Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Ewa Jończyk
Protokolant:	sekretarz sądowy Mateusz Rutkowski

po rozpoznaniu w dniu 09 czerwca 2020 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa R. R.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  ustala, że umowa o kredyt hipoteczny Nr (...) zawarta pomiędzy R. R. a Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. jest nieważna;

II.  zasądza od Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 373 514, 58 zł (trzysta siedemdziesiąt trzy tysiące pięćset czternaście złotych 58/100) oraz kwotę 18 161, 38 CHF (osiemnaście tysięcy sto sześćdziesiąt jeden franków szwajcarskich 38/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 lutego 2020 r. do dnia zapłaty;

III.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

IV.  ustala, że pozwany w całości ponosi koszty procesu, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 03 lipca 2019 roku (data prezentaty) R. R. wniósł o zasądzenie od pozwanej Bank (...) S.A. z siedzibą w W. na swoją rzecz kwoty 174.151,47 zł wraz z odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej, liczonymi od dnia 26 lutego 2019 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej Bank (...) S.A. z siedzibą w W. na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwrotu opłaty skarbowej od udzielonych pełnomocnictw w kwocie 17 zł /pozew- k.3-69 akt/.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 02 lipca 2008 roku, jako konsument, zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę o kredyt hipoteczny nr (...)z przeznaczeniem na zakup mieszkania w budowie od dewelopera, wykończenia mieszkania, refinansowania kosztów poniesionych na cele mieszkaniowe oraz innych kosztów wliczonych w kredyt. W wykonaniu umowy pozwana wypłaciła powodowi kwotę 736.840 zł. Na mocy zawartego w 2018 roku Aneksu do Umowy, pozwana umożliwiła powodowi spłatę kredytu bezpośrednio we frankach szwajcarskich (CHF). Powód spłaca kredyt od dnia 04 sierpnia 2008 roku do chwili obecnej. Powód wskazał, w związku z wyznaczeniem i zastosowaniem przez pozwaną przeliczeń kursu sprzedaży, zawarcie w Umowie mechanizmu podwójnej indeksacji opartej z góry o nieustalone i różne kursy wymiany waluty doprowadziło do wzrostu jego zobowiązania o dalszą kwotę 35.724,05 zł. Tym samym, pozwana, poprzez dowolne wyznaczenie mierników wartości odniosła kosztem strony powodowej korzyść w kwocie stanowiącej 4,85% pierwotnej kwoty kredytu. Powód wskazał, iż gdyby bowiem równowartość udzielonego mu kredytu była przeliczana w dniu wypłaty transzy według kursu średniego NBP, to równowartość kredytu wyniosłaby łącznie 358.555,25 CHF, a zatem jego zobowiązanie byłoby niższe o 8.767,36 CHF. Powyższe, zdaniem strony powodowej, wskazuje na jego pokrzywdzenie swobodnym ustaleniem przez pozwaną niekorzystnego kursu waloryzacji jego zobowiązań, odbiegającego od kursów rynkowych. Powód wskazał, że w okresie od dnia 01 lipca 2008 roku do dnia 03 lipca 2009 roku włącznie wysokość dokonanych spłat, dotycząca rat przedawnionych na dzień wniesienia pozwu wynosiła 36.393,84 zł. W efekcie, w okresie od dnia 04 lipca 2009 roku do dnia 05 października 2018 roku powód uiścił na rzecz pozwanej 373.514,58 zł oraz kwotę w wysokości 5.446,39 CHF. Wskazał, że przeliczając raty kapitałowo – odsetkowe spłacane w okresie od dnia 04 maja 2018 roku do dnia 05 października 2018 roku z zastosowaniem kursu średniego NBP dla waluty CHF właściwym w dniu wymagalności każdej z rat, dokonane przez powoda spłaty w walucie CHF w ww. okresie wyniosły 20.356,39 zł. W konsekwencji, powód dokonał w okresie od dnia 04 lipca 2009 roku do dnia 05 października 2018 roku na rzecz pozwanej płatności w łącznej kwocie 393.870,97 zł, zaś zgodnie z wyliczeniem przygotowanym przez niego, w okresie od dnia 04 lipca 2009 roku do dnia 05 października 2018 roku powinien był wpłacić na rzecz pozwanej raty kapitałowo odsetkowe w łącznej kwocie 219.719,50 zł. Uwzględniając różnicę pomiędzy sumą wpłat rzeczywistych, a sumą należną, na podstawie przygotowanego wyliczenia, żądanie powoda z tytułu nadpłaconych rat kredytu wynosi 174.151,47 zł. W związku z uznaniem klauzul umowy za bezskuteczne i niewiążące – w ocenie powoda – świadczenia nienależne w postaci wysokości nadwyżki zapłaconych przez niego rat nad raty wysokości należnej dokonane na rzecz pozwanej, stanowią bezpodstawne wzbogacenie po stronie pozwanej i podlegają zwrotowi / uzasadnienie pozwu – k.8-69 akt/.

