Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 22 marca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie w VIII Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dariusz Łubowski

Protokolant: st. sekr. sąd. Radosław Łaszkiewicz

przy udziale Prokuratora: Dariusz Ślepokura

w sprawie O. K.

ściganego wnioskiem ekstradycyjnym władz Ukrainy z dnia 16 grudnia 2021 roku do postępowania karnego o numerze (...)

podejrzanego o popełnienie przestępstwa z § 3 art. 206-2, § 2 art. 209, § 3,4 art. 358 Kodeksu Karnego Ukrainy, mogących być odpowiednikiem art. 286 § 1 i art. 299 § 1 polskiego kodeksu karnego

z wniosku Prokuratora Prokuratury Okręgowej w W. w W. z dnia 21 stycznia 2022 roku o sygn. (...) o wydanie postanowienia w przedmiocie prawnej dopuszczalności wydania ściganego władzom Ukrainy

na podstawie art. 603 § 1 i § 2 k.p.k., art. 604 § 1 i § 2 k.p.k. a contrario, art. 1 Europejskiej Konwencji o Ekstradycji z dnia 13 grudnia 1957 r. (Dz.U.1994.70.307 z dnia 1994.06.21), art.60 ust. 1 i 2 Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych sporządzonej w Kijowie dnia 24 maja 1993 r. (Dz.U.1994.96.465 z dnia 1994.09.14)

postanawia:

1.  stwierdzić prawną dopuszczalność przekazania O. K., syna V. i H. z domu C. , obywatela (...), urodzonego (...) w R. na Ukrainie, którego tożsamość ustalono na podstawie paszportu nr (...) wydanego przez władze Ukrainy w dniu 17 stycznia 2018 roku i ważnego do dnia 17 stycznia 2028 roku, na podstawie wniosku ekstradycyjnego władz Ukrainy, celem przeprowadzenia wobec ściganego postępowania karnego o numerze (...),

2.  kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

O. K. jest poszukiwany przez władze Ukrainy w związku z postępowaniem karnym prowadzonym przez tamtejsze organy ścigania, w którym jest podejrzany o to, że w okresie od 2017 roku do 2018 roku w miejscowości R. na terenie Ukrainy, działając wspólnie i w porozumieniu z A. K., poprzez wprowadzenie w dokumentach nieprawdziwych informacji przejął należące do firmy (...) działki, a następnie poprzez nielegalne działania, związane z transakcjami zbycia i obciążenia ww. działek, których łączna wartość wynosiła 2 582 000 hrywien ukraińskich dokonał ich legalizacji, to jest o czyn z § 3 art. 206-2, § 2 art. 209, § 3,4 art. 358 Kodeksu Karnego Ukrainy, mogących być odpowiednikiem art. 286 § 1 i art. 299 § 1 polskiego kodeksu karnego.

W dniu 8 lutego 2022 roku do Prokuratury Okręgowej w Warszawie wpłynął wniosek z Ministerstwa Sprawiedliwości Ukrainy o ekstradycję O. K., zaś w dniu 21 stycznia 2022 roku Prokurator wystąpił do tut. Sądu z wnioskiem o wydanie postanowienia w przedmiocie prawnej dopuszczalności wydania.

Wobec ściganego od dnia 8 grudnia 2021 roku stosowane są wolnościowe środki zapobiegawcze w postaci dozoru policji oraz zakazu opuszczania kraju z zatrzymaniem paszportu, albowiem na on na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stałe miejsce zamieszkania, wraz z rodziną, oraz legalne zatrudnienie.

Ścigany nie wyraził zgody na wydanie oraz wyjaśnił, że w Ukrainie zainicjował szereg postepowań cywilnych oraz administracyjnych dotyczących wyżej wymienionych działek, które stanowiły jego własność uzyskaną legalnie.

