Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 92/23

WNIOSKODAWCA

R. K.

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

1.

Pierwotnie, we wniosku pisemnym z dnia 21 grudnia 2023 r., kwota 293,13 zł, następnie zmniejszona w piśmie procesowym z dnia 10 października 2024 r. do kwoty 40,86 zł i podtrzymana w zakresie tej kwoty na rozprawie w dniu 16 października 2024 r.

Nie wnoszono

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

1.

We wniosku pisemnym z dnia 21 grudnia 2023 r. kwota 25 000 zł i podtrzymana w toku postępowania sądowego.

Nie wnoszono

3. Ustalenie faktów

3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

Prokuratura Okręgowa w Warszawie nadzoruje śledztwo prowadzone przez Komendę Rejonową Policji W. (...)w W. o sygn. akt 3041-8.(...) przeciwko 8 (ośmiu) podejrzanym, w tym m. in. przeciwko R. K.. W przedmiotowym postępowaniu w stosunku do wszystkich podejrzanych, w tym R. K., w dniu 14 marca 2023 r. prokurator wydał postanowienie o przedstawieniu zarzutów m. in. z art. 296§1, 2 i 3 k.k., które to czyny miały zostać popełnione wspólnie i w porozumieniu. Postępowanie przygotowawcze jest w toku.

Kopia akt sprawy sygn. akt 3041-8. (...) Tom 11 (płyta)

49

3.1.2.

W dniu 14 marca 2023 r. prokurator wydał postanowienia o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu przez policję wszystkich podejrzanych do Prokuratury Okręgowej w Warszawie na dzień 20 marca 2023 r. celem wykonania z nimi czynności procesowych, w tym ogłoszenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów. Takie postanowienie zostało wydane również w stosunku do R. K., któremu został przedstawiony zarzut popełnienia czynu z art. 21§2 k.k. w zw. z art. 296§1, 2 i 3 k.k. W uzasadnieniu postanowienia prokurator wskazał, że zachodzi uzasadniona obawa, że R. K. może w bezprawny sposób destabilizować prawidłowy tok postępowania poprzez ustalanie z innymi współpodejrzanymi linii obrony i treści składanych wyjaśnień, jak również konieczne jest zastosowanie wobec niego środka zapobiegawczego, a zatem zasadne jest zatrzymanie i doprowadzenie do Prokuratury celem zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania.

Z wystawionego przez prokuratora nakazu doprowadzenia wynika, że R. K. miał być doprowadzony do Prokuratury Okręgowej w Warszawie na godz. 10:00.

Kopia akt sprawy sygn. akt 3041-8.(...) Tom 11 (płyta)

Postanowienie o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu podejrzanego R. K.

Nakaz doprowadzenia

49

16-17

61

3.1.3.

R. K. został zatrzymany przez policję w dniu 20 marca 2023 r. o godz. 6:00 w miejscu swojego zamieszkania i przewieziony do Komendy Rejonowej Policji (...)w W.. Po kilku godzinach od zatrzymania został przewieziony do Prokuratury Okręgowej w Warszawie. W czasie transportu do Prokuratury założono mu kajdanki na ręce i nogi i był przewożony w bardzo małej klatce, co wywołało u niego duży stres i atak paniki związane z przebywaniem w bardzo małej przestrzeni, które jednak zostały przez niego przezwyciężone poprzez głębokie oddychanie i zachowanie spokoju. Po dotarciu do Prokuratury, przed wejściem do budynku, był jeszcze przez kilkadziesiąt minut przetrzymywany w tych warunkach, a następnie został wyprowadzony z radiowozu i doprowadzony celem przesłuchania. R. K. został przewieziony z KRP (...)do Prokuratury na kilkadziesiąt minut przed przesłuchaniem. W Prokuraturze widział inne znane mu osoby zatrzymane do tej sprawy.

Protokół zatrzymania osoby

Zeznania wnioskodawcy

62

71v-74

3.1.4.

Przesłuchanie R. K. w charakterze podejrzanego rozpoczęło się w dniu 20 marca 2023 r. o godz. 13:57, a zakończyło o godz. 15:25. O godz. 16:15 rozpoczęto kolejne, drugie przesłuchanie, które zakończyło się o godz. 16:39.

Protokoły przesłuchania podejrzanego R. K.

63-65, 66-67

3.1.5.