W odpowiedzi na pozew z dnia 29 sierpnia 2019 roku Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych / odpowiedź na pozew – k. 226 – 358 akt/.

Uzasadniając swoje stanowisko, pozwana – uznając je za bezpodstawne - zakwestionowała ponadto roszczenie powoda tak co do zasady, jak i co do wysokości oraz zarówno w zakresie podstawy faktycznej, jak i podstawy prawnej powództwa. Podniosła między innymi, że indeksacja była zgodna z wolą stron, a kredyt walutowy indeksowany został przez powoda wybrany. Podała, że nie ma wpływu na kursy walut, a powód został poinformowany o ryzyku kursowym i wszelkich konsekwencjach tak zawartej Umowy. Ponadto, w ocenie pozwanej, zawierając umowę kredytu powód dokonał z Bankiem indywidualnego wyboru kredytu, spośród innych dostępnych w bankach rodzajów (kredytów złotowych). W pierwszej kolejności podała, że to powód sam, z własnej woli zwrócił się do Banku o udzielenie mu kredytu indeksowanego kursem waluty obcej (CHF), opartego o stawkę LIBOR 3M, rezygnując jednocześnie z oferty kredytu złotowego opartego o stawkę WIBOR, zgodnie z ofertą pozwanej. Pozwana, nie uznając zasadności roszczenia, podniosła jednocześnie zarzut przedawnienia roszczenia o zapłatę, zwracając uwagę, że roszczenia powoda mają charakter okresowy i jako takie przedawniają się w zakresie obejmującym więcej niż trzy lata wstecz od daty złożenia pozwu. Ponadto wskazała, że w niniejszej sprawie upłynął już 10-letni termin przedawnienia roszczeń powoda, bowiem zarówno do zawarcia umowy, jak i samej wypłaty kredytu doszło przeszło 10 lat przed wniesieniem przedmiotowego powództwa / uzasadnienie odpowiedzi na pozew – k. 237 – 358 akt/.

W replice na odpowiedź na pozew z dnia 11 października 2019 roku R. R. wniósł o oddalenie wniosków dowodowych pozwanej, m.in. wniosków o przesłuchanie świadków czy przeprowadzenie dowodu z opinii prywatnych, zajmując jednocześnie stanowisko w zakresie kwestii wstępnych odpowiedzi na pozew / replika na odpowiedź na pozew – k. 569-599 akt/.