Sąd zważył, co następuje:

Rolą Sądu orzekającego w postępowaniu ekstradycyjnym jest wyłącznie stwierdzenie prawnej dopuszczalności wydania w oparciu o bezwzględne przeszkody ekstradycyjne wymienione w art. 604 § 1 k.p.k. Mianowicie Sąd bada czy w sprawie ujawniły się następujące przesłanki prawnej niedopuszczalności:

- osoba, której wniosek dotyczy, jest obywatelem polskim albo korzysta w Rzeczypospolitej Polskiej z prawa azylu;

- czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo gdy ustawa uznaje, że czyn nie stanowi przestępstwa albo że sprawca nie popełnia przestępstwa lub nie podlega karze;

- nastąpiło przedawnienie ( wykonania kary lub karalności przestępstwa według prawa polskiego);

- postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone;

- byłoby ono sprzeczne z polskim prawem, albowiem naruszałoby przepisy prawa polskiego a także postanowienia umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną

- zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania wobec osoby wydanej może zostać orzeczona lub wykonana kara śmierci;

- zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej;

- dotyczy osoby ściganej za popełnienie bez użycia przemocy przestępstwa z przyczyn politycznych.

Decyzja o faktycznym wydaniu ściganego z terytorium państwa wezwanego do państwa wzywającego należy zaś do wyłącznej kompetencji Ministra Sprawiedliwości, którą to Minister podejmuje w oparciu o fakultatywne przeszkody ekstradycyjne opisane w art. 604 § 2 k.p.k., (np. stałe miejsce zamieszkania ściganego w Polsce), a także w przypadku stwierdzenia przez sąd prawnej niedopuszczalności wydania (art. 603 § 3 k.p.k.).

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie nie wystąpiły żadne przesłanki obligatoryjne z art. 604 § 1 k.p.k. skutkujące stwierdzeniem prawnej niedopuszczalności wydania ściganego.

Dołączone do wniosku ekstradycyjnego władz Ukrainy dokumenty uprawdopodobniły w sposób wymagany w postępowaniu ekstradycyjnym, że ścigany mógł dopuścić się zarzucanego mu przestępstwa.

W doktrynie, jak i orzecznictwie utrwalone jest stanowisko, że orzekając o prawnej dopuszczalności wydania osoby ściganej w celu przeprowadzenia przeciwko niej postępowania karnego, sąd polski powinien być przekonany o dostatecznych dowodach uprawdopodobniających popełnienie przestępstwa przez ściganego. Nie muszą one być jednak dowodami źródłowymi dołączonymi przez państwo wzywające, jeżeli fakty uprawdopodobniające popełnienie czynu wynikające z wniosku i dołączonych do niego materiałów, nie wywołują wątpliwości. Ze zgromadzonych obecnie dokumentów wynika, że strona ukraińska posiada dowody popełnienia przestępstwa.

Należy przy tym także wskazać, że postępowanie ekstradycyjne jest postępowaniem wpadkowym incydentalnym, niezwiązanym z toczącym się właściwym postępowaniem karnym. Ocena działań podejmowanych przez ściganego i ustalenie, czy spełnią one przesłanki czynów zabronionych niewątpliwie należy do sądu ukraińskiego.

Zasada wzajemności stwarza domniemanie dobrej wiary dla każdego przypadku wystąpienia przez Ukrainę z wnioskiem o wydanie osoby ściganej i obliguje stronę Polską do zdecydowanie przychylnego przyjęcia takiego wniosku1.

Przechodząc do analizy prawnej czy w sprawie zachodzą przesłanki obligatoryjne odmowy wydania ściganego wskazane w art. 604 § 1 k.p.k., należy wskazać, że ścigany nie jest obywatelem polskim ani nie korzysta w Rzeczypospolitej Polskiej z prawa azylu.

Przestępstwo, o które ścigany jest podejrzany, stanowi czyn zabroniony także w Polsce. Z wniosku ekstradycyjnego jasno wynika, jaki jest zakres ścigania. Bez wątpienia z opisu czynu wynika również, że czyn zarzucany ściganemu został dokonany na terytorium Ukrainy (art. 604 § 1 pkt 2 k.p.k.). Dokumenty nadesłane przez stronę ukraińską z wnioskiem ekstradycyjnym są kompletne, nie wymagają uzupełnienia, materiał zgromadzony w sprawie jest jasny i czytelny – pozwala dokonać oceny spełnienia przesłanki podwójnej przestępności.

Wobec ściganego za tożsamy czyn nie wszczęto w Polsce postępowania karnego, ani nie zapadło prawomocne orzeczenie w tym zakresie. Brak też informacji, by w stosunku do ściganego zapadło w jakimś innym państwie prawomocne orzeczenie co do tego samego czynu, bądź by odbył już za niego karę.

