Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 6 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie VIII Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Dariusz Łubowski

Protokolant: Sekr. sąd. Dariusz Markowski

Przy udziale Prokurator Katarzyny Krysiak

po rozpoznaniu sprawy E. T.

poszukiwanego przez władze Ukrainy na podstawie czerwonej noty Interpolu z dnia 4 stycznia 2023 r. w celu przeprowadzenia postepowania karnego

podejrzanego o popełnienie czynu z art. 255 p. 2 ukraińskiego kodeksu karnego, mogącego być odpowiednikiem art. 258 § 1 polskiego kodeksu karnego

w przedmiocie wniosku prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2023 r.

w przedmiocie dopuszczalności prawnej wydania ściganego władzom Ukrainy

na podstawie art. 603 § 1 i § 2 k.p.k., art. 604 § 1 i § 2 k.p.k. a contrario, art. 60 i następnych umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych, sporządzonej w Kijowie dnia 24 maja 1993 roku oraz art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. w zw. z § 4 ust. 1 i 3, § 5,§ 17 ust. 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu

postanawia:

1)  stwierdzić prawną dopuszczalność przekazania E. T. , obywatela (...), urodzonego (...) w Ukrainie, syna A. i O. z domu B., którego tożsamość ustalono na podstawie paszportu nr (...) wydanego w dniu 28 sierpnia 2017 r., ważnego do dnia 28 sierpnia 2027 r. – władzom Ukrainy celem przeprowadzenia postępowania karnego w zakresie objętym tym wnioskiem;

2)  zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. B. kwotę 600 (sześciuset) złotych plus VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ściganemu z urzędu;

3)  kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

E. T. jest poszukiwany na podstawie czerwonej noty Interpolu władz Ukrainy z dnia 4 stycznia 2023 r. wydanej w celu przeprowadzenia postępowania karnego. Ścigany podejrzany jest o popełnienie czynu z art. 255 p. 2 ukraińskiego kodeksu karnego, mogącego być odpowiednikiem art. 258 § 1 polskiego kodeksu karnego.

E. T. podejrzany jest o że w okresie od dnia 1 stycznia 2020 roku do dnia 28 lipca 2021 roku w rejonie O. na terenie Ukrainy brał udział w grupie przestępczej wraz S. S.., M. M., S. Y., S. Y., P. V.. oraz innymi osobami. Działalność grupy opierała się na zasadzie tzw. "centrum obsługi telefonicznej", która w celu spiskowania używała (...)telefonów do komunikacji z obywatelami Ukrainy, Republiki Mołdawii i Rosji. Podczas rozmowy telefonicznej członkowie grupy wprowadzali ofiary w błąd, podszywali się pod pracowników instytucji bankowych i organów ścigania, agencje, zyskując ich zaufanie. Pod fałszywymi pretekstami uzyskiwali oni ich dane osobowe (m.in. imię i nazwisko, data urodzenia, miejsce zamieszkania, numery telefonów komórkowych, numery kont bankowych, kody cvv code, itp.), informacje o zaciąganych kredytach, limitach kredytowych na rachunkach bankowych pokrzywdzonych. Na podstawie tych danych, przy pomocy sprzętu komputerowego i wykorzystując bankowość internetową, dokonywali transferu środków pieniężnych z kont ofiar na konta bankowe kontrolowane przez grupę przestępczą. Środki należące do ofiar znajdujące się na prowadzonych dla nich rachunkach bankowych znajdowały się zatem we władaniu członków organizacji przestępczej, którzy kontrolowali je przy użyciu bankowości internetowej i telefonii komórkowej. E. T. jako członek grupy przestępczej, zgodnie z przypisaną rolą "głównego administratora", otrzymywał sprawozdania niezidentyfikowane w trakcie okresu przed próbnego dochodzenia "administratorów departamentów", organizował spotkania członków grupy przestępczej, podkreślał braki w działalności przestępczej każdego "pracownika departamentu" i określał ich wielkość; przeprowadzał szkolenia ogólne dla "pracowników departamentu" wskazując na nich przebieg działania w nietypowej sytuacji w przypadku popełnienia poważnego i szczególnie poważnego przestępstwa.

