Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 września 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Witold Rękosiewicz

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Joanna Preizner-Offman

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania(...) z siedzibą w K. (dawniej: Komunikacyjny Związek (...))

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 3 grudnia 2018 r. nr (...)

1. Oddala odwołanie.

2.  Zasądza od (...) z siedzibą w K. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmA 10/19

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Prezes UOKiK, pozwany), po przeprowadzeniu z urzędu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przeciwko Komunikacyjnemu Związkowi (...) z siedzibą w K. - obecnie (...) z siedzibą w K. (dalej: (...), powód, Przedsiębiorca) decyzją z dnia 3 grudnia 2018 r. nr (...)

I.  na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2018 r. poz. 798 ze zm., dalej: uokik), uznał za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów praktykę (...) polegającą na przyjęciu, że pasażerowie posiadający (...) Kartę Usług Publicznych (dalej: Karta (...), Karta) z zakodowanymi:

- aktywnymi biletami okresowymi bez limitu przejazdów (korzystający z publicznego transportu zbiorowego zgodnie z zakresem uprawnień wynikającym z biletu) lub

- aktywnymi uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych,

którzy nie zarejestrowali wejścia do pojazdu w kasowniku (poprzez przyłożenie Karty do kasownika z logo (...) po rozpoczęciu podróży), podróżują bez ważnego biletu i że w takiej sytuacji pobiera się, w przypadku kontroli, opłatę dodatkową gotówkową i właściwą należność za przewóz, albo wystawia się protokół – wezwanie do zapłaty, co jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i godzi w zbiorowe interesy konsumentów, a w konsekwencji stanowi naruszenie zakazu określonego w art. 24 ust. 1 i 2 uokik ze względu na nałożenie na konsumentów sankcji o charakterze represyjnym za niewykonanie czynności technicznej, służącej zbieraniu przez (...) danych statystycznych, która nie ma związku z umową przewozu i nie wpływa na nadanie zapisanym na Kartach biletom i uprawnieniom, o jakich mowa powyżej, cech ważności i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 1 stycznia 2018 r.

II.  na podstawie art. 26 ust. 2 i 3 uokik w zw. z art. 27 ust. 4 uokik określił (...) środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów polegające na:

1)  obowiązku publikacji, począwszy od pierwszego dnia po upływie 7 dni od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji, na koszt Komunikacyjnego Związku (...) z siedzibą w K., na głównej stronie internetowej (...) (która na dzień wydania nin. decyzji mieści się pod adresem (...) na głównej stronie internetowej portalu (...) Karty Usług Publicznych (która na dzień wydania nin. decyzji mieści się pod adresem portal.kartaskup.pl) oraz na stronie internetowej logowania do indywidualnego konta użytkownika tego portalu (która na dzień wydania nin. decyzji mieści się pod adresem (...)), oświadczenia o następującej treści:

„Decyzją nr (...) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że w okresie od 1 listopada 2015 r. do 31 grudnia 2017 r. (...) stosował praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.

Praktyka ta polegała na przyjęciu, że pasażerowie posiadający kartę (...) z zakodowanymi biletami okresowymi bez limitu przejazdów lub uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych, którzy po rozpoczęciu podróży nie zarejestrowali wejścia do pojazdu w kasowniku, poróżują bez ważnego biletu i, że w takiej sytuacji pobiera się, w przypadku kontroli, opłatę dodatkową gotówkową i właściwą należność za przewóz albo wystawia się protokół - wezwanie do zapłaty, co naruszało zakaz określony w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

W związku z powyższym wszyscy konsumenci, którzy zostali poszkodowani na skutek stosowania ww. praktyki mogą zgłaszać się do (...) w terminie do […] w celu uzyskania zwrotu lub anulowania opłat dodatkowych i właściwych należności za przejazd albo w celu zwrotu opłat manipulacyjnych uiszczonych w związku z anulowaniem lub zwrotem opłat dodatkowych. Szczegóły pod numerem telefonu […].”

w ten sposób, że

a)  powyższy tekst komunikatu będzie pojawiał się przy każdym otwarciu (każdej odsłonie) ww. stron internetowych i korzystanie z tych stron będzie możliwe po zamknięciu okna z komunikatem przez użytkownika;

b)  komunikat zostanie utrzymany na stronach internetowych przez 3 okres miesięcy;

c)  zawarte na początku komunikatu słowa: „Decyzja nr (...)” będą stanowiły hiperłącze (link) do pełnego tekstu tej decyzji (z wyłączeniem informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa lub innych informacji prawnie chronionych);

d)  w pierwszym zdaniu ostatniego akapitu komunikatu po słowach „ w terminie do” wskazana zostanie data dzienna określona jako ostatni dzień 3-miesięcznego okresu publikacji komunikatu;

e)  w ostatnim zdaniu komunikatu, po słowach „ pod numerem telefonu”, wskazany zostanie numer telefonu dedykowany wyłącznie do kontaktów z konsumentami w związku z wykonaniem niniejszej decyzji;

f)  w treści komunikatu następujące słowa zaznaczone zostaną pogrubioną czcionką (bold): „Decyzją nr (...)”, (...) stosował praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów”;

g)  treść komunikatu zostanie przedstawiona przy użyciu czarnej czcionki (kod szesnastkowy RGB - # (...)) ARIAL na białym tle (kod szesnastkowy RGB - #ffffff) w ramce usytuowanej środkowo w rozmiarze nie mniejszym niż 750 px (szerokość) x 500 px (wysokość) tak, aby wielkość czcionki była dostosowana do wielkości ramki tj. ramka była w całości wypełniona komunikatem, o jakim mowa w niniejszym punkcie;

2)  obowiązku publikacji, począwszy od pierwszego dnia po upływie 7 dni od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji, na koszt Komunikacyjnego Związku (...) z siedzibą w K., na ekranach monitorów wszystkich Stacjonarnych Automatów Doładowania Kart oświadczenia o treści wskazanej w pkt II ppkt 1) niniejszej decyzji w ten sposób, że:

a)  tekst komunikatu będzie pojawiał się przy każdym uruchomieniu Stacjonarnego Automatu Doładowania Kart i korzystanie z automatu będzie możliwe po zamknięciu okna z komunikatem przez użytkownika;

b)  komunikat będzie wyświetlany na stronach internetowych przez 3 okres miesięcy;

c)  w pierwszym zdaniu ostatniego akapitu komunikatu po słowach „ w terminie do” wskazana zostanie data dzienna określona jako ostatni dzień 3-miesięcznego okresu publikacji komunikatu;

d)  w ostatnim zdaniu komunikatu, po słowach „ pod numerem telefonu”, wskazany zostanie numer telefonu dedykowany wyłącznie do kontaktów z konsumentami w związku z wykonaniem niniejszej decyzji;

e)  w treści komunikatu następujące słowa zaznaczone zostaną pogrubioną czcionką (bold): „Decyzją nr (...)”, (...) stosował praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów”;

f)  treść komunikatu zostanie przedstawiona przy użyciu czarnej czcionki (kod szesnastkowy RGB - # (...)) ARIAL na białym tle (kod szesnastkowy RGB - #ffffff) w ramce usytuowanej środkowo w rozmiarze nie mniejszym niż 750 px (szerokość) x 500 px (wysokość) tak, aby wielkość czcionki była dostosowana do wielkości ramki tj. ramka była w całości wypełniona komunikatem, o jakim mowa w niniejszym punkcie;

3)  obowiązku publikacji, w terminie do 14 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji, na koszt Komunikacyjnego Związku (...) z siedzibą w K., oświadczenia o treści wskazanej w pkt II ppkt 1) niniejszej decyzji w dzienniku o zasięgu regionalnym ukazującym się w województwie (...) ze średnim nakładem dziennym w wysokości co najmniej 30 000 egzemplarzy, w ten sposób, że:

a)  komunikat ukaże się w jednym wydaniu ww. dziennika, w wybranym dniu od poniedziałku do czwartku;

b)  komunikat zamieszczony zostanie na 3 lub 5 stronie wydania w module poziomym obejmującym co najmniej 50% strony;

c)  tekst komunikatu przedstawiony zostanie w ramce przy użyciu czarnej czcionki ARIAL nie mniejszej niż 14 (czternaście) punktów na białym tle tak, aby treść komunikatu w całości wypełniła ramkę;

d)  w treści komunikatu następujące słowa zaznaczone zostaną pogrubioną czcionką (bold): „Decyzją nr (...)”, (...) stosował praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów”;

e)  w pierwszym zdaniu ostatniego akapitu komunikatu po słowach „ w terminie do” wskazana zostanie data dzienna określona jako ostatni dzień 3-miesięcznego okresu liczonego począwszy od pierwszego dnia po upływie 7 dni od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji;

f)  w ostatnim zdaniu komunikatu, po słowach „ pod numerem telefonu”, wskazany zostanie numer telefonu dedykowany wyłącznie do kontaktów z konsumentami w związku z wykonaniem niniejszej decyzji;

