Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Agnieszka Łukaszuk

Sędziowie: Joanna Machoń

(del.) Dorota Walczyk

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2021 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

przeciwko I. A. oraz (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w W.

o stwierdzenie nieważności

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie

z dnia 5 lutego 2020 r., sygn. akt II C 1643/19

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że nadaje mu następującą treść: „

1.  stwierdza, że nabycie przez I. A. na podstawie umowy z dnia 2 marca 2015 roku sporządzonej przed notariuszem S. B., Rep. (...) udziału wynoszącego (...) w użytkowaniu wieczystym nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), składającej się z działek gruntu nr: (...) jest nieważne;

2.  zasądza od I. A. oraz (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w W. na
rzecz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji kwotę 3.600 (trzy tysiące
sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać od I. A. oraz (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w
W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie kwotę 750 (siedemset pięćdziesiąt) złotych tytułem opłaty od pozwu od uiszczenia której powód był zwolniony.”

II.  zasądza od I. A. oraz (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w W. na
rzecz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji kwotę 1.800 (tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej;

III.  nakazuje pobrać od I. A. oraz (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 750 (siedemset pięćdziesiąt) złotych tytułem opłaty od apelacji od uiszczenia której powód był zwolniony.

Sygn. akt V Ca 1483/20

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 lipca 2019 roku Powód Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wystąpił przeciwko (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w W. o stwierdzenie, że nabycie przez I. A. na podstawie umowy z dnia 2 marca 2015 roku przed notariuszem S. B., Rep. (...) udziału wynoszącego (...) w użytkowaniu wieczystym nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), składającej się z działek gruntu nr: (...) jest nieważne. Nadto wniesiono o zasądzenie na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazano, że I. A. nabyła udział w powyższej nieruchomości bez zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wymaganego w myśl przepisów ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Powód w treści pozwu złożył również wniosek o zabezpieczenie powództwa poprzez zakazanie zbywania pozwanej ww. udziału w użytkowaniu wieczystym.

Pozwany (...) sp. z o.o. sp. k. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania. Uzasadniając swoje stanowisko pozwany podniósł, że I. A. dokonała zwrotnego przeniesienia udziału w powyższej nieruchomości na (...) sp. z o.o. sp. k.

Pozwana I. A., której prawidłowo doręczono odpisu pozwu wraz z załącznikami i zawiadomiono o terminie rozprawy, nie zajęła stanowiska w sprawie.

Wyrokiem z dnia 5 lutego 2020 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy – Woli w Warszawie w sprawie o sygn. akt II C 1643/19 oddalił powództwo (I.), oraz zasądził od Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w W. kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. (II.)

Powyższe rozstrzygnięcie było wynikiem następujących ustaleń stanu faktycznego Sądu Rejonowego:

I. A. jest obywatelką Republiki (...) i od dnia 5 stycznia 2015 roku legitymuje się zezwoleniem na pobyt stały w Polsce.

W dniu 2 marca 2015 roku I. A. zawarła z deweloperem, spółką (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w W. umowę, na podstawie której nabyła własność lokalu mieszkalnego, udział we własności lokalu niemieszkalnego – garażu oraz udział (...) w użytkowaniu wieczystym nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), składającej się z działek gruntu nr: (...) o łącznej powierzchni 3.212 m2, stanowiącej wewnętrzną drogę osiedlową, dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie X Wydziała Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Udział w prawie użytkowania wieczystego na rzecz I. A., dotyczącym przedmiotowej nieruchomości ujawniony został w prowadzonej dla tej nieruchomości księdze wieczystej o nr (...).

W dniu 17 listopada 2017 roku I. A. (1) zawarła z (...) sp. z o.o. sp. k. umowę o przeniesienie udziału w prawie wieczystego użytkowania nieruchomości, na podstawie której na pozwaną spółkę przeniesiony został zwrotnie udział (...) w użytkowaniu wieczystym nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), składającej się z działek gruntu nr: (...).

Po zawarciu powyższej umowy wpis dotyczący udziału I. A. w użytkowaniu wieczystym powyższej nieruchomości został wykreślony z księgi wieczystej o nr (...).

Wobec powyższych ustaleń Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, iż powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań Sąd Rejonowy wyjaśnił, że Minister Spraw Wewnętrznych występował w niniejszej sprawie po stronie powodowej, jako centralny organ administracji państwowej, nie zaś jako przedstawiciel ( statio fisci) Skarbu Państwu. Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy z dn. z dnia 24 marca 1920 roku o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców jest to bowiem szczególny przypadek, w którym organ administracji sądowej posiada samodzielną zdolność sądową

Odnosząc się do meritum Sąd Rejonowy wskazał, że na mocy z art. 1 ust. 1 przywołanej ustawy nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia, które wydawane jest w drodze decyzji administracyjnej, przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli sprzeciwu nie wniesie Minister Obrony Narodowej, a w przypadku nieruchomości rolnych, jeżeli sprzeciwu również nie wniesie minister właściwy do spraw rozwoju wsi.

W myśl art. 1 ust. 2 pkt 1) u.n.n.c.., cudzoziemcem w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego. Zgodnie zaś z art. 8 ust. 1 u.n.n.c.., nie wymaga uzyskania zezwolenia, z zastrzeżeniem ust. 3:

1)  nabycie samodzielnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali;

1a) nabycie samodzielnego lokalu użytkowego o przeznaczeniu garażowym lub udziału w takim lokalu, jeżeli jest to związane z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych nabywcy lub właściciela nieruchomości lub samodzielnego lokalu mieszkalnego;

2)  nabycie nieruchomości przez cudzoziemca zamieszkującego w Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej 5 lat od udzielenia mu zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej;

3)  nabycie przez cudzoziemca będącego małżonkiem obywatela polskiego i zamieszkującego w Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej 2 lata od udzielenia mu zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej nieruchomości, które w wyniku nabycia stanowić będą wspólność ustawową małżonków;

4)  nabycie przez cudzoziemca nieruchomości, jeżeli w dniu nabycia jest uprawniony do dziedziczenia ustawowego w rozumieniu prawa polskiego po zbywcy nieruchomości, a zbywca nieruchomości jest jej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem co najmniej 5 lat;

5)  nabycie przez podmiot, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 4, na jego cele statutowe, nieruchomości niezabudowanych, których łączna powierzchnia w całym kraju nie przekracza 0,4 ha na obszarze miast;

6)  nabycie nieruchomości przez cudzoziemca, będącego bankiem i jednocześnie wierzycielem hipotecznym, w trybie przejęcia nieruchomości na własność w wyniku bezskutecznej licytacji w postępowaniu egzekucyjnym;

7)  nabycie lub objęcie przez bank będący osobą prawną określoną w art. 1 ust. 2 pkt 4 akcji lub udziałów w spółce, o której mowa w art. 3e, w związku z dochodzeniem przez ten bank roszczeń wynikających z dokonanych czynności bankowych.

Sąd Rejonowy wskazał, iż przepisy dotyczące ograniczeń w nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców stosują się również do nabycia użytkowania wieczystego (art. 1 ust. 4 ustawy), które jest przez ustawodawcę traktowane na równi z nabyciem nieruchomości.

W sprawie nie było sporne pomiędzy stronami, że nabycie przez I. A. udziału (...) w użytkowaniu wieczystym nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), składającej się z działek gruntu nr: (...) nie podlegało zwolnieniu z uzyskania zezwolenia przewidzianym w powyższym przepisie. Niewątpliwie zatem I. A., wbrew przepisowi art. 1 ust. 1 u.n.n.c.., nabyła powyższy udział w użytkowaniu wieczystym nieruchomości bez zezwolenia właściwego organu państwowego.

Zgodnie z art. 6 ust. 1-2 u.n.n.c.., nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom ustawy jest nieważne (ust. 1). W razie nabycia nieruchomości wbrew przepisom ustawy, o nieważności nabycia orzeka sąd także na żądanie, właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa lub wojewody albo na żądanie ministra właściwego do spraw wewnętrznych (ust. 2).

Sąd Rejonowy wskazał, że w dniu 17 listopada 2017 roku I. A. (1) zawarła z (...) sp. z o.o. sp. k. umowę o przeniesienie udziału w prawie wieczystego użytkowania nieruchomości, na podstawie której na pozwaną Spółkę przeniesiony został udział (...) w użytkowaniu wieczystym nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), składającej się z działek gruntu nr: (...), zaś po zawarciu powyższej umowy wpis informujący o współwłasności I. A. (2) w powyższej nieruchomości został wykreślony z księgi wieczystej o nr (...).

Sąd Rejonowy wskazał, że niezależnie od oceny skutków tej umowy, tj. w szczególności uprawnienia pozwanej do dysponowania udziałem, w ten sposób doszło do wykreślenia pozwanej z księgi wieczystej, która przez to nie figuruje już jako współużytkownik wieczysty. Jednocześnie Sąd Rejonowy podniósł, że w pełni podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 20 listopada 2015 roku, III CZP 80/15, że roszczenie przewidziane w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (jedn. tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 1380) zmierza do stwierdzenia nieważności skutku w postaci nabycia własności (użytkowania wieczystego) nieruchomości. Przemawia za tym wykładnia literalna art. 6 ust. 1 u.n.n.c.. Ponadto norma prawna wyrażona w tym przepisie nie dotyczy ani podstawy nabycia, ani sposobu nabycia ( a contrario art. 58 § 1 k.c.), lecz dotyczy wyłącznie skutku w postaci nabycia nieruchomości, bez względu na podstawę i sposób nabycia.

Tym samym zdaniem Sądu Rejonowego powód nietrafnie założył, że orzeczenie sądu ma na celu wyeliminowanie z obrotu prawnego samej czynności prawnej – zbycia udziału w prawie użytkowania wieczystego. Jeśli bowiem powództwo ma na celu stwierdzenie nieważności samego skutku, a nie czynności prawnej, a skutek ten już został usunięty, to nie ma podstaw do uwzględnienia żądania. Brak bowiem interesu prawnego, rozumiany jako brak potrzeby uzyskania określonego orzeczenia jawi się w sprawie niniejszej dość jasno.

Sąd Rejonowy nie miał jednocześnie wątpliwości, że interes prawny jest w wypadku tego rodzaju żądania jest jedną z przesłanek koniecznych do jego uwzględniania. Jeżeli bowiem jedyny skutek orzeczenia ma dotyczyć, wyłącznie aspektu historycznego, który obecnie nie występuje w obrocie w żadnej postaci, to zdaniem Sądu I instancji staje się jasnym, że wówczas orzeczenie sądu wydane w ten sposób niczemu nie mogłoby służyć. Nawet bowiem przy najszerszym rozumieniu interesu prawnego w wytoczeniu powództwa w niniejszej sprawie, uwzględniającym również potrzebę ochrony interesu publicznego, nie można dojść do odmiennego stanowiska. Potrzeba ochrony interesu publicznego nie może przecież obejmować konieczności kontroli każdego przeszłego zdarzenia prawnego, którego skutki zostały określone wadliwie, jeśli same strony skutek ten dostrzegły i usunęły go z obrotu prawnego. Zdaniem Sądu Rejonowego usprawiedliwianie interwencji państwa w postaci orzeczenia sądu byłoby w tych okolicznościach przejawem nadmiernego paternalizmu w stosunku do obrotu cywilnoprawnego oraz godziłoby w zasadę pomocniczości. Ponadto, Sąd Rejonowy wskazał, że na obszarze stosunków cywilnoprawnych, ze względu na fundamentalne znaczenie autonomii woli, to stronom pozostawione jest regulowanie skutków prawnych, zwłaszcza w sytuacji, gdy nie ma między nimi sporu. W sprawie zaś niniejszej pomiędzy stronami czynności prawnej żadnego sporu nie było, a po uświadomieniu sobie skutków prawnych zawartej umowy, podjęły one działania żeby ujawniony skutek zniwelować. W konsekwencji nie było tu w ocenie Sądu Rejonowego, podstaw do dalszego działania organów państwowych.

Finalne Sąd Rejonowy zauważył także, że wydanie wyroku zgodnie z żądaniem pozwu nie miałoby wpływu na treść księgi wieczystej powyższej nieruchomości. Wpis informujący o współwłasności I. A. (2) w powyższej nieruchomości został bowiem wykreślony z księgi wieczystej, zaś przepisy ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece nie przewidują możliwości całkowitego usunięcia informacji o wcześniejszym, już wykreślonym wpisie. Możliwe jest jedynie tzw. sprostowanie podstawy wpisu, przez dodanie kolejnej podstaw do już dokonanego wpisu bądź wykreślania (które również jest wpisem).

Wydany w sprawie wyrok nie miał charakteru zaocznego, w stosunku do I. A., bowiem w tej sprawie po stronie pozwanej zachodziło współuczestnictwo jednolite i konieczne, gdyż niezależnie od tego, że żądanie dotyczy stwierdzenia nieważności samego skutku, to jednak sentencja rozstrzyga o prawach i obowiązkach obu stron umowy i musi to czynić w sposób jednolity. W konsekwencji Sąd Rejonowy przyjął, że czynności pozwanej spółki były w tym wypadku skuteczne wobec pozwanej I. A., jako współuczestnika biernego w toku procesu (art. 73 § 2 k.p.c.)

Wobec powyższego Sad Rejowy orzekł jak w sentencji wyroku, uwzględniając jednocześnie roszczenie pozwanego w zakresie kosztów na zasadzie art. 98 § 1 oraz 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Z powyższym rozstrzygnięciem Sadu Rejonowego nie zgodził się powód, który wywodząc apelację zaskarżył go w całości. Wskazanemu orzeczeniu apelujący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. :

1.  naruszenie art. 6 pkt 1 oraz art. 5 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, poprzez jego błędną wykładnię, czego skutkiem było ustalenie, że pozwana ad. 1 cudzoziemka, zawierając w dniu 17 listopada 2017 r. umowę zwrotnego przeniesienia na sprzedawcę (pozwanego ad. 2 ) udziału w prawie wieczystego użytkowania nieruchomości de facto skutecznie konwalidowała bezwzględnie nieważne nabycie przedmiotowego udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości dokonane na podstawie umowy z dnia 2 marca 2015 r.;

2.  naruszenie art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców poprzez uznanie, że Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji nie ma interesu prawnego do występowania z powództwem w sprawie niniejszej;

3.  naruszenie art. 6 ust. 1 i ust. 2 w związku z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 24 marca 1920 roku o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców poprzez ich niezastosowanie i nie orzeczenie o nieważności wskazanego w żądaniu pozwu nabycia udziału w nieruchomości przez cudzoziemca.

Wobec powyższych zarzutów apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, tj. ustalenie, że nabycie przez pozwaną I. A., udziału w użytkowaniu wieczystym opisanej nieruchomości jest nieważne oraz zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądami obydwu instancji, względnie zaś o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się zasadna i podlegała uwzględnieniu w całości.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne, czyniąc je równocześnie integralną częścią poniższych wywodów. Stały się one podstawą rozważań Sądu Okręgowego, korekcie podlegają bowiem wnioski, jakie wyciągnął Sąd Rejonowy, nie zaś same ustalenia.

Ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców wprowadziła ograniczenia o charakterze publicznoprawnym w obrocie nieruchomościami położonymi na terenie Rzeczypospolitej Polskiej ze względu na osobę nabywcy - cudzoziemca. Do nabycia nieruchomości przez cudzoziemca wymagane jest uzyskanie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych (art. 1 ust. 1). Nabyciem nieruchomości w rozumieniu ustawy jest przy tym nabycie prawa własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, na podstawie każdego zdarzenia prawnego (art. 1 ust. 4).

Zezwolenie na nabycie nieruchomości ma charakter warunku prawnego, a tym samym stanowi obligatoryjną część czynności prawnej nabycia nieruchomości przez cudzoziemca. Z treści art. 6 u.n.n.c. wynika, iż nabycie nieruchomości bez wymaganego zezwolenia jest bezskuteczne, brak zezwolenia powoduje zatem, że do nabycia prawa do nieruchomości nie dochodzi (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 80/15, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2017 r., I CSK 585/16 oraz z dnia 17 kwietnia 2019 r., II CSK 135/18). W postępowaniu przewidzianym w art. 6 ust. 2 u.n.n.c. sąd stwierdza nieważność skutku przejścia prawa do nieruchomości, to bowiem nabycie nieruchomości jest nieważne, nie zaś podstawa czy sposób nabycia, co pozwala odróżnić tę normę od normy wynikającej z art. 58 § 1 k.c.

Co istotne przy tym artykuł 6 ust. 2 ustawy z 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców kreuje samodzielną, szczególną zdolność sądową i legitymację procesową podmiotów w nim wymienionych, nie mających osobowości prawnej, ani zdolności sądowej. Wniesienie pozwu z żądaniem stwierdzenia nieważności wchodzi w zakres czynności władczych leżących w kompetencji ministra właściwego do spraw wewnętrznych. W konsekwencji do wniesienia powództwa na tej podstawie legitymowany jest minister właściwy do spraw wewnętrznych, a nie Skarb Państwa reprezentowany przez tego ministra. Analizowany przepis ustawy przesądza też, że podmioty w nim wymienione mają interes prawny determinowany potrzebą ochrony sfery publicznoprawnej, nie są one zatem zobowiązane do wykazywania interesu prawnego, jako materialnoprawnej przesłanki powództwa o ustalenie opartego na podstawie art. 189 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2013 r., V CSK 509/12). Wskazane w art. 6 ust. 2 u.n.n.c. organy mają zatem legitymację do wystąpienia do sądu z powództwem o stwierdzenie nieważności nabycia nieruchomości przez cudzoziemca, gdy owo nabycie odbyło się wbrew przepisom ustawy i brak jest podstaw do twierdzenia, że muszą wystąpić inne przesłanki uzasadniające interes prawny powoda.

Odnosząc powyższe rozważania do okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy, Sąd Okręgowy wskazuje, iż brak jest podstaw do stwierdzenia, że powództwo winno podlegać oddaleniu z uwagi na wyeliminowanie skutku przeniesienia prawa wieczystego użytkowania nieruchomości opisanych w petitum pozwu na pozwaną I. A. wobec dokonania przez nią zwrotnego przeniesienia udziału w prawie wieczystego użytkowania tych nieruchomości na spółkę (...) i wykreśleniu I. A. jako użytkowania wieczystego z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości. Skutek w postaci nieważności nabycia nieruchomości przez cudzoziemca bez wymaganego zezwolenia następuje bowiem z mocy prawa, zaś orzeczenie sądu w tym przedmiocie ma charakter deklaratoryjny. Nieważność skutku przejścia prawa do nieruchomości powoduje zatem, że podmiot, który zbywa prawa nadal pozostaje jego właścicielem. Co za tym idzie I. A. nie nabywszy prawa użytkowania wieczystego nie mogła dokonać jego zwrotnego przeniesienia na zbywcę. Nikt nie może bowiem przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada ( nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet).

Co istotne również, przesłanką wydania orzeczenia uwzględniającego powództwo nie jest ustalenie czy nieruchomość, którą nabył cudzoziemiec bez wymaganego prawem zezwolenia w dalszym ciągu pozostaje w jego władaniu, bądź czy widnieje on w księdze wieczystej jako jej właściciel (użytkownik wieczysty). Nieważność nabycia nie może być bowiem konwalidowana w późniejszym czasie przez jakąkolwiek czynność prawną czy zdarzenie prawne, w tym nawet przez uzyskanie obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca. Celem przedmiotowego powództwa jest bowiem stwierdzenie nieważności nabycia nieruchomości przez cudzoziemca bez wymaganego zezwolenia, niezależnie od dalszych „losów” czy to nieruchomości czy nabywcy. Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca bez wymaganego zezwolenia, zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 u.n.n.c. jest nieważne z mocy prawa i tym samym brak jest możliwości nieuwzględnienia tej nieważności z uwagi na zaistniałe później okoliczności faktyczne czy prawne.

Nieuprawnione są przy tym twierdzenia Sądu Rejonowego o braku interesu prawnego powoda do wystąpienia z przedmiotowym powództwem. Jak wskazano powyżej przyznane przepisami ustawy uprawnienie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, jak również innych podmiotów tam wymienionych wynika z potrzeby ochrony sfery publicznoprawnej. Powód realizuje w drodze sądowej zadania państwa dotyczące badania legalności nabywania nieruchomości przez cudzoziemców, a więc mające na celu zabezpieczenie interesów państwa oraz zapewnienia bezpieczeństwa obrotu gospodarczego w tym zakresie.

Co istotne również, wbrew ocenie prawnej dokonanej przez Sąd Rejonowy, skutki prawne naruszenia obowiązujących przepisów prawa nie zostały dotychczas usunięte. Wykreślenie I. A. jako użytkowania wieczystego w księgi wieczystej na podstawie nieważnej czynności prawnej („zwrotnego” przeniesienia prawa użytkowania wieczystego) będzie mogło być bowiem w każdej chwili zakwestionowane, co za tym idzie w dalszym ciągu istnieje niepewność co do sytuacji prawnej nieruchomości, którą z pewnością wyeliminuje orzeczenie sądu wydane na podstawie art. 6 ust. 2 u.n.n.c.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał, iż rozpoznając przedmiotową sprawę Sąd Rejonowy dokonał błędnej wykładni art. 6 ust. 1 i 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Z tych względów zaskarżonego orzeczenie podlegało zmianie zgodnie z żądaniem apelacji, o czym orzeczono na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach, zarówno w pierwszej, jak i drugiej instancji, zostało oparte o treść art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powoda ustalone w oparciu o § 2 pkt 5 (a w instancji odwoławczej § 2 pkt 5 w związku z § 10 pkt 1 ust. 1) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Ponadto na podstawie art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych sąd nakazał pobrać od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa opłaty od pozwu i apelacji, od uiszczania których powód był zwolniony.