsument może nie rozumieć sposobu wyliczenia r.r.s.o. Istotnym jest bowiem, że konsument może porównywać same wartości liczbowe i wysnuwać wnioski, kierując się niewłaściwym r.r.s.o. Podobnie przyjąć trzeba, że okoliczność podawania przez Spółkę także innych parametrów dotyczących kosztów pożyczki udzielanej przez Spółkę nie wyłącza możliwości zmylenia konsumenta co do atrakcyjności tej pożyczki wyłącznie na podstawie niewłaściwego r.r.s.o.

Zdecydowanie więc na skutek opisanego działania (...) S.A. dochodzi do naruszenia zakazu stosowania wobec konsumentów wprowadzającej w błąd nieuczciwej praktyki rynkowej, traktowanej przez prawodawcę jako działanie bezprawne.

W odniesieniu do zakwestionowanego postępowania Przedsiębiorcy, polegającego na stosowaniu opłaty przygotowawczej, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty, jego bezprawność wynika z naruszenia przez (...) S.A. dobrych obyczajów stanowiącego przesłankę do uznania danego zachowania za czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze. zm.). Jak stanowi bowiem art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Przy czym w rozdziale 2 przedmiotowej ustawy stypizowane są konkretne czyny nieuczciwej konkurencji.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego za dominujące uznawane jest stanowisko, zgodnie z którym ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie przewiduje ochrony wyłącznie w przypadku, w którym zachowanie naruszyciela stanowi czyny stypizowane w rozdziale drugim. Przepisy tego rozdziału określają tylko niektóre z czynów, które uznaje się za nieuczciwą konkurencję, generalnie natomiast nieuczciwe w rozumieniu u.z.n.k. jest każde zachowanie się przedsiębiorcy, które narusza m.in. dobre obyczaje (jak w niniejszym przypadku) i każde takie zachowanie, jeśli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy/konsumenta, podlega ochronie (art. 3 ust. 1 u.z.n.k.). Wymaga to jedynie wskazania, jaki dobry obyczaj, inny niż wymieniony w konkretnym przepisie rozdziału drugiego, doznał naruszenia oraz udowodnienia, że nieprzestrzeganie tego obyczaju zagroziło lub naruszyło interes konkurenta/konsumenta (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 14 listopada 2008r. o sygn. V CSK 162/08, LEX nr 483380, OSNC-ZD 2009/3/71, Biul. SN 2009/2/11, M. Prawn. 2010/2/105-107).

Skoro więc naruszenie dobrych obyczajów jest przesłanką wystąpienia czynu nieuczciwej konkurencji, a także niedozwolonej praktyki na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów interpretacji wymaga pojęcie dobrych obyczajów. Pojęcie dobrych obyczajów jest klauzulą generalną nie posiadającą normatywnej definicji. W piśmiennictwie oraz judykaturze dominuje pogląd, że klauzula dobrych obyczajów, podobnie jak klauzula zasad współżycia społecznego, nakazuje dokonać oceny w świetle norm pozaprawnych, przy czym chodzi w tym wypadku o normy moralne i obyczajowe, powszechnie akceptowane albo znajdujące szczególne uznanie w określonej sferze działań, na przykład w obrocie profesjonalnym, w określonej branży, w stosunkach z konsumentem itp. W stosunkach z konsumentami szczególne znaczenie mają te oceny zachowań podmiotów w świetle dobrych obyczajów, które odwołują się do takich wartości jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Dobre obyczaje należy więc ujmować na potrzeby niniejszej sprawy jako normy obyczajowe, wyznaczające standardy uczciwych i rzetelnych zachowań stron w praktyce kontraktowej.

