Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodnicząca:	Sędzia (del.) Anna Bednarek
Protokolant:	Katarzyna Wyszogrodzka

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. A. i Z. A.

przeciwko (...) z siedzibą w D.

o zapłatę

na skutek apelacji powódek

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie

z dnia 5 kwietnia 2023 r., sygn. akt I C 3901/21

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódek A. A. i Z. A. na rzecz pozwanego (...) z siedzibą w D. kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu do dnia zapłaty.

Anna Bednarek

Sygn. akt V Ca 3167/23

UZASADNIENIE

Powódki A. A. i Z. A. wniosły o zasądzenie od strony pozwanej (...) z siedzibą w D. kwot po 250 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 2 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na rzecz powódki A. A. kwoty 113,29 funtów szterlingów wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia 2 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty.

Pozwany wniósł w pierwszej kolejności o odrzucenie pozwu z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej, a w przypadku nie podzielenia przez sąd tego zarzutu o oddalenie powództwa w całości.

Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie w wyroku z dnia 5 kwietnia 2023 r. odmówił odrzucenia pozwu, oddalił powództwo i zasądził od powódki A. A. na rzecz pozwanego (...) kwotę 917 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Z powyższym wyrokiem nie zgodziła się strona powodowa, zaskarżyła go w całości podnosząc zarzuty natury procesowej i materialnej oraz wniosła o zmianę wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódek kwoty po 250 EUR wraz z odsetkami od dnia 2 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty, zmianę wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki A. A. kwoty 113,29 GBP wraz z odsetkami od dnia 2 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz każdej z powódek zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

Biorąc pod uwagę, że Sąd Odwoławczy nie zmienił, ani nie uzupełnił ustaleń faktycznych Sądu I instancji, jak również nie przeprowadził postępowania dowodowego, na podstawie art. 387 § 2 ¹ k.p.c. w zw. z art. 327 ¹ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że niniejsza sprawa podlegała rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym i Sąd Odwoławczy nie przeprowadził postępowania dowodowego, stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. ograniczono uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Rejonowy w toku postępowania nie dopuścił się żadnego z zarzucanych mu uchybień, a rozstrzygnięcie – zarówno co do podstawy faktycznej, jak i prawnej – jest w ocenie Sądu Okręgowego słuszne i w pełni odpowiadające przepisom prawa. Sąd I instancji dokonał trafnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego i na tej podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne. Do ustalonego stanu faktycznego zastosowane zostały właściwe przepisy prawa materialnego, które zostały też prawidłowo zinterpretowane. W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy podzielając ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego, przyjmuje je za własne.

Zdaniem Sądu Okręgowego na gruncie niniejszej sprawy stan faktyczny został ustalony przez Sąd Rejonowy prawidłowo, zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, która wymaga, aby sąd oceniał materiał dowodowy w sposób logiczny, spójny i zgodny z zasadami doświadczenia życiowego, dlatego też za bezzasadne należało uznać zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego materiału dowodowego, zaś zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy można uznać za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki, bądź doświadczenia życiowego. Dla skuteczności zarzutu naruszenia ww. przepisu nie wystarcza samo twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. Jeżeli zaś
z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne (por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00). Natomiast analizując treść zarzutów podniesionych w apelacji dojść należy do wniosku, iż stanowią one jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami poczynionymi w toku niniejszej sprawy przez Sąd Rejonowy.