Uzasadniając swoje stanowisko, powód wskazał, że nie kwestionuje samego mechanizmu indeksacji co do zasady, lecz jego ukształtowanie przez pozwaną. Dodał, że usunięcie z umowy postanowień dotyczących indeksacji kredytu do waluty CHF na skutek uznania ich za niedozwolone w trybie kontroli indywidualnej przez tut. Sąd nie doprowadzi do zmiany Umowy i nie wpłynie na jej wykonalność. W ocenie powoda, pozwana, zawierając z nim umowę kredytu, której postanowienia są sprzeczne z dobrymi obyczajami i w sposób rażący narażają jego interesy jako konsumenta naruszyła zasadę równorzędnego traktowania stron umowy i wykorzystując swoją przewagę kontraktową – co w ocenie strony powodowej – wyłącza jednostronną ochronę interesów ekonomicznych pozwanej. Tym samym, dochodzone przez niego roszczenie jest jedynie konsekwencją niezgodnego z prawem zachowania strony pozwanej. Podkreślił, że nie kwestionuje prawnej dopuszczalności zawarcie umowy kredytu złotowego indeksowanego kursem waluty obcej i nie twierdzi, że umowa taka jest nieważna z uwagi na jej sprzeczność z ustawą, jednak w jego ocenie udostępniony mu kredyt nie był kredytem udzielonym we frankach szwajcarskich, ale w polskich złotówkach. Zaprzeczył, aby umowa umożliwiała mu dokonywanie spłat bezpośrednio w CHF, a także, aby treść wniosku kredytowego jak i umowa kredytu były z nim uzgodnione indywidualnie. Strona powodowa odniosła się także do informowania strony o ryzyku z możliwą zmianą kursu CHF podtrzymując, że nie został mu wyjaśniony sposób ustalania kursów CHF na potrzeby indeksacji kredytu. Powód zakwestionował, aby sam podpis pod oświadczeniem, wymaganym dla udzielenia kredytu, był równoznaczny z zapoznaniem się z jego treścią, a także, aby fakt posiadania wykształcenia wyższego był tożsamy z dysponowaniem wiedzą z zakresu kredytów hipotecznych i rynku walut. Odnosząc się zaś do zarzutu przedawnienia, powód wskazał, że do roszczeń kredytobiorców do banku o zwrot nienależnego świadczenia zastosowanie znajduje przepis art. 118 k.c., wobec czego 10-letni termin przedawnienia liczony jest oddzielnie dla każdej raty kredytu od dnia terminu jej wymagalności, przy czym strona powodowa sformułowała swoje żądanie z uwzględnieniem ww. terminu, ograniczając je do rat wymagalnych, zgodnie z Umową od lipca 2009 roku /uzasadnienie repliki na odpowiedź na pozew – k.571-599 akt/.

W piśmie z dnia 14 stycznia 2020 roku powód, na wypadek nieuwzględnienia przez Sąd głównego żądania pozwu, zgłosił żądanie ewentualne zasądzenia od pozwanej na swoją rzecz kwoty 373.514,58 zł oraz 18.161,38 CHF wraz z odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej, liczonymi od dnia 26 lutego 2019 roku do dnia zapłaty w związku z ustaleniem, że Umowa o kredyt hipoteczny nr (...)z dnia 01 lipca 2008 roku jest nieważna. Jednocześnie, zmodyfikował wyrażone w pozwie żądanie zasądzenia od pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwrotu opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, wnosząc w jego miejsce żądanie zasądzenia od pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w wysokości trzykrotności stawki minimalnej oraz zwrotu opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł /pismo procesowe powoda – k.627-647 akt/.

W uzasadnieniu powód podniósł, że w ramach roszczenia ewentualnego związanego z nieważnością umowy o kredyt hipoteczny nr (...) z dnia 01 lipca 2008 roku, ogranicza swoje roszczenie do kwoty 373.514,58 zł oraz 18.161,38 CHF z tytułu zwrotu świadczeń spełnionych na podstawie ww. umowy, tytułem wszelkich płatności uiszczonych przez powoda w okresie od dnia 04 lipca 2009 roku do dnia 18 grudnia 2019 roku. Argumentował, że umowa jest nieważna z uwagi na stosowanie przez pozwaną klauzul o charakterze niedozwolonym, jej sprzeczność z naturą stosunku zobowiązaniowego i zasadami współżycia społecznego, a nadto sprzeczność z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego w związku z art. 353 ^{( 1 )}k.c. Co więcej, powód zwrócił uwagę na interes prawny w ustaleniu nieważności, jakim jest jego pełna ochrona, a wyrażający się w tym, że Bank zaniecha pobierania środków z jego rachunku tytułem spłaty kredytu i nie rozpocznie windykacji w przypadku zaprzestania zasilania przez niego konta /uzasadnienie pisma procesowego powoda – k.629-647 akt/.

