Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 8 lutego 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie VIII Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Dariusz Łubowski

Protokolant: Magda Derlacińska

Przy udziale Prokurator Katarzyny Jakackiej

po rozpoznaniu sprawy O. V. (O. V.)

poszukiwanej na podstawie czerwonej noty Interpolu władz Ukrainy o numerze (...) z dnia 6 grudnia 2023 r., w celu przeprowadzenia postepowania karnego

podejrzanego o popełnienie czynu z p.2 art. 27, p.3 art.28 , p.5 art. 191, p.2 art.27, p.3 art.28, p.1 art.366, p.2 art. 27, p.3 art. 28, p.3 art. 209 ukraińskiego kodeksu karnego, mogących być odpowiednikiem art. 258 § 1, 286 § 1, 294 § 1 polskiego kodeksu karnego

w przedmiocie wniosku prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie z dnia 28 grudnia 2023 r.

w przedmiocie dopuszczalności prawnej wydania ściganej władzom Ukrainy

na podstawie art. 602 § 2 k.p.k., art. 603 § 1 i § 2 k.p.k., art. 604 § 1 k.p.k. a contrario, a contrario, art. 60 i następnych umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych, sporządzonej w Kijowie dnia 24 maja 1993 roku

postanawia:

1)  stwierdzić prawną dopuszczalność przekazania O. V. , obywatelki (...), córki A. i T. z domu D., urodzonej (...) w Ukrainie, której tożsamość ustalono na podstawie paszportu nr (...) wydanego dnia 24.04.2017 r. przez władze Ukrainy, ważnego do dnia 24 kwietnia 2027 roku – władzom Ukrainy celem przeprowadzenia postępowania karnego w zakresie objętym tym wnioskiem;

2)  kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

O. V. jest poszukiwany na podstawie czerwonej noty Interpolu władz Ukrainy o numerze (...)z dnia 6 grudnia 2023 r., w celu przeprowadzenia postepowania karnego.

Ścigana podejrzana jest o to, że w okresie od 09.09.2014r. do 06.11.2015r. O. V. pełniąca funkcję zastępcy (...) Działu (...) nr (...) Przedsiębiorstwa Państwowego (...) i pełniąca funkcję urzędnika, świadomie jako współwykonawca w ramach zorganizowanej grupy, przy udziale innych urzędników wyżej wymienionego przedsiębiorstwa, nadużyła swojego stanowiska służbowego, poprzez fikcyjne zaangażowanie kontrolowanej spółki (...) LTD (numer rejestru (...), zarejestrowanej w Republice Cypryjskiej) w związku z fikcyjnym zakupem sprzętu oraz poprzez fikcyjne świadczenie usług agencyjnych, w okresie od 09.09.2014r. do 06.11.2015r. sprzeniewierzyła środki pieniężne w kwocie 2 343 321,84 USD (równowartość 40 802 219,85 UAH) wypłacone przez (...) na rzecz (...) LTD, tj. o czyny z z p.2 art. 27, p.3 art.28 , p.5 art. 191, p.2 art.27, p.3 art.28, p.1 art.366, p.2 art. 27, p.3 art. 28, p.3 art. 209 ukraińskiego kodeksu karnego, mogących być odpowiednikiem art. 258 § 1, 286 § 1, 294 § 1 polskiego kodeksu karnego.

Ścigana została zatrzymana w dniu 10 grudnia 2023 r. o godz. 13:15 przez funkcjonariuszy Placówki Straży Granicznej W.

Prokurator Prokuratury Okręgowej w Warszawie w dniu 12 grudnia 2023 r. złożył wniosek o zastosowanie tymczasowego aresztowania na okres 40 dni.

Następnie postanowieniem z dnia 12 grudnia 2023 Sąd Okręgowy w Warszawie zastosował środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres 40 dni od dnia zatrzymania, tj. do dnia 19 stycznia 2024 roku do godz. 13:15.

