Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 30 września 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie w VIII Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Dariusz Łubowski

Protokolant: sekr. sąd. Dariusz Markowski

Przy udziale Prokurator: Ireny Nogajskiej

sprawy D. T.

podejrzanego o popełnienie przestępstwa z art. 122 § 1, art. 186 § 2 ukraińskiego kodeksu karnego, mogących stanowić odpowiednik art. 280 § 1 polskiego kodeksu karnego

w przedmiocie wniosku prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie z dnia 3.08.2022 r.

o wydanie postanowienia o dopuszczalności wydania ściganego władzom Ukrainy

na podstawie art. 603 § 1 i § 2 k.p.k., art. 604 § 1 i § 2 k.p.k. a contrario, art. 60 i następnych umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych, sporządzonej w K. dnia 24 maja 1993 roku

postanawia:

1)  stwierdzić prawną dopuszczalność przekazania D. T. , obywatela (...), urodzonego dnia (...) w C. (Ukraina), syna Y. i S. z domu S., którego tożsamość ustalono na podstawie (...) paszportu numer (...) ważnego do dnia 02.10.2028 r. – władzom Ukrainy celem przeprowadzenia postępowania karnego w zakresie objętym tym wnioskiem;

2)  kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Obywatel (...) D. T. został zatrzymany w dniu 22 marca 2022 roku o godzinie 18:00 przez funkcjonariuszy Komisariatu Policji W., na podstawie dyfuzji poszukiwawczej Interpolu władz Ukrainy z dnia 14 listopada 2020 r. w celu przeprowadzenia postępowania karnego.

D. T. podejrzany jest o popełnienie przestępstwa polegającego na tym, że w dniu 8 września 2018 roku o godz. 5:00 w pobliżu klubu (...) przy bulwarze S. (...) w C. uderzył S. D. V. trzy razy obiema pięściami w okolice szczęki, po czym przewrócił go i kilkakrotnie kopnął w twarz i głowę, powodując u pokrzywdzonego złamanie żuchwy po lewej stronie, kąta żuchwy po prawej stronie oraz w okolicy wyrostka stawowego po lewej stronie, co według ekspertyzy nr (...) z dnia 31.10.2018 roku należy do kategorii umiarkowanych uszkodzeń ciała, które powodują długotrwały rozstrój zdrowia, a następnie zerwał z szyi pokrzywdzonego i dokonał zaboru mienia w celu przywłaszczenia złotego łańcuszka o wadze 20,36 gr i złotego krzyżyka o wadze 5,94 gr, których wartość zgodnie z zarządzeniem NBU z dnia 07.09.2018 r. wynosi 16 478 hrywien, tj. o czyn z art. 122 § 1, art. 186 § 2 ukraińskiego kodeksu karnego, mogących stanowić odpowiednik art. 280 § 1 polskiego kodeksu karnego.

D. T. przesłuchany w Prokuraturze Okręgowej w (...) nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu.

W dniu 28 kwietnia 2022 roku do Prokuratury Okręgowej w W.wpłynął wniosek od władz Republiki Ukrainy o wydanie D. T. w celu przeprowadzenia postępowania karnego wraz z załącznikami oraz tłumaczeniem na język polski.

Wnioskiem z dnia 3 sierpnia 2022 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej wW. wystąpił o stwierdzenie prawnej dopuszczalności wydania D. T. władzom Ukrainy w celu przeprowadzenia postępowania karnego. Wobec ściganego nie zastosowano środków zapobiegawczych.

Sąd zważył, co następuje.

Wniosek o przekazanie D. T. organom wymiaru sprawiedliwości Ukrainy zasługuje na uwzględnienie, albowiem brak jest w niniejszej sprawie przeszkód ekstradycyjnych, czyniących wydanie ściganego niedopuszczalnym, bądź nieuzasadnionym.