Strona pozwana w piśmie procesowym z dnia 14 lutego 2020 roku podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko, wnosząc o oddalenie powództwa w całości, w tym również w zakresie dokonanej przez powoda modyfikacji oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa /pismo procesowe pozwanej – k.665-689 akt/.

Pozwana ponownie zaprzeczyła twierdzeniom podnoszonym przez powoda, jak i okolicznościom i zarzutom, których jednoznacznie strona powodowa nie potwierdza. Ponownie zarzucił powodowi bezpodstawność argumentacji, także w zmodyfikowanym zakresie. Co więcej, strona pozwana wskazała, że jak wynikało z wniosku kredytowego, powód wcześniej już posiadał kredyt hipoteczny indeksowany walutą CHF, a tym samym uznała, że musiał posiadać ponadprzeciętną wiedzę w zakresie wpływu wahań kursowych i zmiennej stopy procentowej na wykonywanie umów kredytów walutowych. Zakwestionowała, aby powód posiadał interes prawny w żądaniu ustalenia w zakresie roszczenia ewentualnego i zarzuciła, że roszczenie strony powodowej jest jedynie próbą obejścia przepisów dotyczących kontroli abstrakcyjnej wzorców umownych. Zdaniem pozwanej, umowa jest ważna i w dalszym ciągu obowiązuje strony, a jej legalność wynika wprost m.in. z przepisów Prawa bankowego. Nadto podkreśliła, że podpisana przez strony Umowa była przykładem typowej umowy, powszechnie zawieranej w różnych bankach, zaś klauzula indeksacyjna jest typową klauzulą, powszechnie stosowaną w obrocie, w tym przez banki. Wreszcie, pozwana dodała, że w jej ocenie brak jest podstaw do żądania przez powoda w niniejszej sprawie potrójnej stawki minimalnej kosztów zastępstwa na aktualnym etapie postępowania. Podniosła, że argumentacja powoda oparta jest na gotowych dokumentach oraz nie wymagała twórczego czy nowatorskiego podejścia do sprawy, które to mogłoby taki wniosek uzasadniać /uzasadnienie pisma procesowego pozwanej – k.666-689 akt/.

W piśmie procesowym z dnia 20 marca 2020 roku pozwana ponownie podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie, w szczególności stanowisko wyrażone w piśmie z dnia 14 lutego 2020 roku, wnosząc o oddalenie powództwa w całości – w tym również w zakresie dokonanej modyfikacji powództwa – oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa /pismo procesowe pozwanej – k.717-718 akt/.

Aż do zamknięcia rozprawy, strony podtrzymywały swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. R. ma (...)lat i posiada wykształcenie wyższe, o profilu (...). Jest zatrudniony na stanowisku (...)z 14-letnim stażem pracy. Nie planował zaciągnięcia kredytu w pozwanym banku, do którego trafił przypadkowo. Celem zaciągnięcia przez niego kredytu był zakup mieszkania do życia. Nie zdawał sobie sprawy, co oznacza, że kredyt jest indeksowany do franka szwajcarskiego, jednak zdecydował się na niego z uwagi na to, że był mu rekomendowany przez pracownika banku. R. R. nie posiadał konta walutowego, a kredyt został mu udzielony w złotówkach /Wniosek kredytowy nr (...) – k.73-78 akt; zeznania powoda R. R. – protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2019 r. – k.617 akt; adnotacje w protokole pisemnym – k. 507 akt/

Bank pismem z dnia 20 maja 2008 r. informował powoda o dostępności kredytów w ofercie Banku, jak i w innych bankach, m.in. kredyt złotowy, kredyty walutowe indeksowane do EUR, USD, CHF, a także wskazywał na ryzyko zmian kursów walutowych /Informacja dla wnioskodawców ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, opartej na zmiennej stopie procentowej – k.424-424v akt/.

