Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Warszawa, dnia 8 września 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący:Sędzia Anna Rzepkowska-Żuk

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Górczak

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 11 października 2022 r. i z dnia 15 grudnia 2023 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że do ustalenia wartości kapitału początkowego M. K. uwzględnia okres od 1 sierpnia 1997 r. do 31 sierpnia 1997 r. z tytułu zatrudnienia we (...) Spółce z o.o. we W. jako okres składkowy,

2.  w pozostałym zakresie umarza postępowanie.

Sędzia Anna Rzepkowska-Żuk

Sygn. akt XIV U 2036/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 11 października 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. ustalił M. K. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 20.419,30 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów: od 1 stycznia 1994 r. do 6 stycznia 1994 r., od 21 sierpnia 1995 r. do 22 sierpnia 1995 r., gdyż w tych okresach ubezpieczona przebywała na urlopie bezpłatnym; od 2 stycznia 1997 r. do 31 maja 1997 r., gdyż trwa postępowanie wyjaśniające mające na celu potwierdzenie okresów ubezpieczenia w (...) sp. z o.o.; od 1 sierpnia 1997 r. do 30 czerwca 1998 r., gdyż trwa postępowanie wyjaśniające mające na celu potwierdzenie okresów zatrudnienia we (...) sp. z o.o.; od 1 lipca 1998 r. do 31 grudnia 1998 r., gdyż trwa postępowanie wyjaśniające mające na celu potwierdzenie okresów ubezpieczenia w (...) (decyzja (...)).

Odwołanie od ww. decyzji złożyła M. K. zarzucając nieprzeprowadzenia postępowania wyjaśniającego niezbędnego do prawidłowego ustalenia wartości kapitału początkowego (odwołanie k. 3-3v).

W odpowiedzi na odwołanie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu organ rentowy podał, że na skutek odwołania ubezpieczonej w dniu 15 grudnia 2023 r. wydał decyzję o ponownym ustaleniu kapitału początkowego. Kapitał wyniósł 32.746,12 zł. Okresy składkowe przyjęto w wymiarze 4 lat, 8 miesięcy, 2 dni, okresy nieskładkowe w wymiarze 1 rok, 6 miesięcy i 21 dni (po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych). Uwzględniono okresy zatrudnienia w: (...) sp. z o. o. od 2 stycznia 1997 r. do 31 maja 1997 r.; (...) od 1 września 1997 r. do 30 czerwca 1998 r.; (...) s.c. od 1 lipca 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. Organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił do okresów składkowych i nieskładkowych okresu od 1 sierpnia 1997 r. do 31 sierpnia 1997 r., ponieważ według danych zapisanych na koncie płatnika ( (...) sp. z o.o.) odwołująca się nie została zgłoszona do ubezpieczenia społecznego. Nie uwzględniono również przy ustaleniu podstawy wymiaru kapitału początkowego wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia w (...) SA, wykazane w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 10 października 2003 r. wystawionego przez następcę prawnego tj. (...) SA, ponieważ dokument nie spełnia wymogów formalnych – został wystawiony na dwóch kartkach, a w takim przypadku każda z nich winna być opatrzona pieczątką zakładu pracy oraz podpisami i pieczątkami imiennymi pracowników wystawiających dokument. Dalej organ rentowy podał, że do wyliczenia podstawy wymiaru w oparciu od art. 15 ust. 2a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyjął minimalne wynagrodzenie za okres zatrudnienia od 1 lutego 1995 r. do 28 lutego 1995 r., od 1 sierpnia 1995 r. do 20 sierpnia 1995 r., od 23 sierpnia 1995 r. do 31 grudnia 1995 r., od 1 stycznia 1996 r. do 31 grudnia 1996 r., ponieważ nie przedłożono dokumentów potwierdzających wysokość osiągniętego wynagrodzenia za ww. okresy zatrudnienia np. zaświadczenia o zatrudnienia i wynagrodzeniu lub wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej, umowy o pracę i angaży bądź kart wynagrodzeń i kart zasiłkowych (odpowiedź na odwołanie k. 4-4v).

Decyzją z 15 grudnia 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ponownie ustalił M. K. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 32.746,12 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów: od 1 stycznia 1994 r. do 6 stycznia 1994 r., od 21 sierpnia 1995 r. do 22 sierpnia 1995 r., gdyż w tych okresach ubezpieczona przebywała na urlopie bezpłatnym; od 1 sierpnia 1997 r. do 31 sierpnia 1997 r. z tytułu zatrudnienia we (...) sp. z o.o., ponieważ według danych zapisanych na koncie płatnika w tym okresie nie była zgłoszona do ubezpieczenia społecznego (decyzja (...)).

