Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

X Ka 547/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie z dnia 8 marca 2024 r., sygn. akt V K 1132/23

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

O. S.

Oskarżony nadal nie figuruje w Krajowym Rejestrze Karnym.

aktualna informacja KRK

189

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

informacja KRK

dokument urzędowy, którego autentyczność i treść nie budzi zastrzeżeń

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1. obraza art. 233 § 5 pkt 2 k.k. poprzez niezastosowanie tego przepisu, mimo, że oskarżony świadomie i dobrowolnie, z własnej woli, sprostował fałszywe zeznanie, co skutkowało orzeczeniem wobec niego rażąco niewspółmiernie surowej kary w postaci kary pozbawienia wolności

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

2. wymierzenie oskarżonemu rażąco niewspółmiernie surowej kary w wymiarze 6 miesięcy pozbawienia wolności zawieszonej warunkowo na okres 2 lat próby, przy której wymiarze sąd dostrzegł wprawdzie okoliczności łagodzące takie, jak: uprzednia niekaralność, umiarkowany rozmiar ujemnych następstw popełnionego przestępstwa, ale powyższych okoliczności nie uwzględnił w należyty sposób i nie nadał im właściwego znaczenia, co w konsekwencji doprowadziło do orzeczenia rażąco surowej kary, która nie spełnia dyrektyw określonych w art. 53 k.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut obrazy prawa materialnego – art. 233 § 5 pkt 2 k.k. poprzez jego niezastosowanie jest oczywiście bezzasadny.

Powyższy przepis przewiduje możliwość zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet odstąpienia od jej wymierzenia, jeżeli sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne rozstrzygnięcie sprawy (na mocy § 6 przepis ten stosuje się również do osoby składającej fałszywe oświadczenie). Oznacza to, iż sprostowanie fałszywego zeznania/oświadczenia może nastąpić zarówno w postępowaniu, w którym zostało złożone, jak i w postępowaniu o popełnienie czynu z art. 233 § 1 k.k. (wszystkich typów tego czynu). Jedynym warunkiem ograniczającym czasowo zastosowanie przepisu art. 233 § 5 pkt 2 k.k. jest dokonanie sprostowania, zanim dojdzie do nieprawomocnego zakończenia sprawy, w której fałszywe zeznanie/oświadczenie złożono. Wynika to zresztą wprost z cytowanych w apelacji orzeczeń Sądu Najwyższego.

Obrońca nie dostrzega jednak, że w niniejszej sprawie warunek temporalny nie został spełniony.

Apelująca wskazuje, że O. S., sprostował fałszywe ,,zeznanie” w zakresie wjazdu na terytorium RP bezpośrednio z terytorium U. jeszcze przed rozstrzygnięciem sprawy, co potwierdził Sąd Rejonowy, uznając jego przyznanie się za wiarygodne. Zdaniem obrońcy, wyczerpuje to przypadek określony w art. 233 § 5 pkt 2 k.k. (str. 3 apelacji).

Powyższe stanowisko jest błędne i pozbawione podstaw faktycznych. Przede wszystkim, obrońca nie wskazuje, do jakiego postępowania odnosi warunek temporalny dobrowolnego ,,sprostowania” fałszywego oświadczenia. Ponadto, nie precyzuje, na jakich okolicznościach opiera wniosek o ,,dobrowolności sprostowania”. Należy domniemywać, iż obrońca ma na uwadze jedynie moment zakończenia postępowania o czyn z art. 233 § 6 w zw. z art. 233 § 1 k.k., pomijając całkowicie fakt, iż fałszywe oświadczenie zostało złożone przez oskarżonego w zakończonym postępowaniu administracyjnym. Czyni to zarzut z pkt I apelacji za oczywiście bezzasadny.

Pozostaje poza sporem fakt, iż O. S. złożył fałszywe oświadczenie w postępowaniu administracyjnym dotyczącym nadania mu numeru PESEL w związku z konfliktem na U.(wniosek z dnia 5 lipca 2023 roku). Nie ulega również wątpliwości, że – będą uprzedzonym o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia – O. S. podał, niezgodnie z prawdą, iż do Polski przybył z terytorium U. w związku z działaniami wojennymi.