4)  obowiązku publikacji, w terminie do 14 dni od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji, na koszt Komunikacyjnego Związku (...) z siedzibą w K., na ekranach monitorów przeznaczonych do wyświetlania reklam i ogłoszeń znajdujących się w pojazdach obsługujących linie komunikacyjne (...), oświadczenia o następującej treści:

„W związku z decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nr (...) wszyscy pasażerowie, którzy w okresie od 1 listopada 2015 r. do 31 grudnia 2017 r. na podstawie obowiązującej w (...) Taryfy zostali ukarani opłatą dodatkową (gotówkową albo kredytową) za jazdę z elektronicznym biletem okresowym bez limitu przejazdów lub uprawnieniem do przejazdów bezpłatnych zakodowanym na Karcie (...), która nie została zarejestrowana w kasowniku po wejściu do pojazdu, mogą zgłaszać się do (...) w terminie do […] w celu uzyskania zwrotu lub anulowania niezasadnie pobranych opłat dodatkowych lub manipulacyjnych.

Szczegóły na (...) , (...) i pod numerem telefonu […].”

w ten sposób, że:

a)  komunikat będzie prezentowany w formie co najmniej 60-sekundowej projekcji, 10 razy na godzinę, w odstępach co 5 minut przez 3 dni robocze z rzędu;

b)  komunikat będzie wyświetlany w każdym pojeździe wyposażonym w monitory ekranowe przeznaczone do wyświetlania reklam i ogłoszeń, w godzinach od 6:00 do 21:00 w czasie, gdy pojazdy będą obsługiwały pasażerów;

c)  w pierwszym zdaniu komunikatu po słowach „ w terminie do” wskazana zostanie data dzienna określona jako ostatni dzień 3-miesięcznego okresu liczonego począwszy od pierwszego dnia po upływie 7 dni od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji;

d)  w ostatnim zdaniu komunikatu, po słowach „ pod numerem telefonu”, wskazany zostanie numer telefonu dedykowany wyłącznie do kontaktów z konsumentami w związku z wykonaniem niniejszej decyzji;

e)  w treści komunikatu następujące słowa zaznaczone zostaną pogrubioną czcionką (bold): „decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nr (...)”;

g)  treść komunikatu zostanie przedstawiona przy użyciu czarnej czcionki (kod szesnastkowy RGB - # (...)) na białym tle (kod szesnastkowy RGB - #ffffff) tak, aby wielkość czcionki była dostosowana do wielkości monitora tj. komunikat w całości wypełniał ekran monitora;

5)  uruchomieniu telefonicznej infolinii dedykowanej wyłącznie do kontaktów z

konsumentami w związku z wykonywaniem niniejszej decyzji, dostępnej pod numerem telefonu wskazanym w ostatnim zdaniu komunikatów, o których mowa w pkt II ppkt 1), 2), 3) i 4) niniejszej decyzji;

6)  dokonaniu zwrotu lub anulowania opłat dodatkowych i właściwych należności za

przewóz, jakimi zostali obciążeni konsumenci w związku ze stosowaniem praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów stwierdzonej w pkt I sentencji niniejszej decyzji, jeżeli konsumenci zgłoszą się w tej sprawie do (...) w terminie 3 miesięcy począwszy od pierwszego dnia po upływie 7 dni od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji i złożą stosowne oświadczenia, a ich żądania zostaną uwiarygodnione w świetle przedstawionych przez nich lub będących w posiadaniu (...) informacji i dokumentów (w szczególności druków opłat dodatkowych, danych zapisanych w systemie (...), ewidencji księgowej);

7)  dokonaniu zwrotu opłat manipulacyjnych uiszczonych przez konsumentów z tytułu

zwrotu lub anulowania opłat dodatkowych i właściwych należności za przewóz nałożonych na nich w związku ze stosowaniem praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów stwierdzonej w pkt I sentencji niniejszej decyzji, jeżeli konsumenci zgłoszą się w tej sprawie do (...) w terminie 3 miesięcy począwszy od pierwszego dnia po upływie 7 dni od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji i złożą stosowne oświadczenia, a ich żądania zostaną uwiarygodnione w świetle przedstawionych przez nich lub będących w posiadaniu (...) informacji i dokumentów (w szczególności druków opłat dodatkowych, danych zapisanych w systemie (...), ewidencji księgowej);

III. Na podstawie art. 77 ust. 1 uokik w związku z art. 80 tej ustawy oraz na podstawie art. 263

§ 1 i art. 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego

(t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2096) w związku z art. 83 uokik postanowił obciążyć

Komunikacyjny Związek (...) z siedzibą

w K. kosztami przeprowadzonego postępowania i zobowiązać ww. przedsiębiorcę

do zwrotu Prezesowi UOKiK kwoty 68 zł w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się

niniejszej decyzji.

Komunikacyjny Związek (...) z siedzibą w K. w złożonym odwołaniu wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i umorzenie postępowania.