Ścigany został zatrzymany w dniu 15 marca 2023 r. o godz. 16:39 przez funkcjonariuszy Placówki Straży Granicznej W..

Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 17 marca 2023 r. zastosował wobec ściganego E. T. środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres 7 dni, który następnie postanowieniami z dnia 22 marca 2023 r. oraz 19 kwietnia 2023 r. został przedłużony do dnia 23 lipca 2023 r. godz. 16:39.

W dniu 05 kwietnia 2023 roku do tut. Prokuratury wpłynął wniosek Strony ukraińskiej z dnia 04 kwietnia 2023 roku numer (...) o ekstradycję obywatela (...) E. T. wraz z dokumentami ekstradycyjnymi i ich tłumaczeniem na język polski, w tym wypisem z jednolitego rejestru postępowań przygotowawczych numer postępowania przygotowawczego: (...), zawiadomieniem o podejrzeniu z dnia 17 sierpnia 2021 roku, decyzją Kijowskiego Sądu Rejonowego miasta O. o tymczasowym aresztowaniu wyżej wymienionego z dnia 24 września 2021 roku, postanowieniem o poszukiwaniu podejrzanego z dnia 20 sierpnia 2021 roku, przytoczeniem przepisów mających zastosowanie w sprawie, zaświadczeniem o dowodach winy podejrzanego E. T., danymi dotyczącymi ściganego. Strona ukraińska złożyła wszystkie wymagane zapewnienia.

Prokurator Prokuratury Okręgowej w Warszawie w dniu 19 kwietnia 2023 roku wniósł do tut. Sądu o wydanie postanowienia o prawnej dopuszczalności wydania ściganego władzom Ukraińskim oraz o przedłużenie wobec niego tymczasowego aresztowania na czas niezbędny do wykonania wniosku ekstradycyjnego.

Sąd zważył, co następuje.

Wniosek o przekazanie E. T. organom wymiaru sprawiedliwości Ukrainy zasługuje na uwzględnienie, albowiem brak jest w niniejszej sprawie przeszkód ekstradycyjnych, czyniących wydanie ściganego niedopuszczalnym, bądź nieuzasadnionym.

W odniesieniu do E. T. dowodami uprawdopodobniającymi popełnienie czynu wymaganymi w postępowaniu ekstradycyjnym są dołączone dokumenty w postaci wniosku o ekstradycję, wraz z zawiadomieniem o podejrzeniu z dnia 17 sierpnia 2021 roku, decyzją Kijowskiego Sądu Rejonowego miasta O. o tymczasowym aresztowaniu wyżej wymienionego z dnia 24 września 2021 roku oraz zaświadczeniem o dowodach winy podejrzanego E. T..

Powyższe dokumenty uprawdopodobniły w sposób wymagany w postępowaniu ekstradycyjnym, że ścigany mógł dopuścić się zarzucanego mu czynu, a całość dokumentacji ekstradycyjnej wskazuje, że ścigany może liczyć na rzetelny proces prowadzony przez ukraiński wymiar sprawiedliwości.

W ramach postępowania o przekazanie osoby nie jest możliwe dokonanie kompleksowej weryfikacji zebranych w sprawie dowodów oraz ich oceny a tym samym poczynienia niepodważalnych ustaleń faktycznych. Nie można tu zatem rozstrzygać o sprawstwie i winie w sposób kategoryczny i pewny. Postępowanie ekstradycyjne jest postępowaniem wpadkowym, incydentalnym, niezwiązanym z toczącym się właściwym postępowaniem karnym. Ocena działań podejmowanych przez ściganego i ustalenie czy spełnią one przesłanki czynów zabronionych niewątpliwie należy do Sądu ukraińskiego.