W dniu 21.12.2023 r. Prokuratura Okręgowa w Gliwicach przesłała do Prokuratury Okręgowej w W., przy piśmie z dnia 14 grudnia 2023 r. wniosek władz Ukrainy z dnia 31 lipca 2023 r. numer (...) o wydanie O. V. do Ukrainy wraz z wymaganymi załącznikami oraz materiały postepowania tamtejszej Prokuratury dotyczące realizacji wniosku ekstradycyjnego.

Przedłożone przez stronę ukraińską dokumenty są kompletne i spełniają wymogi określone w art. 12 Europejskiej Konwencji o ekstradycji.

Z nadesłanych informacji i materiałów wynika, iż ścigana posiada obywatelstwo (...). Jednocześnie władze Ukrainy wskazały, iż nie nastąpiło przedawnienie karalności, nadto wniosek o ekstradycję nie ma na celu prześladowania osoby z powodów politycznych, rasowych, religijnych czy narodowościowych. W przypadku ekstradycji ściganej na Ukrainę zostaną jej zagwarantowane prawa przewidziane w Konwencji o Ochronie Prawa Człowieka i Podstawowych Wolności.

Strona ukraińska zapewniła, że w przypadku wydania ścigana nie będzie ścigana, skazana ani zatrzymana za jakiekolwiek inne przestępstwa popełnione przed jej ekstradycją z wyjątkiem czynu będącego przedmiotem wniosku ekstradycyjnego, a wolność osobista ściganej nie będzie ograniczona z żadnego innego powodu.

Prokurator Prokuratury Okręgowej w Warszawie w dniu 28 grudnia 2023 roku wniósł do tut. Sądu o wydanie postanowienia o prawnej dopuszczalności wydania ściganej władzom ukraińskim oraz o przedłużenie wobec niej tymczasowego aresztowania na czas niezbędny do wykonania wniosku ekstradycyjnego.

Postanowieniem z dnia 4 stycznia 2024 r. Sąd Okręgowy w Warszawie przedłużył stosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania wobec ściganej na dalszy czas oznaczony, to jest do dnia 18 kwietnia 2024 r. do godz. 13:15.

Sąd zważył, co następuje.

Wniosek o przekazanie O. V. organom wymiaru sprawiedliwości Ukrainy zasługuje na uwzględnienie, albowiem brak jest w niniejszej sprawie przeszkód ekstradycyjnych, czyniących wydanie ściganej niedopuszczalnym, bądź nieuzasadnionym.

W odniesieniu do O. V. dowodami uprawdopodobniającymi popełnienie czynu wymaganymi w postępowaniu ekstradycyjnym są dołączone dokumenty między innymi w postaci wniosku o ekstradycję, uchwały Najwyższego Sądu Antykorupcyjnego z dnia 9 maja 2023 r., zaświadczenia o dowodach potwierdzających winę ściganej, ogłoszenia o poszukiwaniu podejrzanej oraz zawiadomienia o podejrzeniu.

Powyższe dokumenty uprawdopodobniły w sposób wymagany w postępowaniu ekstradycyjnym, że ścigana mogła dopuścić się zarzucanego jej czynu, a całość dokumentacji ekstradycyjnej wskazuje, że ścigana może liczyć na rzetelny proces prowadzony przez ukraiński wymiar sprawiedliwości.

W ramach postępowania o przekazanie osoby nie jest możliwe dokonanie kompleksowej weryfikacji zebranych w sprawie dowodów oraz ich oceny a tym samym poczynienia niepodważalnych ustaleń faktycznych. Nie można tu zatem rozstrzygać o sprawstwie i winie w sposób kategoryczny i pewny. Postępowanie ekstradycyjne jest postępowaniem wpadkowym, incydentalnym, niezwiązanym z toczącym się właściwym postępowaniem karnym. Ocena działań podejmowanych przez ściganą i ustalenie czy spełnią one przesłanki czynów zabronionych niewątpliwie należy do Sądu ukraińskiego.

Ze zgromadzonych obecnie dokumentów wynika, że strona ukraińska posiada dowody popełnienia przez O. V. przestępstwa objętego wnioskiem ekstradycyjnym i prowadzony jest wobec ściganej rzetelny proces karny.

