Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 82/24

1.  WNIOSKODAWCA

B. M. (1)

2.  ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

1.

50.000,00 zł

-

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

1.

Zgodnie z oświadczeniem pełnomocnika wnioskodawcy, złożonym na rozprawie w dniu 19 lutego 2025 r., kwota wskazana w pkt 2.1.1 obejmuje łącznie odszkodowanie i zadośćuczynienie. Pełnomocnik nie wskazał jaka kwota stanowi wniosek o odszkodowanie, a jaka o zadośćuczynienie.

-

3.

Inne

1.

-

3.  Ustalenie faktów

3.1.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

Prokuratura Rejonowa (...) nadzorowała postępowanie przygotowawcze, w którym B. M. (1) był podejrzany o popełnienie czynów kwalifikowanych z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. oraz z art. 190a § 1 k.k.

W dniu 28 grudnia 2017 r. wydane zostało postanowienie o przedstawieniu B. M. (1) zarzutów popełnienia w/w czynów zabronionych.

W dniu 29 grudnia 2017 r. postępowanie przygotowawcze przeciwko B. M. (1) zostało zawieszone z powodu niemożności ustalenia miejsca jego pobytu.

postanowienie o przedstawieniu zarzutów

76 akt VIII K 895/21

postanowienie z 29.12.2017r. o zawieszeniu dochodzenia

79 akt VIII K 895/21

3.1.2.

Podczas czynności zmierzających do ustalenia miejsca pobytu, w dniu 24 kwietnia 2018 r. funkcjonariusze Policji uzyskali od B. M. (1) oświadczenie, że przebywa pod adresem ul. (...) w K. i wszelką korespondencję należy kierować pod ten adres. B. M. (1) odebrał również wezwanie na przesłuchanie na dzień 7 maja 2018 r.

W dniu 7 maja 2018 r. B. M. (1) nie stawił się na przesłuchaniu, telefonicznie usprawiedliwiając swoje niestawiennictwo awarią samochodu. Został wezwany na nowy termin, na dzień 9 maja 2018 r., jednak tego dnia telefonicznie poinformował prowadzącego postępowanie o niemożności stawiennictwa i prosząc o wyznaczenie nowego terminu.

Nowy termin przesłuchania został wyznaczony na dzień 22 maja 2018 r., jednak dzień wcześniej B. M. (1) telefonicznie poprosił o przełożenie terminu, ponieważ zależy mu na obecności pełnomocnika. Na kolejny termin, w dniu 23 maja 2018 r., B. M. (1) ponownie się nie stawił, telefonicznie usprawiedliwiając nieobecność pogrzebem. B. M. (1) nie stawił się także na kolejny termin, w dniu 28 maja 2018 r., tym razem wskazując na chęć uczestnictwa w ślubie.

Przeprowadzane od czerwca 2018 r. kontrole wskazanego przez B. M. (1) adresu zamieszkania ujawniły, że dom za każdym razem był zamknięty, a B. M. (1) od dłuższego czasu nie był widziany przez sąsiadów. Próby nawiązania kontaktu telefonicznego na podany przez B. M. (1) numer (...) również nie przyniosły rezultatu.

notatki urzędowe

118, 119, 120, 125, 130, 131, 174, 175, 176 akt VIII K 895/21

oświadczenie B. M.

122 akt VIII K 895/21

zeznania B. M. (1)

zeznania M. M.

3.1.3.

W dniu 22 lipca 2019 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. wydał postanowienie o zastosowaniu wobec podejrzanego B. M. (1) środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania na okres 14 dni od dnia zatrzymania. Jako uzasadnienie zastosowania tego środka Sąd wskazał, że okoliczności sprawy wskazują, że podejrzany ukrywa się przed organami ścigania.

W dniu 5 sierpnia 2019 r. prokurator zarządził poszukiwania B. M. (1) listem gończym.

postanowienie SR Warszawa-Mokotów z 22.07.2019r.

185 akt VIII K 895/21

postanowienie o poszukiwaniu podejrzanego listem gończym

182 akt VIII K 895/21

3.1.4.

B. M. (1) został zatrzymany w przy ul. (...) w K. w dniu 7 listopada 2019 r. o godz. 08:10 i umieszczony w Areszcie Śledczym w K..

W dniu 18 listopada 2019 r. B. M. (1) został przesłuchany na terenie Aresztu Śledczego w K., a następnie przetransportowany do Aresztu Śledczego (...)