Ze zgromadzonych obecnie dokumentów wynika, że strona ukraińska posiada dowody popełnienia przez E. T. przestępstwa objętego wnioskiem ekstradycyjnym i prowadzony jest wobec ściganego rzetelny proces karny.

Zasada wzajemności stwarza domniemanie dobrej wiary dla każdego przypadku wystąpienia przez Ukrainę z wnioskiem o wydanie osoby ściganej i obliguje stronę Polską do zdecydowanie przychylnego przyjęcia takiego wniosku (postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 21 stycznia 2004 r., II AKz 407/03, OSA 2004/7/54).

Przechodząc do analizy prawnej, czy w sprawie zachodzą przesłanki obligatoryjne odmowy wydania ściganego wskazane w art. 604 § 1 k.p.k., należy wskazać, że ścigany nie jest obywatelem polskim ani nie korzysta w Rzeczypospolitej Polskiej z prawa azylu.

Ponadto w niniejszej sprawie spełniony został standard podwójnej karalności, albowiem przestępstwa, za których popełnienie E. T. jest podejrzany, stanowią czyny zabroniony także w Polsce.

Pojęcie podwójnej karalności należy rozumieć szeroko, co oznacza, że badając spełnienie warunku podwójnej karalności, należy nie tylko odwołać się do treści przepisu polskiej ustawy karnej, który mógłby odpowiadać przepisowi prawa państwa obcego, ale i do obowiązującej wykładni odnoszącej się do zakresu stosowania tego przepisu w systemie prawa polskiego. Oceniać należy bowiem całą sytuację faktyczną w celu ustalenia, czy możliwe jest na podstawie polskiego prawa karnego postawienie sprawcy zarzutu dokonania danego czynu (SN IV KK 267/11, OSNKW 2012, nr 3, poz. 24). Trafnie wskazuje się, że weryfikacja wymogu podwójnej przestępności może być dokonywana jedynie w zakresie, w jakim umożliwia to postępowanie ekstradycyjne, a więc nie można badać tych przesłanek podwójnej przestępności czynu, które wymagają przeprowadzenia pełnego postępowania dowodowego. Jednocześnie jednak nie należy eliminować możliwości badania jakiejkolwiek okoliczności wyłączającej podwójną przestępność, jeżeli możliwe jest jej sprawdzenie w prosty sposób, zgodnie z charakterem procedury ekstradycyjnej (L. Gardocki, Podwójna..., s. 76-77). Warunek podwójnej przestępności spełniony jest również wówczas, gdy wprawdzie w prawie polskim brak identycznego typu przestępstwa jak w prawie państwa wzywającego, jednak czyn opisany we wniosku odpowiada znamionom któregoś z przestępstw przewidzianych w prawie polskim (L. Gardocki (w:) Z. Gostyński i in., Kodeks..., 2004, t. III, s. 889).

Z nadesłanych przez stronę ukraińską dokumentów ekstradycyjnych jasno wynika, jaki jest zakres ścigania E. T., a czyn zarzucany ściganemu został dokonany na terytorium Ukrainy (art. 604 § 1 pkt 2 k.p.k.). Wobec ściganego za tożsamy czyn nie wszczęto w Polsce postępowania karnego, ani nie zapadło wobec ściganego prawomocne orzeczenie w tym zakresie. Brak też informacji, by w stosunku do ściganego zapadło w jakimś innym państwie prawomocne orzeczenie co do tego czynu, bądź by odbył już za niego karę. Dokumenty nadesłane przez stronę ukraińską z wnioskiem ekstradycyjnym są kompletne, nie wymagają uzupełnienia, materiał zgromadzony w sprawie jest jasny i czytelny

Nie nastąpiło przedawnienie karalności czynu ani według prawa ukraińskiego, ani według prawa polskiego. Według polskiego prawa w odniesieniu do przedawnienia karalności ma zastosowanie upływ okresów przewidzianych w art. 101 § 1 pkt 2a k.p.k. oraz art. 102 k.p.k. Jak wynika z nadesłanych przez władze ukraińskie dokumentów czyn, o którego popełnienie E. T. jest podejrzany popełniony został w okresie od 2020 r. od 28 lipca 2021 roku i zagrożony jest karą do 12 lat pozbawienia wolności. Wobec czego przedawnienie karalności nastąpiłoby nie wcześniej niż w dniu 28 lipca 2046 roku.