Powód powołując się na treść art. 24 ust. 2 uokik oraz uchwały Sądu Najwyższego z 13 lipca 2006 r. i komentarza do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wskazał, że przepis ten nie chroni interesów ekonomicznych konsumentów, a ich interes prawny, rozumiany jako potrzeby konsumentów, które ustawodawca uznał za godne ochrony. Do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów dochodzi w przypadku naruszenia interesu prawnego konsumentów, mającego wyraźne potwierdzenie w przepisie prawa, który wprost odnosi się do sytuacji konsumentów. Zdaniem powoda w zaskarżonej decyzji Prezes UOKiK nie przedstawił żadnej konkretnej podstawy prawnej dla interesów konsumentów, którym przyznał w decyzji ochronę. Decyzja została oparta na bezpodstawnym przekonaniu, że interesy konsumentów zostały naruszone. Samo stwierdzenie w decyzji, że stosowana praktyka wywoływała negatywne skutki w sferze praw i obowiązków konsumentów, uznał powód za niewystarczające. Wskazał, iż Prezes UOKiK musi wykazać, że interes konsumentów korzysta z przewidzianej w ustawie ochrony prawnej. Zdaniem powoda interes posiadaczy biletów okresowych bez limitu przejazdów i uprawnionych do przejazdów bezpłatnych, ukaranych za niewykonanie czynności rejestracji wejścia do pojazdu można zakwalifikować najwyżej do interesów faktycznych . Interesy faktyczne, jako nie poparte przepisami obowiązującego prawa, na gruncie prawa administracyjnego nie mogą stanowić podstawy czynności Prezesa UOKiK jako organu administracji. Powód stwierdził, iż Prezes UOKiK w sposób nieuzasadniony powiązał wprost interes konsumentów w rozumieniu art. 24 uokik z interesem ekonomicznym konsumentów. Wskazał, że zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale z dnia 13 lipca 2006 r. interesem chronionym przez regulację art. 24 uokik nie jest interes ekonomiczny konsumentów, którego ochrona realizowana jest przez przepisy zapewniające istnienie konkurencji na rynku (obecnie art. 6-12a uokik). Powód uznał, iż w świetle przytoczonej podstawy prawnej ewentualne naruszenie interesów ekonomicznych konsumentów poprzez wymóg rejestracji wejść do pojazdów przez osoby posiadające bilety okresowe i osoby uprawnione do przejazdów bezpłatnych, jest irrelewantne. Również stwierdzenie, że (...)godził” w interesy konsumentów powód uznał za błędne, ponieważ nie można uznać, że powód działał na szkodę konsumentów, skoro publicznie dostępna taryfa przewidywała możliwość anulowania naliczonych opłat dodatkowych za nierespektowanie obowiązku rejestrowania wejścia do pojazdu. Powód podkreślił, że żadne odwołanie konsumenta dotyczące nierespektowania obowiązku rejestrowania wejścia do pojazdu nie zostało rozpatrzone odmownie i nie można stwierdzić, że w tym przypadku zaistniała szkoda w postaci uszczerbku majątkowego po stronie konsumentów. Zauważył, że osoby uprawnione do przejazdu bezpłatnego nie miały obowiązku wyrabiania kart (...). Istniała alternatywna możliwość przejazdu na podstawie innego dokumentu potwierdzającego przysługiwanie im takich uprawnień. Zdaniem powoda jeżeli uprawniony konsument decydował się na korzystanie z karty (...), wówczas dobrowolnie zgadzał się na przestrzeganie dodatkowych warunków sformułowanych przez (...), takich jak rejestracja wejść. Również nabywca biletu okresowego bez limitu przejazdu mógł nabyć jedną z innych propozycji dostępnych biletów okresowych. Powód wskazał, że dzięki spełnieniu obowiązków informacyjnych (...) zapewnił konsumentom możliwość podjęcia świadomej decyzji o swobodnym wyborze wariantu realizacji usługi. W tej sytuacji uznanie, że (...) naruszał interesy konsumentów, prowadziłoby do nielogicznego wniosku, że stopień szkodliwości działania i zakres odpowiedzialności (...) zależał od decyzji jego klientów. Na podstawie przedstawionej argumentacji powód stwierdził, że w stanie faktycznym sprawy teza o naruszeniu zbiorowych interesów konsumentów nie miała uzasadnienia i przewidziana w art. 24 ust. 2 uokik przesłanka wydania zaskarżonej decyzji nie została spełniona. Podkreślił, iż dane pobierane poprzez rejestrację wejść do pojazdów (...) zbierał w celu ustalenia informacji o wielkości popytu na usługi. Dane służyły do optymalizacji kursów z punktu widzenia potrzeb konsumentów i optymalnego wydatkowania środków publicznych. Przedsiębiorca stwierdził, że skoro poprawa sposobu gospodarowania środkami publicznymi i jakości usług komunikacyjnych przez dostosowanie oferty do potrzeb konsumentów leżały w interesie publicznym należało uznać, że w sprawie nie doszło do naruszenia interesu publicznego. Powód nie zgodził się z oceną, że stosowana przez niego praktyka jest niezgodna z dobrymi obyczajami i narusza zasady współżycia społecznego. Wskazał, że rozwój technologii i zmieniające się stosunki społeczne wywołują pojawienie się nowych reguł i zmianę kryteriów ocen zachowania. Wskazał, że rejestrowanie przez pasażerów wejść do pojazdu jest powszechną praktyką w krajach Unii Europejskiej. Powołał się na fragment uzasadnienia wyroku Sądu OKiK dotyczący pojęcia dobrych obyczajów. Stwierdził, że należycie wywiązał się z obowiązków informacyjnych. Publicznie drogą internetową i tradycyjnie we wnętrzu pojazdu ogłosił treść Taryfy, w tym przepisy o obowiązku rejestracji wejść do pojazdu. Podkreślił, iż ta okoliczność została potwierdzona przez Prezesa UOKiK. Stwierdził, iż trudno przyjąć, że nakładanie kar na osoby nieprzestrzegające wymogu rejestracji w jakimkolwiek stopniu wprowadzało w błąd. Pobierane dane były niezbędne do optymalizacji wydatkowania środków publicznych w celu dostosowania świadczonych usług do potrzeb konsumentów. Wobec tego powód stwierdził, że działanie (...) było zgodne z dobrymi obyczajami i zasadami współżycia społecznego. Ponadto wskazał, że na podstawie treści art. 16 ustawy Prawo przewozowe (...), jako organizator publicznego transportu drogowego, uprawniony jest do ustalenia warunków dostępu do środka transportu, które pasażer ma spełnić, aby doszło do zawarcia umowy przewozu. Warunki dostępu do środka transportowego zostały określone przez (...) w Taryfie II, w której wprowadzono wymóg rejestracji wejścia do pojazdu przez posiadaczy zakodowanych na Karcie (...) biletów okresowych lub uprawnień do bezpłatnych przejazdów. Powód stwierdził, że w okresie do 31 grudnia 2017 r. (ostatniego dnia stosowania praktyki) sam fakt posiadania na karcie zakodowanego biletu okresowego bez dokonania rejestracji przy każdym wejściu do pojazdu nie spełniał określonych przez (...) warunków. Dopiero zarejestrowanie wejścia do pojazdu spełniała wymóg weryfikacji zakodowanego biletu i uznania go za ważny. Powód nie zgodził się z wyrażonym w decyzji stanowiskiem, że do zawarcia umowy przewozu dochodzi już w chwili nabycia biletu, a wymóg rejestracji wejścia do pojazdu nie ma związku z umową przewozu. Powołał się na ocenę doktryny, iż samo nabycie biletu nie wystarcza jeżeli bilet nie zawiera wszystkich danych niezbędnych do zawarcia umowy przewozu między konkretnym przewoźnikiem i podróżnym. Takimi biletami są stosowane w komunikacji miejskiej bilety jednorazowe, wieloprzejazdowe, okresowe i abonamentowe, które wskazują, że została uiszczona należność za określoną lub nie liczbę przejazdów w określonym lub nieokreślonym czasie. O terminie przejazdu decyduje sam podróżny poprzez wejście do środka transportu. Powód stwierdził, że dopiero wówczas dochodzi do zawarcia umowy przewozu w sposób dorozumiany w wyniku zachowania się podróżnego i przystąpienia przewoźnika do jej wykonania. Na podstawie wyrażonego w doktrynie stanowiska dotyczącego formy zawarcia umowy przewozu powód nie zgodził się ze stanowiskiem Prezesa UOKiK, że odbicie Karty w kasowniku nie stanowi warunku dostępu do środka transportu i nie aktualizuje biletu lub uprawnienia w kontekście konkretnego przejazdu. Wskazał na przykłady wprowadzenia wymagania rejestracji w kasowniku biletu zakodowanego na karcie elektronicznej przy wejściu do pojazdu przez organizatorów transportu komunalnego w innych miastach. Zauważył, że wymóg obowiązku rejestrowania kart przez konsumentów nie był kwestionowany i został potwierdzony przez Prezesa UOKiK w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Prezes UOKiK zakwestionował jednak karanie opłatami dodatkowymi za niewykonanie tego obowiązku przez konsumenta. Przedsiębiorca nie zgodził się ze stanowiskiem pozwanego, że nie miał prawa nakładać opłat dodatkowych za brak wykonania obowiązku rejestracji wejścia do pojazdu. Stwierdził, że skoro organizator transportu publicznego może nałożyć obowiązek rejestrowania wejścia do pojazdu, to nie można mu odmawiać prawa do egzekwowania wykonywania obowiązków poprzez stosowanie sankcji. Powód powołał się na wyrażone w wyrokach Sądu OKiK i decyzji Prezesa UOKiK stanowisko dotyczące możliwości pobierania opłat manipulacyjnych pod warunkiem, że ich wysokość nie jest rażąco wygórowana. Za rażąco wygórowaną uznawana jest opłata manipulacyjną pobieraną przez przewoźnika od pasażerów nieposiadających w trakcie podróży dokumentów potwierdzających ich uprawnienia, jeżeli jej wysokość nie jest powiązana z wysokością ceny biletów. Powód stwierdził, że opłata manipulacyjna pobierana przez (...) była powiązana z wysokością cen biletów. Wysokość tej opłaty nie była rażąco wygórowana, ponieważ wnosiła zaledwie 15 zł i uwzględniała koszty czynności związanych ze zwrotem lub anulowaniem opłaty dodatkowej. Powód wskazał, że w innej decyzji Prezes UOKiK dopuścił możliwość pobierania opłaty manipulacyjnej, jeżeli podróżny udokumentuje posiadanie uprawnień do bezpłatnego czy ulgowego przejazdu, a w zaskarżonej decyzji nie dopuścił takiej możliwości. Zdaniem powoda takie stanowisko Prezesa UOKiK narusza określoną w art. 8 § 2 k.p.a. zasadę stosowania tej samej praktyki orzekania w takim samym stanie faktycznym, co uzasadnia uznanie, że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo i już tej przyczyny powinna być uchylona. Powód ponownie podkreślił, że korzystanie z przejazdów na podstawie Karty (...) z zakodowanym uprawnieniem do przejazdów bezpłatnych nie jest obowiązkowe. Zgodnie z § 3 ust. 1 Taryfy (z wyjątkiem dzieci i młodzieży, w przypadku których korzystanie z Karty (...) jest obowiązkowe) pasażerowie uprawnieni do bezpłatnych przejazdów, który nie mają spersonalizowanej KARTY, mogą podróżować również na podstawie innych stosownych dokumentów potwierdzających uprawnienie do bezpłatnych przejazdów. Pasażer obowiązany jest okazać dokument podczas kontroli. Powód przedstawił również okoliczności faktyczne, uzasadniające wprowadzenie rejestracji ilości podróżnych. Celem projektu (...) jest możliwość ustalenia wielkości potoków pasażerskich. Rejestracja wejścia i wyjścia z pojazdu podróżnych korzystających z biletów elektronicznych na Karcie (...) umożliwia pomiar ilości pasażerów na poszczególnych odcinkach tras. Miejski transport zbiorowy jest w znacznej części finansowany przez gminy członkowskie (...). Ze względu na to, że wydatki na ten cel są znaczące, zebrane informacje pozwalają osiągnąć oszczędności w zakresie planowania częstotliwości kursowania linii zależnie od potrzeb pasażerów. Mają także znaczenie dla wyliczania poziomu dotacji, których wielkość uzależniona jest od wyników finansowych linii określanych na podstawie napełnienia na poszczególnych liniach. Bez rejestracji wejść do pojazdu nie ma możliwości przypisania do linii dochodów z biletów zapisanych na kartach (...). Pozyskiwanie danych z systemu (...) pozwala na zaoszczędzenie kosztów ponoszonych wcześniej na badania przepływów pasażerskich metodą liczenia bezpośredniego (obarczoną marginesem błędu) i efektywniejsze wykorzystanie środków publicznych. Informacje o potokach pasażerskich są realnym narzędziem służącym do dostosowania komunikacji miejskiej do potrzeb pasażerów i poprawy jakości świadczonych usług. Posiadanie informacji o dużym obłożeniu linii w określonych godzinach umożliwia zwiększenie częstotliwości kursów, zmianę rodzaju taboru lub włączenie danego przystanku w obsługę dodatkowej linii, czyli optymalizację i poprawę jakości oferty przewozowej. Dodatkowo Przedsiębiorca podniósł, że za istotny dla oceny rzekomego naruszenia interesów konsumenckich jest argument wynikający z wyników sondaży. Z przeprowadzonych badań opinii pasażerów wynikało, że sam proces rejestracji wejść i wyjść z pojazdu nie jest uciążliwy i nie stanowi dla nich problemu.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wskazał, że w zakresie obowiązków wynikających z zaskarżonej decyzji następcą prawnym powoda – Komunikacyjnego Związku (...) jest (...) z siedzibą w K..