W odniesieniu do D. T. dowodami uprawdopodobniającymi popełnienie czynu wymaganymi w postępowaniu ekstradycyjnym są dołączone dokumenty w postaci wniosku o ekstradycję, wraz z innymi dokumentami ekstradycyjnymi z tłumaczeniem na język polski. Powyższe dokumenty uprawdopodobniły w sposób wymagany w postępowaniu ekstradycyjnym, że ścigany mógł dopuścić się zarzucanego mu czynu i może liczyć na rzetelny proces prowadzony przez ukraiński wymiar sprawiedliwości.

W ramach postępowania o przekazanie osoby nie jest możliwe dokonanie kompleksowej weryfikacji zebranych w sprawie dowodów oraz ich oceny a tym samym poczynienia niepodważalnych ustaleń faktycznych. Nie można tu zatem rozstrzygać o sprawstwie i winie w sposób kategoryczny i pewny. Postępowanie ekstradycyjne jest postępowaniem wpadkowym, incydentalnym, niezwiązanym z toczącym się właściwym postępowaniem karnym. Ocena działań podejmowanych przez ściganego i ustalenie czy spełnią one przesłanki czynów zabronionych niewątpliwie należy do Sądu ukraińskiego.

Ze zgromadzonych obecnie dokumentów wynika, że strona ukraińska posiada dowody popełnienia przez D. T. przestępstwa objętego wnioskiem ekstradycyjnym.

Zasada wzajemności stwarza domniemanie dobrej wiary dla każdego przypadku wystąpienia przez Ukrainę z wnioskiem o wydanie osoby ściganej i obliguje stronę Polską do zdecydowanie przychylnego przyjęcia takiego wniosku (postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 21 stycznia 2004 r., II AKz 407/03, OSA 2004/7/54).

Przechodząc do analizy prawnej, czy w sprawie zachodzą przesłanki obligatoryjne odmowy wydania ściganego wskazane w art. 604 § 1 k.p.k., należy wskazać, że ścigany nie jest obywatelem polskim ani nie korzysta w Rzeczypospolitej Polskiej z prawa azylu.

Ponadto w niniejszej sprawie spełniony został standard podwójnej karalności, albowiem przestępstwo, o którego popełnienie D. T. jest podejrzany, stanowi czyn zabroniony także w Polsce.

Pojęcie podwójnej karalności należy rozumieć szeroko, co oznacza, że badając spełnienie warunku podwójnej karalności, należy nie tylko odwołać się do treści przepisu polskiej ustawy karnej, który mógłby odpowiadać przepisowi prawa państwa obcego, ale i do obowiązującej wykładni odnoszącej się do zakresu stosowania tego przepisu w systemie prawa polskiego. Oceniać należy bowiem całą sytuację faktyczną w celu ustalenia, czy możliwe jest na podstawie polskiego prawa karnego postawienie sprawcy zarzutu dokonania danego czynu (SN IV KK 267/11, OSNKW 2012, nr 3, poz. 24). Trafnie wskazuje się, że weryfikacja wymogu podwójnej przestępności może być dokonywana jedynie w zakresie, w jakim umożliwia to postępowanie ekstradycyjne, a więc nie można badać tych przesłanek podwójnej przestępności czynu, które wymagają przeprowadzenia pełnego postępowania dowodowego. Jednocześnie jednak nie należy eliminować możliwości badania jakiejkolwiek okoliczności wyłączającej podwójną przestępność, jeżeli możliwe jest jej sprawdzenie w prosty sposób, zgodnie z charakterem procedury ekstradycyjnej (L. Gardocki, Podwójna..., s. 76-77). Warunek podwójnej przestępności spełniony jest również wówczas, gdy wprawdzie w prawie polskim brak identycznego typu przestępstwa jak w prawie państwa wzywającego, jednak czyn opisany we wniosku odpowiada znamionom któregoś z przestępstw przewidzianych w prawie polskim (L. Gardocki (w:) Z. Gostyński i in., Kodeks..., 2004, t. III, s. 889).