W dniu 20 listopada 2019 r. B. M. (1) został przesłuchany przez prokuratora i zwolniony tego samego dnia o godz. 16:15.

B. M. (1) nie składał zażalenia na zatrzymanie, ani zażalenia na postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania.

protokół zatrzymania

192-193 akt VIII K 895/21

zawiadomienie o przyjęciu tymczasowo aresztowanego

194 akt VIII K 895/21

protokół przesłuchania podejrzanego

206-207, 217-220 akt VIII K 895/21

nakaz wydania i przetransportowania

209 akt VIII K 895/21

nakaz zwolnienia

221 akt VIII K 895/21

postanowienie o uchyleniu środka zapobiegawczego

223 akt VIII K 895/21

zeznania B. M. (1)

zeznania M. M.

pismo Wiceprezesa SR Warszawa-Mokotów

3.1.5.

W trakcie pobytu w jednostkach penitencjarnych B. M. (1) nie uskarżał się na żadne dolegliwości zdrowotne.

książka zdrowia osadzonego

załącznik do akt ewidencyjnych B. M. z AŚ (...)

3.1.6.

Wyrokiem z dnia 11 maja 2023 r., wydanym w sprawie o sygn. akt VIII K 895/21, Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. uniewinnił B. M. (1) od popełnienia zarzucanych mu czynów. Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 10 października 2023 r. utrzymał w mocy wyrok sądu I instancji.

wyrok SR Warszawa-M. z 11.05.2023r.

466-467 akt VIII K 895/21

wyrok SO w Warszawie z 10.10.2023r.

521 akt VIII K 895/21

3.1.7.

W dniu 26 listopada 2019 r. B. M. (1) został skierowany do szpitala w związku z rozpoznaniem zaćmy.

zeznania B. M. (1)

dokumentacja medyczna

6-11

3.1.8.

W dniu 25 maja 2020 r. B. M. (1) podjął leczenie psychiatryczne w związku z epizodami depresyjnymi. Z oświadczenia złożonego lekarzowi psychiatrze wynika, że zmiana stanu psychicznego nastąpiła kilka lat wcześniej po upadku prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

zeznania B. M. (1)

zeznania M. M.

dokumentacja medyczna

3.2.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.2.1.

Zdiagnozowana u B. M. (1) zaćma oraz epizody depresyjne pozostają w związku z jego osadzeniem w Areszcie Śledczym w okresie od dnia 7 listopada 2019 r. do dnia 20 listopada 2019 r.

3.2.2.

W Areszcie Śledczym w K. B. M. (1) skradziono torbę z ubraniami i telefonem komórkowym.

4.  ocena DOWODów

4.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1

Częściowo zeznania wnioskodawcy B. M. (1)

Co do zasady Sąd uznał zeznania Wnioskodawcy za wiarygodne jedynie w zakresie w jakim stały one się podstawą do ustalenia stanu faktycznego w sprawie tj. jedynie co do faktu prowadzonego postępowania przygotowawczego, zatrzymania, pobytu w areszcie oraz warunków tam panujących. W tym zakresie zeznania Wnioskodawcy korelują z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

Częściowo zeznania M. M.

Sąd uznał w przeważającej części zeznania świadka jako wiarygodne, w szczególności w zakresie co do faktu prowadzonego wobec jej małżonka postępowania przygotowawczego, zatrzymania, pobytu w areszcie, rodzaju odzieży przekazanej Wnioskodawcy do Aresztu Śledczego, a także schorzeń Wnioskodawcy. W tym zakresie zeznania świadka korelują z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

dokumentacja medyczna, dokumentacja osadzeniowa Wnioskodawcy

Brak podstaw do kwestionowania prawdziwości tych dokumentów oraz treści w nich zawartych.

pismo Wiceprezesa SR Warszawa-Mokotów

Dokumenty urzędowe sporządzone przez uprawnione do tego organy w prawem przepisanej formie. Nie były one kwestionowane przez strony postępowania, brak jest także jakichkolwiek podstaw do podważania ich wiarygodności.

