Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 20 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie VIII Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Dariusz Łubowski

Protokolant: Adam Klimaszewski

przy udziale Prokuratora: Maria Syta

po rozpoznaniu w sprawie A. M.

ściganego na podstawie czerwonej dyfuzji Interpolu o numerze (...) z dnia 30 grudnia 2019 r. wydanej przez władze Białorusi w celu przeprowadzenia postepowania karnego

z wniosku Prokuratora Prokuratury Okręgowej w W. o wydanie orzeczenia w przedmiocie prawnej niedopuszczalności przekazania ściganego

na podstawie art. 604 § 1 pkt 5 i 7 k.p.k.

postanawia:

1.  stwierdzić prawną niedopuszczalność przekazania A. M., obywatela (...), ur. (...) w miejscowości I. (Białoruś), syna V. i G. z domu S., którego tożsamość ustalono na podstawie stwierdzenia tożsamości wystawionego przez Komisariat Policji W. dnia 4 marca 2024 r., poszukiwanego na podstawie czerwonej dyfuzji Interpolu o numerze (...) z dnia 30 grudnia 2019 r. wydanej przez władze Białorusi w celu przeprowadzenia postepowania karnego w zakresie objętym wnioskiem;

2.  kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

A. M. jest ścigany przez władze Republiki Białorusi na podstawie czerwonej dyfuzji Interpolu o numerze (...) z dnia 30 grudnia 2019 r. w celu przeprowadzenia postepowania karnego w zakresie objętym wnioskiem.

Ścigany podejrzany jest o to, że w dniu 14 maja 2017 r., znajdując się w pobliżu domu nr (...) przy ul. (...) w miejscowości T., w Rejonie I., w obwodzie B., będąc w stanie upojenia alkoholowego, z pobudek chuligańskich, bez powodu, zadał jeden cios ręką w okolice głowy pokrzywdzonej N. N..I., a także pobił pokrzywdzonego W. D..W. zadając mu co najmniej 7 ciosów w okolice głowy, co najmniej 4 ciosy w prawe ramie i co najmniej 3 ciosy w okolice tułowia, w wyniku czego pokrzywdzeni N. N.I. i W. D..W. doznali lekkich obrażeń ciała, które nie spowodowały krótkotrwałego uszczerbku na zdrowiu, tj. o czyn z art. 339 część 1 kodeksu karnego Republiki Białorusi, który może wypełniać znamiona czynu z art. 157 § 1 polskiego kodeksu karnego.

Ścigany został zatrzymany 3 marca 2024 r. o godz. 03:10 przez funkcjonariusz KRP W. (...)

Przesłuchany w charakterze ściganego w Prokuraturze Okręgowej w W. A. M. odmówił składania wyjaśnień, oświadczył, że nie przyznaje się do zarzucanego mu czynu i nie chce być wydany na Białoruś.

Wobec ściganego nie stosowano środków zapobiegawczych.

Wnioskiem z dnia 22 kwietnia 2024 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej w Warszawie wystąpił do tut. Sądu Okręgowego o stwierdzenie prawnej niedopuszczalności wydania ściganego stronie białoruskiej.

Sąd zważył co następuje.

Wniosek prokuratora o stwierdzenie prawnej niedopuszczalności wydania ściganego władzom białoruskim w sposób oczywisty jest uzasadniony.

W niniejszej sprawie bez wątpienia zachodzi bezwzględna przesłanka prawnej niedopuszczalności wydania ściganego stypizowana w art. 604 § 1 pkt 5 i 7 k.p.k., albowiem zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia wolności i praw ściganego.

