Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Marcin Semeniuk

Protokolant: Julia Wiśniewska

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. z siedzibą we W.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2023 r., sygn. akt XVI C 2902/22

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda (...) Spółki z o.o. z siedzibą we W. na rzecz pozwanego Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 1.800 zł (tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku w zakresie tego rozstrzygnięcia do dnia zapłaty.

Sygn. akt V Ca 2142/23

UZASADNIENIE

Z uwagi na to, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym, stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie wyroku jedynie do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Apelacja powoda (...) Spółki z o.o. z siedzibą we W. nie zasługuje na uwzględnienie. Zaskarżony wyrok w jest bowiem prawidłowy i w pełni odpowiada prawu. Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy, przyjmując je za własne. Na aprobatę zasługują również przedstawione przez Sąd I instancji w uzasadnieniu tego wyroku oceny prawne. W szczególności zgodzić się należy ze stanowiskiem tego Sądu, że datowane na dzień 20 czerwca 2022 r. pełnomocnictwo udzielone przez (...) Spółce z o.o. ( k. 20) nie upoważniało powoda do złożenia pozwanemu Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W. w imieniu pożyczkobiorcy oświadczenia o skorzystaniu z sankcji tzw. kredytu darmowego, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (obecnie tekst jednolity: Dz.U. z 2024 r. poz. 1497; dalej jako „u.k.k.”). Pełnomocnictwo to, które zgodnie z jego treścią stanowi pełnomocnictwo ogólne, nie zostało bowiem udzielone z zachowaniem formy pisemnej. Tymczasem zgodnie z art. 99 § 2 k.c., pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.

Jak stanowi art. 78 ^{( 1)} k.c., równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej jest oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej (§ 2).
Do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym (§ 1). W ocenie Sądu Okręgowego złożenie podpisu za pośrednictwem platformy (...) nie spełnia wymogu kwalifikowanego podpisu elektronicznego, a tym samym nie spełnia wymogu co do formy zastrzeżonej dla pełnomocnictwa ogólnego. Zachowanie formy elektronicznej równoważnej formie pisemnej wymaga, po pierwsze, ujęcia treści składanego oświadczenia woli w postaci elektronicznej, po drugie zaś – opatrzenia go kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Definicja legalna pojęcia kwalifikowanego podpisu elektronicznego została zwarta w art. 3 pkt 12 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylającego dyrektywę 1999/93/WE (tzw. rozporządzenie eIDAS). Wskazany termin oznacza zaawansowany podpis elektroniczny, który jest składany za pomocą kwalifikowanego urządzenia do składania podpisu elektronicznego i który opiera się na kwalifikowanym certyfikacie podpisu elektronicznego (art. 3 pkt 12 rozporządzenia eIDAS). Kwalifikowany podpis elektroniczny charakteryzuje się unikalnością i niepowtarzalnością, niemożliwością podrobienia, łatwością wygenerowania i weryfikacji, jak również pozwala na pewne ustalenie tożsamości sygnatariusza oraz zapewnia integralność opatrzonego nim oświadczenia woli. Powyższe cechy gwarantują wysoki stopień bezpieczeństwa w odniesieniu do dokonywanej czynności prawnej. Mając na względzie powyższe, w art. 25 ust. 2 rozporządzenia eIDAS przewidziano zasadę równoważności oznaczającą, że kwalifikowany podpis elektroniczny ma skutek prawny równoważny podpisowi własnoręcznemu ( vide: M. Maciejewska-Szałas [w:] M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak (red.): Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2024 r., s. 290).