Zostało ustalone, na podstawie baz danych, że od 23 października 2014 roku ani razu nie przekroczył on granicy przez (...) przejścia graniczne, natomiast – wielokrotnie – przez przejścia graniczące z R.. Oskarżony, mając podwójne obywatelstwo – (...) i (...) - mieszka bowiem na terenie R. w K., gdzie prowadzi działalność gospodarczą i w związku z tym często przyjeżdża do Polski (wyjaśnienia). Oskarżony przyznał, że posiada dwa paszporty. Przy przekraczaniu granicy z Polską, po stronie(...) okazuje paszport (...), a po stronie (...) Przyznał też, że problem z przekraczaniem granicy(...) zaczął się po otrzymaniu dokumentu (...) (k. 27).

Wyjaśnienia (k. 27) złożone przez O. S. po zatrzymaniu go w dniu 3 września 2023 r. podczas kontroli granicznej na przejściu granicznym w G., świadczą zatem jednoznacznie, że postępowanie administracyjne o nadanie mu numeru PESEL zostało zakończone, gdyż korzystał już z dokumentu (...) Co więcej, analiza baz danych dokonana przez kontrolera Ruchu Granicznego Grupy Granicznej Placówki Straży Granicznej w G. – J. K. wykazała, że O. S., posłużył się w trakcie odpraw granicznych na wskazanym przejściu w G. dokumentem (...) łącznie 11 razy do dnia zatrzymania, zarówno na kierunku przyjazd, jak i wyjazd (k. 4v), to jest w dniach: 6, 7, 27 lipca oraz 13, 14, 18, 24, 25 sierpnia 2023 r. (k. 6).

Skoro w dniu 6 lipca 2023 roku posiadał dokument (...) oznacza to, że miał już wtedy przyznany numer PESEL, zgodnie z wnioskiem złożonym 5 lipca 2023 roku. Tym samym, należy uznać, że postępowanie administracyjne związane z uzyskaniem numeru PESEL, toczące się w trybie art. 4 ustawy z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, w którym złożył fałszywe oświadczenie, nie toczyło się już w czasie, kiedy O. S. został zatrzymany (3 września 2023), a tym bardziej, kiedy wszczęto przeciwko niemu postępowanie karne o złożenie fałszywego oświadczenia w dniu 5 lipca 2023 r. i przesłuchano go w charakterze podejrzanego (4 września 2023). Oczywistym więc pozostaje niespełnienie warunku temporalnego między zakończeniem postępowania administracyjnego, w którym złożył on fałszywe oświadczenie a złożeniem wyjaśnień w tej sprawie, kiedy przyznał się do popełnienia przestępstwa.

Ponadto, nie sposób byłoby uznać (teoretycznie - gdyby powyższy warunek został spełniony) przyznania się oskarżonego za dobrowolne sprostowanie fałszywego oświadczenia. Warunkiem skorzystania z dobrodziejstwa czynnego żalu jest przecież dobrowolność sprostowania przez sprawcę oświadczenia/zeznania. ,,Dobrowolność” należy zaś rozumieć jako działanie z własnej woli, a nie wymuszone zaistniałymi zewnętrznymi okolicznościami, niezależnymi od sprawcy (por. np. postanowienie SN z 27 września 2013 r., II KK 223/13, LEX nr 1388594; wyrok SA w Warszawie z 10 maja 2017 r., II AKa 105/17, LEX nr 2337046). Zachowanie oskarżonego S., polegające na przyznaniu się do popełnienia czynu podczas składania wyjaśnień, po przedstawieniu mu zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 233 § 6 w zw. z § 1 k.k., nie może zostać uznane za dobrowolne, lecz wymuszone okolicznościami zewnętrznymi (zwłaszcza wobec oczywistości dowodów z dokumentów).

Niespełnienie warunku ,,dobrowolności” sprostowania nie miało jednak znaczenia dla oceny zarzutu obrazy prawa materialnego, bowiem kwestionowane przez obrońcę niezastosowanie przepisu art. 233 § 5 pkt 2 k.k. miało inną podstawę faktyczną, która okazała się nietrafna.

Odnosząc się do zarzutu z pkt I apelacji, należy wyjaśnić również, na czym polega istoay dokumentu (...) którym posługiwał się oskarżony.

(...) ( (...) ) to elektroniczny dokument w mobilnej aplikacji poświadczający legalność pobytu w Polsce obywatela U. lub innego cudzoziemca, których pobyt na terytorium RP jest uznawany za legalny na podstawie cytowanej wyżej ustawy o pomocy obywatelom U. w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Dokument ten poświadcza więc legalny pobyt cudzoziemca w Polsce, potwierdzając jego status beneficjenta art. 2 ust. 1 w/w ustawy, jak też, w okresie swojej ważności, uprawnia do pobytu długoterminowego na terytorium RP oraz pobytu krótkoterminowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 Konwencji Wykonawczej do Układu z Schengen, na terytorium innych państw grupy Schengen (tj. 90 dni w każdym okresie 180 dni wstecz).