Na gruncie niniejszej sprawy strona powodowa zarzucała, iż Sąd I instancji błędnie ustalił, że lot nie doznał opóźnienia rodzącego odpowiedzialność odszkodowawczą na gruncie Rozporządzenia (WE) nr 261/2004, podczas gdy opóźnienie wyniosło ponad 14 godzin
i w związku z tym strona powodowa poniosła dodatkowe koszty w S., a także że płatność kartą należącą do powódki A. A. za hotel w S. i transport taksówką w czasie, kiedy powinien odbyć się przedmiotowy lot, nie dowodzi, że strona powodowa skorzystała z tych rzeczy. Istotą sporu było zatem to czy nastąpiło opóźnienie lotu więcej niż 3 godziny, a co za tym idzie, czy zaszły podstawy do wypłaty zryczałtowanego odszkodowania za opóźnienie lotu. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego, iż w przedmiotowej sprawie powódki nie wykazały, aby doszło do opóźnienia lotu o ponad 3 godziny, zgodnie z regułą ciężaru dowodowego wynikającą z art. 6 k.c. W sytuacji, kiedy pozwany podniósł zarzut nieudowodnienia roszczenia, powódki powinny wykazać, że powstało roszczenie pozwanego względem powódek, czego nie uczyniły. Skoro materiał dowodowy zgromadzony przez strony nie dawał Sądowi I instancji podstaw do dokonania odpowiednich ustaleń, to Sąd ten musiał wyciągnąć ujemne konsekwencje z nieudowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów w postaci oddalenia powództwa. Wobec powyższego zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. są niezasadne.

Sąd Okręgowy nie podzielił również zarzutów prawa materialnego podnoszonych przez stronę powodową. Według Sądu Okręgowego chybione okazały się być zarzuty sprowadzające się do tego, iż zdaniem apelującego Sąd Rejonowy błędnie uznał, że to na pasażerze spoczywa obowiązek wykazania, że do opóźnienia lotu doszło, podczas gdy pasażerom lotu opóźnionego przy przylocie o co najmniej 3 godziny i posiadającym potwierdzoną rezerwację na ten lot nie można odmówić odszkodowania jedynie na tej podstawie, że w chwili wystąpienia o odszkodowanie nie udowodnili opóźnienia, chyba że zostanie wykazane przez przewoźnika lotniczego, że do znacznego opóźnienia nie doszło albo było ono wynikiem wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności, a w konsekwencji nie zasądzenie poniesionych przez powódki dodatkowych kosztów w związku z zakwaterowaniem i transportem do miejsca zakwaterowania w S. wobec opóźnienia przedmiotowego lotu.

Przepis art. 3 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 określa zakres stosowania rozporządzenia. Ww. rozporządzenie ma zastosowanie do pasażerów odlatujących z lotniska znajdującego się na terytorium Państwa Członkowskiego, do którego ma zastosowanie Traktat oraz do pasażerów odlatujących z lotniska znajdującego się w kraju trzecim i lądujących na lotnisku w Państwie Członkowskim, do którego ma zastosowanie Traktat, chyba że otrzymali oni korzyści lub odszkodowanie oraz udzielono im opieki w tym kraju trzecim, jeżeli przewoźnik lotniczy obsługujący dany lot jest przewoźnikiem wspólnotowym, pod warunkiem, że pasażerowie posiadają potwierdzoną rezerwację na dany lot oraz, z wyjątkiem przypadku odwołania, o którym mowa w art. 5, stawią się na odprawę pasażerów, zgodnie z wymogami i w czasie określonym uprzednio na piśmie (w tym poprzez środki elektroniczne) przez przewoźnika lotniczego, organizatora wycieczek lub autoryzowane biura podróży lub, jeżeli czas nie został określony, nie później niż 45 minut przed ogłoszoną godziną odlotu (ust. 2 lit. a) lub bez względu na przyczynę zostali przeniesieni przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek z lotu, na który mieli rezerwacje, na inny lot (ust. 2 lit. b).