W odniesieniu do zarzutów odwołania Prezes UOKiK wskazał, że w art. 1 ust. 1 uokik określone zostały zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów konsumentów. Prezes UOKiK zauważył, że w świetle poglądów doktryny i orzecznictwa Sądu Najwyższego interes publiczny jest kategorią węższą od pojęcia zbiorowych interesów konsumentów. Powołał się na stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym wszczęcie postępowania antymonopolowego jest możliwe także, gdy pokrzywdzonym jest jeden konsument. Wymiar wydanego orzeczenia jest szerszy, pełni także funkcję prewencyjną i służy ochronie nieograniczonej liczby konsumentów. Stwierdził, iż w kontekście interesu prawnego konsumentów przez pojęcie porządku prawnego należy rozumieć nie tylko nakazy lub zakazy wynikające z norm prawnych ale również te, które wynikają z zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów. Zdaniem pozwanego naruszeniem dobrych obyczajów jest nakładanie na konsumentów sankcji, która nie ma umocowania w obowiązujących przepisach z tytułu de facto braku udziału w badaniach marketingowych i zbieraniu danych statystycznych na rzecz (...) poprzez arbitralne uznanie, że pasażerowie posiadający Kartę (...) z zakodowanymi aktywnymi biletami okresowymi bez limitu przejazdów (korzystający z transportu publicznego zgodnie uprawnieniami wynikającymi z biletu) lub pasażerowie z aktywnymi uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych, którzy nie zarejestrowali wejścia do pojazdu w kasowniku, podróżują bez ważnego biletu i w takiej sytuacji pobiera się od nich opłatę dodatkową i należność za przewóz. Pozwany wskazał, że podstawę materialnoprawną stwierdzenia w nin. sprawie stanowi art. 24 ust. 1 i 2 uokik. Pod pojęciem praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie, sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy. W powołanej definicji wymienione są dwie alternatywne przesłanki dotyczące zakazanego zachowania przedsiębiorcy. Zachowanie przedsiębiorcy może być sprzeczne z prawem albo sprzeczne z dobrymi obyczajami. Pozwany wskazał, iż dla ustalenia, że stosowana praktyka narusza zbiorowe interesy konsumentów konieczne jest wykazanie sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz naruszenia interesów konsumentów o charakterze zbiorowym. Na tej podstawie pozwany wskazał, że naruszenie dobrych obyczajów może stanowić samoistną przesłankę do uznania, że określone zachowanie było przejawem stosowania praktyki naruszającej zborowe interesy konsumentów. Prezes UOKiK podkreślił, że dobre obyczaje to pozaprawne normy postępowania, będące elementem porządku prawnego w szerokim znaczeniu, obejmujące zarówno wartości moralne jak i ekonomiczne związane z praktykami życia gospodarczego. To normy postępowania, nakazujące nienadużywanie posiadanej przewagi kontraktowej w stosunku do słabszego uczestnika obrotu. Uznaje się, że zachowanie sprzeczne z dobrymi obyczajami narusza interesy ekonomiczne konsumentów w wymiarze majątkowym i niemajątkowym. Sprowadza się do wykorzystania ich słabszej pozycji, niewiedzy, braku informacji i doświadczenia. Dobre obyczaje, jako klauzula generalna, każdorazowo wymagają skonkretyzowania w danym stanie faktycznym. Pozwany wskazał, że w zaskarżonej decyzji wyjaśniono, dlaczego objęte zarzutem zachowanie (...) było sprzeczne z dobrymi obyczajami. W związku z tym zarzut powoda dotyczący niewskazania w decyzji konkretnej podstawy prawnej dla interesów konsumentów, którym przyznano w decyzji ochronę uznał pozwany za nieuzasadniony. Podkreślił, że interes konsumentów korzystał z ochrony prawnej przewidzianej przez ustawodawcę w art. 24 ust. 1 i 2 uokik. Na podstawie wymienionego przepisu interes konsumentów, który w skutek działań sprzecznych z dobrymi obyczajami został naruszony, zasługiwał na ochronę. W związku w tym w sprawie nie było potrzeby odnoszenia się do innych aktów prawnych. Zdaniem pozwanego dla oceny praktyki (...) nie miała znaczenia okoliczność, że konsumenci mieli możliwość zakwestionowania opłat dodatkowych oraz, że osoby uprawnione do bezpłatnego przejazdu nie miały obowiązku wyrabiania Karty (...). Wymagało to podjęcia pewnych działań, więc nie każdy konsument podejmował takie działania. Pozwany podkreślił, iż dobrowolność korzystania z danego produktu nie oznacza, że stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów było dozwolone. Stwierdził, że Przedsiębiorca w ogóle nie powinien wprowadzać tych opłat. W odniesieniu do twierdzenia powoda, że interes publiczny nie został naruszony, a kwestionowana praktyka była działaniem w interesie konsumentów w postaci lepszego gospodarowania środkami publicznymi i zwiększaniu jakości usług pozwany podtrzymał stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji. Wskazał, że w założeniu praktyka Przedsiębiorcy miała służyć realizacji celów o znaczeniu publicznym, lecz odbywało się to kosztem konsumentów, którzy nie byli bezpośrednimi beneficjentami korzyści powoływanych przez powoda. Zagrożenie interesu publicznego wynikające z karania dodatkową opłatą przewyższało ewentualne korzyści z rzekomego podniesienia jakości przewozów i optymalizacji systemu rozliczeń. Prezes UOKiK podkreślił, że (...) nie wykazał wprowadzenia żadnych udogodnień podjętych w wyniku gromadzenia danych, oraz w jaki sposób optymalizacja rozliczeń miedzy gminami przełożyła się na korzyści dla konsumentów. Zdaniem pozwanego chociaż wymuszenie na konsumentach rejestrowania kart (...) pod rygorem pobierania opłaty dodatkowej miało przyczynić się do realizacji celów o znaczeniu publicznym, to odbyło się kosztem pasażerów, na których nałożono nieproporcjonalne do tych celów obciążenia. Mając powyższe na uwadze pozwany stwierdził, że gdyby działania dotyczące opłat dodatkowych nie byłyby realizowane, konsumenci byliby w lepszej sytuacji.