Innymi słowy, spełnia on rolę dokumentu pobytowego służącego również, wraz z ważnym dokumentem podróży, do przekraczania granicy zewnętrznej UE i pozwala na przemieszczanie się w ramach strefy Schengen przez 90 dni. Podstawowym warunkiem korzystania z niego jest przekroczenie granicy (...) po 24 lutego 2022 r. - w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium U. Natomiast formalnymi warunkami dostępu do aplikacji (przez dostęp do aplikacji mObywatel) są posiadanie polskiego numeru PESEL oraz proflu zaufanego.

Bez wątpienia zatem, wniosek o nadanie numeru PESEL (z zaznaczeniem opcji uzyskania profilu zaufanego) został złożony przez O. S.w celu uzyskania dostępu do dokumentu elektronicznego (...) z którego niezwłocznie zaczął korzystać podczas odpraw granicznych na przejściu granicznym w G., po stronie polskiej.

Reasumując, brak jest podstaw do zastosowania wobec oskarżonego nadzwyczajnego złagodzenia kary w oparciu o przepis art. 233 § 5 pkt 2 k.k.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł także podstaw do przyjęcia, by orzeczona w stosunku do O. S. kara miała charakter kary rażąco surowej (zarzut drugi apelacji).

Obrońca podnosi, w ramach tego zarzutu, iż sąd I instancji nienależycie uwzględnił przy wymiarze kary okoliczności przemawiające na korzyść oskarżonego, jak jego niekaralność, prowadzenie ustabilizowanego trybu życia, zasługującej na uwzględnienie motywacji oraz brak negatywnych skutków złożenia fałszywego oświadczenia na terytorium RP (brak szkody).

Powyższa argumentacja nie świadczy, w ocenie sądu odwoławczego, o zastosowaniu wobec oskarżonego niewspółmiernej reakcji karnej, a tym bardziej – rażąco niewspółmiernej.

Wskazać należy, iż okoliczności związane z warunkami i właściwościami osobistymi O. S. Sąd Rejonowy należycie uwzględnił. Jego dotychczasowa niekaralność, prowadzenie w R. działalności gospodarczej, posiadanie rodziny, to elementy, które spowodowały ustalenie pozytywnej prognozy na przyszłość i w związku z tym zastosowanie dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary.

Nie można natomiast zgodzić się z obrońcą, iż wymierzenie oskarżonemu, w realiach tej sprawy, kary pozbawienia wolności, czyli kary ustawowo przewidzianej za dany typ przestępstwa, nadto w minimalnej wysokości 6 miesięcy, należało oceniać w kategorii kary rażąco surowej.

Niezasadnie obrońca stwierdza, że wymierzenie powyższej kary ,,znacząco przekracza stopień winy”, bo oskarżony z własnej woli się przyznał. Przyznanie się nie jest przecież kryterium stosowanym do oceny stopnia zawinienia. Na stopień zawinienia wpływają wszelkie okoliczności, które decydują o zakresie swobody sprawcy w wyborze i realizacji zachowania zgodnego z prawem, w tym możliwości rozpoznania znaczenia czynu i możliwości faktycznego kierowania swoim postępowaniem.

Odnosząc te kryteria do zachowania oskarżonego S., trudno odnaleźć jakieś elementy, które obniżałyby jego stopień winy. Jest on osobą dorosłą, wiekowo dojrzałą, sprawną intelektualnie, postępującą z pełnym rozeznaniem sytuacji, w pełni poczytalną, zatem osobą zdolną do dokonywania właściwych ocen i wyborów. Oskarżony nie działał także w anormalnej sytuacji motywacyjnej.