Zauważyć zatem należy, że przepis ten statuuje wymagania o charakterze formalnym, tj. wymóg posiadania przez pasażera potwierdzonej rezerwacji na dany lot oraz stawienia się na odprawę pasażerów. Ich spełnienie warunkuje samą możliwość ubiegania się o odszkodowanie. Nie można się zgodzić z twierdzeniami apelacji, że do wypłaty odszkodowania wystarczy przedstawienie potwierdzenia rezerwacji oraz udowodnienie stawienia się na odprawę, lecz należy stwierdzić, iż dopiero po ustaleniu powyższego, można uznać, że przepisy Rozporządzenia mają w danym przypadku zastosowanie. Nie można z powyższego wywieść domniemania, że posiadanie potwierdzonej rezerwacji oraz stawienie się na odprawę pasażerów, potwierdza zaistnienie opóźnienia po stronie przewoźnika, które wynosi co najmniej 3 godziny. Tym samym postawiony zarzut naruszenia ww. przepisu jest chybiony. Ciężar dowodu przylotu z opóźnieniem przy dochodzeniu sprawy przed sądem obciąża stronę, która z danego faktu wywodzi skutki prawne, na zasadach ogólnych (art. 6 k.p.c.).

W tym miejscu wskazać należy, że wniosek dowodowy zgłoszony przez stronę powodowa w apelacji podlegał pominięciu. Skoro strona pozwana kwestionowała opóźnienie przylotu samolotu już w toku postępowania przed sądem I instancji, to obowiązkiem strony powodowej było wykazanie tej okoliczności. Złożenie wniosku w toku postępowania apelacyjnego uznać należało za spóźniony.

Z kolei zgodnie z art. 5 ust. 3 i ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, a ciężar dowodu tego czy i kiedy pasażerowie zostali poinformowani o odwołaniu lotu spoczywa na obsługującym przewoźniku lotniczym. Przepis art. 7 rozporządzenia stosuje się przy tym również w przypadku, gdy pasażerowie lotów opóźnionych poniosą stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny, polegającą na przybyciu do ich miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu, co wynika z wykładni art. 7 powołanego rozporządzenia dokonanej przez Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r., C-402/07 i C-432/07. Jednocześnie z motywu 14 powołanego rozporządzenia wynika, że zobowiązania przewoźników lotniczych powinny być ograniczone lub ich odpowiedzialność wyłączona w przypadku, gdy zdarzenie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie C-294/10 uznał, że art. 5 ust. 3 rozporządzenia powinien być interpretowany w ten sposób, że przewoźnik lotniczy, ponieważ jest zobowiązany do podjęcia wszelkich racjonalnych środków w celu uniknięcia nadzwyczajnych okoliczności, powinien rozsądnie na etapie planowania lotu uwzględnić ryzyko opóźnienia związanego z ewentualnym zaistnieniem takich okoliczności. Powinien w związku z tym przewidzieć określoną rezerwę czasu pozwalającą mu, w miarę możliwości, na wykonanie całego lotu po ustaniu nadzwyczajnych okoliczności. Z kolei rzeczony przepis nie może być interpretowany jako nakładający - tytułem racjonalnych środków - obowiązek planowania w sposób ogólny i jednolity minimalnej rezerwy czasu, mającej zastosowanie bez różnicy do wszystkich przewoźników lotniczych we wszystkich sytuacjach zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności. Ocena zdolności przewoźnika lotniczego do zapewnienia całego przewidzianego lotu w nowych warunkach wynikających z zaistnienia tych okoliczności powinna być dokonywana z troską o to, aby wymagany zakres rezerwy czasu nie skutkował doprowadzeniem przewoźnika lotniczego do dokonywania nadmiernych poświęceń z punktu widzenia możliwości jego przedsiębiorstwa w danym momencie. Powyższy pogląd TSUE potwierdził i rozwinął w orzeczeniu wydanym w dniu 11 czerwca 2020 r. w sprawie C-74/19, w którym stwierdził m.in., że przepisy Rozporządzenia nie ograniczają przyznanego przewoźnikom uprawnienia do powoływania się na „nadzwyczajną okoliczność" tylko do sytuacji, w której okoliczność ta miała wpływ na opóźniony lot, wyłączając tym samym sytuację, w której miała ona wpływ na lot uprzednio obsługiwany przez ten sam statek powietrzny (tiret 51 uzasadnienia wyroku), a także że w celu uzyskania zwolnienia z obowiązku wypłaty odszkodowania pasażerom przewoźnik może powołać się na „nadzwyczajną okoliczność", która miała wpływ na poprzedni lot obsługiwany przez tego samego przewoźnika za pośrednictwem tego samego statku powietrznego, pod warunkiem że istnieje bezpośredni związek przyczynowy między wystąpieniem owej okoliczności a opóźnieniem kolejnego lotu (tiret 54 uzasadnienia wyroku). Zatem, ciężar dowodu spoczywa na przewoźniku wówczas, gdy podnosi okoliczność umożliwiającą mu zwolnienie się od odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie tego ostatniego przepisu.