Po przesłuchaniu, prokurator zdecydował o zdjęciu kajdanek i wydał postanowienie o zastosowaniu wobec R. K. środków zapobiegawczych w postaci: oddania pod dozór policji z obowiązkiem stawania na każde wezwanie Prokuratury i Policji oraz zgłaszania się do organu dozorującego raz w tygodniu i zawiadamiania go o zamierzonym terminie wyjazdu poza granice województwa (...) oraz o terminie powrotu, a także zakazu kontaktowania się z pozostałymi podejrzanymi w sprawie, oraz zakazu opuszczania kraju połączonego z zatrzymaniem paszportu, z zakazem wydania paszportu lub innego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy. W uzasadnieniu postanowienia prokurator wskazał, że została spełniona przesłanka ogólna stosowania środków zapobiegawczych (art. 249§1 k.p.k.), a z przesłanek szczególnych wskazał na grożącą podejrzanemu surową karę pozbawienia wolności, obawę jego ucieczki oraz uniemożliwienie kontaktowania się z pozostałymi osobami występującymi w sprawie w charakterze podejrzanych.

R. K. potwierdził odbiór odpisu postanowienia o zastosowaniu środków zapobiegawczych po przesłuchaniu w dniu 20 marca 2023 r., po czym został zwolniony, opuścił Prokuraturę i udał się do domu.

Postanowienie o zastosowaniu środków zapobiegawczych wobec R. K.

Zeznania wnioskodawcy

68-70

71v-74

3.1.6.

Obrońcy podejrzanego R. K. w postępowaniu sygn. akt 3041-8. Ds. 62.2022 złożyli zażalenie na zatrzymanie dokonane w dniu 20 marca 2023 r. oraz postanowienie o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu podejrzanego z dnia 14 marca 2023 r.

Zażalenie z dnia 27 marca 2023 r.

18-23

3.1.7.

Postanowieniem z dnia 4 maja 2023 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W. uchylił postanowienie prokuratora z dnia 14 marca 2023 r. w przedmiocie zatrzymania i przymusowego doprowadzenia podejrzanego R. K. i uznał, że jego zatrzymanie w dniu 20 marca 2023 r. było bezzasadne, lecz legalne i prawidłowe. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że w realiach sprawy nie zachodziła realna obawa, że podejrzany nie stawi się na wezwanie organu procesowego celem przedstawienia mu zarzutów i przesłuchania w charakterze podejrzanego. Sąd wskazał, że podejrzani w przedmiotowej sprawie od około 10 miesięcy przed zatrzymaniem posiadali wiedzę o toczącym się postępowaniu, a podejrzany pomimo tego nie podejmował żadnych działań zmierzających do ukrycia się, ucieczki czy też innego bezprawnego wpływania na przebieg czynności procesowych. Jeśli mieli taki zamiar, to przed zatrzymaniem ustalili wspólną linię obrony. W uzasadnieniu postanowienia Sąd wyraził również pogląd, że skoro zatrzymanie wiązało się z pozbawieniem wolności, to przyjąć należy, iż warunki konieczności oraz proporcjonalności związane z instytucją zatrzymania są realizowane, gdy zatrzymanie ma stanowić podstawę zastosowania izolacyjnego środka zapobiegawczego.

Postanowienie Sądu z dnia 4 maja 2023 r. sygn. akt V Kp 569/23

24-28

3.1.8.

Na wniosek obrońców, postanowieniem z dnia 4 kwietnia 2023 r., prokurator zmienił postanowienie o zastosowaniu środków zapobiegawczych w stosunku do R. K. w ten sposób, że w ramach dozoru policji zobowiązał go do stawiennictwa w organie dozorującym 1 raz w miesiącu oraz do zawiadamiania o zamierzonym terminie wyjazdu poza granice kraju oraz o terminie powrotu, oraz do zakazu kontaktowania się z pozostałymi współoskarżonymi w sprawie. Prokurator uchylił środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania kraju połączony z zatrzymaniem paszportu, z zakazem wydania paszportu lub innego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy, jednocześnie w jego miejsce zastosował wobec R. K. środek zapobiegawczy w postaci poręczenia majątkowego w kwocie 8 000 zł. Postanowieniem z dnia 19 października 2023 r. prokurator uchylił wobec R. K. środek zapobiegawczy w postaci dozoru policji, natomiast nie uwzględnił wniosku o uchylenie poręczenia majątkowego. Środek zapobiegawczy w postaci poręczenia majątkowego jest stosowany wobec R. K. do chwili obecnej.