Pozostałe kryteria, jak postać zamiaru i motywacja również nie wpływają obniżająco na stopień zawinienia. Sąd Rejonowy słusznie ustalił, że oskarżony działał umyślnie, z zamiarem bezpośrednim, co zwiększa stopień winy. Ponadto, wbrew stanowisku obrońcy, motywacja działania oskarżonego nie jest tego rodzaju, by zasługiwała na aprobatę. Z pełnym rozeznaniem i z premedytacją wykorzystał on bowiem szczególne regulacje prawne, które zostały wprowadzone w celu udzielenia pomocy obywatelom U. na czas działań wojennych w ich kraju, ułatwienia im funkcjonowania w Polsce. Oskarżony natomiast, jak stwierdza w apelacji obrońca, swoje centrum życiowe miał w R.. Do Polski przyjeżdżał tylko w interesach, a nie w związku z wojną w U.. Z premedytacją wykorzystał fakt, iż ma podwójne obywatelstwo i (...) paszport, dla swoich osobistych celów, by ułatwić sobie podróżowanie z R.doP. i odwrotnie. Nie jest argumentem zasługującym na uwzględnienie to, że obywatelom R. utrudniono przekraczanie granicy ze strefą państw Schengen. Jest to naturalny skutek pozostawania R. w stanie wojny z U. Wykorzystywanie w tej sytuacji podwójnego obywatelstwa, by ominąć sankcje nałożone na R., jest nie tylko niemoralne, ale także niesie – potencjalnie - wysoki stopień zagrożenia dla obronności i bezpieczeństwa Polski. Nie jest istotne, że oskarżonemu nie udowodniono działania w kierunku naruszenia bezpieczeństwa RP (gdyby tak było, odpowiadałby za inne przestępstwa). Istotne jest, że na skutek złożenia fałszywego oświadczenia, iż przybył do Polski w związku z działaniami wojennymi na U., wyłudził dzięki temu dokument legalizujący jego pobyt na terenie RP i zyskał szeroką możliwość poruszania się po strefie Shengen.

W efekcie, ustalenie sądu I instancji, który uznał stopień winy oskarżonego za wysoki, należało uznać za prawidłowe.

Zamiar i motywacja, to okoliczności równocześnie wpływające na stopień społecznej szkodliwości czynu (odnoszą się do znamion strony podmiotowej czynu). Sąd Rejonowy ocenił ten stopień jako umiarkowany z uwagi na rozmiar następstw (brak dotkliwych skutków). Sąd Rejonowy miał tu zapewne na względzie fakt, iż udowodniono oskarżonemu wyłącznie, iż ułatwiał sobie (dysponując dokumentem elektronicznym (...)) przekraczanie granicy (...) Powyższa ocena nie uprawnia jednak do przyjęcia, iż z powodu przyjęcia przez sąd I instancji ,,umiarkowanego” stopnia karygodności czynu, należało odstąpić od wymierzenia oskarżonemu rodzaju kary ustawowo przewidzianej – kary pozbawienia wolności, na rzecz kary najłagodniejszego rodzaju – grzywny.

Na wybór rodzaju kary zasadniczej nie miała też znaczenia okoliczność, iż oskarżony przyznał się do popełnienia czynu.

Złożone przez niego wyjaśnienia nie mogły posiadać istotnego wpływu na dalszy tok postępowania w tej sprawie, bowiem popełnienie zarzucanego mu przestępstwa wynikało już w tym czasie z pozostałych dowodów (dokumentów).

Z powyższych względów sąd odwoławczy uznał, że zarzut z pkt 2 apelacji nie zasługuje na uwzględnienie.

Wniosek

o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez ,,wyeliminowanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w pkt I wyroku”

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek został błędnie sformułowany. Nie ma możliwości ,,eliminacji” kary, zwłaszcza kary zasadniczej, jaką wymierzono w I instancji. Uznając taki wniosek za swego rodzaju skrót myślowy w zakresie żądania zmiany orzeczenia o karze przez wymierzenie oskarżonemu za przypisany czyn grzywny, jako kary zasadniczej, brak jest podstaw do jego uwzględnienia. Jak szczegółowo wyjaśniono powyżej, nie zaistniały przesłanki do skorzystania z instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary (art. 233 § 5 pkt 2 k.k.) oraz przesłanki do uznania, że wymierzono karę rażąco surową (w ramach tego zarzutu nie wskazano podstawy prawnej orzeczenia wobec oskarżonego kary rodzajowo łagodniejszej niż przewidziana za popełnienie przestępstwa).

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

całość wyroku sądu I instancji

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Zarzuty apelacji uznane zostały za niezasadne, nie ujawniły się uchybienia, które należałoby wziąć pod uwagę z urzędu.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. koszty za postępowanie odwoławcze ponosi oskarżony.

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

orzeczenie o karze

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana