Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 24 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie VIII Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Dariusz Łubowski

Protokolant: Paweł Grządziel

przy udziale Prokurator Katarzyny Krysiak

po rozpoznaniu w sprawie D. P.

ściganego na podstawie czerwonej dyfuzji Interpolu z dnia 28 grudnia 2023 r. o numerze (...) wydanej przez władze Białorusi w celu przeprowadzenia postępowania karnego

z wniosku Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie o wydanie orzeczenia w przedmiocie prawnej niedopuszczalności przekazania ściganego

na podstawie art. 604 § 1 pkt 5 i 7 k.p.k.

postanawia:

1.  stwierdzić prawną niedopuszczalność przekazania D. P., obywatela (...), o numerze PESEL (...), ur. (...) w M. (Republika Białorusi), syna N. i M. z domu V., legitymującego się paszportem wydanym przez władze Republiki Białorusi o numerze (...), wydanym 16 lutego 2023 r., ważnym do dnia 16 lutego 2033 r., oraz karta pobytu o numerze (...) wydaną przez Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców w dniu 12 sierpnia 2023 r., ważną do dnia 25 czerwca 2025 r., poszukiwanego przez władze Republiki Białorusi czerwoną dyfuzją Interpolu – celem przeprowadzenia postępowania karnego w zakresie objętym wnioskiem;

2.  kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

D. P. jest ścigany przez władze Republiki Białorusi na podstawie czerwonej dyfuzji Interpolu z dnia 28 grudnia 2023 r. o numerze (...) wydanej przez władze Białorusi w celu przeprowadzenia postepowania karnego w zakresie objętym wnioskiem.

Ścigany podejrzany jest o to, że posiadał w celu sprzedaży środki odurzające w celu ich wprowadzenia do obrotu, w tym w dniu 31 stycznia 2023 r. w miejscu zamieszkania – co najmniej 43,23 gramów haszyszu oraz 72,19 gram marihuany, natomiast w dniu 1 lutego 2023 r. na terenach leśnych w rejonie M. – 17,45 gram haszyszu oraz 8,48 gram marihuany, to jest za przestępstwo z art. 328 par. 3 białoruskiego kodeksu karnego, których odpowiednikiem może być art. 56 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

Ścigany został zatrzymany w dniu 15 stycznia 2024 r. przez funkcjonariuszy KRP W. (...).

Przesłuchany w charakterze ściganego w Prokuraturze Okręgowej w W.wyjaśnił, że postępowania karne przeciwko niemu zostały sfingowane na podstawie podrzuconych dowodów w związku z krytyką władz Republiki Białorusi oraz angażowaniem się w manifestacje.

Wobec ściganego nie stosowano środków zapobiegawczych.

Wnioskiem z dnia 1 marca 2024 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej w W. wystąpił do tut. Sądu Okręgowego o stwierdzenie prawnej niedopuszczalności wydania ściganego stronie białoruskiej.

Sąd zważył co następuje.

Wniosek prokuratora o stwierdzenie prawnej niedopuszczalności wydania ściganego władzom białoruskim w sposób oczywisty jest uzasadniony.

W niniejszej sprawie bez wątpienia zachodzi bezwzględna przesłanka prawnej niedopuszczalności wydania ściganego stypizowana w art. 604 § 1 pkt 5 i 7 k.p.k., albowiem zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia wolności i praw ściganego.