Oceniając przesłanki z art. 604 § 1 pkt 5 k.p.k., należy mieć na względzie określony w art. 87 ust. 1 Konstytucji RP katalog źródeł powszechnie obowiązującego prawa w Rzeczypospolitej Polskiej. Poza tym władze ukraińskie zapewniły, że ściganie nie jest związane z rasą, narodowością, poglądami politycznymi lub orientacją seksualną ściganego. Ścigany jest obywatelem Ukrainy, a więc państwa, które wnosi o jego wydanie. Nie należy do żadnych mniejszości narodowych, nie podnoszono również aby ściganie to dotyczyło wyznania ściganego. Na żadne z tych okoliczności nie powoływał się również sam ścigany.

Czyn zarzucany ściganemu zagrożony jest karą do 12 lat pozbawienia wolności. Jak zapewnia strona ukraińska we wniosku, ścigany nie będzie narażony na nieludzkie traktowanie, jego prawa człowieka będą przestrzegane i zostanie poddany rzetelnemu procesowi karnemu. Wobec czego należy rozumieć, że wobec ściganego nie zostanie wykonana kara śmierci (art. 604 § 1 pkt 6 k.p.k).

Zgodnie z art. 604 § 1 pkt 7 i 8 k.p.k. wydanie jest niedopuszczalne, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej, a także gdy dotyczy osoby ściganej za popełnienie bez użycia przemocy przestępstwa z przyczyn politycznych. Zgodnie z powyższym, w ocenie Sądu, żadna z tych przesłanek nie ma w niniejszej sprawie zastosowania.

Ustawodawca w przepisie art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k. w zasadzie nie ograniczył katalogu wolności i praw jednostki, których obawa naruszenia skutkować powinna uznaniem wydania za niedopuszczalne, choć niewątpliwie w grę będą wchodzić przede wszystkim wolności i prawa związane ze sferami, w które ingerować może postępowanie karne lub wykonawcze prowadzone przeciwko osobie wydanej. Chodzi tu zarówno o wolności i prawa gwarantowane w Konstytucji RP, jak i w aktach prawa międzynarodowego, przede wszystkim w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (dalej: EKPC). Do uznania ekstradycji za prawnie niedopuszczalną z uwagi na niezachowanie gwarancji respektowania przez kraj wzywający normy konwencyjnej przewidzianej w art. 3 EKPC konieczne jest wykazanie istnienia rzeczywistego ryzyka niezachowania tej normy w konkretnym wypadku i do konkretnej, a więc objętej wnioskiem o ekstradycję osoby.

Sformułowanie "uzasadniona obawa", użyte w art. 604 § 1 pkt 7, oznacza taki poziom prawdopodobieństwa, które - po pierwsze, wynika z ujawnionych faktów lub informacji o faktach, a po drugie - które w wystarczającym stopniu pozwala na obiektywną ocenę realności zagrożenia w państwie wzywającym (SA w Lublinie II AKz 114/05, OSA 2007, z. 9, poz. 44; SN IV KK 422/10, LEX nr 846391). "Obawa że w państwie żądającym wydania osoba wydana może zostać poddana torturom", by stanowić przeszkodę niedopuszczalności ekstradycji, o której mowa w art. 604 § 1 pkt 7, musi być "uzasadniona". Takowe ustalenie przecież nie może być czynione wyłącznie na podstawie gołosłownych twierdzeń samego zainteresowanego, ale tylko na podstawie obiektywnych faktów przekonywających o istnieniu rzeczywistego ryzyka traktowania go w sposób nieludzki czy poniżający i poddania jakimkolwiek torturom (SA w Lublinie II AKz 99/06, LEX nr 183567; podobnie SN IV KK 422/10, LEX nr 846391).