Zasada wzajemności stwarza domniemanie dobrej wiary dla każdego przypadku wystąpienia przez Ukrainę z wnioskiem o wydanie osoby ściganej i obliguje stronę Polską do zdecydowanie przychylnego przyjęcia takiego wniosku (postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 21 stycznia 2004 r., II AKz 407/03, OSA 2004/7/54).

Przechodząc do analizy prawnej, czy w sprawie zachodzą przesłanki obligatoryjne odmowy wydania ściganej wskazane w art. 604 § 1 k.p.k., należy wskazać, że ścigana nie jest obywatelką polską ani nie korzysta w Rzeczypospolitej Polskiej z prawa azylu.

Ponadto w niniejszej sprawie spełniony został standard podwójnej karalności, albowiem przestępstwo, za którego popełnienie O. V. jest podejrzana, stanowią czyny zabroniony także w Polsce.

Pojęcie podwójnej karalności należy rozumieć szeroko, co oznacza, że badając spełnienie warunku podwójnej karalności, należy nie tylko odwołać się do treści przepisu polskiej ustawy karnej, który mógłby odpowiadać przepisowi prawa państwa obcego, ale i do obowiązującej wykładni odnoszącej się do zakresu stosowania tego przepisu w systemie prawa polskiego. Oceniać należy bowiem całą sytuację faktyczną w celu ustalenia, czy możliwe jest na podstawie polskiego prawa karnego postawienie sprawcy zarzutu dokonania danego czynu (SN IV KK 267/11, OSNKW 2012, nr 3, poz. 24). Trafnie wskazuje się, że weryfikacja wymogu podwójnej przestępności może być dokonywana jedynie w zakresie, w jakim umożliwia to postępowanie ekstradycyjne, a więc nie można badać tych przesłanek podwójnej przestępności czynu, które wymagają przeprowadzenia pełnego postępowania dowodowego. Jednocześnie jednak nie należy eliminować możliwości badania jakiejkolwiek okoliczności wyłączającej podwójną przestępność, jeżeli możliwe jest jej sprawdzenie w prosty sposób, zgodnie z charakterem procedury ekstradycyjnej (L. Gardocki, Podwójna..., s. 76-77). Warunek podwójnej przestępności spełniony jest również wówczas, gdy wprawdzie w prawie polskim brak identycznego typu przestępstwa jak w prawie państwa wzywającego, jednak czyn opisany we wniosku odpowiada znamionom któregoś z przestępstw przewidzianych w prawie polskim (L. Gardocki (w:) Z. Gostyński i in., Kodeks..., 2004, t. III, s. 889).

Z nadesłanych przez stronę ukraińską dokumentów ekstradycyjnych jasno wynika, jaki jest zakres ścigania O. V., a czyn zarzucany ściganej został dokonany na terytorium Ukrainy (art. 604 § 1 pkt 2 k.p.k.). Wobec ściganej za tożsamy czyn nie wszczęto w Polsce postępowania karnego, ani nie zapadło wobec ściganej prawomocne orzeczenie w tym zakresie. Brak też informacji, by w stosunku do ściganej zapadło w jakimś innym państwie prawomocne orzeczenie co do tego czynu, bądź by odbyła już za nie karę. Dokumenty nadesłane przez stronę ukraińską z wnioskiem ekstradycyjnym są kompletne, nie wymagają uzupełnienia, materiał zgromadzony w sprawie jest jasny i czytelny.

Nie nastąpiło przedawnienie karalności czynu ani według prawa ukraińskiego, ani według prawa polskiego. Według polskiego prawa w odniesieniu do przedawnienia karalności ma zastosowanie upływ okresów przewidzianych w art. 101 § 1 pkt 2a k.p.k. oraz art. 102 k.p.k.

Oceniając przesłanki z art. 604 § 1 pkt 5 k.p.k., należy mieć na względzie określony w art. 87 ust. 1 Konstytucji RP katalog źródeł powszechnie obowiązującego prawa w Rzeczypospolitej Polskiej. Postępowanie karne nie jest związane z rasą, narodowością, poglądami politycznymi lub orientacją seksualną ściganej. Ścigana jest obywatelką Ukrainy, a więc państwa, które wnosi o jej wydanie. Nie należy do żadnych mniejszości narodowych, nie podnoszono również aby ściganie to dotyczyło wyznania ściganej. Na żadne z tych okoliczności nie powoływała się również sama ścigana.