Odnośnie twierdzeń odwołania, że wprowadzenie systemu Karty (...) było zgodne z obowiązującymi trendami a powód wywiązywał się z obowiązków informacyjnych i dążył do dostosowania usług do potrzeb konsumentów i optymalizacji wydatków pozwany wyjaśnił, że przedmiotem oceny nie było badanie wywiązywania się z obowiązków informacyjnych, lecz ocena stwierdzonej praktyki. Prezes UOKiK zauważył, że realizacja wymogu rejestracji nie wiąże się z faktycznym warunkiem dostępu do środka transportowego, jak bramki w metrze. W ocenie pozwanego naruszenie dobrych obyczajów polegało na takim ustaleniu wymogów korzystania z Kart (...), które nie nadają biletom i uprawnieniom cech ważności i nie potwierdzają ich ważności. Mają na celu jedynie zmuszenie konsumentów do udziału w badaniach marketingowych, a opłata dodatkowa za niezarejestrowanie karty była sankcją za brak udziału w analizach rynkowych prowadzonych przez (...) . Pozwany stwierdził, iż nie ma podstaw do kwalifikowania nakładanej opłaty dodatkowej jako sankcji za jazdę bez ważnego biletu. Taka sytuacja narusza dobre obyczaje i nie ma uzasadnienia w art. 33a ust. 3 i 4 Prawa przewozowego. Powoływanie się na fakt, że system rejestrowania wejść i wyjść z pojazdu stanowi powszechną praktykę pozwany uznał za niezasługujący na uwzględnienie w sprawie, ponieważ powód nie przedstawił żadnego analogicznego przykładu stosowania praktyki, którą stwierdzono w zaskarżonej decyzji. Odnośnie twierdzenia powoda, że był uprawniony do ustalenia warunków dostępu do środka transportowego pozwany podtrzymał stanowisko, że „inne warunki”, o których mowa w art. 16 Prawa przewozowego, powinny mieć związek z zawarciem umowy przewozu i nie mogą być ustalane przez przewoźnika dowolnie. Zdaniem Prezesa UOKiK nie jest możliwa sytuacja, że weryfikacja zakodowanego na karcie uprawnienia czy biletu i uznanie go za ważny ma charakter wyłącznie pozorny, a w rzeczywistości czynność ta służy uzyskaniu informacji o popycie ze strony konsumentów. Pozwany wskazał, że w przypadku zakodowanych na Karcie (...) biletów okresowych bez limitu i uprawnień do przejazdów bezpłatnych, do stwierdzenia, że pasażer podróżuje zgodnie z posiadanymi uprawnieniami bez znaczenia było oznaczenie biletu/uprawnienia datą, godziną lub innymi informacjami, które wskazywano w odwołaniu. Zauważył, że z punktu widzenia art. 16 Prawa przewozowego do zawarcia umowy przewozu nie jest koniecznym zarejestrowanie wejścia do pojazdu w taki sposób, jaki został ustalony przez (...). Natomiast w odniesieniu do argumentacji, że wymóg rejestracji wejścia do pojazdu jest stosowany przez przewoźników w innych miastach P. UOKiK stwierdził, iż te okoliczności nie przesądzają o powszechności stosowania praktyki analogicznej do stwierdzonej w zaskarżonej decyzji. Oświadczył, że wbrew twierdzeniu powoda nie zaakceptował w decyzji prawa (...) do nałożenia na pasażerów obowiązku rejestracji wejść. Stwierdził, że obowiązek ten nie ma podstaw, ale jeżeli za jego niewykonanie nie jest przewidziana sankcja pieniężna, Prezes UOKiK nie kwestionuje tej praktyki jako naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Bez sankcji obowiązek ten nie narusza rażąco zbiorowych interesów konsumentów. W ocenie pozwanego to stosowanie sankcji za brak realizacji wymogu rejestracji wejścia świadczy o naruszeniu art. 24 uokik. Pozwany wyjaśnił również motywy, na podstawie których ocenił w decyzji działanie polegające na pobieraniu opłaty manipulacyjnej za anulowanie opłaty dodatkowej za jazdę bez spełnienia wymogów nałożonych przez (...).

Zdaniem pozwanego również pozostałe podnoszone w odwołaniu okoliczności faktyczne nie miały wpływu na ocenę stwierdzonej praktyki polegającej na pobieraniu opłat karnych za brak zarejestrowania wejścia do pojazdu w sytuacji, gdy rejestracja nie miała związku z umową przewozu i nie aktualizowała uprawnienia do konkretnego przejazdu i nie miała na celu potwierdzenia, że ma ważny bilet/ uprawnienie do przejazdu. Pozwany podkreślił, że decyzja nie kwestionuje, jako praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów wprowadzenia wymogu rejestrowania Kart (...) przy wejściu do pojazdu mimo, że w ocenie pozwanego nałożenie tego obowiązku nie ma podstaw. Jednak dopóki za niewykonanie tego obowiązku nie jest przewidziana sankcja, nie było podstaw do zakwestionowania praktyki jako naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. W ocenie Prezesa UOKiK stosowanie sankcji za brak realizacji wymogu rejestracji świadczy o naruszeniu art. 24 ust. 1 i 2 uokik. Pozwany zaznaczył, że podnoszony w odwołaniu brak przymusu korzystania z Kart (...) z zakodowanymi uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych nie oznacza, że zasady korzystania z tych Kart mogą być kształtowane z naruszeniem zbiorowych interesów konsumentów. Pokreślił, że przedmiotem decyzji jest karanie opłatami dodatkowymi pasażerów podróżujących na podstawie Kart (...) z zakodowanymi biletami okresowymi bez limitu przejazdów lub uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych, którzy nie zarejestrowali wejścia do pojazdu, jako działanie sprzeczne z dobrymi obyczajami i godzące w interesy konsumentów.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Komunikacyjny Związek (...), którego następcą prawnym jest (...)z siedzibą w K., został utworzony w 1991 r. jako związek międzygminny w celu wspólnego wykonywania przez gminy członkowskie zadań publicznych w zakresie komunikacji miejskiej. (...) jest organizatorem publicznego transportu zbiorowego na liniach komunikacyjnych lub w sieci komunikacyjnej gminnych przewozów pasażerskich na terenie gmin należących do związku oraz skorelowanych z nimi innych usług publicznych. (...) zajmuje się planowaniem, organizowaniem i zarządzaniem publicznym transportem zbiorowym w rozumieniu przepisów ustawy o publicznym transporcie drogowym w celu zaspakajania potrzeb mieszkańców gmin uczestniczących w Związku oraz badaniami nad rozwojem systemów transportowych, utrzymaniem i rozwojem infrastruktury, w tym działaniami zmierzającymi do rozwoju elektronicznych usług publicznych i koordynacją zarządzania ruchem. Zasięg działania Związku obejmuje prawie całą aglomeracje (...) i część obszarów sąsiadujących z nią o łącznej powierzchni 1,8 tys. km ^{( 2 )}zamieszkałej przez niemal 2 mln osób. Z organizowanego przez Związek transportu publicznego korzysta codziennie około 1 miliona pasażerów. Zgodnie ustawą z dnia 9 marca 2017 r. o związku metropolitalnym w województwie (...) (Dz.U. z 2017 r. poz. 730) i wydanego na jej podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dniem 1 lipca 2017 r. utworzona została (...), obejmująca 41 czyli większość gmin członkowskich (...). Od 1 stycznia 2018 r. Zarząd (...) Metropolitalnego będącego jednostką organizacyjną Metropolii wykonuje zadania publiczne w zakresie publicznego transportu zbiorowego. Jednostka ta działa równolegle do (...) i przygotowuje się do przejęcia jego zadań od początku 2019 r. (okoliczności bezsporne)

W październiku 2015 r. (...) uruchomił system (...) Karty Usług Publicznych ( (...)), wspomagający zarządzanie i realizację usług publicznych drogą elektroniczną w obszarze publicznego transportu zbiorowego. W ramach systemu użytkownicy mają korzystać z Kart (...), które są elektronicznymi nośnikami uprawnień do przejazdów. (k. 3574 akt adm.) Celem jest m.in. zbudowanie zintegrowanego systemu pobierania płatności bezgotówkowych za usługi świadczone przez instytucje samorządowe wraz z systemem informacji pozwalającym na pozyskanie danych o popycie na poszczególne usługi. System ma zbierać dane niezbędne do sprawnego zarządzania instytucjami publicznymi zaangażowanymi w jego funkcjonowanie. Elementem systemu (...) są Karty (...), które mogą pełnić m.in. funkcję elektronicznego nośnika uprawnień do przejazdów, w tym biletów okresowych, funkcję identyfikacyjną i pozwalającą na kodowanie tytułu do ulgi za przejazd. W publicznym transporcie zbiorowym Karty (...) umożliwiają korzystanie przez pasażerów z elektronicznych nośników uprawnień do przejazdów i dokonywanie płatności za usługi przewozowe. Służą również do zarządzania transportem publicznym. Zasady korzystania z Karty (...) określa Taryfa przewozu osób i bagażu w (...) oraz Regulamin Karty (...). Zgodnie z tymi dokumentami korzystanie z Karty (...) odbywa się na podstawie umowy zawieranej przez użytkownika Karty z mBankiem i (...). Użytkownikiem Karty jest osoba fizyczna – strona umowy. Są dwa rodzaje Kart. Karty spersonalizowane, czyli imienne z nadrukowanym imieniem i nazwiskiem oraz zdjęciem, oraz Karty niespersonalizowane na okaziciela, bez danych osobowych. Do dnia 31 grudnia 2017 r. wydano łącznie 327 518 Kart (...), w tym 298 692 kart spersonalizowanych i 28 826 kart niespersonalizowanych. (k. 3501 akt adm.) Do dnia 31 czerwca 2018 r. liczba wydanych kart wzrosła do 445 335, z czego 411 003 to karty spersonalizowane i 34 332 – karty niespersonalizowane. (k. 3587 akt adm.)