W dniu 28 maja 2008 roku R. R. złożył wniosek o udzielenie przez pozwaną kredytu hipotecznego w kwocie 736.840 złotych, próbując uzyskać kredyt na zakupu lokalu mieszkaniowego, którego wartość została oceniona na 629.440 złotych / wniosek o udzielenie kredytu nr (...) k. 73 akt/, określając CHF jako walutę kredytu, przy czym okres kredytowania został określony na 432 miesiące. Z wniosku wynikało, że powód w okresie negocjacji Umowy kredytowej posiadał już kredyt hipoteczny indeksowany walutą CHF w innym banku / tamże; zeznania powoda R. R. – protokół rozprawy z dnia 9 czerwca 2020 r.- k.757v akt/.

Wniosek kredytowy był przyjmowany na formularzu Banku. Zdolność kredytową klientów badano pod kątem wszystkich walut, niezależnie od waluty wskazanej we wniosku. Klientów wnioskujących o kredyt indeksowany do kursu CHF informowano m.in. o ryzykach związanych z kredytem oraz dalszych krokach związanych z jego uruchomieniem. Klienci otrzymywali informacje poprzez Umowę, Wniosek kredytowy oraz załączniki, m.in. Regulamin czy Cennik, z których treścią mogli się zapoznać /zeznania świadka M. S. na piśmie – k.714-715 akt/.

W dniu 26 czerwca 2008 r., w toku rozpatrywania wniosku kredytowego Bank sporządzał dokument „Parametry wejściowe symulacji”, w których dokonał oceny zdolności kredytowej dla wnioskowanej kwoty kredytu – zarówno złotowego, jak i walutowego w CHF. Dokument ten przedstawiał także porównanie oprocentowania i wysokość raty dla kredytu w powyższych walutach. Strony ustaliły ostateczną treść Umowy po zweryfikowaniu przez Bank m.in. zdolności kredytowej powoda i wydaniu decyzji kredytowej. Powód wykazywał zdolność kredytową w zakresie waluty kredytu/pożyczki w walucie PLN, CHF, EUR i USD /Parametry wejściowe symulacji – k.395 akt; Podejmowanie decyzji z dnia 12 czerwca 2008 r. wraz z Opinią (...) – k.398-493 akt; zeznania powoda R. R. – protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2019 r. – k.617 akt/. Powód spełniał zarówno pierwszy, jak i drugi warunek kredytowy /Wstępna ocena zdolności kredytowej z dnia 12 i 27 czerwca 2008 r. – k.396-397 akt; /. Decyzją z dnia 27 czerwca 2008 r. powód dokonał wyboru kredytu w kwocie 736.440 zł, w walucie CHF, w ratach stałych i o marży 0,90 /Podejmowanie decyzji z dnia 27 czerwca 2008 r. – k.405-406 akt; zeznania powoda R. R. – protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2019 r. – k.617 akt/.

Powód negocjował warunki umowy, składając niezbędne dokumenty. W wyniku podjętych negocjacji, stronie powodowej obniżono marżę kredytu o 0,05 – do 0,90 /Decyzja negocjacji cenowej kredytu hipotecznego z dnia 23 czerwca 2008 r. – k.404 akt/.

W dniu 2 lipca 2008 roku strony zawarły Aneks do Umowy nr (...) indeksowanej do CHF. W § 3 Aneksu do Umowy określono, że od dnia wejścia w życie postanowień niniejszego Aneksu, Kredytobiorca zobowiązuje się spłacać kredyt w walucie, do której kredyt jest indeksowany lub denominowany /Aneks do Umowy nr (...) – k.87 akt/.

W dniu 2 lipca 2008 r. pomiędzy Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. a R. R. została zawarta umowa kredytu hipotecznego nr (...). Dyspozycje wypłaty środków z kredytu/pożyczki zostały przyjęte przez Bank kolejno w dniu 3 lipca 2008 r., 24 lipca 2008 r. oraz 17 grudnia 2008 r. /Dyspozycje wypłaty środków z kredytu/pożyczki – k.407-409 akt/.

Kredyt został powodowi wypłacony i umowa była wykonywana przez wiele lat /Zestawienie transakcji od dnia 4 lipca 2008 r. do dnia 12 sierpnia 2019 r. – k.412-419 akt/.