Jak już wyżej wskazano, strona powodowa nie wykazała, iż doszło do opóźnienia lotu powyżej 3 godzin, a dopiero wówczas pozwany mógłby wobec powódek ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą. Zatem również zarzut skarżących naruszenia art. 6 k.c. w zw. z art. 5 ust. 3 i ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 nie zasługiwał na uwzględnienie.

Przepis art. 9 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 reguluje tzw. prawo do opieki. W myśl przepisu art. 9 ust. 1 pasażerowie otrzymują bezpłatnie: posiłki oraz napoje w ilościach adekwatnych do czasu oczekiwania (lit. a), zakwaterowanie w hotelu w przypadku, gdy występuje konieczność pobytu przez jedną albo więcej nocy lub gdy zachodzi konieczność pobytu dłuższego niż planowany przez pasażera (lit. b) oraz transport pomiędzy lotniskiem
a miejscem zakwaterowania (hotelem lub innym) (lit. c).

Obowiązek zapewnienia opieki nad pasażerami powstaje na skutek odwołania, bądź opóźnienia lotu, w którym pasażerowie mieli uczestniczyć. Brak zasądzenia żądanej przez stronę powodową kwoty jest więc wynikiem braku wykazania faktu opóźnienia skarżonego lotu. Ustalony przez Sąd stan faktyczny jasno wskazuje, że powódki na zarzut pozwanego nie udowodniły, iż miało miejsce opóźnienie czy odwołanie lotu, a przedstawiane przez nie w tym przedmiocie twierdzenia są wyłącznie polemiką z ustaleniami Sądu. Naturalną konsekwencją jest więc brak nałożenia na pozwanego obowiązku zwrotu jakichkolwiek dodatkowych kosztów, zatem nie doszło do naruszenia art. 9 ust. 1 lit. a i c rozporządzenia (WE) nr 261/2004.

Wreszcie Sąd Odwoławczy nie podzielił również zarzutu naruszenia art. 205c ust. 6 ustawy - Prawo lotnicze poprzez pominięcie okoliczności, że brak udzielenia odpowiedzi na reklamację w terminie 30 dni wiąże się z uznaniem reklamacji przez przewoźnika lotniczego. Pozwany w toku procesu jednoznacznie kwestionował skuteczność wezwania do zapłaty, jako skutecznego sposobu zgłoszenia reklamacji w trybie art. 205c ust. 1 ustawy - Prawo lotnicze przez co brak było podstaw do stwierdzenia, że jednocześnie wystąpiły skutki wskazane w art. 205c ust. 6 ustawy. Nadto orzecznictwo sądów powszechnych w tym przedmiocie jest niejednolite, zatem w ocenie Sądu Odwoławczego brak było podstaw do uznania w oparciu
o ww. przepis ustawy - Prawo lotnicze, iż przewoźnik uznał reklamację powódek poprzez brak odpowiedzi w ustawowym terminie.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oceniając, że w sprawie nie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego, ani procesowego i wyrok wydany przez Sąd Rejonowy jest prawidłowy, na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Anna Bednarek

ZARZĄDZENIE

(...)

Anna Bednarek