Ponadto wypowiadanie się na temat uzasadnionej obawy naruszenia wolności i praw osoby ściganej w przypadku jej przekazania do państwa wzywającego, leży wyłącznie w gestii oceny sądu meriti dokonanej na podstawie informacji pozyskanych z obiektywnych źródeł, w ocenie tut. Sądu - w głównej mierze z internetu, w zasobach którego mieszczą się zarówno doniesienia organizacji zajmujących się prawami człowieka, jak i te dotyczące sytuacji społecznej oraz politycznej niemal wszystkich państw.

Sąd zwrócił uwagę, że istnieją wprawdzie raporty organizacji międzynarodowych obrazujące w sposób negatywny stan sądownictwa na Ukrainie (w szczególności systemową korupcję i bardzo ciężkie warunki odbywania kary pozbawienia wolności). Jednak podkreślić należy, że stanowią one opis ogólnej sytuacji oparty na przykładach osób zupełnie niezwiązanych z przedmiotowym postępowaniem. Nie można dopuścić do sytuacji, w której na podstawie raportów, mających za zadanie wykazywać błędy, powstanie ogólne przyjęte twierdzenie, że każdy sędzia ukraiński czy każdy proces na Ukrainie jest zależny od decyzji władz lub wpływowych osób postronnych. Powyższe doprowadziłoby do sytuacji, w której żaden wniosek o ekstradycję, z którym zwraca się strona ukraińska, bez względu na jego podstawy nie będzie podlegał uwzględnieniu jedynie z uwagi na fakt wystawienia go przez stronę ukraińską. W takim wypadku ukraińscy sprawcy przestępstw pospolitych unikaliby odpowiedzialności karnej, a do tego nie można dopuścić.

Sąd miał przy tym także na uwadze, że nie można dopuścić do sytuacji, w której osoby ścigane nie będą wydawane do państw wzywających tylko dlatego, że w raportach międzynarodowych organizacji pojawiają się zastrzeżenia co do przestrzegania przez Ukrainę praw człowieka. Okoliczność ta umożliwiłaby uniknięcie odpowiedzialności przez sprawców przestępstw lub prowadziłaby do niemożności wykonania prawomocnie orzeczonych kar pozbawienia wolności.

Odnośnie przesłanki z art. 604 § 1 pkt 8 k.p.k., należy uznać, że przestępstwo jest popełnione z przyczyn politycznych, jeżeli celem sprawcy jest prowadzenie walki politycznej, zwłaszcza walki o władzę, jeżeli sprawca działa umotywowanym udziałem w konflikcie dotyczącym celów, form i środków działalności państwa. W przypadku ściganego omawiana przesłanka nie występuje. W jego działaniach, o których popełnienie jest oskarżony trudno dopatrzeć się motywów politycznych. Zarzucany czyn nie nosi znamion przestępstwa przeciwko państwu, jego bezpieczeństwu zewnętrznemu i wewnętrznemu, jest przestępstwem pospolitym, nie popełnionym z przyczyn politycznych.

Ponadto nie zachodzą także pozostałe – fakultatywne – przesłanki niedopuszczalności wydania ściganego państwu wzywającemu.

Ścigany nie ma też w Rzeczypospolitej Polskiej stałego miejsca zamieszkania.

W przedmiocie kosztów postępowania Sąd orzekł o ich ponoszeniu przez Skarb Państwa.

Mając na uwadze powyższe, orzec należało jak w części dyspozytywnej postanowienia.

Sędzia Dariusz Łubowski