4.2.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

częściowo zeznania wnioskodawcy B. M. (1)

Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy na okoliczność baku utrudniania postepowania przygotowawczego oraz nieukrywania się Wnioskodawcy przed organami ścigania oraz prawidłowego odbierania kierowanej do niego korespondencji. Zeznania Wnioskodawcy w tym zakresie pozostawały w całkowitej sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, w szczególności z aktami sprawy SR dla Warszawy Mokotowa sygn. VIII K 895/21. Ponadto Sąd nie dał przymiotu wiary zeznaniom Wnioskodawcy w zakresie faktu kradzieży w Areszcie Śledczym należącej do niego torby, odzieży i telefonu komórkowego. Wskazać należy, iż do dnia złożenia wniosku w przedmiotowej sprawie wnioskodawca nigdy nie podnosił tej kwestii przed żadnymi organami. Nie zawiadomił o powyższym fakcie Administracji Aresztu – po ujawnieniu przedmiotowej okoliczności, nie złożył też stosownego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

5.  PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Inne

3.

1.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

6.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

Inne

3.

1.

Zgodnie z art. 552 § 1 i 4 k.p.k. odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę przysługuje w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania.

W orzecznictwie i w doktrynie przyjmuje się istnienie trzech sytuacji wskazujących na niesłuszność stosowania tymczasowego aresztowania: 1/ tymczasowe aresztowanie stosowane było z naruszeniem przepisów rozdziału 28 k.p.k.; 2/ w sprawie, w której stosowano tymczasowe aresztowanie, nie przypisano aresztowanemu winy; 3/ aresztowanemu nie została wymierzona kara pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania (patrz: Dariusz Świecki (red.), "Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany", LEX/el. 2023).

W sprawie Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa o sygn. VIII K 895/21 B. M. (1) został uniewinniony od popełnienia zarzucanych mu czynów. Spełniona zatem została druga z przesłanek wskazujących na niesłuszność stosowanego wobec niego tymczasowego aresztowania.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zaprezentowanego w wyroku z dnia 17 stycznia 2002 r. (sygn. II KKN 382/99) prawomocne uniewinnienie, w zasadzie, stanie się zawsze podstawą ustalenia, że wcześniej stosowane tymczasowe aresztowanie było niewątpliwie niesłuszne i to bez względu na to, jakie okoliczności stanowiły podstawę uniewinnienia. Dodatkowo w wyroku z dnia 29 kwietnia 2015 r. (sygn. II KK 30/15), Sąd Najwyższy wskazał, iż o ile w sprawie nie zachodzą przesłanki z art. 553 k.p.k., sam fakt wydania wyroku uniewinniającego (niezależnie od przyczyn jego wydania) jest wystarczający dla stwierdzenia niesłuszności stosowanego w sprawie tymczasowego aresztowania.

Pomimo stanowiska Sądu Najwyższego wskazanego powyżej, słusznie jednak zauważył Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 września 1999 r. (sygn. I KZP 27/99), "gdy oskarżony (podejrzany) ukrywał się lub uporczywie nie stawiał się na wezwania, nie można przyjąć niewątpliwej niesłuszności tymczasowego aresztowania, gdyż wówczas nie mamy do czynienia z obrazą przepisów rozdziału 28 k.p.k. Jest to bowiem sytuacja, gdy organ państwa (sąd), w sposób jedynie skuteczny, przez zastosowanie tymczasowego aresztowania, realizował swój ustawowy obowiązek (art. 2 k.p.k.), a oskarżony (podejrzany) o popełnienie przestępstwa, będąc do tego zobowiązany ustawowo (art. 75 § 1 k.p.k.), nie stawiał się na wezwania sądu. Kolizja dwóch dóbr (skutecznego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości i wolności oskarżonego) rozstrzygnięta została przez ustawodawcę właśnie w unormowaniu art. 259 § 4 k.p.k. Takie tymczasowe aresztowanie nie tylko nie jest niewątpliwie niesłuszne, czy niesłuszne, lecz uznać je trzeba po prostu za słuszne, jako zgodne z prawem".