W świetle powyższego podpis kwalifikowany to rodzaj podpisu elektronicznego o takiej samej mocy prawnej, jak podpis własnoręczny. Żeby podpis kwalifikowany był ważny, musi zostać poświadczony za pomocą kwalifikowanego certyfikatu podpisu elektronicznego. Taki certyfikat umożliwia zweryfikowanie osoby, która składa podpis na dokumencie. Złożenie kwalifikowanego podpisu elektronicznego opartego o ważny kwalifikowany certyfikat ma takie same skutki prawne, jak podpisanie dokumentu w sposób odręczny. Zatem złożenie oświadczenia woli w formie elektronicznej, a następnie poświadczenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym jest tak samo wiążące, jak złożenie oświadczenia w formie pisemnej. Z art. 4 i art. 25 ust. 3 rozporządzenia eIDAS wynika, że do zachowania formy elektronicznej może być użyty kwalifikowany podpis elektroniczny wydany zarówno przez polskiego kwalifikowanego dostawcę usług zaufania, jak i mającego siedzibę w którymkolwiek z pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej. Przepis art. 78 ¹ § 2 k.c. stanowi o równoważności oświadczenia woli złożonego w formie elektronicznej z oświadczeniem woli złożonym w zwykłej formie pisemnej. Zgodnie z art. 3 pkt 11 rozporządzenia eIDAS zaawansowany podpis elektroniczny oznacza podpis elektroniczny, który spełnia wymogi określone w art. 26 rozporządzenia eIDAS. Natomiast podpis elektroniczny oznacza dane w postaci elektronicznej, które są dołączone lub logicznie powiązane z innymi danymi w postaci elektronicznej, i które użyte są przez podpisującego jako podpis (art. 3 pkt 10 rozporządzenia eIDAS). Wymogi dla kwalifikowanych urządzeń do składania podpisu elektronicznego, certyfikacja kwalifikowanych urządzeń do składania tego podpisu i publikacja listy certyfikowanych kwalifikowanych urządzeń do jego składania są uregulowane w art. 29–31 rozporządzenia eIDAS. Kwalifikowany certyfikat podpisu elektronicznego to certyfikat podpisu elektronicznego, który jest wydawany przez kwalifikowanego dostawcę usług zaufania i spełnia wymogi określone w załączniku I do rozporządzenia eIDAS (art. 3 pkt 15 i art. 28 ust. 1 rozporządzenia eIDAS). O weryfikacji i potwierdzeniu ważności kwalifikowanego podpisu elektronicznego (to jest walidacji w rozumieniu art. 3 pkt 41 rozporządzenia eIDAS) jest mowa w art. 32 rozporządzenia eIDAS. Walidację świadczy wyłącznie kwalifikowany dostawca usług zaufania, który spełnia określone wymagania i któremu status kwalifikowany nadał organ nadzoru (art. 33 rozporządzenia eIDAS). Podmioty takie są wpisane do rejestru ministra ds. informatyzacji prowadzonego przez Narodowe Centrum Certyfikacji, które tworzy oraz wydaje kwalifikowanym dostawcom usług zaufania certyfikaty służące do weryfikacji zaawansowanych podpisów elektronicznych. Na stronie internetowej tego Centrum (www.nccert.pl) znajduje się rejestr podmiotów udostępniających usługę kwalifikowanego podpisu elektronicznego (kwalifikowanych dostawców usług zaufania). Na liście tej brak dostawcy usług zaufania, jakim jest podmiot (...) Spółka z o.o., wpisany 23 listopada 2020 r. przez Narodowy Bank Polski do rejestru dostawców niekwalifikowanych usług zaufania.

Podpis złożony za pośrednictwem platformy (...) przez J. G. był zatem zwykłym e-podpisem (podpisem elektronicznym), nie zaś kwalifikowanym podpisem elektronicznym, umożliwiającym zachowanie elektronicznej formy czynności prawnej, równoważnej z formą pisemną.

Analiza treści dokumentu pełnomocnictwa udzielonego przez (...) Spółce z o.o. jednoznacznie wskazuje, że jest to pełnomocnictwo o charakterze ogólnym. Stosownie bowiem do art. 98 k.c. pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności. Z przepisu tego wynika, że kryterium wyróżnienia poszczególnych rodzajów pełnomocnictwa stanowi zakres umocowania pełnomocnika. W świetle powyższego pełnomocnictwem ogólnym jest przede wszystkim pełnomocnictwo, w którym w ogóle nie sprecyzowano czynności prawnych, do jakich zostaje umocowany pełnomocnik, poprzestając na stwierdzeniu, że umocowuje ono do dokonywania czynności zwykłego zarządu (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 listopada 1998 r., II CKN 866/97 /opubl. OSNC z 1999 r. Nr 3, poz. 66/ z dnia 15 października 2002 r., II CKN 1479/00 /opubl. OSNC z 2004 r. Nr 1, poz. 8). Z uwagi na ustawowo określony zakres dopuszczalnego umocowania, samo posłużenie się pojęciem pełnomocnictwa ogólnego w treści oświadczenia o udzieleniu pełnomocnictwa, pozwala na przyjęcie, że zakres umocowania obejmuje wszelkie czynności zwykłego zarządu.

