Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 16 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie VIII Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Dariusz Łubowski

Protokolant: Paweł Grządziel

przy udziale Prokurator Anny Horoszko-Mleczko

po rozpoznaniu w sprawie U. Z.

ściganego na podstawie czerwonej noty dyfuzji Interpolu z dnia 22 sierpnia 2023 r. o numerze (...) wydanej przez władze Białorusi w celu przeprowadzenia postepowania karnego

z wniosku Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie z dnia 14 czerwca 2024 r. o wydanie postanowienia w przedmiocie prawnej niedopuszczalności wydania ściganego

na podstawie art. 604 § 1 pkt 5 i 7 k.p.k.

postanawia:

1.  stwierdzić prawną niedopuszczalność wydania U. Z. , obywatela Białorusi, ur. (...) w P. (Białoruś), syna A. i A. z domu Z., którego tożsamość ustalono na podstawie paszportu wydanego przez władze Białorusi o numerze (...) z dnia 10.03.2022 r., ważnego do dnia 10.03.20232 r. oraz karty pobytu nr. (...) wydanej przez Wojewodę (...) w dniu 02.02.2024 r., poszukiwanego przez władze Białorusi na podstawie czerwonej noty dyfuzji Interpolu – celem przeprowadzenia postępowania karnego w zakresie objętym wnioskiem;

2.  kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

U. Z. jest ścigany przez władze Republiki Białorusi na podstawie czerwonej noty dyfuzji Interpolu z dnia 22 sierpnia 2023 r. o numerze (...) wydanej przez władze Białorusi w celu przeprowadzenia postepowania karnego.

Ścigany podejrzany jest o to, że od dnia 17.02.2022 r. w W. i innych miejscach na terenie Białorusi, działając wspólnie z innymi osobami, w ramach zorganizowanej grupy, w celu osiągnięci korzyści majątkowej zajmował się nielegalnym nabywaniem i przechowywaniem dużych ilości szczególnie niebezpiecznych substancji psychotropowych w postaci alfa - (...) w celu ich sprzedaży, tj. o czyn z artykułu 328 części 4 kodeksu karnego Republiki Białorusi, mogącego być odpowiednikiem czynu z art. 258 § 1 polskiego kodeksu karnego oraz czynu z art. 56 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

Ścigany został zatrzymany w dniu 18 marca 2024 r. o godz. 19:55 przez funkcjonariuszy Komisariatu Policji W. (...)

Przesłuchany w Prokuraturze Okręgowej w W. wyjaśnił, że nie przyznaje się do zarzucanego czynu. Stwierdził, że zarzut wynika z jego udziału w proteście przeciwko sfałszowanym wyborom prezydenckim w 2020 roku. Oświadczył, że nie chce być wydany na Białoruś.

Wobec ściganego nie stosowano środków zapobiegawczych.

Wnioskiem z dnia 14 czerwca 2024 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej w W. wystąpił do tut. Sądu Okręgowego o stwierdzenie prawnej niedopuszczalności wydania ściganego stronie białoruskiej.

Sąd zważył co następuje.

Wniosek prokuratora o stwierdzenie prawnej niedopuszczalności wydania ściganego władzom białoruskim w sposób oczywisty jest uzasadniony.

W niniejszej sprawie bez wątpienia zachodzi bezwzględna przesłanka prawnej niedopuszczalności wydania ściganego stypizowana w art. 604 § 1 pkt 5 i 7 k.p.k., albowiem zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia wolności i praw ściganego.

