Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 5/23

1. WNIOSKODAWCA

S. H.

1.ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

-------------------------------

-------------------------------

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

1.453.872,68 złotych

tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek internowania w okresie od 13 grudnia 1981 r. do 12 lipca 1982 r. na mocy decyzji Komendanta Wojewódzkiego MO z 13 grudnia 1981 r. nr (...) o internowaniu wydanej w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego

odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

3.

Inne

zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy zwrotu poniesionych wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika z wyboru w wysokości 6-krotności stawki minimalnej

1.3. Ustalenie faktów

0.1.3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

1.

S. H. po ukończeniu studiów w 1979 r. rozpoczął pracę w (...). Został członkiem komitetu założycielskiego zakładowego związku zawodowego (...), a następnie wybrano go na przewodniczącego komisji zakładowej. Prowadził działalność związkową – socjalną, polegającą na prowadzeniu biblioteki książek zakazanych i radiowęzła z audycjami bez cenzury dotyczącymi m.in. wolności słowa, dostępu do telewizji, postulatów politycznych związku, uczestniczył też w akcjach strajkowych. Celem jego działalności była zmiana ustroju, uwolnienie gospodarki, zniesienie cenzury, zapewnienie swobody zrzeszania się i wolnych wyborów.

Za powyższą działalność, S. H. został zatrzymany 13 grudnia 1981 r. na podstawie decyzji nr (...) o internowaniu wydanej tego samego dnia przez Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej. Jako przyczynę internowania S. H. wskazano prowadzenie działalności sprzecznej z obowiązującymi przepisami prawa i fakt, że pozostawanie ww. na wolności zagrażałoby bezpieczeństwu Państwa i porządkowi publicznemu.

S. H. został osadzony w areszcie na (...) B., gdzie przebywał z innymi internowanymi. Przez pierwsze dwa dni S. H. był wśród 9 osób w 6-osobowej celi, w której było zimno (brak szyb w oknach), z brudnymi materacami, których, podobnie jak łóżek, było mniej niż osadzonych. Następnie S. H. został przeniesiony do baraku, gdzie przebywał w celi 6-osobowej, w 6 osób, także wyłącznie wśród osób internowanych. Warunki w tej celi były lepsze, choć toaleta znajdowała się w celi, a w umywalce była wyłącznie zimna woda. Osadzeni mogli wziąć prysznic raz w tygodniu. W trakcie internowania S. H. był kilka razy przesłuchiwany – o różnych porach dnia i nocy, był wówczas namawiany do podpisania tzw. lojalki – współpracy ze służbą bezpieczeństwa. Przesłuchujący byli agresywni, jednak nie stosowali przemocy. Dostarczane potrawy można było jeść, choć nie było dobre. Internowani otrzymywali paczki z żywnością i środkami higienicznymi.

W czasie osadzenia nie stosowano wobec internowanych przemocy, przeprowadzano niekiedy kontrole w celach, rekwirowano jedzenie. Po kilku miesiącach, w wyniku presji psychicznej, między osadzonymi dochodziło do konfliktów. S. H. nie doznał kryzysu psychicznego. W areszcie brakowało pomocy medycznej. S. H. jej jednak nie wymagał. Pod koniec osadzenia odczuwał jedynie nerwowość.

W czasie internowania S. H. mógł czytać książki, w początkowej fazie organizowano dla osadzonych wykłady. Internowanie spowodowało rozłąkę z rodziną – żoną, córką i matką. Dopiero po pewnym czasie internowany mógł mieć widzenia z rodziną. Prowadził korespondencję (cenzurowaną) z rodziną. Nie było utrudnień w praktykach religijnych.

Do końca internowania S. H. przebywał w areszcie na B.. Został zwolniony z internowania 12 lipca 1982 r.

Po zwolnieniu próbowano powołać S. H. do służby wojskowej, czego udało mu się uniknąć. Wrócił do pracy wykonywanej przed internowaniem. Nie odczuwał problemów zdrowotnych w związku z internowaniem.

zeznania S. H.

120-121

decyzja o internowaniu

9, 59

dane z akt IPN, w tym karty personalne S. H.

35-58, 59

0.1.3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

----

---------------------------------------

-------

-------

1.ocena DOWODów

0.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1.

dane z akt IPN

Sąd uznał za rzetelne informacje zawarte w aktach IPN, gdyż autentyczność dokumentów nie była kwestionowana przez strony i nie budziła także wątpliwości sądu. Na podstawie tych dokumentów sąd ustalił podstawę internowania wnioskodawcy, okres jego stosowania oraz miejsce osadzenia.

zeznania S. H.

Sąd uznał zeznania świadka za wiarygodne, gdyż są jasne, logiczne i pozytywnie korespondują z materiałem dowodowym, na podstawie którego sąd ustalił stan faktyczny w sprawie, w tym w szczególności z decyzją o internowaniu, informacją o zwolnieniu oraz danymi o wnioskodawcy zawartymi w aktach IPN opracowanymi przez organy państwa oraz dotyczącymi wykonania internacji. Zdaniem sądu, na szczerość depozycji wnioskodawcy wskazuje niewyolbrzymianie przez niego uciążliwości wynikających z internowania i relacjonowanie konkretnych zdarzeń.