Nie nastąpiło także przedawnienie karalności ani według prawa ukraińskiego (na co wskazała strona ukraińska w swoim wniosku), ani według prawa polskiego – w świetle art. 101 § 1 pkt 2a oraz art. 102 kodeksu karnego przedawnienie nastąpi nie wcześniej niż z upływem 25 lat od inkryminowanego zdarzenia.

Wobec ściganego za ww. czyn nie można orzec kary śmierci, według prawa ukraińskiego zagrożony on jest karą do 8 lat pozbawienia wolności.

Oceniając przesłanki z art. 604 § 1 pkt 5 k.p.k., należy mieć na względzie określony w art. 87 ust. 1 Konstytucji RP katalog źródeł powszechnie obowiązującego prawa w Rzeczypospolitej Polskiej. Poza tym władze ukraińskie zapewniły, że ściganie nie jest związane z rasą, narodowością, poglądami politycznymi lub orientacją seksualną ściganego. Ścigany nie należy do żadnych mniejszości narodowych, nie podnoszono również aby ściganie to dotyczyło wyznania ściganego. Na żadne z tych okoliczności nie powoływał się również sam ścigany.

Zgodnie z art. 604 § 1 pkt 7 i 8 k.p.k. wydanie jest niedopuszczalne, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej, a także gdy dotyczy osoby ściganej za popełnienie bez użycia przemocy przestępstwa z przyczyn politycznych. Ustawodawca w przepisie art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k. w zasadzie nie ograniczył katalogu wolności i praw jednostki, których obawa naruszenia skutkować powinna uznaniem wydania za niedopuszczalne, choć niewątpliwie w grę będą wchodzić przede wszystkim wolności i prawa związane ze sferami, w które ingerować może postępowanie karne lub wykonawcze prowadzone przeciwko osobie wydanej. Chodzi tu zarówno o wolności i prawa gwarantowane w Konstytucji RP, jak i w aktach prawa międzynarodowego, przede wszystkim w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (dalej: EKPC). Do uznania ekstradycji za prawnie niedopuszczalną z uwagi na niezachowanie gwarancji respektowania przez kraj wzywający normy konwencyjnej przewidzianej w art. 3 EKPC konieczne jest wykazanie istnienia rzeczywistego ryzyka niezachowania tej normy w konkretnym wypadku i do konkretnej, a więc objętej wnioskiem o ekstradycję osoby. W ocenie Sądu, żadna z tych przesłanek w niniejszej sprawie nie została uprawdopodobniona choćby w najmniejszym stopniu, toteż uznać należało, że nie wystąpiła.

Sąd miał przy tym na uwadze raporty organizacji międzynarodowych obrazujące w sposób negatywny stan sądownictwa na Ukrainie (w szczególności systemową korupcję i bardzo ciężkie warunki odbywania kary pozbawienia wolności). Jednak podkreślić należy, że stanowią one opis ogólnej sytuacji oparty na przykładach osób zupełnie niezwiązanych z przedmiotowym postępowaniem. W sprawie przeciwko ściganemu żadne materiały nie wskazują na zjawiska korupcjogenne.

Z doświadczenia procesowego Sądu wynika ponadto, że przed sądami ukraińskimi zapadają także nierzadko decyzje uniewinniające lub o umorzeniu postepowania, co świadczy bez wątpienia o tym, że orzeczenia tych sądów wolne są od wpływów osób postronnych i obiektywne, a więc zjawisko korupcji oraz braku niezawisłości sędziów nie dotyczy całego ukraińskiego wymiaru sprawiedliwości. Co więcej, nieprawidłowości tego rodzaju dotyczą niemal każdego państwa, także w wielkich demokracjach, co nie znaczy, że wymiar sprawiedliwości danego kraju jest dotknięty korupcją w takim stopniu, że nie daje gwarancji poszanowania praw człowieka, a ponadto środki odwoławcze pozwalają na weryfikację wystąpienia tychże nieprawidłowości i ich eliminację.

Należy pamiętać także, że ścigany jest oskarżony o popełnienie przestępstwa o charakterze gospodarczym, a żadne ustalenia Sądu nie wykazały, że przy tego rodzaju przestępstwach w państwie wnioskującym dochodziło do nagannych praktyk tego rodzaju, aby uzasadniały one odmowę ekstradycji.

Z tych wszystkich względów, orzec należało jak w części dyspozytywnej postanowienia.

Sędzia Dariusz Łubowski

1 zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 21 stycznia 2004 r., II AKz 407/03, OSA 2004/7/54.