Czyn zarzucany ściganej zagrożony jest karą do 12 lat pozbawienia wolności. Wobec czego należy rozumieć, że wobec ściganej nie zostanie wykonana kara śmierci gdyż nie jest ona możliwa do orzeczenia za dany czyn, a strona ukraińska zapewnia, że wobec ściganej zostanie przeprowadzony rzetelny proces karny w myśl Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (art. 604 § 1 pkt 6 k.p.k.).

Zgodnie z art. 604 § 1 pkt 7 i 8 k.p.k. wydanie jest niedopuszczalne, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej, a także gdy dotyczy osoby ściganej za popełnienie bez użycia przemocy przestępstwa z przyczyn politycznych. Zgodnie z powyższym, w ocenie Sądu, żadna z tych przesłanek nie ma w niniejszej sprawie zastosowania.

Ustawodawca w przepisie art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k. w zasadzie nie ograniczył katalogu wolności i praw jednostki, których obawa naruszenia skutkować powinna uznaniem wydania za niedopuszczalne, choć niewątpliwie w grę będą wchodzić przede wszystkim wolności i prawa związane ze sferami, w które ingerować może postępowanie karne lub wykonawcze prowadzone przeciwko osobie wydanej. Chodzi tu zarówno o wolności i prawa gwarantowane w Konstytucji RP, jak i w aktach prawa międzynarodowego, przede wszystkim w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (dalej: EKPC). Do uznania ekstradycji za prawnie niedopuszczalną z uwagi na niezachowanie gwarancji respektowania przez kraj wzywający normy konwencyjnej przewidzianej w art. 3 EKPC konieczne jest wykazanie istnienia rzeczywistego ryzyka niezachowania tej normy w konkretnym wypadku i do konkretnej, a więc objętej wnioskiem o ekstradycję osoby.

Sformułowanie "uzasadniona obawa", użyte w art. 604 § 1 pkt 7, oznacza taki poziom prawdopodobieństwa, które - po pierwsze, wynika z ujawnionych faktów lub informacji o faktach, a po drugie - które w wystarczającym stopniu pozwala na obiektywną ocenę realności zagrożenia w państwie wzywającym (SA w Lublinie II AKz 114/05, OSA 2007, z. 9, poz. 44; SN IV KK 422/10, LEX nr 846391). "Obawa że w państwie żądającym wydania osoba wydana może zostać poddana torturom", by stanowić przeszkodę niedopuszczalności ekstradycji, o której mowa w art. 604 § 1 pkt 7, musi być "uzasadniona". Takowe ustalenie przecież nie może być czynione wyłącznie na podstawie gołosłownych twierdzeń samego zainteresowanego, ale tylko na podstawie obiektywnych faktów przekonywających o istnieniu rzeczywistego ryzyka traktowania go w sposób nieludzki czy poniżający i poddania jakimkolwiek torturom (SA w Lublinie II AKz 99/06, LEX nr 183567; podobnie SN IV KK 422/10, LEX nr 846391).

Ponadto wypowiadanie się na temat uzasadnionej obawy naruszenia wolności i praw osoby ściganej w przypadku jej przekazania do państwa wzywającego, leży wyłącznie w gestii oceny sądu meriti dokonanej na podstawie informacji pozyskanych z obiektywnych źródeł, w ocenie tut. Sądu - w głównej mierze z internetu, w zasobach którego mieszczą się zarówno doniesienia organizacji zajmujących się prawami człowieka, jak i te dotyczące sytuacji społecznej oraz politycznej niemal wszystkich państw.