0.1.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

-----

------------

-----------------------

1.PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

-----------------------------

-----------------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

-----------------------------

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

105.000 złotych

ustawowe od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z dyspozycją art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, osobie, wobec której wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji.

W związku z wprowadzeniem 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, S. H., na mocy decyzji Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej z 13 grudnia 1981 r. nr (...), został internowany. Decyzja ta została podjęta w wyniku uznania, że wnioskodawca prowadził działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Ww. decyzja została wykonana wobec S. H. w okresie od 13 grudnia 1981 r. do 12 lipca 1982 r.

W wyniku wykonania ww. decyzji S. H. doznał krzywdy, za którą przysługuje mu zadośćuczynienie.

Inne

3.

W myśl § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie stawka minimalna za prowadzenie spraw o odszkodowanie za niesłuszne skazanie lub ukaranie, aresztowanie lub zatrzymanie, w tym spraw wynikających z przepisów o uznanie za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, wynosi 240 zł. Z uwagi to, że pełnomocnik był obecny na dwóch terminach rozprawy, powyższą kwotę należało podwyższyć o 20% - zgodnie z § 17 pkt 1 ww. rozporządzenia, co daje łącznie 288 zł. Pełnomocnik wnioskodawcy nie uzasadnił w sposób dostateczny powodów, dla których należałoby wskazaną stawkę 6-krotnie podwyższyć. W ocenie sądu, sprawa nie jest zawiła ani obszerna, czynności zostały przeprowadzone jedynie na dwóch terminach, zatem brak jest uzasadnienia do zasądzenia wyższej, niż wskazana w wyroku, kwoty.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego koszty postępowania w sprawach objętych tą ustawą, w tym z tytułu ustanowienia pełnomocnika, ponosi Skarb Państwa.

1.ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

------------------------

-----------------

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Ustalając wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, sąd miał na uwadze, że winno być ono odpowiednie do poniesionej krzywdy. Ma odzwierciedlać rzeczywiście doznaną przez osobę represjonowaną krzywdę i służyć skompensowaniu doznanych cierpień. Zadośćuczynienie powinno być odczuwalne dla wnioskodawcy, jednakże nie może być źródłem nieuzasadnionego wzbogacenia. Przy szacowaniu wysokości zadośćuczynienia sąd miał na względzie rodzaj krzywdy doznanej przez S. H. w wyniku pozbawienia go wolności na mocy decyzji o internowaniu.

Uwzględniając roszczenie wnioskodawcy, sąd wziął pod uwagę długi czas trwania internowania - 7 miesięcy, złe warunki pobytu S. H. w czasie internowania (dużo osób w celi, ograniczenia w dostępie do kąpieli czy złe jedzenie), niezapewnienie opieki lekarskiej, przeprowadzanie uciążliwych czynności przesłuchania, początkowo utrudniany przez aparat państwowy kontakt z najbliższymi – widzenia przysługiwały internowanemu dopiero po jakimś czasie, korespondencja była cenzurowana, a także stres wynikający z pozbawienia wolności, odczuwaną pod koniec osadzenia nerwowość. Biorąc powyższe pod uwagę, rekompensując doznaną krzywdę wynikłą z internowania S. H., sąd uznał za zasadne przyznanie zadośćuczynienia w wysokości 105.000 zł. Sąd przyjął, że kwota ta jest adekwatna do doznanej przez wnioskodawcę krzywdy i wystarczająca dla jej zrekompensowania. Odpowiada 15.000 zł za każdy miesiąc pozbawienia wolności w warunkach internowania.

Jednocześnie sąd miał na względzie, że wnioskodawca po zwolnieniu nie odczuł negatywnych skutków internowania ani zdrowotnych (w sferze fizycznej czy psychicznej), ani w zakresie zatrudnienia – powrócił do pracy wykonywanej przed internowaniem. Przy tym w trakcie internowania otrzymywał pomoc w postaci paczek, miał możliwość kontaktu z rodziną (w formie widzeń i korespondencyjny), czytania, odbywania praktyk religijnych, nie stosowano wobec niego przemocy fizycznej, nie był osadzony z osobami skazanymi. Internację odebrał niejako „pozytywnie”, odczuwał słuszność swojego zaangażowania a internację jako represję z niego wynikającą. Biorąc to pod uwagę, sąd nie znalazł podstaw do orzeczenia zadośćuczynienia w wyższej wysokości.

ustawowe, należne od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

Inne

---

-------------------------

1.Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

Sąd oddalił żądanie wnioskodawcy w pozostałej części uznając, że roszczenie o zasądzenie zadośćuczynienia w żądanej kwocie 1.453.872,68 zł byłoby niewspółmierne do doznanej krzywdy, a wyliczenia tej kwoty dokonane przez pełnomocnika wnioskodawcy nie są adekwatne do krzywdy doznanej przez S. H.. Przy tym, zdaniem sądu, nie ma podstaw do odnoszenia wysokości zadośćuczynienia do średniej wysokości zarobków, zadośćuczynienie przysługuje za krzywdę, której nie da się precyzyjnie „obliczyć”, w przeciwieństwie do odszkodowania przyznawanego za wymierną szkodę.

1.KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

4.

Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego koszty postępowania w sprawach objętych ustawą, w tym z tytułu ustanowienia pełnomocnika, ponosi Skarb Państwa.

1.PODPIS

sędzia Arletta Mierzwiak