Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:sędzia Stanisław Gradus-Wojciechowski

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P. K. i D. K.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 14 marca 2024 r., sygn. akt I C 2859/23

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w pkt. I w ten sposób, że zasądza od strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz każdego z powodów kwotę 600 euro (sześćset euro) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2023 r. do dnia zapłaty ;

b)  w pkt. II w ten sposób, że zasądza od strony pozwanej na rzecz każdego z powodów kwotę 1.117 zł (jeden tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz każdego z powodów kwotę 650 zł (sześćset pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty .

sędzia Stanisław Gradus-Wojciechowski

Sygn. akt: V Ca 1754/24

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 30 września 2024 r.

Powodowie – P. K. i D. K. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) sp. z o.o. w W. kwoty 1.200 EUR wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2023 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów procesu w wysokości 3.600 zł (2 x 1.800 zł) wraz z opłatą od pełnomocnictwa w wysokości 34 zł (2 x 17 zł).

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od każdego powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania po 908,50 zł.

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie wyrokiem z dnia 14 marca 2024 r. (I C 2859/23) w sprawie P. K. i D. K. przeciwko (...) sp. z o.o. w W. oddalił powództwo (pkt I) oraz zasądził od każdego z powodów na rzecz pozwanego kwotę 908,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (pkt II).

Z ww. orzeczeniem nie zgodzili się powodowie i zaskarżyli je apelacją
w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucili w pierwszej kolejności błąd
w ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na wynik sprawy, poprzez ustalenie, że jedynym dostawcą paliwa na lotnisko był S., zdarzenie dotyczące braku paliwa było niespodziewane i nie można było go przewidzieć oraz że pozwany udowodnił, że podjął wszystkie niezbędne „racjonale środki” w celu zminimalizowania opóźnienia w planach podroży pasażerów.

Powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanego łącznie na rzecz powodów kwoty 1.200 EUR z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 czerwca 2023 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm za etap postępowania przed Sądem I i II instancji, ewentualnie wnieśli o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od każdego powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego w instancji odwoławczej, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z uwagi na to, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym, stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia jego podstawy prawnej
z przytoczeniem przepisów prawa.

Apelacja powodów podlegała uwzględnieniu w całości.

Zarzuty apelacji skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku
i rozstrzygnięciem sprawy zgodnie z żądaniem pozwu.

Dochodzone w przedmiotowej sprawie roszczenie oparte zostało na art. 5 ust. 1 lit. c w zw. z art. 7 ust. 1 lit. c Rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91. Pierwszy z przywołanych przepisów stanowi, iż w przypadku odwołania lotu, pasażerowie, których to odwołanie dotyczy, mają prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie
z przywołanym wyżej art. 7 Rozporządzenia (WE) Nr 261/2004, który określa wysokość zryczałtowanego odszkodowania.

Jednocześnie, art. 5 ust. 3 Rozporządzenia (WE) Nr 261/2004, na który
w swojej argumentacji powoływał się pozwany, stanowi, że opóźnienie (odwołanie) lotu nie rodzi po stronie pasażerów prawa do odszkodowania, jeżeli przewoźnik lotniczy jest w stanie dowieść, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu było spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego (zob. ETS w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C 432/07).

Przewoźnik lotniczy jest zatem zwolniony z obowiązku wypłaty pasażerom odszkodowania na podstawie art. 5 ust. 1 lit. c i art. 7 Rozporządzenia (WE) Nr 261/2004, jeżeli dowiedzie, że odwołanie lub opóźnienie lotu jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na treść motywu (15) Rozporządzenia (WE) Nr 261/2004, zgodnie z którym za nadzwyczajne okoliczności powinno się uważać sytuację, gdy decyzja kierownictwa lotów w stosunku do danego samolotu spowodowała danego dnia powstanie dużego opóźnienia, przełożenie lotu na następny dzień albo odwołanie jednego lub więcej lotów tego samolotu pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków przez zainteresowanego przewoźnika, by uniknąć tych opóźnień lub odwołań lotów.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem za „nadzwyczajne okoliczności”
w rozumieniu art. 5 ust. 3 Rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 można uznać zdarzenia, które ze względu na swój charakter lub swoje źródło nie wpisują się, jako nieodłączny element, w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i nie pozwalają mu na skuteczne panowanie nad nimi, przy czym te dwie przesłanki muszą być spełnione kumulatywne (wyroki: z dnia 4 kwietnia 2019 r., G., C-501/17, EU:C:2019:288, pkt 20; z dnia 12 marca 2020 r., F., C-832/18, EU:C:2020:204, pkt 38).