Z nadesłanych przez stronę ukraińską dokumentów ekstradycyjnych jasno wynika, jaki jest zakres ścigania D. T., a czyn zarzucany ściganemu został dokonany na terytorium Ukrainy (art. 604 § 1 pkt 2 k.p.k.). Wobec ściganego za tożsamy czyn nie wszczęto w Polsce postępowania karnego, ani nie zapadło wobec ściganego prawomocne orzeczenie w tym zakresie. Brak też informacji, by w stosunku do ściganego zapadło w jakimś innym państwie prawomocne orzeczenie co do tego czynu, bądź by odbył już za niego karę.

Nie nastąpiło przedawnienie karalności zarzucanego ściganemu czynu ani według prawa ukraińskiego (na co wskazała strona ukraińska w swoim wniosku), ani według prawa polskiego. Według polskiego prawa w odniesieniu do przedawnienia karalności ma zastosowanie upływ okresów przewidzianych w art. 101 § 1 pkt 2a oraz art. 102 kodeksu karnego. Jak wynika z nadesłanych przez władze ukraińskie dokumentów czyn popełniony został w dniu 8 września 2018 r., zatem przedawnienie karalności w nastąpiłoby z dniem 8 września 2043 roku.

Wobec ściganego za ww. czyn nie można orzec kary śmierci, zagrożony jest on według prawa ukraińskiego karą do 3 lat pozbawienia wolności, w świetle zaś przepisów polskich - karą do 12 lat pozbawienia wolności.

Oceniając przesłanki z art. 604 § 1 pkt 5 k.p.k., należy mieć na względzie określony w art. 87 ust. 1 Konstytucji RP katalog źródeł powszechnie obowiązującego prawa w Rzeczypospolitej Polskiej. Poza tym władze ukraińskie zapewniły, że ściganie nie jest związane z rasą, narodowością, poglądami politycznymi lub orientacją seksualną ściganego. Ścigany jest obywatelem Ukrainy, a więc państwa, które wnosi o jego wydanie. Nie należy do żadnych mniejszości narodowych, nie podnoszono również aby ściganie to dotyczyło wyznania ściganego. Na żadne z tych okoliczności nie powoływał się również sam ścigany.

Zgodnie z art. 604 § 1 pkt 7 i 8 k.p.k. wydanie jest niedopuszczalne, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej, a także gdy dotyczy osoby ściganej za popełnienie bez użycia przemocy przestępstwa z przyczyn politycznych. W ocenie Sądu, żadna z tych przesłanek nie ma w niniejszej sprawie zastosowania.

Ustawodawca w przepisie art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k. w zasadzie nie ograniczył katalogu wolności i praw jednostki, których obawa naruszenia skutkować powinna uznaniem wydania za niedopuszczalne, choć niewątpliwie w grę będą wchodzić przede wszystkim wolności i prawa związane ze sferami, w które ingerować może postępowanie karne lub wykonawcze prowadzone przeciwko osobie wydanej. Chodzi tu zarówno o wolności i prawa gwarantowane w Konstytucji RP, jak i w aktach prawa międzynarodowego, przede wszystkim w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (dalej: EKPC). Do uznania ekstradycji za prawnie niedopuszczalną z uwagi na niezachowanie gwarancji respektowania przez kraj wzywający normy konwencyjnej przewidzianej w art. 3 EKPC konieczne jest wykazanie istnienia rzeczywistego ryzyka niezachowania tej normy w konkretnym wypadku i do konkretnej, a więc objętej wnioskiem o ekstradycję osoby.

Sformułowanie "uzasadniona obawa", użyte w art. 604 § 1 pkt 7, oznacza taki poziom prawdopodobieństwa, które - po pierwsze, wynika z ujawnionych faktów lub informacji o faktach, a po drugie - które w wystarczającym stopniu pozwala na obiektywną ocenę realności zagrożenia w państwie wzywającym (SA w Lublinie II AKz 114/05, OSA 2007, z. 9, poz. 44; SN IV KK 422/10, LEX nr 846391). "Obawa że w państwie żądającym wydania osoba wydana może zostać poddana torturom", by stanowić przeszkodę niedopuszczalności ekstradycji, o której mowa w art. 604 § 1 pkt 7, musi być "uzasadniona". Takowe ustalenie przecież nie może być czynione wyłącznie na podstawie gołosłownych twierdzeń samego zainteresowanego, ale tylko na podstawie obiektywnych faktów przekonywających o istnieniu rzeczywistego ryzyka traktowania go w sposób nieludzki czy poniżający i poddania jakimkolwiek torturom (SA w Lublinie II AKz 99/06, LEX nr 183567; podobnie SN IV KK 422/10, LEX nr 846391).