W okresie od 1 listopada 2015 r. do 31 grudnia 2017 r. postanowienia obowiązujących w (...) Taryf przewozu osób i bagażu nakładały na pasażerów posiadających Karty (...) z zakodowanymi biletami okresowymi bez limitu przejazdów lub uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych obowiązek rejestrowania wejścia do pojazdu każdorazowo po rozpoczęciu podróży danym środkiem transportu przez przyłożenie Karty (...) do kasownika. Jazda środkiem transportu z niezarejestrowanym wejściem do pojazdu uważana była za jazdę bez ważnego biletu. W przypadku kontroli w takiej sytuacji postanowienia Taryfy przewidywały, że pobierana była dodatkowa opłata gotówkowa i właściwa należność za przewóz lub wystawiany był protokół – wezwanie do zapłaty. Powyższe postanowienia zawierała Taryfa stanowiąca załącznik do uchwały Zarządu (...) nr (...) z dnia 8 września 2015 r. (k. 2195-2218 akt adm.) ze zmianami wprowadzonymi kolejnymi uchwałami Zarządu (...), która obowiązywała w okresie od 1 listopada 2015 r. do 30 czerwca 2017 r. (dalej: Taryfa I) oraz Taryfa stanowiąca załącznik do uchwały nr (...) Zarządu (...) z dnia 26 kwietnia 2017 r. obowiązująca w okresie od 1 lipca 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. (dalej: Taryfa II). (k. 3534-3557 akt adm.)

Zgodnie z postanowieniami Taryfy pasażerowie korzystający z Kart (...) z zakodowanymi biletami okresowymi oraz pasażerowie uprawnieni do przejazdów bezpłatnych mieli obowiązek rejestracji wejścia do pojazdu. W okresie od 1 listopada 2015 r. do 30 czerwca 2017 r. obowiązek obejmował również rejestrowanie wyjścia z pojazdu. W późniejszym okresie do zaprzestania stosowania praktyki rejestrowanie wyjścia było zalecane. Ważność zapisanych na Karcie elektronicznych biletów okresowych rozpoczynała się w chwili pierwszej rejestracji (aktywacji biletu) lub od wskazanego dnia. Kończyła się z upływem okresu ważności albo po wykonaniu określonej liczby przejazdów. Zgodnie z § 8 ust. 2 i 3 Taryf posiadacz biletu okresowego na Karcie (...) lub uprawnienia do przejazdu bezpłatnego miał obowiązek każdorazowego zarejestrowania wejścia do pojazdu poprzez przyłożenie Karty do kasownika. W myśl § 9 ust. 4 Taryf pasażer podróżujący niezgodnie z Taryfą ponosił opłatę dodatkową gotówkową oraz przewoźne. Za jazdę bez ważnego biletu uznawana była również jazda z elektronicznym biletem okresowym lub uprawnieniem do przejazdów bezpłatnych, zapisanym na Karcie (...), które nie zostały zarejestrowane w kasowniku po wejściu do pojazdu. Taryfy przewidywały również możliwości odwołania od nałożonych opłat dodatkowych i anulowania lub zwrotu opłaty dodatkowej za jazdę bez ważnego biletu. W całym okresie obowiązywania Taryf (1 listopada 2015 r. – 31 grudnia 2017 r.) osoba, która korzystała z przejazdu bezpłatnego i w trakcie kontroli nie posiadała Karty (...), na której zakodowane jest uprawnienie lub ważnego dokumentu uprawniającego ją do takiego przejazdu mogła uzyskać anulowanie opłaty dodatkowej i należności za przewóz pod warunkiem zgłoszenia się do (...) i przedstawienia dokumentu uprawniającego do bezpłatnego przejazdu. Do dnia 19 mara 2017 r. Taryfa przewidywała termin 7 dni na zgłoszenie. Następnie termin przedłużono do 14 dni. W okresie od 1 maja 2016 r. do 31grudnia 2017 r. Taryfy przewidywały też możliwość anulowania opłat dodatkowych za przewóz wobec posiadaczy aktywnych elektronicznych biletów okresowych (średnio i długookresowych) zapisanych na Kartach (...), którzy korzystając z komunikacji (...) zgodnie z nabytym uprawnieniem, w trakcie kontroli nie posiadali Karty z zapisanym biletem i otrzymali wezwanie do zapłaty. W okresie od 20 marca 2017 r. do 31 marca 2017 r. postanowienie § 10 ust. 5 Taryfy stanowiło, że posiadacz aktywnego elektronicznego biletu średnio lub długookresowego bez limitu przejazdów zapisanego na Karcie (...) bądź osoba posiadająca spersonalizowaną Kartę (...) z zakodowanym uprawnieniem do przejazdu bezpłatnego, która korzystała ze środków komunikacyjnych (...) zgodnie z nabytym uprawnieniem, a w trakcie kontroli okazała Kartę z niezarejestrowanym wejściem do pojazdu, uzyska anulowanie opłaty dodatkowej o ile zgłosi się z Kartą i zapisanym biletem lub uprawnieniem do przejazdów bezpłatnych w terminie 14 dni. Zgodnie z Taryfami przy anulowaniu/zwrocie opłat dodatkowych pobierano opłatę manipulacyjną. Wysokość opłaty manipulacyjnej wynosiła 15 zł. Z powyższego wynika, że w okresie od 1 listopada 2015 r. do 31 grudnia 2017 r. jazda z Kartą (...) z zakodowanym biletem okresowym bez limitu przejazdów lub uprawnieniem do przejazdów bezpłatnych z niezarejestrowanym wejściem do pojazdu była traktowana jak jazda bez ważnego biletu. W latach 2016- 2017 kontrolerzy (...) nałożyli ponad 10,5 tys. opłat dodatkowych gotówkowych (płatnych w miejscu kontroli) oraz ponad 620 tys. opłat dodatkowych kredytowych za jazdę bez ważnego biletu. Na podstawie tych informacji nie było możliwe ustalenie, ile z tych opłat nałożono z tytułu przejazdu z niezarejestrowanym w kasowniku wejściem z biletem okresowym zapisanym na Karcie lub uprawnieniem do przejazdów bezpłatnych, ponieważ w drukach opłat dodatkowych nie określono podstawy nałożenia opłaty. (k. 3502 akt adm.) Z informacji Wydziału Windykacji (...) wynika, że żadne odwołanie złożone z powodu braku zarejestrowania przy wejściu do pojazdu imiennego elektronicznego biletu bez limitu nie zostało rozpatrzone negatywnie. (k. 3502-3503 akt adm.)

W dniu 1 stycznia 2018 r. na mocy uchwały zarządu nr 82/2017 z dnia 19 grudnia 2017 r. (...) wprowadził nową Taryfę przewozu osób i bagażu (Taryfa III), w której zniesione zostały opłaty dodatkowe za niezarejestrowanie wejścia do pojazdu przez użytkowników Karty (...) z zakodowanymi biletami okresowymi bez limitu przejazdu i uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych oraz obowiązek rejestrowania wejścia w przypadku Kart z ww. biletami i uprawnieniami. W Taryfie III od dnia 1 stycznia 2018 r. nie przewidziano obciążania opłatami dodatkowymi pasażerów podróżujących na podstawie elektronicznych biletów okresowych bez limitu przejazdów zapisanych na Kartach (...) lub na podstawie uprawnień do przejazdów bezpłatnych zapisanych na Kartach (...), które nie zostały zarejestrowane w kasowniku po wejściu do pojazdu. (k. 3476-3499 akt adm.)

W odpowiedzi na wezwanie Prezesa UOKiK z dnia 4 maja 2016 r. w toku postępowania wyjaśniającego (...) w piśmie z dnia 18 maja 2016 r. wskazał, że celem rejestracji wejścia i wyjścia z pojazdu pasażerów korzystających z biletów elektronicznych zakodowanych na Kartach (...) był pomiar potoków pasażerskich na poszczególnych odcinkach tras. Miejski transport zbiorowy finansowany jest w części przez gminy członkowskie (...). Rejestracja przez pasażerów wejść i wyjść z pojazdu miała umożliwić wyliczenie przychodów, które generują poszczególne linie komunikacji miejskiej i uszczegółowienie rozliczeń między (...) a poszczególnymi gminami. Ponadto posiadanie informacji o napełnieniu środków komunikacji zbiorowej pasażerami na poszczególnych odcinkach linii miało umożliwić właściwe kształtowanie oferty przewozowej i optymalizację rozkładów jazdy, przebiegu tras oraz pojemności taboru. (k. 35 akt adm.)

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego dotyczącego ustalenia, czy w zw. z działaniami (...) w K. doszło do stosowania działań sprzecznych z dobrymi obyczajami i godzących w zborowe interesy konsumentów w zakresie warunków korzystania ze (...) Karty Usług Publicznych i ustalenia, że (...) mógł dopuścić się naruszenia zakazu określonego w art. 24 ust. 1 i 2 uokik Prezes UOKiK postanowieniem z dnia 16 listopada 2017 r. wszczął postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, zawiadomił (...) o możliwości ustosunkowania się do postawionego w postanowieniu zarzutu. (k.1-8 akt adm.)

W dniu 2 stycznia 2018 r. Prezes UOKiK wydał postanowienie o zaliczeniu w poczet dowodów dokumentów uzyskanych przez organ w toku postępowania dowodowego. (k. 44 akt adm.)

W toku postępowania administracyjnego w sprawie Przedsiębiorca składał informacje i wyjaśnienia.

Pismem z dnia 10 października 2018 r. Prezes UOKiK zawiadomił (...) w K. o zakończeniu zbierania materiału dowodowego i możliwości zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym w określonym terminie. (k.3654 akt adm.)

W dniu 16 października 2018 r. upoważniony pracownik (...) zapoznał się z aktami postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów i oświadczył, że strona w terminie do dnia 23 października 2018 r. przedstawi stanowisko dotyczące zgromadzonego w aktach sprawy materiału dowodowego. (k. 3657 akt adm.)

W aktach administracyjnych nie znajduje się pismo (...) zawierające stanowisko dotyczące zebranego w sprawie materiału dowodowego.

W dniu 3 grudnia 2018 r. Prezes UOKiK wydał decyzję, w której uznał opisaną w sentencji decyzji praktykę Przedsiębiorcy za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W sprawie bezsporne jest, że w okresie od 1 listopada 2015 r. do dnia 31 grudnia 2017 r. Komunikacyjny Związek (...) w K., w odniesieniu do pasażerów podróżujących pojazdami publicznego transportu zbiorowego, posiadających (...) Kartę Usług Publicznych z zakodowanymi aktywnymi biletami okresowymi bez limitu przejazdów lub aktywnymi uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych, którzy korzystając z przejazdu zgodnie z zakresem uprawnień wynikających z zakodowanego biletu nie zarejestrowali wejścia do pojazdu poprzez przyłożenie Karty do kasownika z logo (...) niezwłocznie po rozpoczęciu podróży, stosował praktykę polegającą na przyjęciu, że pasażerowie ci podróżują bez ważnego biletu i w takiej sytuacji w przypadku kontroli pobierana była od nich opłata dodatkowa gotówkowa i właściwa należność za przewóz albo wystawiano protokół wezwania do zapłaty. Wskazać należało, że zgodnie z opartym na treści art. 16 Prawa przewozowego stanowiskiem przyjętym w doktrynie, w przypadku biletów okresowych bez limitu przejazdu uzasadnione jest przyjęcie, że umowa przewozu może zostać zawarta już w chwili nabycia biletu, zwłaszcza, gdy w momencie zakupu określony został pierwszy dzień jego ważności, bowiem już w tym momencie strony ustalają wszystkie istotne elementy umowy przewozu. Okoliczność, czy podróżny w ogóle skorzysta z uprawnień wynikających z tak zawartej umowy przewozu i w jakim zakresie, odnosi się do kwestii wykonania umowy. (por. D. Ambroziak, Komentarz do art. 16 ust. 1 ustawy Prawo przewozowe, System Informacji Prawnej LEX.) W przypadku elektronicznych biletów okresowych dla pasażerów korzystających ze spersonalizowanej Karty (...) bez limitu przejazdów oraz w przypadku pasażerów posiadających uprawnienie do przejazdów bezpłatnych zapisanych na Karcie do zawarcia umowy wystraczające więc było zakodowanie uprawnień na Karcie (nabycie biletu) i jego aktywacja poprzez pierwszą rejestrację biletu w kasowniku. Czynność techniczna polegająca na rejestracji wejścia i wyjścia z pojazdu komunikacji publicznej służyła zbieraniu przez (...) informacji o potokach podróżnych, czyli danych statystycznych dotyczących obciążenia poszczególnych linii, nie miała związku z umową przewozu i nie miała wpływu na nadanie zapisanym na Kartach biletom i uprawnieniom do przejazdu cech ważności. Mimo tego w okresie od 1 listopada 2015 r. do 31 grudnia 2017 r. pasażerowie posiadający Karty (...) z zakodowanymi biletami okresowymi bez limitu przejazdów lub uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych, którzy nie spełnili wymogu skasowania Karty (...) niezwłocznie po wejściu do pojazdu, w przypadku kontroli traktowani byli jak pasażerowie podróżujący bez ważnego biletu i nakładana była na nich kara pieniężna w postaci opłaty dodatkowej gotówkowej oraz pobierana należność za przejazd lub wystawiany był protokół wezwania do zapłaty.

Na podstawie dokonanych ustaleń wskazać należało, że rejestrowanie Kart (...) było czynnością o charakterze czysto technicznym, która nie była związana z umową przewozu i nie mającą wpływu na ważność zawartej umowy przewozu. Czynność ta służyła wyłącznie gromadzeniu przez (...) danych statystycznych o realizowanych przez pasażerów przejazdach. W ocenie Sądu w sytuacji, gdy konsumenci podróżujący na podstawie Karty (...) z zakodowanymi biletami okresowymi bez limitu przejazdów oraz konsumenci podróżujący z aktywnymi uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych, nie zarejestrowali wejścia do pojazdu w kasowniku, nie było podstaw do traktowania ich jak osoby nieuczciwe i uznania, że nie posiadali uprawnień do korzystania z przewozu. W tym stanie zgodzić się należało z przedstawionym w zaskarżonej decyzji stanowiskiem, iż przewidziana w obowiązującej Taryfie opłata dodatkowa za nieskasowanie Karty (...) była sankcją za brak udziału w analizach rynkowych i badaniach marketingowych prowadzonych przez (...). Wobec tego, że pasażerowie posiadający Kartę (...) z zakodowanymi biletami okresowymi bez limitu przejazdów oraz pasażerowie z aktywnymi uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych, mimo niezarejestrowania wejścia do pojazdu, nie byli pasażerami podróżującymi bez ważnych dokumentów przewozu, w świetle obowiązujących przepisów ustawy Prawo przewozowe, w szczególności art. 33a ust. 3 i 4 tej ustawy, nie było podstaw do pobierania od nich opłaty dodatkowej i nie powinni być oni obciążani sankcją wyłącznie za brak udziału w prowadzonych przez (...) analizach rynkowych i badaniach marketingowych.