W Białorusi brak jest bowiem niezawisłych i niezależnych sądów. Władza sądownicza jest całkowicie kontrolowana przez aparat represji w szczególności służby specjalne podległe z kolei władzy wykonawczej, sędziowie nominowani są na krótki okres, celem zwiększenia ich zależności od władzy wykonawczej, która ich nominuje. Prokuratorzy posiadają nadmierne i nieproporcjonalne uprawnienia, albowiem mogą stosować tymczasowe aresztowanie bez zgody sądu. Ograniczone, a częstokroć całkowicie wykluczone jest przy tym prawo do obrony, obrońcy nie mogą bowiem zapoznawać się z aktami postępowania przygotowawczego, ogranicza się ich udział w przesłuchaniach dopóki prokuratura nie wniesie formalnie aktu oskarżenia do sądu. Ponadto niezwykle trudne jest zakwestionowanie dowodów w postaci opinii biegłych, którzy pozostają pod całkowitą kontrolą prokuratur. Białoruskie sądy uznają za dowody przeciwko oskarżonym informacje uzyskane w wyniku tortur podczas przesłuchań, zaś torturowanie przez organy ścigania jest powszechne. Natomiast skazani na kary pozbawienia wolności odbywają je w nieludzkich warunkach zagrażających życiu i zdrowiu, zbyt małych celach, bez dostępu do środków higieny osobistej, pościeli oraz ciepłej odzieży, bez opieki medycznej, z głodowymi racjami żywieniowymi. Ograniczany jest także kontakt osadzonych z rodzinami i stosowana jest wobec nich przez strażników więziennych jak i brutalnych współosadzonych przemoc fizyczna 1 .

W świetle wyżej powołanych faktów, wydanie do Republiki Białorusi osoby podejrzanej, oskarżonej lub skazanej za jakiekolwiek przestępstwo nie może mieć miejsca – w każdym bowiem przypadku zachodzi obawa, że w państwie tym może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej (art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k.), gwarantowanych przede wszystkim w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, to jest zakazu tortur (art. 3), prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5), prawa do rzetelnego procesu sądowego (art. 6), prawa do skutecznego środka odwoławczego (art. 13).

Niewątpliwie także wydane ściganego byłoby sprzeczne z prawem polskim (art. 604 § 1 pkt 5 k.p.k., ponieważ zgodnie z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP źródłami powszechnie obowiązującego w Polsce prawa są: Konstytucja RP, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia, to w sytuacji gdy ekstradycja pozostaje w sprzeczności z tymi aktami normatywnymi, należy ją uznać za niedopuszczalną (tak Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 3, 2012, s. 715). Ustawodawca pozostawił sądowi orzekającemu w przedmiocie wniosku państwa obcego o wydanie osoby ściganej swobodę orzekania w tym sensie, że jest on władny stwierdzić, czy z obowiązujących przepisów prawa, w tym wiążących Polskę dwu- i wielostronnych traktatów międzynarodowych, wynika in concreto dopuszczalność czy niedopuszczalność wydania tej osoby państwu wnioskującemu (postanowienie SN z 29.07.1997 r., II KKN 313/97, OSNKW 1997/9–10, poz. 85).

Niewątpliwie zatem w tej sytuacji wydanie ściganego, któremu realnie grozi naruszenie podstawowych praw określonych w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, stanowiłoby rażące naruszenie przepisów prawa, tak krajowego jak i międzynarodowego.

Warto zauważyć także, że gwarancje przewidziane w art. 604 § 1 pkt 5 i 7 oraz art. 3 EKPC obowiązują niezależnie od charakteru przestępstw popełnianych przez osobę ściganą w państwie wzywającym (przestępstwo kryminalne czy też tzw. przestępstwo polityczne). Gwarancje te mają również zastosowanie niezależnie, np. od stwierdzonego faktu nagannego zachowania osoby ściganej. Sąd orzekający w sprawie dopuszczalności wydania osoby ściganej ogranicza się bowiem do skontrolowania, czy zachodzą przeszkody prawne czyniące niedopuszczalnym uwzględnienie wniosku (SN IV KK 422/10, LEX nr 846391).

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w postanowieniu.

1 Amnesty International Report 2020/21; The State of the World's Human Rights; Belarus 2020 https://www.ecoi.net/en/document/2048638.html,

Report on democratisation (electoral process, civil society, independent media, governance) and rule of law (corruption) in 2020 Nations in Transit 2021 – Belarus,

https://www.ecoi.net/en/document/2050439.html