Sąd zważył, iż jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie (...) S.A. pobierała od konsumentów opłatę przygotowawczą w wysokości 390 zł. Nazwa „opłata przygotowawcza” wskazuje, że jest to koszt związany z przygotowaniem umowy i rozpatrzeniem wniosku konsumenta o udzielenie pożyczki. Wysokość opłaty przygotowawczej powinna zatem odzwierciedlać koszt czynności podejmowanych przez Spółkę w ramach przygotowania umowy i rozpatrzenia wniosku konsumenta o udzielenie pożyczki. Wynika to wszak z obowiązującej w prawie cywilnym zasady ekwiwalentności świadczeń dotyczącej, jak w niniejszym wypadku, umowy wzajemnej pożyczki. Jeśli więc strony nadają zawieranej umowie cechę wzajemności, to mają swobodę w kształtowaniu wynikającego z niej zobowiązania o tyle tylko, o ile ich postanowienia nie podważają zasady ekwiwalentności świadczeń stron umowy wzajemnej.

Tymczasem wysokość opłaty przygotowawczej stosowanej przez Spółkę jak i wyjaśnienia składane przez samą Spółkę, wskazują, że pokrywa ona nie tylko koszty przygotowania umowy pożyczki na rzecz konkretnego klienta, lecz zawiera w sobie elementy kosztów stałych funkcjonowania przedsiębiorcy, ponoszonych przez niego niezależnie od czynności wykonywanych bezpośrednio w związku z zawarciem umowy z danym klientem. I tak np. w kalkulacji stosowanej przez siebie opłaty przygotowawczej Spółka uwzględnia takie pozycje jak np. prowizja agentów, wynagrodzenie pracowników czy rezerwa na niespłacony kredyt. Uwzględnienie w wysokości opłaty przygotowawczej również kosztów ogólnych funkcjonowania przedsiębiorcy powoduje więc, że opłata ta nie wyraża wartości świadczeń, realizowanych w ramach niej na rzecz konsumenta, co narusza dobre obyczaje. Konsument zawierając umowę powinien mieć bowiem gwarancję, że opłata ta odpowiada kosztom czynności, za które jest pobierana.

Jednocześnie podkreślenia wymaga, że opłata przygotowawcza ustalona w wysokości przekraczającej koszt przygotowania umowy dla danego klienta stanowi dodatkowe wynagrodzenie za czynności, które pożyczkodawca zobowiązany jest wykonywać w ramach już ustalonego wynagrodzenia za udzieloną pożyczkę, jakim jest jej oprocentowanie. Z tej perspektywy działanie Spółki zagraża interesom ekonomicznym konsumentów, podczas gdy postępowanie Spółki udzielającej konsumentom pożyczek powinno być przejrzyste, rzetelne, adekwatne do okoliczności. Przy wykonywaniu czynności na rzecz klienta Spółka powinna działać w granicach dobrze pojętego interesu własnego i klienta.

Wprawdzie Spółka podniosła w odwołaniu, że koszty czynności wykonywanych przed zawarciem umowy z konsumentem wynoszą 407,80 zł, czyli faktycznie jeszcze więcej niż Spółka od nich pobiera, ale okoliczności tej nie udowodniła nie wnosząc o dopuszczenie dowodu w tym zakresie.

Wobec tego, że ww. dobre obyczaje, jak też interes konsumentów zostały w przedmiotowej sprawie naruszone, stanowiło to podstawę do uznania ww. bezprawne działania Spółki za czyn nieuczciwej konkurencji stosownie do treści art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Bezprawne praktyki muszą być wymierzone w zbiorowe interesy konsumentów, czyli odnosić się do obecnych, przyszłych i potencjalnych konsumentów, a więc naruszać prawa nieograniczonej bliżej nieokreślonej liczby konsumentów. Interes, który jest chroniony owym przepisem, to interes prawny rozumiany jako określone potrzeby konsumenta, które zostały uznane przez ustawodawcę za godne ochrony (tak SN w uzasadnieniu uchwały z 13 lipca 2006 r. III SZP 3/06 ).

Niewątpliwie opisane praktyki naruszały zbiorowe interesy konsumentów, albowiem nakierowane były na nieograniczony krąg konsumentów będących potencjalnymi klientami Przedsiębiorcy. Praktyki były zatem wymierzone we wszystkich konsumentów, którzy mogli zapoznać się z ofertą prezentowaną przez Przedsiębiorcę, przez co przynajmniej potencjalnie mogły zagrozić interesom szerokiego kręgu nieprofesjonalnych uczestników rynku.