Sąd zwrócił uwagę, że istnieją wprawdzie raporty organizacji międzynarodowych obrazujące w sposób negatywny stan sądownictwa na Ukrainie (w szczególności systemową korupcję i bardzo ciężkie warunki odbywania kary pozbawienia wolności). Jednak podkreślić należy, że stanowią one opis ogólnej sytuacji oparty na przykładach osób zupełnie niezwiązanych z przedmiotowym postępowaniem. Nie można dopuścić do sytuacji, w której na podstawie raportów, mających za zadanie wykazywać błędy, powstanie ogólne przyjęte twierdzenie, że każdy sędzia ukraiński czy każdy proces na Ukrainie jest zależny od decyzji władz lub wpływowych osób postronnych. Powyższe doprowadziłoby do sytuacji, w której żaden wniosek o ekstradycję, z którym zwraca się strona ukraińska, bez względu na jego podstawy nie będzie podlegał uwzględnieniu jedynie z uwagi na fakt wystawienia go przez stronę ukraińską. W takim wypadku ukraińscy sprawcy przestępstw pospolitych unikaliby odpowiedzialności karnej, a do tego nie można dopuścić.

Sąd miał przy tym także na uwadze, że nie można dopuścić do sytuacji, w której osoby ścigane nie będą wydawane do państw wzywających tylko dlatego, że w raportach międzynarodowych organizacji pojawiają się zastrzeżenia co do przestrzegania przez Ukrainę praw człowieka. Okoliczność ta umożliwiłaby uniknięcie odpowiedzialności przez sprawców przestępstw lub prowadziłaby do niemożności wykonania prawomocnie orzeczonych kar pozbawienia wolności.

Odnośnie przesłanki z art. 604 § 1 pkt 8 k.p.k., należy uznać, że przestępstwo jest popełnione z przyczyn politycznych, jeżeli celem sprawcy jest prowadzenie walki politycznej, zwłaszcza walki o władzę, jeżeli sprawca działa umotywowanym udziałem w konflikcie dotyczącym celów, form i środków działalności państwa. W przypadku ściganej omawiana przesłanka nie występuje. W jej działaniach, o których popełnienie jest oskarżona trudno dopatrzeć się motywów politycznych. Zarzucany czyn nie nosi znamion przestępstwa przeciwko państwu, jego bezpieczeństwu zewnętrznemu i wewnętrznemu, jest przestępstwem pospolitym, nie popełnionym z przyczyn politycznych.

Zgodnie z art. 604 § 2 pkt 1 k.p.k. wydania można odmówić w szczególności, jeżeli osoba, której wniosek dotyczy ma w Rzeczypospolitej Polskiej stałe miejsce zamieszkania.

Ścigana od marca 2022 r. ma stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w G. oraz zatrudniona jest w spółce (...) z siedzibą w L. w charakterze menadżera sprzedaży, a także prowadzi w G. własną działalność gospodarczą.

Wystąpienie okoliczności wymienionych w art. 604 § 1 k.p.k. powoduje prawną niedopuszczalność ekstradycji, natomiast stwierdzenie okoliczności wskazanych w art. 604 § 2 k.p.k. może, choć nie musi, prowadzić do odmowy wydania osoby ściganej. Ponieważ wyłącznie okoliczności, o jakich mowa w art. 604 § 1 k.p.k., mogą stanowić podstawę negatywnej opinii sądu w przedmiocie wydania, sąd zaś nie orzeka o wydaniu, lecz jedynie dokonuje oceny prawnej dopuszczalności ekstradycji, należy przyjąć, że przyczyny wymienione w art. 604 § 2 k.p.k. komentowanego artykułu dotyczą nie sądu, lecz organu uprawnionego do podjęcia ostatecznej decyzji w kwestii wydania, tj. Ministra Sprawiedliwości (zob. Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 3, 2012, s. 713; Grajewski, Paprzycki, Steinborn, Kodeks, t. 2, 2010, s. 751; S. Steinborn [w:] Grajewski, Paprzycki, Steinborn, Kodeks, t. 2, 2015, komentarz do art. 604).

W przedmiocie kosztów postępowania Sąd orzekł o ich ponoszeniu przez Skarb Państwa.

Mając na uwadze powyższe, orzec należało jak w części dyspozytywnej postanowienia.