Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 14/23

WNIOSKODAWCA

A. B.

B. K.

W. Ś.

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

-----------------------

-----------------------

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

300.000 zł, czyli po 100.000 zł na rzecz każdej z wnioskodawczyń,

tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę przez J. B. na skutek stosowania wobec niego tymczasowego aresztowania w okresie od czerwca 1946 r. do marca 1947 r. w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

odsetki ustawowe od uprawomocnienia się orzeczenia.

3.

Inne

Zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyń zwrotu kosztów związanych z ustanowieniem pełnomocnika z wyboru według norm przepisanych.

3. Ustalenie faktów

3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie wyrokiem z dnia 10 marca 1947 r., sygn. akt R 826/46 skazał m.in. J. B. za to, że od połowy marca 1946 r. do dnia 27 czerwca 1946 r. na polecenie B. Z. – byłego członka AK, na terenie W. brał udział w nielegalnym związku pod nazwą (...) Grupa (...) liczącym 10 członków, którego cel miał pozostać tajemnicą wobec władzy państwowej, a którego zadaniem miała być walka z ZSRR w celu przywrócenia ziem wschodnich do Polski, tj. przestępstwo z art. 165 § 1 k.k. na karę 2 lat pozbawienia wolności, jednocześnie na podstawie ustawy z dnia 22 lutego 1947 r. o amnestii darując mu w całości karę pozbawienia wolności. W toku postępowania przygotowawczego i sądowego w tej sprawie, J. B. był tymczasowo aresztowany od dnia 27 czerwca 1946 r. do dnia 11 marca 1947 r.

akta WSR w Warszawie – wyrok, postanowienie, rozkaz zwolnienia

5 – akt o sygn. VIII Ko 118/18 – akta IPN (...)

3.1.2.

Przed powyższymi zdarzeniami, w czasie II wojny światowej J. B. brał udział w Powstaniu Warszawskim – walczył w AK, brał udział w walce o Państwową (...).

W ramach działalności niepodległościowej (anty komunistycznej) J. B. został zatrzymany (27 czerwca 1946 r.) oraz w dniu 28 czerwca 1947 r. zastosowano wobec niego tymczasowe aresztowanie. W czasie stosowania tymczasowego aresztowania był wielokrotnie przesłuchiwany. Przesłuchania były przeprowadzane w celi metr na metr, w której musiał on stać, w trakcie przesłuchań był poddawany torturom przede wszystkim w postaci bicia w celu uzyskania od niego wyjaśnień obciążających współuczestników związku (...). Warunki panujące w areszcie były bardzo złe i niehumanitarne – kapiąca na głowę woda, ciągłe przesłuchania połączone z biciem oraz przebywanie w małej celi. Ponadto w trakcie stosowania tymczasowego aresztowania J. B. nie miał kontaktu z rodziną – jego żona była wtedy w ciąży. J. B. dzień po skazaniu ww. wyrokiem, w dniu 11 marca 1947 r. został zwolniony z aresztu. Jego wspomnienia z czasów wojny i walki z Niemcami podczas II wojny światowej znalazły się w książce J. K. (...).

akta archiwalne

5 – akt o sygn. VIII Ko 118/18,

akta z ZUS

zeznania A. B.

32v-33

zeznania W. Ś.

55v

zeznania B. K.

55v-56

książka

58

3.1.3.

J. B. zmarł w dniu 30 kwietnia 1987 r., wdowa po J. B. zmarła w dniu 8 sierpnia 2015 r. Dziećmi J. B. są A. B., W. Ś. oraz B. K..

Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 7 stycznia 2019 r., sygn. akt VIII Ko 118/18, stwierdził nieważność wyroku byłego Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 10 marca 1947 r., sygn. akt R 826/46 m.in. w stosunku do J. B..

odpisy aktów zgonu J. B. oraz M. B.

57 – akt o sygn. VIII Ko 118/18

52

odpisy skróconych aktów urodzenia oraz wydruki z PESEL-SAD wnioskodawczyń

6, 51, 50

34

postanowienie SO w Warszawie

72-72v akt o sygn. VIII Ko 118/18

3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

-------

-----------------------

---------

-------

ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1 – 3.1.3

ujawnione w postępowaniu dowodowym dokumenty: wyrok, postanowienia, dokumenty USC, dokumenty archiwalne, które znajdują się w aktach sprawy oraz sprawy o sygn. akt VIII Ko 118/18, a także akta archiwalne ZUS

Autentyczność dokumentów nie była kwestionowana przez strony i nie budziła także wątpliwości Sądu, w związku z tym Sąd uznał je za wiarygodne.

zeznania A. B., W. Ś. i B. K.

Sąd uznał zeznania świadków za wiarygodne, gdyż są jasne, logiczne, konsekwentne, ponadto korespondują z zebranym materiałem dowodowym w postaci dokumentów archiwalnych, a które to dotyczą okoliczności zastosowania wobec J. B. tymczasowego aresztowania, warunków jego pobytu w areszcie oraz działalności antykomunistycznej sprzed zatrzymania.

4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

----

---------

-----------------------

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

-----------------------

-----------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

-----------------------

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

240.000 zł po 80.000 zł dla A. B., B. K. oraz W. Ś.

Odsetki ustawowe od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji. W razie śmierci tej osoby uprawnienie to przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców.

Niewątpliwie wcześniej przedstawiony stan faktyczny uzasadnił wypełnienie dyspozycji ww. przepisu, albowiem proces karny zawisły przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie, sygn. akt R 826/46, który zakończył się wydaniem wyroku z dnia 10 marca 1947 r., sygn. akt R 826/46 i orzeczeniem wobec J. B. kary 2 lat pozbawienia wolności, stanowił represję za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Nie ma znaczenia przy możliwości dochodzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (i odszkodowania za doznaną szkodę) w trakcie pozbawienia wolności J. B. od czerwca 1946 r. do marca 1947 r. okoliczność, że w ww. wyroku organ darował skazanemu ww. karę pozbawienia wolności na mocy ustawy z 22 lutego 1947 r. o amnestii, albowiem w przedmiotowej sprawie J. B. był tymczasowo aresztowany. Nieważność wskazanego wyżej wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie wobec J. B. została stwierdzona wydanym w dniu 7 stycznia 2019 r., postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie, sygn. akt VIII Ko 118/18.

W związku z powyższym J. B., a po jego śmierci – jego małżonka (która także nie żyje) oraz dzieci, mieli prawo domagać się zadośćuczynienia za doznaną przez J. B. krzywdę.

Inne

3.

Sąd orzekł o zwrocie wydatków każdemu z wnioskodawców, z tytułu ustanowienia pełnomocnika na podstawie § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie zwiększoną zgodnie z § 17 pkt 1 ww. rozporządzenia z uwagi na okoliczność, iż w sprawie odbyły się dwa terminy rozprawy.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego koszty postępowania w sprawach objętych tą ustawą, w tym z tytułu ustanowienia pełnomocnika, ponosi Skarb Państwa.

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

-----------------------

-----------------------

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Ustalając wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, Sąd miał na uwadze, że winno być one „odpowiednie” do poniesionych krzywd. Ma ono odzwierciedlać rzeczywiście doznaną przez osobę represjonowaną krzywdę i służyć skompensowaniu doznanych cierpień. Zadośćuczynienie powinno być odczuwalne dla wnioskodawcy, jednakże nie może być źródłem nieuzasadnionego zarobku.

Przy szacowaniu wysokości zadośćuczynienia sąd miał na względzie rodzaj krzywdy doznanej przez J. B. w czasie pozbawienia wolności związanego ze stosowaniem tymczasowego aresztowania w sprawie zawisłej przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie, sygn. akt R 826/46.

Sąd uwzględniając roszczenie wnioskodawczyń wziął pod uwagę czas trwania pozbawienia wolności J. B. – czyli 8 i pół miesiąca, w czasie którego w sposób bezpośrednio odczuwalny dotknęły go niedogodności w jakich przebywał – częste przesłuchania i wymuszanie wyjaśnień, bicie, złe warunki bytowe, czy niepewność przyszłości – co obrazują słowa świadka B. K. relacjonujące co powiedział J. B. w odniesieniu do przebywania w więzieniu i oczekiwania na wyrok – „ tam były tylko dwa wyroki, albo wolność, albo kara śmierci”.

Orzekając w przedmiocie wysokości zadośćuczynienia Sąd miał na uwadze również okoliczność, że J. B. w czasie zatrzymania był bardzo młody, miał niespełna 19 lat, był żonaty, a jego żona była w ciąży. Przez okres pozbawienia wolności nie był przez nikogo odwiedzany, nie mógł spotkać się z rodziną, nie mógł być obecny przy ciężarnej żonie. Z pewnością te okoliczności potęgowały w nim poczucie krzywdy, strach, niepewność co do jutra.

Orzekając zatem w kwestii przyznania zadośćuczynienia, Sąd doszedł do przekonania, iż rekompensatą pieniężną adekwatną do stopnia doznanej przez wnioskodawcę krzywdy wynikłej z powodu pozbawienia go wolności za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego – uwzględniającą wszystkie wyżej podniesione okoliczności – będzie suma 240.000 złotych. Sąd uznał, iż ta kwota byłaby adekwatna dla zrekompensowania doznanej przez niego krzywdy. A ponieważ J. B. zmarł, uprawnienie do otrzymania zadośćuczynienia w niniejszej sprawie przeszło na 3 córki, w związku z tym, Sąd zasądził dla każdej z nich kwotę po 80 000 zł.

Odsetki ustawowe od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Inne

3.

-----------------------

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Sąd oddalił żądanie wnioskodawczyń w pozostałej części, uznając, że roszczenie o zasądzenie zadośćuczynienia w kwocie 300.000 zł, po 100.000 zł na rzecz każdej z nich jest wygórowane i niewspółmierne do doznanej krzywdy przez J. B. z uwagi na okoliczności podniesione powyżej.

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

4.

Zgodnie z art. 13 ustawy z 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego sprawy objęte tą ustawą są wolne od kosztów sądowych, zatem ponosi je Skarb Państwa.

PODPIS