Odwołanie od ww. decyzji złożyła M. K. wskazując, że decyzja ta nie uwzględnia faktycznych zarobków jakie osiągała będąc zatrudnioną w (...) SA (odwołanie k. 3 w aktach XXI U 263/24).

W odpowiedzi na odwołanie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. wniósł o jego oddalenie (odpowiedź na odwołanie k. 4-5 w aktach XXI U 263/24).

Zarządzeniem z 23 maja 2024 r. na podstawie art. 219 k.p.c. połączono sprawę o sygn. akt XXI U 263/24 ze sprawą o sygn. akt XIV U 2036/23 (zarządzenie k. 9 w aktach XXI U 263/24).

Pismem procesowym z 23 grudnia 2024 r. organ rentowy wskazał, że decyzją z 20 grudnia 2024 r. uwzględniono przy ustalaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia w (...)SA. Dalej organ rentowy podał, że spornym pozostaje okres od 1 sierpnia 1997 r. do 31 sierpnia 1997 r. z tytułu zatrudnienia we (...) sp. z o.o. Organ rentowy wskazał, że nie może tego okresu uwzględnić do okresów składkowych i nieskładkowych, ponieważ według danych zapisanych na koncie płatnika odwołująca się nie została zgłoszona do ubezpieczenia społecznego (pismo pełn. organu rentowego k. 40).

Odwołująca się podtrzymała swoje odwołanie w zakresie niezaliczenia do okresu składkowego jej zatrudnienia we (...) sp. z o.o. od 1 sierpnia 1997 r. do 31 sierpnia 1997 r. (pismo odwołującej się k. 48).

Na rozprawie 8 września 2025 r. odwołująca się wniosła o zaliczenie do okresu składkowego okresu zatrudnienia od 1 sierpnia 1997 r. do 31 sierpnia 1998 r. z tytułu zatrudnienia we (...) sp. z o.o. i w tym zakresie kwestionuje zaskarżone decyzje, pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania, a w zakresie uwzględnienia roszczenia o umorzenie postępowania (protokół z rozprawy k. 56-57).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca się M. K. (urodzona (...)) w okresie od 1 sierpnia 1997 r. do 30 czerwca 1998 r. była zatrudniona w (...) sp. z o.o. we W., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku (...). Pracę w spółce zaproponował jej prezes spółki (...) sp. z o.o. (w której pracowała wcześniej) radca prawny J. S.. Obie spółki wtedy działały pod wspólnym adresem. Nie korzystała z urlopu bezpłatnego, nie korzystała z urlopu wychowawczego, nie przebywała na zwolnieniach lekarskich (świadectwo pracy w a.r.; zeznania odwołującej się k. 56-57).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej powołanych dowodów z dokumentów, a ponadto na podstawie zeznań odwołującej. Sąd w całości dał wiarę dokumentom zgromadzonym w sprawie dotyczącym przebiegu zatrudnienia odwołującej się. Uzupełnieniem powyższych faktów były zeznania odwołującej się. W ocenie Sądu zeznania w niniejszej sprawie są jasne, logiczne i zgodne z materiałem dowodowym, w szczególności ze świadectwem pracy z 30 czerwca 1998 r. Wynika z nich, że odwołująca się była zatrudniona we (...) sp. z o.o. w W. w okresie od 1 sierpnia 1997 r. do 30 czerwca 1998 r. w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku (...). W tym okresie ubezpieczona nie korzystała z urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego ani nie przebywała na zwolnieniach lekarskich. W tej sytuacji Sąd doszedł do przekonania, że materiał dowodowy nie budzi wątpliwości i jednoznacznie pozwala na poczynienie ustaleń, co do zatrudnienia odwołującej się we (...) sp. z o.o. we W. w okresie objętym sporem.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Ostatecznie spór w niniejszej sprawie dotyczył nieuznania przez organ rentowy okresu zatrudnienia ubezpieczonej we (...) sp. z o.o. od 1 sierpnia 1997 r. do 31 sierpnia 1997 r. Organ rentowy wskazał, że nie może tego okresu uwzględnić do okresów składkowych i nieskładkowych, ponieważ według danych zapisanych na koncie płatnika odwołująca się nie została zgłoszona do ubezpieczenia społecznego.