W Białorusi brak jest bowiem niezawisłych i niezależnych sądów. Władza sądownicza jest całkowicie kontrolowana przez aparat represji w szczególności służby specjalne podległe z kolei władzy wykonawczej, sędziowie nominowani są na krótki okres, celem zwiększenia ich zależności od władzy wykonawczej, która ich nominuje. Prokuratorzy posiadają nadmierne i nieproporcjonalne uprawnienia, albowiem mogą stosować tymczasowe aresztowanie bez zgody sądu. Ograniczone, a częstokroć całkowicie wykluczone jest przy tym prawo do obrony, obrońcy nie mogą bowiem zapoznawać się z aktami postępowania przygotowawczego, ogranicza się ich udział w przesłuchaniach dopóki prokuratura nie wniesie formalnie aktu oskarżenia do sądu. Ponadto niezwykle trudne jest zakwestionowanie dowodów w postaci opinii biegłych, którzy pozostają pod całkowitą kontrolą prokuratur. Białoruskie sądy uznają za dowody przeciwko oskarżonym informacje uzyskane w wyniku tortur podczas przesłuchań, zaś torturowanie przez organy ścigania jest powszechne. Natomiast skazani na kary pozbawienia wolności odbywają je w nieludzkich warunkach zagrażających życiu i zdrowiu, zbyt małych celach, bez dostępu do środków higieny osobistej, pościeli oraz ciepłej odzieży, bez opieki medycznej, z głodowymi racjami żywieniowymi. Ograniczany jest także kontakt osadzonych z rodzinami i stosowana jest wobec nich przez strażników więziennych jak i brutalnych współosadzonych przemoc fizyczna 1 .

W świetle wyżej powołanych faktów, wydanie do Republiki Białorusi osoby podejrzanej, oskarżonej lub skazanej za jakiekolwiek przestępstwo nie może mieć miejsca – w każdym bowiem przypadku zachodzi obawa, że w państwie tym może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej (art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k.), gwarantowanych przede wszystkim w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, to jest zakazu tortur (art. 3), prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5), prawa do rzetelnego procesu sądowego (art. 6), prawa do skutecznego środka odwoławczego (art. 13).

Niewątpliwie także wydane ściganego byłoby sprzeczne z prawem polskim (art. 604 § 1 pkt 5 k.p.k., ponieważ zgodnie z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP źródłami powszechnie obowiązującego w Polsce prawa są: Konstytucja RP, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia, to w sytuacji gdy ekstradycja pozostaje w sprzeczności z tymi aktami normatywnymi, należy ją uznać za niedopuszczalną (tak Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 3, 2012, s. 715). Ustawodawca pozostawił sądowi orzekającemu w przedmiocie wniosku państwa obcego o wydanie osoby ściganej swobodę orzekania w tym sensie, że jest on władny stwierdzić, czy z obowiązujących przepisów prawa, w tym wiążących Polskę dwu- i wielostronnych traktatów międzynarodowych, wynika in concreto dopuszczalność czy niedopuszczalność wydania tej osoby państwu wnioskującemu (postanowienie SN z 29.07.1997 r., II KKN 313/97, OSNKW 1997/9–10, poz. 85).

Niewątpliwie zatem w tej sytuacji wydanie ściganego, któremu realnie grozi naruszenie podstawowych praw określonych w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, stanowiłoby rażące naruszenie przepisów prawa, tak krajowego jak i międzynarodowego.

Warto zauważyć także, że gwarancje przewidziane w art. 604 § 1 pkt 5 i 7 oraz art. 3 EKPC obowiązują niezależnie od charakteru przestępstw popełnianych przez osobę ściganą w państwie wzywającym (przestępstwo kryminalne czy też tzw. przestępstwo polityczne). Gwarancje te mają również zastosowanie niezależnie, np. od stwierdzonego faktu nagannego zachowania osoby ściganej. Sąd orzekający w sprawie dopuszczalności wydania osoby ściganej ogranicza się bowiem do skontrolowania, czy zachodzą przeszkody prawne czyniące niedopuszczalnym uwzględnienie wniosku (SN IV KK 422/10, LEX nr 846391).

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w postanowieniu.

1 Amnesty International Report 2020/21; The State of the World's Human Rights; Belarus 2020 https://www.ecoi.net/en/document/2048638.html,

Report on democratisation (electoral process, civil society, independent media, governance) and rule of law (corruption) in 2020 Nations in Transit 2021 – Belarus,

https://www.ecoi.net/en/document/2050439.html