Przywołać w tym miejscu należy dyspozycję art. 553 § 3 k.p.k., który stanowi, że w przypadku przyczynienia się przez oskarżonego do wydania orzeczenia stanowiącego podstawę wniosku o przyznanie odszkodowania lub zadośćuczynienia, stosuje się odpowiednio art. 362 k.c., zgodnie z którym jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosowanie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

Mając na uwadze powyższe rozważania oraz materiał dowodowy zebrany w sprawie, a w szczególności treść uzasadnienia postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 22 lipca 2019 r. o zastosowaniu wobec podejrzanego B. M. (1) środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania na okres 14 dni od dnia zatrzymania, Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, iż tymczasowe aresztowanie wnioskodawcy w okresie od dnia 8 listopada 2019 r. do dnia 20 listopada 2019 r. nie było niewątpliwie niesłuszne, gdyż to wnioskodawca swoim postępowaniem przyczynił się do wydania orzeczenia skutkującego pozbawieniem go wolności.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie bowiem wskazuje, że przyczyną wydania w/w postanowienia z dnia 22 lipca 2019 r. było ukrywanie się wnioskodawcy przed organami ścigania. Wnioskodawca nie przebywał i nie odbierał korespondencji pod adresem, który on sam wskazał jako adres, na który należy kierować do niego korespondencję. Wnioskodawca nie stawiał się na kolejne terminy przesłuchań, a w konsekwencji nie odbierał także połączeń telefonicznych, kierowanych na wskazany przez niego numer telefonu.

Postanowienie z dnia 22 lipca 2019 r. zostało wydane, gdy wszelkie sposoby zapewnienia dobrowolnego stawiennictwa wnioskodawcy okazały się nieskuteczne. Pozbawienie wnioskodawcy wolności było na tamtym etapie postępowania jedynym sposobem, aby zapewnić jego udział w czynnościach procesowych niezbędnych dla dalszego prowadzenia postępowania. Gdyby wnioskodawca odbierał kierowaną do niego korespondencję i stawił się na ustalony termin przesłuchania, prokurator prowadzący postępowanie przygotowawcze nie wnioskowałby o zastosowanie wobec niego tymczasowego aresztowania.

Skoro zatem postawa wnioskodawcy była wyłączną przyczyną wydania orzeczenia pozbawiającego go wolności, to kierując się dyspozycją art. 553 § 3 k.p.k. w zw. z art. 362 k.c. stwierdzić należało, że wnioskodawcy nie należy się odszkodowanie lub zadośćuczynienie w związku z pozbawieniem go wolności w okresie od dnia 8 listopada 2019 r. do dnia 20 listopad 2019 r., gdyż orzeczenie o tymczasowym aresztowaniu nie było niewątpliwie niesłuszne z powodu postawy wnioskodawcy w toku tamtego postępowania przygotowawczego.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż wnioskodawca nie wykazał należycie okoliczności, które miałby wskazywać na negatywny wpływ, jakie w/w tymczasowe aresztowanie odcisnęło na jego życiu i zdrowiu. W świetle stanowiska Sądu Najwyższego przedstawionego w uchwale z dnia 15 września 1999 r. (sygn. I KZP 27/99) przedmiotowe okoliczności są irrelewantne, jednakże na marginesie zauważyć należy co następuje.

Odnośnie epizodów depresyjnych wskazać należy, iż z treści przedłożonej przez wnioskodawcę dokumentacji medycznej w żaden sposób nie wynika związek konieczności leczenia psychiatrycznego z pobytem wnioskodawcy w aresztach śledczych. Na sesji w dniu 25 maja 2020 r. (pół roku po aresztowaniu) wnioskodawca wprost wskazał, że zmiana stanu psychicznego uzasadniająca leczenie nastąpiła kilka lat wcześniej, dodatkowo jako zdarzenie, które wpłynęło na tą zmianę wnioskodawca wskazał upadek prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. W przedłożonej dokumentacji medycznej ani razu nie pojawia się odniesienie do pobytu w areszcie, przez co uznać należy, iż związek epizodów depresyjnych u wnioskodawcy z jego tymczasowym aresztowaniem nie został w żaden sposób wykazany.

Odnośnie kradzieży torby w Areszcie Śledczym to wskazać należy, iż do dnia złożenia wniosku w przedmiotowej sprawie wnioskodawca nigdy nie podnosił tej kwestii przed żadnymi organami. Nie zawiadomił o powyższym fakcie Administracji Aresztu – po ujawnieniu przedmiotowej okoliczności, nie złożył też stosownego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Fakt powyższy podniósł dopiero w treści wniosku o odszkodowanie 4 lata po zdarzeniu. Tym samym w ocenie Sądu przedmiotowa okoliczności nie została udowodniona przez Wnioskodawcę w sposób niebudzący wątpliwości.

7.  Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

8.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Mając na uwadze, iż stosownie do dyspozycji art. 554 § 4 zd. pierwsze k.p.k., postępowanie jest wolne od kosztów sądowych, Sąd kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

9.  PODPIS