Ponadto wypowiadanie się na temat uzasadnionej obawy naruszenia wolności i praw osoby ściganej w przypadku jej przekazania do państwa wzywającego, leży wyłącznie w gestii oceny sądu meriti dokonanej na podstawie informacji pozyskanych z obiektywnych źródeł, w ocenie tut. Sądu - w głównej mierze z internetu, w zasobach którego mieszczą się zarówno doniesienia organizacji zajmujących się prawami człowieka, jak i te dotyczące sytuacji społecznej oraz politycznej niemal wszystkich państw.

Sąd zwrócił uwagę, że istnieją wprawdzie raporty organizacji międzynarodowych obrazujące w sposób negatywny stan sądownictwa na Ukrainie (w szczególności systemową korupcję i bardzo ciężkie warunki odbywania kary pozbawienia wolności). Jednak podkreślić należy, że stanowią one opis ogólnej sytuacji oparty na przykładach osób zupełnie niezwiązanych z przedmiotowym postępowaniem. Nie można dopuścić do sytuacji, w której na podstawie raportów, mających za zadanie wykazywać błędy, powstanie ogólne przyjęte twierdzenie, że każdy sędzia ukraiński czy każdy proces na Ukrainie jest zależny od decyzji władz lub wpływowych osób postronnych. Powyższe doprowadziłoby do sytuacji, w której żaden wniosek o ekstradycję, z którym zwraca się strona ukraińska, bez względu na jego podstawy nie będzie podlegał uwzględnieniu jedynie z uwagi na fakt wystawienia go przez stronę ukraińską. W takim wypadku ukraińscy sprawcy przestępstw pospolitych unikaliby odpowiedzialności karnej, a do tego nie można dopuścić.

Sąd miał przy tym także na uwadze, że nie można dopuścić do sytuacji, w której osoby ścigane nie będą wydawane do państw wzywających tylko dlatego, że w raportach międzynarodowych organizacji pojawiają się zastrzeżenia co do przestrzegania przez Ukrainę praw człowieka. Okoliczność ta umożliwiłaby uniknięcie odpowiedzialności przez sprawców przestępstw lub prowadziłaby do niemożności wykonania prawomocnie orzeczonych kar pozbawienia wolności.

Odnośnie przesłanki z art. 604 § 1 pkt 8 k.p.k., należy uznać, że przestępstwo jest popełnione z przyczyn politycznych, jeżeli celem sprawcy jest prowadzenie walki politycznej, zwłaszcza walki o władzę, jeżeli sprawca działa umotywowanym udziałem w konflikcie dotyczącym celów, form i środków działalności państwa. W przypadku ściganego omawiana przesłanka nie występuje. W jego działaniach, o których popełnienie jest oskarżony trudno dopatrzeć się motywów politycznych. Zarzucany czyn nie nosi znamion przestępstwa przeciwko państwu, jego bezpieczeństwu zewnętrznemu i wewnętrznemu, jest przestępstwem pospolitym, nie popełnionym z przyczyn politycznych.

Ponadto nie zachodzą także pozostałe – fakultatywne – przesłanki niedopuszczalności wydania ściganego państwu wzywającemu.

Czyn zarzucany ściganemu zagrożony jest karą wyższą niż jeden rok pozbawienia wolności, nie stanowi przestępstwa skarbowego, politycznego, wojskowego, nie podlega ściganiu z oskarżenia prywatnego. Ścigany nie ma też w Rzeczypospolitej Polskiej stałego miejsca zamieszkania.

W przedmiocie kosztów postępowania Sąd orzekł o ich ponoszeniu przez Skarb Państwa.

Mając na uwadze powyższe, orzec należało jak w części dyspozytywnej postanowienia.

Sędzia Dariusz Łubowski