Właśnie z takim pełnomocnictwem mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Wymienione w jego treści poszczególne czynności, do których zostaje umocowany pełnomocnik, są bowiem przykładowe i nie stanowią zamkniętego katalogu. Świadczy o tym użycie sformułowania „w szczególności” w tym fragmencie treści pełnomocnictwa, w którym zaznaczono, że na jego podstawie (...) Spółka z o.o. zostaje umocowany do „złożenia oświadczenia wynikającego z art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim”. Do podważenia oceny, że jest to pełnomocnictwo ogólne, a nie szczególne czy też rodzajowe, nie może przy tym prowadzić wskazanie w nim konkretnego stosunku prawnego, którego ono dotyczy. Jak słusznie bowiem podkreśla się w doktrynie, czynność udzielenia pełnomocnictwa „globalnego”, umocowującego do dokonywania wszelkich czynności w imieniu mocodawcy, jest nieważna (zob. więcej na ten temat M. Pazdan [w:] System prawa prywatnego, tom 2, Warszawa 2008 r., s. 489; K. Kopaczyńska-Pieczniak [w:] A. Kidyba (red.): Kodeks cywilny. Komentarz, tom. 1, Warszawa 2012 r., s. 614). W związku z czym wskazanie w pełnomocnictwie ogólnym konkretnego stosunku prawnego jest jak najbardziej zasadne.

Na koniec trzeba dodać, że omawiane pełnomocnictwo sporządziła spółka zawodowo trudniąca się skupowaniem i dochodzeniem roszczeń opartych na u.k.k., korzystająca z obsługi kancelarii prawniczych. Tym samym spółka tak formułując pełnomocnictwo musiała mieć świadomość właściwej formy i treści pełnomocnictwa (wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 grudnia 2023 r., XXVII Ca 1536/23 /LEX nr 3709112/).

W podsumowaniu powyższych uwag Sąd Okręgowy stwierdza, że udzielone przez (...) Spółce z o.o. pełnomocnictwo - wobec faktu, że nie zostało udzielone na piśmie - jest nieważne. Nieważne na mocy art. 104 k.c. jest zatem również złożone przy jego wykorzystaniu oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Zgodnie z powołanym przepisem nieważna jest bowiem jednostronna czynność prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu.

Wobec uznania, że powodowi nie przysługiwała w niniejszej sprawie legitymacja czynna do dochodzenia roszczeń wynikających z zastosowania sankcji kredytu darmowego, zbędne jest podejmowanie rozważań, czy w treści umowy pożyczki zawartej przez Bank (...) S.A. z poprzednikiem prawnym powoda pozwany dopuścił się zarzucanych mu naruszeń przepisów mających stanowić podstawę do skorzystania z sankcji kredytu darmowego zgodnie z art. 45 ust. 1 u.k.k.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, nie dopatrując się żadnych dostatecznych względów przemawiających za ingerencją w treść kontrolowanego wyroku, na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w pkt. 1 sentencji, oddalając apelację powoda (...) Spółki z o.o. jako bezzasadną.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej orzeczono w pkt. 2 sentencji na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Zasądzoną od powoda (...) Spółki z o.o. na rzecz pozwanego Banku (...) S.A. tytułem zwrotu tych kosztów kwotę 1.800 zł stanowi wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego będącego adwokatem, którego wysokość Sąd Okręgowy ustalił na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jednolity: Dz.U. z 2023 r. poz. 1964 ze zm.).

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

Zarządzenie: (...)