W myśl przepisu art. 24 ust. 2 uokik przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy. Okoliczność, że powód jest przedsiębiorcą nie była w sprawie kwestionowana. Zgodnie z ugruntowanym w doktrynie i orzecznictwie Sądu OKiK stanowiskiem istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. Dobre obyczaje to reguły postępowania zgodne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, ale także wywołujące konsternację wynikającą z niezasadnego i niesprawiedliwego potraktowania konsumenta jako człowieka nieuczciwego. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania, oraz działanie lub zaniechanie podmiotu będącego przedsiębiorcą, które jest bezprawne lub prowadzi do naruszenia interesów i narażenia na straty moralne drugiej, słabszej strony umowy jaką jest konsument - pasażer. W realiach analizowanej sprawy konsument, w sposób bezpodstawny i niezasłużony, był traktowany jak osoba nieuczciwa, korzystająca z przejazdu bez ważnego biletu. Z dokonanych w sprawie ustaleń wynika, iż w świetle przepisów ustawy Prawo przewozowe stwierdzone w zaskarżonej decyzji działanie powoda nie miało żadnego wpływu na skuteczność umowy przewozu zawartej przez pasażera posiadającego Kartę (...) z zakodowanymi na niej uprawnieniami do przejazdu i z tej przyczyny było bezprawne. Ponadto potraktowanie konsumenta, który nie wykonał po wejściu do pojazdu czynności technicznej, której spełnienie nie miało wpływu na ważność jego uprawnień do korzystania z przejazdu środkiem transportu publicznego, a służyło jedynie zbieraniu danych o potokach podróżnych dla celów rozliczeniowych, jak osoby bez ważnego biletu mogło wywołać u konsumenta odczucie przedmiotowego traktowania oraz wrażenie, że został potraktowany niesprawiedliwie. Takie działanie jest ocenianie w doktrynie jako sprzeczne z prawem i dobrymi obyczajami, a w rezultacie naruszające interesy konsumentów. Powód w ramach wykonywanej działalności gospodarczej świadczy usługi dla mieszkańców, konsumentów, korzystających z organizowanych przez (...) usług przewozu środkami komunikacji publicznej. Oznacza to, że działanie (...) dotyczyło interesów nieograniczonej liczby konsumentów, którzy korzystali lub potencjalnie mogli korzystać ze świadczonych przez Przedsiębiorcę usług przewozu na podstawie Karty (...) z zakodowanymi uprawnieniami do przejazdu wskazanymi w zaskarżonej decyzji, których interesy w skutek stosowanej praktyki mogły zostać naruszone. Pod pojęciem interesu konsumentów należy rozumieć interes prawny, powiązany z interesem o charakterze ekonomicznym i z tego powodu uznany przez ustawodawcę za zasługujący na ochronę i zabezpieczenie. Podkreślić należy, że do uznania, iż działania przedsiębiorcy naruszały zbiorowy interes konsumentów, nie jest wymagane wykazanie wystąpienia po stronie konsumenta konkretnej szkody. Do stwierdzenia stosowania niedozwolonej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów wystarczające jest wykazanie, że istniało zagrożenie naruszenia tych interesów. Mając na uwadze dokonane ustalenia uznać należało, że stwierdzone w zaskarżonej decyzji zachowanie (...), jako spełniające przesłanki wymienione w art. 24 ust. 2 uokik, stanowiło zakazaną praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2008 r. sygn. akt III SK 27/07 dotyczącym pojęcia zbiorowego interesu konsumentów. Naruszenie interesów konsumenta sprowadza się zazwyczaj do niekorzystnego ukształtowania sytuacji ekonomicznej konsumenta. Jednak może nim być także naruszenie prywatności konsumenta, strata czasu, niewygoda lub nierzetelne traktowanie. W świetle powyższego nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut odwołania, że Prezes UOKiK nie przedstawił żadnej konkretnej podstawy prawnej dla interesów konsumentów, które w zaskarżonej decyzji zostały objęte ochroną.

Wskazać należało, iż pasażerowie posiadający Karty (...) z zakodowanymi biletami okresowymi bez limitu przejazdów lub uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych, którzy nie spełnili wymogu skasowania Karty (...) niezwłocznie po wejściu do pojazdu i którzy w przypadku kontroli traktowani byli jak pasażerowie podróżujący bez ważnego biletu i na których nakładana była na nich kara pieniężna w postaci opłaty dodatkowej gotówkowej oraz pobierana należność za przejazd lub wystawiany był protokół wezwania do zapłaty byli przekonani, że postępują uczciwie i nie korzystają z przewozu bez posiadania stosowanych uprawnień. W momencie nałożenia na nich kary z tytułu niewykonania czynności, która nie miała wpływu na możliwość przejazdu mieli uczucie, że zostali ukarani bezpodstawnie. W zw. z tym że wysokość nakładanej kary gotówkowej nie była znikoma, podróżny, na którego została nałożona kara gotówkowa i pobrana należność za przejazd, w celu odzyskania tej kwoty musiał podjąć dodatkowe czynności. Taka sytuacja narażała konsumenta na dodatkową stratę czasu i wywoływała niezadowolenie, oraz potęgowała w nim uczucie, że został potraktowany niesprawiedliwie, jakby korzystając z usługi przewozu sam był nieuczciwy i jechał bez wykupionego biletu. Kolejną okolicznością wywołującą w konsumencie negatywne odczucia była konieczność poniesienia opłaty manipulacyjnej, która z uwagi na bezpodstawność nałożenia opłaty dodatkowej również nie powinna być przez (...) potrącana.

Mając na uwadze, iż pod pojęciem dobrych obyczajów należy rozumieć takie zachowanie, które nie narusza przepisów obowiązującego prawa i jest zgodnie z zasadami współżycia społecznego, uznać należało, że skierowane do nieograniczonej grupy konsumentów zachowanie Przedsiębiorcy polegające na nakładaniu na pasażerów, konsumentów usług (...), którzy posiadali aktualne uprawnienia do przejazdu środkami komunikacji zbiorowej, kar pieniężnych tylko z powodu braku udziału w analizach rynkowych i badaniach marketingowych było sprzeczne w przepisami ustawy Prawo przewozowe, nakładało na konsumentów nadmiernie uciążliwe obciążenia, które były nieadekwatne do sytuacji, co naruszało zasady współżycia społecznego (dobre obyczaje) i spełniało przesłanki zakazanej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 uokik.

W odwołaniu powód podnosił, że żadne odwołanie dotyczące nierespektowania obowiązku rejestracji wejścia do pojazdu nie zostało rozpatrzone odmownie, więc konsumenci nie ponieśli szkody w postaci uszczerbku majątkowego. Wskazywał, że istniała możliwość korzystania z usług przez osoby uprawnione do przejazdów bezpłatnych na podstawie tradycyjnych dokumentów, wyrabianie Kart (...) nie było obowiązkowe, a pasażer decydujący się na korzystanie z Karty godził się na przestrzeganie warunków dodatkowych, ustalonych przez powoda. Powód wyraził stanowisko, że był uprawniony do ustalania warunków dostępu do środka transportu. Tłumaczył, że wprowadzenie obowiązku rejestracji wejścia do pojazdu umożliwiało dokładniejsze rozliczenia z gminami i optymalizację usług przewozowych, a obowiązek rejestracji wejścia i wyjścia z pojazdu był akceptowany przez pasażerów.

W ocenie Sądu treść podnoszonych w odwołaniu zarzutów nie dotyczy istoty stawianego powodowi w zaskarżonej decyzji zarzutu stosowania zakazanej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, polegającej na nakładaniu na konsumentów sankcji z tytułu braku uczestnictwa w badaniach marketingowych i analizie rynku służącej realizacji celu w postaci uzyskania oszczędności w kosztach funkcjonowania zorganizowanego przez (...) systemu publicznego transportu zbiorowego. Przedsiębiorca miał pełną możliwość wprowadzenia wymogu rejestracji wejścia i wyjścia z pojazdów w celu zebrania danych koniecznych do uzyskania oszczędności i optymalizacji usług w interesie konsumentów, lecz nie był uprawniony do podejmowania działań, które skutkowałyby naruszeniem interesów konsumentów. W tej sytuacji podnoszona w odwołaniu argumentacja, dotycząca braku obowiązku korzystania z Karty (...), godzenia się przez pasażerów na podporządkowanie się ustalonym wymogom oraz akceptowanie samego wymogu rejestracji wejścia do pojazdu miała dla oceny stosowanej przez powoda zakazanej praktyki znaczenie irrelewantne. Również podnoszona w odwołaniu argumentacja, oparta na treści decyzji wydanych przez Prezesa UOKiK w innych sprawach, z uwagi na odmienność okoliczności, które stanowiły podstawę do ich wydania, nie miała wpływu na ocenę zaskarżonej decyzji i wyroku w sprawie. Treść wydawanych przez Prezesa UOKiK decyzji zależna jest od okoliczności każdej sprawy. Decyzje Prezesa UOKiK nie mają charakteru prawa precedensowego i z uwagi na odmienność występujących w sprawach okoliczności faktycznych nie są wiążące dla pozwanego oraz Sądu rozpoznającego odwołanie. Wobec tego powoływanie się przez powoda w odwołaniu na rozstrzygnięcia Prezesa UOKiK w innych decyzjach bez wykazania, że dotyczyły tożsamej z będącą przedmiotem nin. decyzji praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów nie miało znaczenia w sprawie, oraz nie mogło mieć wpływu na ocenę zasadności odwołania i treść wyroku w sprawie.

Wskazać ponadto należało, iż w przypadku wydania decyzji o uznaniu stosowanej przez przedsiębiorcę praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów Prezes UOKiK może na podstawie art. 26 ust. 2 uokik nałożyć na przedsiębiorcę określone obowiązki w celu usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.

W odwołaniu powód nie podnosił zarzutu, że nałożone na niego w zaskarżonej decyzji środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów były nieprawidłowe lub nieproporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia, oraz, że nie były konieczne do usunięcia jego skutków.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, wobec braku podstaw do uwzględnienia, oddalił odwołanie jako bezzasadne - art. 479 ^31a § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c. stosownie do wyniku sporu, ustalając wysokość należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł, na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia odwołania.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.