Ciężar udowodnienia przesłanek zwalniających stronę pozwaną
z odpowiedzialności odszkodowawczej spoczywała na przewoźniku lotniczym. Wskazać bowiem należy, iż dla uzyskania zwolnienia z obowiązku wypłaty odszkodowania przewoźnik, zgodnie z treścią Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 oraz pkt 5 ust. 1 Wytycznych interpretacyjnych dotyczących Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 oraz rozporządzenia Rady (WE) nr 2027/97 w sprawie odpowiedzialności przewoźnika lotniczego z tytułu wypadków lotniczych zmienionego rozporządzeniem (WE) nr 889/2002 Parlamentu Europejskiego
i Rady (2016/C 214/041 - stanowiącego oficjalny dokument przejęty przez Komisję Europejską, musi wykazać: (a) istnienie nadzwyczajnych okoliczności
i związek między zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności,
a opóźnieniem/odwołaniem oraz (b) fakt, że takiego opóźnienia/odwołania nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

W niniejszej sprawie powodowie w dniu 17 lutego 2023 r. mieli odbyć podróż lotem (...) z S. do W.. Był to lot pozawspólnotowy, dłuższy niż 3.500 km. Lot występował w rotacji po rejsie (...) na trasie W.-S., który zakończył się zablokowaniem kół na lotnisku w S. o godz. 11:35 UTC. Lot (...) miał odbyć się planowo w godzinach 13:20 UTC - 20:50 UTC, jednakże odbył się z ponad 3-godzinnym opóźnieniem, co zostało przyznane przez pozwanego.

Z uwagi na opóźnienie przylotu powodowie mieli – co do zasady – prawo domagać się stosownej rekompensaty. Dlatego też kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia, czy rekompensata przysługuje, miało niewątpliwie ustalenie, z jakiej przyczyny doszło do opóźnienia lotu, oraz czy opóźnienie przedmiotowego lotu nastąpiło z uwagi na wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności, czego Sąd I instancji w ocenie Sądu Odwoławczego wnikliwie nie przeanalizował.

Sąd Okręgowy podziela trafne ustalenie Sądu Rejonowego, że bezpośrednią przyczyną opóźnienia lotu powoda było oczekiwanie na zatankowanie samolotu. Na lotnisku w S. nie było dostępnego paliwa. Jedyny autoryzowany dostawca paliwa lotniczego – firma (...) – miał problem z dostępnością paliwa i nie było możliwości zatankowania samolotów. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, problem z paliwem powstał w rafinerii z uwagi na fakt, że oczekiwanie na wynik testów jakości zajęło więcej czasu niż zakładano. Paliwo dotarło na lotnisko tuż przed godziną 15:40 UTC (ok. 2 godz. 40 min po planowanym czasie odlotu). Samolot został zatankowany dopiero o godz. 17:00 UTC, jako drugi w kolejności.

Natomiast wbrew chybionemu poglądowi sądu pierwszej instancji niewątpliwie powyższych okoliczności nie można w żaden sposób uznać za okoliczności nadzwyczajne.

Sąd Rejonowy uzasadniając swoje stanowisko powołał się m.in. na wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 7 lipca 2022 r. (C-308/21). Tymczasem biorąc pod uwagę stan faktyczny sprawy, w której ten wyrok został wydany, w ocenie Sądu Okręgowego, pogląd w nim wyrażony nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie, a jego zastosowanie przez Sąd Rejonowy było zbyt dalekim uproszczeniem.

Po pierwsze rzeczony wyrok dotyczy awarii systemu dostawy paliwa, natomiast w niniejszej sprawie awaria systemu dostawy paliwa na lotnisku w ogóle nie wystąpiła. Nie od rzeczy będzie w tym miejscu wskazać, że awaria to ogólnie rzecz ujmując stan niesprawności obiektu uniemożliwiający jego funkcjonowanie, występujący nagle i powodujący jego niewłaściwe działanie lub całkowite unieruchomienie. Tymczasem w przypadku spornego lotu przyczyną jego opóźnienia było niedostarczenie paliwa na lotnisko w odpowiednim czasie z uwagi na problem, który powstał w rafinerii, w postaci oczekiwania na wynik testów laboratoryjnych jakości paliwa, co zajęło więcej czasu niż zakładano.