Kopia akt sprawy sygn. akt 3041-8.(...) Tom 13 (płyta)

Postanowienie prokuratora z dnia 19 października 2023 r.

49

29-32

3.1.9.

R. K. jest doktorem nauk technicznych w dyscyplinie architektura i urbanistyka, inżynierem i przedsiębiorcą. Nigdy nie był karany ani zatrzymany, nie leczył się psychiatrycznie. W dniu 3 kwietnia 2023 r., z uwagi na stany lękowe i problemy ze snem, odbył konsultację psychiatryczną. Został przepisany mu lek o nazwie D., który zażywał przez okres kilku tygodni.

Zeznania wnioskodawcy

Wydruk ze strony internetowej

Recepta i jej realizacja

71v-74

14

34-36

3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

-----------

-----------------------------------------------------------------

------------------

-------

4.  ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1.- 3.1.9.

Kopia akt sprawy sygn. akt 3041-8.(...) (płyta), postanowienia prokuratora i sądu, nakaz doprowadzenia, protokół zatrzymania, protokoły przesłuchania, zażalenie z dnia 27 marca 2023 r.

Dokumenty niekwestionowane przez strony postępowania, nie budzące żadnych wątpliwości, stanowiące dowód prowadzonego przeciwko wnioskodawcy postępowania karnego o czyn z art. 21§2 k.k. w zw. z art. 296§1, 2 i 3 k.k., a także przeciwko innym podejrzanym w tej sprawie oraz wydawanych w przedmiotowym postępowaniu decyzji procesowych, przeprowadzanych czynności procesowych i składanych środków odwoławczych oraz ich treści.

3.1.9.

Wydruk ze strony internetowej, recepta i jej realizacja

Dokumenty niekwestionowane przez strony postępowania i nie budzące żadnych wątpliwości, stanowiące dowód posiadanego przez wnioskodawcę wykształcenia, posiadanych stopni i tytułów naukowych, jak również odbycia konsultacji psychiatrycznej i wykupionego leku.

3.1.3., 3.1.5., 3.1.9

Zeznania wnioskodawcy

Co do zasady wiarygodne, spójne, logiczne, korespondujące ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Wnioskodawca opisał okoliczności i sposób jego zatrzymania, przewiezienia na Komendę i do Prokuratury, warunki w jakich to miało miejsce, jego przeżycia towarzyszące tym czynnościom, jak również te jakie miały miejsce po 20 marca 2023 r.

4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

----------

------------------

------------------------------------------------------------------------

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

Kwota główna

Odsetki

1.

Kwota 40,86 zł.

Zgodnie z treścią art. 552§1 k.p.k. oskarżonemu, który w wyniku wznowienia postępowania, kasacji lub skargi nadzwyczajnej został uniewinniony lub skazany na karę łagodniejszą, służy od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe z wykonania względem niego w całości lub w części kary, której nie powinien był ponieść. Natomiast stosownie do treści art. 552§4 k.p.k.
odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje również w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania .

--------------------------------------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zatrzymanie R. K. miało miejsce w dniu 20 marca 2023 r. i nastąpiło na podstawie postanowienia prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie wydanego w sprawie o sygn. akt (...) Na powyższe zatrzymanie zostało złożone zażalenie, które Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W. uwzględnił w części i stwierdził, że było ono bezzasadne, lecz legalne i prawidłowe. Wnioskodawca uznając, że było ono bezzasadne złożył wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Podkreślić jednak należy, że warunkiem dochodzenia odszkodowania, jak też zadośćuczynienia w rozumieniu przepisu art. 552§4 k.p.k. za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie nie jest zaskarżenie decyzji o zatrzymaniu i wydanie przez sąd odwoławczy postanowienia stwierdzającego niezasadność zatrzymania. Przy ocenie kwestii niewątpliwie niesłusznego zatrzymania należy ustalić czy zastosowanie tego środka przymusu nastąpiło zgodnie z przepisami prawa i nie spowodowało dolegliwości jakiej osoba zatrzymana nie powinna ponieść. Wskazać również należy, że stwierdzenie przez sąd, że zatrzymanie było bezzasadne, nie przesądza automatycznie o zasadności roszczeń przewidzianych w art. 552§4 k.p.k. Do zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia na podstawie tego przepisu nie wystarczy ustalenie, że było ono niesłuszne (bezzasadne), należy bowiem ustalić wysoki stopień tej niesłuszności (bezzasadności), czyli ustalić, że było ono niewątpliwie niesłuszne . (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 23 czerwca 2021 r., sygn. akt AKa 97/21, czy też Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 18 stycznia 2018 r., sygn. akt II AKa 576/17). Podstawowym warunkiem legitymizującym zatrzymanie jest istnienie uzasadnionego przypuszczenia, że dana osoba popełniła przestępstwo (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 8 lipca 2019 r., sygn. akt II AKa 499/18). W przedmiotowej sprawie bez wątpienia tego rodzaju przypuszczenie istniało w stosunku do R. K., skoro po przedstawieniu mu zarzutu z art. 21§2 k.k. w zw. z art. 296§1, 2 i 3 k.k., postanowieniem z dnia 20 marca 2023 r. zastosowano wobec niego środki zapobiegawcze w postaci dozoru policji m.in. z zakazem kontaktowania się z innymi podejrzanymi w sprawie oraz zakaz opuszczania kraju połączony z zatrzymaniem paszportu i zakazem jego wydania bądź innego dokumentu uprawniającego do przekraczania granicy. W tym miejscu należy podkreślić, że środki zapobiegawcze mogą być stosowane wyłącznie w przypadku stwierdzenia, że zebrane w sprawie dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo popełnienia przez podejrzanego (oskarżonego) przestępstwa (art. 249§1 k.p.k.). R. K. nie zaskarżył przedmiotowego postanowienia o zastosowaniu środków zapobiegawczych. To zaś, że w trakcie prowadzonego śledztwa środki zapobiegawcze ulegały złagodzeniu – postanowienie prokuratora z dnia 4 kwietnia 2023 r. czy z dnia 19 października 2023 r., nie oznacza, że prawdopodobieństwo popełnienia przez R. K. przestępstwa uległo zmniejszeniu. Obecnie postępowanie karne w sprawie sygn. (...) jest w toku i wobec R. K. w dalszym ciągu stosowany jest środek zapobiegawczy w postaci poręczenia majątkowego.

Prokurator wydając postanowienie z dnia 14 marca 2023 r. o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu R. K. wskazał, że konieczne jest wykonanie czynności z udziałem podejrzanego, w tym ogłoszenie mu postanowienia o przedstawieniu zarzutów i przesłuchanie w charakterze podejrzanego. Wskazał również, że zachodzi uzasadniona obawa, że R. K. może w bezprawny sposób destabilizować prawidłowy tok postępowania poprzez ustalanie z innymi współpodejrzanymi linii obrony i treści składanych wyjaśnień, jak również konieczne jest zastosowanie wobec niego środka zapobiegawczego. R. K. był jedną z 8 osób zatrzymanych w dniu 20 marca 2023 r. Zarzuty, które były przedstawione tym osobom polegały na działaniu wspólnie i w porozumieniu w popełnieniu przestępstwa z art. 296§1, 2 i 3 k.k., a wysokość wyrządzonej szkody stanowiła kwotę 18 460 942,59 zł. R. K. ma postawiony zarzut działania wspólnie i w porozumieniu z S. P., G. K., T. F. oraz D. K..

Nie budzi wątpliwości, że czyn, którego miał się dopuścić R. K. oraz pozostałe osoby wytypowane do zatrzymania, wymagał zaplanowania i uzgodnienia poszczególnych działań, które należało wykonać, a następnie w trakcie ich realizacji ścisłej współpracy uczestniczących w nich osób. W tym stanie rzeczy nie można odmówić słuszności podjętej przez prokuratora decyzji o zatrzymaniu również R. K.. Zatrzymanie bowiem uniemożliwiło nawiązanie kontaktu z pozostałymi osobami, które R. K. znał i ustalenie ewentualnej linii obrony. Z tych też powodów wszyscy podejrzani w niniejszej sprawie, w tym R. K., zostały zatrzymane w tym samym dniu, a następnie byli sukcesywnie przesłuchiwani, tak aby nie mogli mieć ze sobą kontaktu. Gdyby zrezygnowano z zatrzymania R. K. i wysłano mu wezwanie na dzień 20 marca 2023 r. – co było podnoszone we wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie, to miałby on możliwość nawiązania kontaktu z innymi osobami i ustalenia wspólnej linii obrony. Nadto byłby to sygnał dla innych osób, że także i oni są w zainteresowaniu organów ścigania, co doprowadziłoby do ich wzajemnego kontaktu i wspólnego ustalania wersji zdarzeń. W przypadku otrzymania wcześniejszego wezwania na dzień 20 marca 2023 r., R. K. miałby możliwość nie tylko pozbycia się materiałów go obciążających, ale w przypadku uprzedzenia przez niego innych osób, również oni mieliby taką możliwość. Jednoczesne zatrzymanie wszystkich podejrzanych w śledztwie umożliwiało też ewentualną konfrontację pomiędzy nimi.

Nie ulega wątpliwości też, że zatrzymanie R. K. było konieczne w celu niezwłocznego zastosowania środka zapobiegawczego. Środki zapobiegawcze w postaci dozoru policji połączone m.in z zakazem kontaktowania się z innymi podejrzanymi czy zakazie opuszczania kraju powściągają od działań mających na celu destabilizację prawidłowego toku postępowania, w tym uświadamiają, że w przypadku ich naruszania może być zastosowany izolacyjny środek zapobiegawczy. Sąd orzekający w przedmiotowej sprawie nie podziela poglądu Sądu Rejonowego wyrażonego w postanowieniu z dnia 4 maja 2023 r. sygn. V Kp 569/23, że skoro zatrzymanie wiąże się z pozbawieniem wolności, to należy przyjąć, iż warunki konieczności oraz proporcjonalności związane z instytucją zatrzymania są zrealizowane, gdy zatrzymanie ma stanowić podstawę do zastosowania izolacyjnego środka zapobiegawczego. Stanowisko to bowiem nie znajduje oparcia w brzmieniu przepisu art. 247§2 k.p.k., który przewiduje możliwość zatrzymania i doprowadzenia, gdy zachodzi potrzeba niezwłocznego zastosowania każdego środka zapobiegawczego, a nie tylko tymczasowego aresztowania.

Zadośćuczynienie

Kwota główna

Odsetki

25000 zł

---------------------------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Rozważania jak wyżej.

Inne

------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

Kwota główna

Odsetki

1.

Oddalenie wniosku w całości. W przedmiotowej sprawie nie zostało wykazane, że konsultacja psychiatryczna wnioskodawcy i zakup leku D. było związane z zatrzymaniem. Należy podkreślić, że wnioskodawca odbył konsultację psychiatryczną dopiero po 2 tygodniach od zatrzymania i trudno uznać w sposób nie budzący wątpliwości aby opisywane przez wnioskodawcę stany lękowe czy problemy ze snem były związane z faktem jego zatrzymania, możliwe jest bowiem, że było to związane z faktem przedstawienia mu zarzutu i prowadzenia postępowania karnego o czyn zagrożony surową karą, gdzie wysokość szkody opiewa na kwotę ponad 18 mln złotych. Wbrew twierdzeniom zawartym w uzasadnieniu postanowienia z dnia 4 maja 2023 r. Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy sygn. akt V Kp 569/23, wnioskodawca nie wiedział o prowadzeniu postępowania karnego w przedmiotowej sprawie, nie spodziewał się zatrzymania i przedstawieniu mu zarzutu. Bez względu na powyższe okoliczności, wniosek o odszkodowanie podlega oddaleniu z uwagi na to, że zatrzymanie wnioskodawcy w sprawie sygn. akt (...) nie było niewątpliwie niesłuszne w rozumieniu art. 552§4 k.p.k.

--------------------------------

Zadośćuczynienie

Kwota główna

Odsetki

1.

Oddalenie wniosku w całości. Jak wskazano wyżej, zatrzymanie wnioskodawcy w dniu 20 marca 2023 r. nie było niewątpliwie niesłuszne, istniały ku temu podstawy, postępowanie karne w dalszym ciągu, m.in. przeciwko niemu toczy się i jest stosowny środek zapobiegawczy w postaci poręczenia majątkowego.

------------------------------------

Inne

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

--------------

------------------------------------------------------

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Zgodnie z treścią art. 554§4 k.p.k. postępowanie o odszkodowanie i zadośćuczynienie jest wolne od kosztów sądowych, w związku z powyższym pomimo oddalenia żądania w całości, Sąd obciążył kosztami postępowania Skarb Państwa.

PODPIS