W tym stanie rzeczy praktyka z pkt II Decyzji naruszająca ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym oraz z pkt IV Decyzji naruszająca ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji stanowią niedozwolone praktyki z art. 24 ust. 1 w związku z art. 24 ust. 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Natomiast praktyka z pkt I Decyzji stanowi zakazaną praktykę w rozumieniu art. 24 ust. 1 w związku z art. 24 ust. 2 tej ustawy.

Przedmiotowe praktyki nie zostały zaniechane przez A. Polska, ponieważ Spółka nie wyeliminowała zakwestionowanych działań. Dlatego Prezes UOKiK słusznie wydał w oparciu o art. 26 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Decyzję o uznaniu praktyk za naruszające zbiorowe interesy konsumentów i nakazującą zaniechanie ich stosowania.

W ocenie Sądu nietrafna jest natomiast Decyzja Prezesa UOKiK w zakresie, w jakim uznano nią za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania (...) S.A. z siedzibą w W., polegające na stosowaniu postanowienia wzorca umownego wykorzystywanego przy zawieraniu umów o kredyt konsumencki, o treści:

„a) koszt przygotowania i wysyłki pierwszego monitu - 25 zł,

b)  koszt przygotowania i wysyłki wezwania do zapłaty - 49 zł,

c)  koszt przygotowania i wysyłki ostatecznego wezwania do zapłaty - 49 zł", które zostało wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone (pkt III Decyzji). Działanie takie nie narusza bowiem, wbrew przekonaniu Prezesa UOKiK, art. 24 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Z art. 24 ust. 2 pkt 1 tej ustawy wynika, że przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działania przedsiębiorcy, w szczególności jak stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ kpc. W ocenie Sądu chodzi tu jednak nie o stosowanie postanowień wzorca wpisanych do rejestru postanowień uznanych za niedozwolone przez jakiegokolwiek innego przedsiębiorcę, ale tylko przez przedsiębiorcę, który uczestniczył w postępowaniu zakończonym wpisem do rejestru. Artykuł 24 ust. 2 pkt 1 ustawy znajduje bowiem zastosowanie wyłącznie do przedsiębiorcy, który nie stosuje się do orzeczonego zakazu wykorzystywania niedozwolonych postanowień umowy. Ma to ścisły związek z treścią art. 479 ⁴³ k.p.c., zgodnie z którym wyrok prawomocny ma skutek wobec osób trzecich od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru, o którym mowa w art. 479 ⁴⁵ § 2. Wykładnia art. 24 ust. 2 pkt 1 u.o.k.k. oraz art. 479 ⁴³ k.p.c. stanowiła przedmiot rozbieżności zarówno w krajowym orzecznictwie sądowym, jak i w wypowiedziach doktryny.

Sąd Najwyższy w dniu 20 listopada 2015 r. podjął w składzie siedmiu sędziów uchwałę III CZP 17/15, w której dokonał wykładni art. 479 ⁴³ k.p.c. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, norma zawarta w art. 479 ⁴³ k.p.c. rozszerza prawomocność materialną wpisu do rejestru klauzul niedozwolonych na osoby niebędące stronami procesu zakończonego tym wyrokiem. Zarazem jednak Sąd Najwyższy interpretując przepis art. 479 ⁴³ k.p.c. dokonał, jak sam to określił, tak zwanej „redukcji teleologicznej” uznając, że przewidziana w art. 479 ⁴³ k.p.c. rozszerzona podmiotowo prawomocność materialna wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone działa jedynie jednokierunkowo, to jest działa na rzecz wszystkich osób trzecich (konsumentów), ale wyłącznie przeciwko pozwanemu przedsiębiorcy, to jest przedsiębiorcy, przeciwko któremu ten wyrok został wydany. Rozszerzona prawomocność zawartego w tym wyroku zakazu wykorzystywania klauzul abuzywnych nie obejmuje natomiast innych przedsiębiorców, niebędących stroną postępowania w przedmiocie kontroli abstrakcyjnej postanowień wzorca, które doprowadziło do wydania tego wyroku.

W świetle dokonanej w uchwale Sądu Najwyższego wykładni art. 479 ⁴³ k.p.c. uznać należy, że zakaz stosowania postanowień wzorców umowy, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, nie obejmuje innych przedsiębiorców, w stosunku do których dany zakaz nie został orzeczony. W efekcie stosowanie przez przedsiębiorcę wzorców nawet tożsamych, czy zbliżonych znaczeniowo do wzorców prawomocnie zakazanych innym przedsiębiorcom, nie może być uznane za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 pkt 2 u.o.k.k. i tym samym stanowić źródła naruszenia zakazu przewidzianego w art. 24 ust. 1 u.o.k.k.

Konkluzji tej nie zmienia wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2016 r. wydany w sprawie Biuro (...) sp. z o.o. sp.k. w D., C‑119/15, w którym Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że artykuł 6 ust. 1 i art. 7 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 05 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich w związku z art. 1 i 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/22/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów, należy w świetle art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie temu, by stosowanie postanowień wzorców umów o treści tożsamej z treścią postanowień uznanych za niedozwolone prawomocnym wyrokiem sądu i wpisanych do krajowego rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone mogło zostać uznane w stosunku do innego przedsiębiorcy, który nie brał udziału w postępowaniu zakończonym wpisem owych postanowień do wspomnianego rejestru, za działanie bezprawne, stanowiące podstawę nałożenia kary pieniężnej z tego tytułu, pod warunkiem – czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego – że przedsiębiorcy temu przysługuje skuteczny środek prawny zarówno przeciwko decyzji uznającej tożsamość porównywanych postanowień, obejmujący kwestię, czy – przy uwzględnieniu wszystkich istotnych okoliczności właściwych danej sprawie – owe postanowienia są materialnie identyczne, zwłaszcza pod względem wywoływanych przez nie szkodliwych dla konsumentów skutków, jak i przeciwko decyzji ustalającej w danym wypadku kwotę kary pieniężnej.

Pomiędzy przywołaną uchwałą siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie III CZP 17/15 oraz wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2016 r. wydanym w sprawie C‑119/15 nie zachodzi sprzeczność. W tym kontekście trafnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 czerwca 2017 r. o sygn. VI ACa 1060/14, wskazując, iż analiza treści powołanego wyroku TSUE w sprawie C-119/15 (...) nie daje podstaw do przyjęcia, że zasada efektywności prawa unijnego nakazuje akceptację wariantu interpretacyjnego odmiennego od tego, który za właściwy uznał Sąd Najwyższy. Jak podniósł Sąd Apelacyjny wywody TSUE odnoszą się do tego, czy relewantne unijne unormowania „stoją (...) na przeszkodzie temu, by stosowanie posta­nowień wzorców umów o treści tożsamej z treścią postanowień uznanych za niedo­zwolone prawomocnym wyrokiem sądu i wpisanych do krajowego rejestru posta­nowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone mogło zostać uznane w sto­sunku do innego przedsiębiorcy, który nie brał udziału w postępowaniu zakończo­nym wpisem owych postanowień do wspomnianego rejestru, za działanie bezpraw­ne, stanowiące podstawę nałożenia kary pieniężnej z tego tytułu”. Nie wynika z nich w żaden sposób, aby wprowadzenie do krajowych systemów prawnych takich roz­wiązań było obowiązkiem państw członkowskich. Prawo polskie nie przewiduje rozwiązań analogicznych do tych, które opisano w cytowanym fragmencie uzasad­nienia wyroku TSUE, jednak to, że ich ewentualne wprowadzenie do krajowego po­rządku prawnego nie naruszałoby prawa unijnego, nie ma znaczenia dla rozpatry­wanej sprawy.

Sąd Apelacyjny zaznaczył, że Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że „nie można utrzymywać, iż system krajowy taki jak ten, w który wpisuje się postępowanie główne, narusza przysługu­jące przedsiębiorcom prawo do obrony lub zasadę skutecznej ochrony sądowej” (pkt 43), zaś Sąd Najwyższy powołał się na potrzebę zapewnienia prawa do wysłuchania i wskazał, że gwarantowane jest ono na poziomie konstytucyjnym (art. 45 ust. 1), w art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz w art. 47 ust. 2 KPP. Sąd Apelacyjny wywiódł więc, iż nie jest to sprzeczność, gdyż treść przed­miotowych standardów ochrony praw podstawowych na poziomie krajowym i unij­nym nie musi być identyczna. Prawo unijne nie stoi na przeszkodzie zapewnieniu w krajowych porządkach prawnych gwarancji prawa do obrony, prawa do wysłucha­nia i zasady skutecznej ochrony prawnej idących dalej aniżeli analogiczne standardy ochronne przyjęte w prawie UE. Sąd skonstatował, iż przyjęcie, że kierunek wykładni odrzucony przez Sąd Najwyższy nie pozostaje w sprzeczności z prawem unijnym, nie prowadzi do wniosku, że jest on zgodny z prawem polskim.

Ponadto TSUE nie badał w sprawie C-119/15 (...) bezpośrednio zgod­ności prawa polskiego z prawem unijnym, lecz dokonywał wykładni prawa UE. Poza płaszczyzną oddziaływania prawa unijnego na krajowe porządki prawne, usta­lenia Trybunału dotyczące treści prawa polskiego mają zatem jedynie pomocniczy charakter i nie są wiążące dla sądów krajowych.

Sąd podziela również stanowisko zajęte przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 marca 2017 r. o sygn. VI ACa 165/14, który wskazał, iż nie można w szczególności z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości wywodzić, że dla realizacji celów ochrony konsumenta na poziomie unijnym, w szczególności zaś zapewnienia efektywności tej ochrony, konieczne jest przyjęcie w prawie krajowym regulacji przewidujących rozszerzenie podmiotowe prawomocności wyroków sądowych nakładających zakaz stosowania określonych postanowień wzorca, na innych przedsiębiorców, nie objętych wprost treścią tego zakazu. Sąd Apelacyjny celnie również podniósł, iż wywody Trybunału Sprawiedliwości zwarte w wyroku z dnia 21 grudnia 2016 r. nie podważają argumentacji zawartej w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r. w tej części, w której Sąd Najwyższy odwołuje się do argumentów wywiedzionych z krajowych norm konstytucyjnych. W tym zakresie Sąd Najwyższy w powyższej uchwale wskazał, że stanowisko zgodnie z którym wyrok uwzględniający powództwo o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone działa na rzecz wszystkich konsumentów, ale wyłącznie przeciwko pozwanemu przedsiębiorcy, harmonizuje z postulatem zagwarantowania prawa do wysłuchania (art. 45 Konstytucji). Ponadto takie ukształtowanie granic podmiotowych prawomocności materialnej art. 479 ⁴³ k.p.c., w kontekście regulacji przewidzianych w art. 24 i 106 ustawy o. k. i k., odpowiada dyrektywie proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji), nakazującej zachowanie równowagi pomiędzy potrzebą zapewnienia efektywnej kontroli abstrakcyjnej wzorców, a koniecznością respektowania prawa do wysłuchania, jako podstawowego elementu prawa do rzetelnego postępowania, wynikającego z zawartego w art. 45 Konstytucji, a także art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, prawa do sądu.

Podsumowując powyższe stwierdzić trzeba, że skoro dyspozycja art. 24 ust. 2 pkt 1 u.o.k.k. znajduje zastosowanie w razie naruszenia uprzednio istniejącego zakazu, którego źródłem jest prawomocne orzeczenie sądu, wydane w ramach tak zwanej kontroli abstrakcyjnej, natomiast adresatem zakazu stosowania postanowienia wzorca umowy, które zostało wpisane do rejestru klauzul abuzywnych jest wyłącznie przedsiębiorca, który był stroną postępowania zakończonego tym wpisem, bo taki wniosek wynika z wykładni art. 479 ^{( 43 )}k.p.c. przedstawionej w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., to Decyzja Prezesa UOKiK zawarta w pkt III, uznająca stosowanie przez (...)Polska postanowienia wpisanego do rejestru postanowień niedozwolonych na skutek wyroku zapadłego przeciwko innemu przedsiębiorcy za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów w myśl art. 24 ust. 2 z zw. z art. 24 ust. 1 u.o.k.k. oraz nakładająca karę pieniężną z tego tytułu w pkt V Decyzji w wysokości 1.193 zł, musi być uznana za pozbawioną podstawy prawnej.

Za takim stanowiskiem przemawia także wyrok Sądu Najwyższego- Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 07 marca 2017 r. w sprawie o sygn. III SK 1/15, w uzasadnieniu którego Sąd ten wprost stwierdził, iż „Wyrok TSUE w sprawie C-119/15 (...) nie oznacza jednak, że prawo unijne nakazuje przyjęcie szerokiego skutku wpisu postanowienia do rejestru. Kwestia ta została pozostawiona prawodawcy krajowemu. Skoro zaś, jak wyjaśniono powyżej, art. 24 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nie jest samoistnym źródłem bezprawności praktyk wymienionych w jego punktach 1-4 (obecnie), zaś z uchwały III CZP 17/15 wynika, że rozszerzona prawomocność działa tylko na niekorzyść konkretnego przedsiębiorcy, który był stroną postępowania zakończonego wpisem postanowienia do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, to sąd krajowy orzekający w sprawie z odwołania od decyzji Prezesa UOKiK stwierdzającej naruszenie zakazu z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez praktykę, o której mowa w art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o okik nie ma obowiązku dokonywania prounijnej wykładni art. 24 w.wym. ustawy (celem zapewnienia zgodności tego przepisu z prawem unijnym) w tym kierunku, by zachowanie przedsiębiorcy opisane w art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uznać za bezprawne z mocy wyłącznie przepisu.”.

W konsekwencji zaskarżona Decyzja w pkt III była nieprawidłowa, albowiem do powodowej Spółki nie miał zastosowania art. 24 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, skoro nie była ona stroną pozwaną w postępowaniach sądowych zakończonych prawomocnym wyrokiem, w oparciu o który wpisano do rejestru postanowienia wzorców umowy uznane za niedozwolone powołane przez Prezesa UOKiK w wym. pkt Decyzji, a tym samym nie objęła ją tzw. rozszerzona prawomocność z art. 479 ⁴³ k.p.c. Brak było wobec tego podstaw do nałożenia na (...) S.A. kary pieniężnej z tytułu stosowania przedmiotowych klauzul abuzywnych.

Uzasadnia to uchylenie na podstawie art. 479 ^31a § 3 k.p.c. pkt III Decyzji i pkt V Decyzji co do kary pieniężnej nałożonej w wysokości 1.193 zł w związku z naruszeniem, o którym mowa w pkt III Decyzji.

Ustalenia odnośnie pozostałych praktyk stosowanych przez powodową Spółkę wskazywały natomiast na możliwość nałożenia na (...) S.A. kary pieniężnej za zachowania opisane w pkt I, II i IV Decyzji. W myśl bowiem art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10 % przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie dopuścił się stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24. Prezes UOKiK nałożył jednak karę pieniężną za zachowania opisane w Decyzji.

Mimo, że kara pieniężna ma charakter fakultatywny, zdaniem Sądu Prezes UOKiK podjął trafną decyzję o wymierzeniu kar Przedsiębiorcy. Za niewystarczające bowiem należało uznać zastosowanie środków w postaci nakazu zaniechania określonego zachowania, zwłaszcza, że w postępowaniu administracyjnym Przedsiębiorca deklarował zaniechanie naruszeń, których jednak nie eliminował. Nie ma przy tym znaczenia, czy Przedsiębiorca dopuścił się naruszeń umyślnie czy nieumyślnie, na profesjonalnych uczestnikach obrotu rynkowego spoczywa bowiem obowiązek dochowania należytej staranności przy ocenie zgodności ich działań z obowiązującymi przepisami prawa.

Sąd zważył, iż jak wynika z treści art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes UOKiK przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej, o której mowa w art. 106, powinien uwzględnić w szczególności okres, stopień oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy, a także uprzednie naruszenie przepisów ustawy. Kara nie może jednak przekroczyć 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, czyli w roku 2012. W ocenie Sądu, wymiar kar ustalony przez Prezesa UOKiK uwzględnia dyrektywy wymiaru kary określone w powołanym przepisie.

Oceniając działanie powoda należało mieć na uwadze, że Przedsiębiorca jako profesjonalny uczestnik obrotu gospodarczego nie powinien dezinformować konsumentów i wprowadzać ich w błąd, bo stanowi to poważne zagrożenie dla konsumentów.

W przypadku praktyki opisanej w pkt I Decyzji za naganne należy uznać niepodawanie w odpowiedniej, przewidzianej do tego rubryce formularza informacyjnego dotyczącego kredytu konsumenckiego informacji o pobieranych opłatach przygotowawczej i administracyjnej, gdyż uniemożliwiało to proste porównanie wysokości opłat z opłatami pobieranymi przez inne podmioty udzielające pożyczek a także powodowało niezorientowanie konsumenta co do składników kosztowych pożyczki przyznawanej przez Spółkę. Wprawdzie Spółka podawała informację o kosztach w innym miejscu i w sposób całościowy, aczkolwiek nie zwalniało to jej z przestrzegania obowiązujących norm nakładających określone obowiązki informacyjne.

Za niedopuszczalne należy natomiast uznać przedstawianie przez Spółkę w zawieranych umowach o kredyt konsumencki nieprawdziwej (zaniżonej) rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (pkt II Decyzji), gdyż zdecydowanie parametr ten mógł mieć wpływ na decyzję konsumenta w przedmiocie zawarcia umowy. Odchylenie tego parametru nie było jednak w większości przypadków duże. Nie zmienia to jednak faktu, iż profesjonalny Przedsiębiorca powinien w sposób staranny obliczać wartość wskaźnika przekazywanego do wiadomości konsumentów, weryfikować poprawność stosowanych obliczeń i sprawdzać czy właściwie wypełnia obowiązki nałożone przez ustawodawcę.

Z dezaprobatą trzeba też ocenić opisywane w pkt IV Decyzji działanie Spółki polegające na stosowaniu opłaty przygotowawczej w wysokości nieodpowiadającej wartości świadczeń standardowo realizowanych w ramach opłaty przygotowawczej. W ten sposób mogło także dochodzić do nieuczciwego zmylenia przeciętnego konsumenta, który logicznie przyjmuje, że płaci za świadczenie w postaci czynności przygotowawczych Przedsiębiorcy do zawarcia umowy. Spółka dopuszczając się przedmiotowej praktyki wykorzystywała posiadaną przewagę kontraktową, zniekształcając obowiązki stron w sposób niezgodny z dobrymi obyczajami.

Tego typu praktyki stosowane przez Przedsiębiorcę były niekorzystne dla konsumenta, gdyż nie był on rzetelnie powiadamiany o istotnych warunkach proponowanej pożyczki, której uzyskanie miało znaczące dla niego skutki finansowe. Przedmiotowe braki zawierał już formularz informacyjny, mający wpływ na ubieganie się przez konsumenta o udzielenie pożyczki, tak więc praktyka ta rozpoczynała się na etapie przedkontraktowym. Na etapie zawierania kontraktu Przedsiębiorca nie zamieszczał w umowach kredytu konsumenckiego również stosownych danych, co mogło powodować obciążanie konsumenta kosztami, o których nie miał wiedzy, a przez to wpływać na wywiązanie się przez konsumenta z przyjętego zobowiązania.

Wadliwe opracowanie wzorców przez Przedsiębiorcę powodowało więc, iż konsument nie otrzymywał istotnych wiadomości stanowiących minimum przy ocenie samego produktu finansowego, jak też ryzyka wynikającego z zadłużenia u Przedsiębiorcy. Przy czym ww. braki informacyjne były wynikiem co najmniej nieumyślnego postępowania Przedsiębiorcy. Niedozwolone praktyki dotyczą jednak rynku usług finansowych, a od przedsiębiorców działających na takim rynku wymaga się szczególnej solidności, uczciwości i prawości, stąd wszelkie odstępstwa i naruszenia słusznych interesów konsumentów zasługują na surowe sankcje, zwłaszcza, że działania Przedsiębiorcy ukierunkowane były na skłonienie konsumentów do zawarcia kontraktu.

Wymierzając kary Prezes UOKiK prawidłowo uwzględnił, że naruszenia trwały ponad rok.

Okolicznością obciążającą jest znaczny zasięg naruszenia wywołany działaniem powoda w sieci, zawieraniem umów na odległość, co implikuje choćby potencjalnie dotarcie do klientów na terenie całego kraju. Na całościowy ogląd praktyk negatywnie wpływa też niezaniechanie stosowania zakazanych praktyk przez powoda. Jednocześnie brak jest okoliczności łagodzących.

Mając powyższe na względzie, Sąd zważył, że orzeczona w pkt V Decyzji kara w wysokości 2.983 zł za stosowanie praktyk wymienionych w pkt I Decyzji, kara w wysokości 1.989 zł za stosowanie praktyki wymienionej w pkt II Decyzji i kara w wysokości 3.977 zł za praktyki określone w pkt IV Decyzji jest odpowiednia do stopnia oraz zakresu naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów dokonanego przez powoda.

Podkreślenia wymaga, że w roku poprzedzającym wymierzenie kar (2012 r.) przychód powoda ogółem wyniósł (...) zł. Wprawdzie w tym samym roku Przedsiębiorca poniósł stratę w wysokości (...) zł, ale w odwołaniu wskazywał tylko szacunkowo na możliwość poniesienia kolejnej straty w 2013 r. Złej sytuacji finansowej (...) S.A. jednak nie udowodnił. Tak więc niski wymiar przedmiotowych kar, nie wpłynie istotnie na płynność finansową Przedsiębiorcy.

Zaznaczenia wymaga także, że kara pieniężna ma pełnić funkcję prewencji szczególnej i ogólnej, a więc być zarówno realną, odczuwalną dolegliwością dla ukaranego podmiotu, będącą reakcją na naruszenie przepisów, ale także wyraźnym ostrzeżeniem na przyszłość. Natomiast nienałożenie na Przedsiębiorcę kary bądź jej zmniejszenie, w ocenie Sądu, stałoby w sprzeczności z celami prewencyjnymi sankcji za niezastosowanie się powoda do obowiązujących wymagań prawa, jak również represyjno-wychowawczymi, zmierzającymi do wymuszenia na ukaranym przestrzegania reguł prawnych w przyszłości.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że ustalone w postępowaniu okoliczności niniejszej sprawy w pełni uzasadniają nałożenie na powoda kar pieniężnych za praktyki opisane w Decyzji w wysokościach ustalonych przez Prezesa UOKiK w zaskarżonej Decyzji, a zatem nie mógł zostać uwzględniony wniosek powoda o uchylenie lub zmianę Decyzji w tym zakresie.

Z tych względów Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił wniesione przez powoda odwołanie w pozostałej części na podstawie art. 479 ^31a § 1 k.p.c. wobec braku podstaw do jego uwzględnienia.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., uznając, że pozwany uległ tylko niewielkiej części swojego żądania.

SSO Maria Witkowska