Po drugie strona pozwana nie wykazała, co było powodem otrzymania badań laboratoryjnych po czasie. Należało więc zdaniem Sądu Okręgowego uznać, że problemy z próbkami paliwa, które pojawiły się w laboratorium dostawcy paliwa na lotnisko, były spowodowane czynnikiem ludzkim, co implikuje bezdyskusyjny wniosek, że były skutkiem zawinionego działania dostawcy paliwa.

Jednocześnie z okoliczności sprawy nie wynika, aby dostawca nie miał na to żadnego wpływu. Przy czym zupełnie irrelewantna dla rozstrzygnięcia sprawy jest okoliczność, że firma (...) była jedynym autoryzowanym dostawcą paliwa na lotnisko w S. i że to lotnisko organizowało paliwo dla statków powietrznych, w tym również dla pozwanego przewoźnika.

Skoro bowiem w dostawie paliwa winę ponosi jedynie wyłączny dostawca paliwa wybrany i współpracujący z lotniskiem, a lotnisko to było obsługiwane przez pozwanego przewoźnika, to oczywistym jest, że niemożność zatankowania statku powietrznego, którym podróżowali powodowie, obciąża również przewoźnika i rodzi po jego stronie odpowiedzialność odszkodowawczą względem pasażerów.

Wina dostawcy, a więc wina i lotniska, wynika z treści pisma z dnia 27 marca 2023 r. (k. 16), w której kierownictwo lotniska przeprasza za zaistniałą sytuację, a więc przyznaje się pośrednio, że zawinił czynnik ludzki. Sam fakt, że podobna sytuacja nie wydarzyła się wcześniej, nie stanowi zdaniem Sądu Odwoławczego okoliczności egzoneracyjnej, albowiem z raportu firmy (...) bynajmniej nie wynika, dlaczego „wyniki badania laboratoryjnego nie zostały jeszcze otrzymane”. Raport de facto ogranicza się jedynie do opisu sytuacji z dostawą paliwa i w ogóle nie odpowiada na pytanie, dlaczego laboratorium nie zbadało próbek paliwa na czas.

Pasażerowie w ocenie Sądu Odwoławczego nie mogą ponosić odpowiedzialności za zawinione działania kontrahentów przewoźnika, albowiem byłoby to sprzeczne z celem ww. rozporządzenia.

Oczywiście w takim przypadku przewoźnikowi niewątpliwie przysługuje roszczenie regresowe wobec osób trzecich, z którymi współpracuje. Należy w tym miejscu przypomnieć utrwalone orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości, że zobowiązania, jakie obsługujący przewoźnik lotniczy wypełnia na mocy rozporządzenia nr 261/2004, pozostają bez uszczerbku dla prawa wspomnianego przewoźnika do dochodzenia odszkodowania, zgodnie z właściwym prawem krajowym, od jakiegokolwiek podmiotu - w tym osoby trzeciej - który spowodował, że przewoźnik uchybił spoczywającym na nim zobowiązaniom, co przewiduje art. 13 tego rozporządzenia (zob. m.in. wyrok z dnia 11 maja 2017 r., K., C-302/16, EU:C:2017:359, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).

Reasumując powyższe Sąd Okręgowy uwzględnił w całości powództwo powodów i zasądził na rzecz każdego z nich kwotę 600 EUR. Odsetki zostały zasądzone od dnia 22 czerwca 2023 r. również zgodnie z żądaniem pozwu w oparciu o przepis art. 481 § 1 k.c.

Wydanie orzeczenia reformatoryjnego skutkowało koniecznością modyfikacji rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed Sądem I instancji w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Sąd Odwoławczy zasadził od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwotę 1.117 zł, na która składało się: 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, 200 zł tytułem połowy opłaty od pozwu oraz wynagrodzenie pełnomocnika dla każdego z powodów w wysokości 900 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

O kosztach w instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Na przedmiotowe koszty złożyły się opłata od apelacji w wysokości 400 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika dla każdego z powodów w wysokości 450 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia.

Stanisław Gradus-Wojciechowski