W myśl art. 173 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 53 ze zm.) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do treści art. 174 ust. 1 cytowanej ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt. 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt. 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Obowiązkiem ubezpieczonego, dla którego ustala się kapitał początkowy jest zatem, podobnie jak w przypadku ubiegania się o świadczenie emerytalne lub rentowe, udowodnienie wszystkich przesłanek warunkujących ustalenie kapitału początkowego oraz mających wpływ na jego wysokość. Na ubezpieczonym spoczywa zatem przede wszystkim ciężar udowodnienia przebytych okresów składkowych i nieskładkowych oraz wysokości otrzymywanego wówczas wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Wskazać należy, iż dla wyliczenia kapitału początkowego konieczne jest ścisłe i precyzyjne ustalenie samego faktu opłacenia składki i jej rzeczywistej wysokości. Tylko precyzyjne ustalenie wysokości uzyskanego wynagrodzenia za pracę jako podstawy odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne może skutkować przeliczeniem kapitału początkowego zgodnie z żądaniem skarżącego.

Jak wynika z § 22 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412), jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym (w postępowaniu przed organem rentowym) stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: legitymacja ubezpieczeniowa; legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być jednak dowodzone wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Nie mają więc zastosowania w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów (wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie z 16 października 2013 r., sygn. akt IV U 237/13).

Do postępowania dowodowego w tym zakresie mają bowiem zastosowanie ogólne przepisy dotyczące przeprowadzania dowodów w procesie cywilnym. Stosowania przepisów ogólnych nie wyłączają także odrębne unormowania odnoszące się do postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. W związku z powyższym w postępowaniu przed Sądem, także wówczas, gdy przedmiotem sporu jest podstawa wymiaru świadczeń ubezpieczeniowych, fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, a do Sądu należy ocena ich wiarygodności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 1997 r., sygn. akt II UKN 186/97; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 18 sierpnia 1993 r., sygn. akt III Aur 294/93; wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 1997 r., sygn. akt II UKN 186/97; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4 marca 1997 r., sygn. akt III AUa 105/97).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd zważył, że w toku niniejszego postępowania fakt świadczenia w spornym okresie pracy od 1 sierpnia 1997 r. do 31 sierpnia 1997 r. we (...) sp. z o.o. we W. odwołująca się udokumentowała świadectwem pracy z 30 czerwca 1998 r., jakie w związku z ustaniem stosunku pracy otrzymała. Ubezpieczona przedłożyła wystawione przez Prokurenta J. S. świadectwo pracy, w którym stwierdzono fakt jej zatrudnienia od 1 sierpnia 1997 r. na stanowisku referenta prawnego. Bezpośrednią i jedyną przyczynę odmowy uwzględnienia przy ustalaniu wartości kapitału początkowego wskazanego wyżej okresu stanowi stwierdzony przez organ rentowy fakt niezgłoszenia odwołującej się do ubezpieczenia społecznego przez pracodawcę i tym samym brak potwierdzenia opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne w okresie od 1 sierpnia 1997 r. do 31 sierpnia 1997 r. W związku z takim uzasadnieniem należy wskazać, że dla uznania zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 tej ustawy, nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę opłacania przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2007 r., sygn. akt II UK 185/06; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 10 stycznia 2012 r., sygn. akt III AUa 1535/11; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 4 grudnia 2012 r., sygn. akt II AUa 586/12). Skoro zatem ubezpieczona na wskazany wyżej okres zatrudnienia przedstawiła wymagany dokument, oparta jednie na stwierdzeniu braku opłacenia składek odmowa uwzględnienia tego okresu nie jest dostatecznie uzasadniona. Świadectwo pracy oraz zeznania odwołującej się wskazują na to, że w spornym okresie ubezpieczona pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku referenta prawnego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że do ustalenia wartości kapitału początkowego odwołującej się uwzględnił okres od 1 sierpnia 1997 r. do 31 sierpnia 1997 r. z tytułu zatrudnienia we (...) sp. z o.o. we W. jako okres składkowy (punkt 1 sentencji wyroku).

Ponieważ organ rentowy kolejną decyzją z 20 grudnia 2024 r. uznał roszczenie odwołującej się i przy ustalaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego uwzględnił wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia w (...) SA na podstawie złożonego przez odwołującą się zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 4 września 2024 r., w tym zakresie postępowanie należało umorzyć na podstawie art. 477 ^{( 13)} § 1 k.p.c.