W Białorusi brak jest bowiem niezawisłych i niezależnych sądów. Władza sądownicza jest całkowicie kontrolowana przez aparat represji w szczególności służby specjalne podległe z kolei władzy wykonawczej, sędziowie nominowani są na krótki okres, celem zwiększenia ich zależności od władzy wykonawczej, która ich nominuje. Prokuratorzy posiadają nadmierne i nieproporcjonalne uprawnienia, albowiem mogą stosować tymczasowe aresztowanie bez zgody sądu. Ograniczone, a częstokroć całkowicie wykluczone jest przy tym prawo do obrony, obrońcy nie mogą bowiem zapoznawać się z aktami postępowania przygotowawczego, ogranicza się ich udział w przesłuchaniach dopóki prokuratura nie wniesie formalnie aktu oskarżenia do sądu. Ponadto niezwykle trudne jest zakwestionowanie dowodów w postaci opinii biegłych, którzy pozostają pod całkowitą kontrolą prokuratur. Białoruskie sądy uznają za dowody przeciwko oskarżonym informacje uzyskane w wyniku tortur podczas przesłuchań, zaś torturowanie przez organy ścigania jest powszechne. Natomiast skazani na kary pozbawienia wolności odbywają je w nieludzkich warunkach zagrażających życiu i zdrowiu, zbyt małych celach, bez dostępu do środków higieny osobistej, pościeli oraz ciepłej odzieży, bez opieki medycznej, z głodowymi racjami żywieniowymi. Ograniczany jest także kontakt osadzonych z rodzinami i stosowana jest wobec nich przez strażników więziennych jak i brutalnych współosadzonych przemoc fizyczna 1 . Stan ten kontynuowany jest do dnia dzisiejszego.

Sąd w pełni podziela stanowisko Prokuratora, że działania Białorusi wspierające władze Federacji Rosyjskiej w brutalnej napaści na Ukrainę dodatkowo podważają wiarygodność państwa jako systemu dbającego o prawa i wolności człowieka. Białoruś nie wykazuje cech demokratycznego państwa, zaś stan przestrzegania podstawowych praw człowieka jest poniżej akceptowalnego standardu2.

W świetle wyżej powołanych faktów, wydanie do Republiki Białorusi osoby podejrzanej, oskarżonej lub skazanej za jakiekolwiek przestępstwo nie może mieć miejsca – w każdym bowiem przypadku zachodzi obawa, że w państwie tym może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej (art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k.), gwarantowanych przede wszystkim w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, to jest zakazu tortur (art. 3), prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5), prawa do rzetelnego procesu sądowego (art. 6), prawa do skutecznego środka odwoławczego (art. 13).

Niewątpliwie także wydane ściganego byłoby sprzeczne z prawem polskim (art. 604 § 1 pkt 5 k.p.k., ponieważ zgodnie z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP źródłami powszechnie obowiązującego w Polsce prawa są: Konstytucja RP, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia, to w sytuacji gdy ekstradycja pozostaje w sprzeczności z tymi aktami normatywnymi, należy ją uznać za niedopuszczalną (tak Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 3, 2012, s. 715). Ustawodawca pozostawił sądowi orzekającemu w przedmiocie wniosku państwa obcego o wydanie osoby ściganej swobodę orzekania w tym sensie, że jest on władny stwierdzić, czy z obowiązujących przepisów prawa, w tym wiążących Polskę dwu- i wielostronnych traktatów międzynarodowych, wynika in concreto dopuszczalność czy niedopuszczalność wydania tej osoby państwu wnioskującemu (postanowienie SN z 29.07.1997 r., II KKN 313/97, OSNKW 1997/9–10, poz. 85).

Niewątpliwie zatem w tej sytuacji wydanie ściganego, któremu realnie grozi naruszenie podstawowych praw określonych w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, stanowiłoby rażące naruszenie przepisów prawa, tak krajowego jak i międzynarodowego.

Warto zauważyć także, że gwarancje przewidziane w art. 604 § 1 pkt 5 i 7 oraz art. 3 EKPC obowiązują niezależnie od charakteru przestępstw popełnianych przez osobę ściganą w państwie wzywającym (przestępstwo kryminalne czy też tzw. przestępstwo polityczne). Gwarancje te mają również zastosowanie niezależnie, np. od stwierdzonego faktu nagannego zachowania osoby ściganej. Sąd orzekający w sprawie dopuszczalności wydania osoby ściganej ogranicza się bowiem do skontrolowania, czy zachodzą przeszkody prawne czyniące niedopuszczalnym uwzględnienie wniosku (SN IV KK 422/10, LEX nr 846391).

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w postanowieniu.

1 Amnesty International Report 2020/21; The State of the World's Human Rights; Belarus 2020 https://www.ecoi.net/en/document/2048638.html,

Report on democratisation (electoral process, civil society, independent media, governance) and rule of law (corruption) in 2020 Nations in Transit 2021 – Belarus,

https://www.ecoi.net/en/document/2050439.html

2 Amnesty International Report 2022/2023: Sytuacja praw człowieka na świecie