Kwota udzielonego kredytu została określona w Umowie w wysokości 736.840 zł na zakup mieszkania w budowie od dewelopera, wykończenie domu lub mieszkania, koszty wliczone w kredyt oraz refinansowanie kosztów poniesionych na cele mieszkaniowe. Kredyt został udzielony na 432 miesiące, licząc od dnia wypłaty kredytu lub jego pierwszej transzy. Wypłata kredytu miała nastąpić zgodnie z zasadami określonymi w Regulaminie, z uwzględnieniem sposobu wypłaty w transzach oraz wypłaty na rachunek bankowy Dewelopera oraz Kredytobiorcy. Jednocześnie, termin uruchomienia kredytu lub pierwszej transzy kredytu nie mógł być dłuższy niż 60 dni kalendarzowych od dnia sporządzenia niniejszej umowy / § 3 umowy – k. 80 akt/. W celu zabezpieczenia spłaty kredytu przewidziano hipoteki kaucyjne na nieruchomości położonej przy ulicy (...) (...) w W. oraz na nieruchomości położonej przy ulicy (...) w W. (§ 9 ust 1 pkt 1 umowy – k. 82 akt). W umowie określono całkowity koszt kredytu na dzień zawarcia umowy na kwotę 726.724,58 złotych, a rzeczywista roczna stopa oprocentowania na dzień sporządzenia Umowy wynosiła 4,69% w skali roku / § 12 umowy – k. 84 akt/.

Wraz z podpisaniem umowy powód udzielił Bankowi nieodwołalnego pełnomocnictwa /pełnomocnictwo – k.390-390v akt/.

Oprocentowanie kredytów/pożyczek hipotecznych indeksowanych do waluty CHF, udzielonych po 1 stycznia 2005 r. Bank ustalał według zmiennej stopy procentowej, na podstawie stałej marży Banku określonej w umowie kredytu/pożyczki oraz zmiennych stóp referencyjnych /Cennik Kredyt hipoteczny/pożyczka hipoteczna Banku (...) S.A. – k.388-389v akt/.

Integralną część umowy kredytu stanowił także Regulamin kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w Banku (...) S.A., w którym wprowadzono między innymi definicje pojęć /Regulamin – k. 88-106 akt/. W § 3 zawarto postanowienie wskazujące, iż kredyt udzielony jest w walucie PLN oraz może być indeksowany kursem waluty obcej na podstawie obowiązującej w Banku Tabeli Kursów Walut Obcych.

W § 8 ust 1 Regulaminu wskazano zaś, że kredyt jest spłacany w terminie określonym w umowie kredytu poprzez obciążanie rachunku wskazanego w umowie kredytu, z zastrzeżeniem, że w przypadku, gdy termin spłaty kredytu przypada w niedzielę lub święto, obciążenie rachunku następuje w następnym dniu roboczym. Obciążenie rachunku kwotą raty spłaty nie może powodować powstania debetowego salda w wysokości przekraczającej dopuszczalne zadłużenie na rachunku. W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w Banku na podstawie obowiązującej w Banku Tabeli Kursów Walut Obcych z dnia spłaty /§ 8 Regulaminu – k.97-98 akt/.

W § 9 zawarto postanowienie, w którym w przypadku nie spłacenia przez Kredytobiorcę w terminie raty spłaty wynikającej z umowy kredytu, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym, z zastrzeżeniem, że w przypadku przeterminowania raty odsetkowej Bank ma prawo naliczać odsetki od chwili wytoczenia o nie powództwa. Bank nalicza od wymagalnego kapitału odsetki według stopy określonej w aktualnym cenniku dla zadłużenia przeterminowanego z zastrzeżeniem, że w przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej, Bank w następnym dniu po upływie terminu wymagalności kredytu dokonuje przewalutowania całego wymagalnego zadłużenia na PLN, z zastosowaniem aktualnego kursu sprzedaży dewiz, określonego przez Bank w Tabeli Kursów Walut Obcych. Od wymagalnego kapitału, wyrażonego w PLN Bank nalicza dalsze odsetki w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych /§ 9 Regulaminu – k. 98 akt/.

W § 22 Bank zastrzegł sobie prawo do zmiany cennika w okresie obowiązywania umowy kredytu, jeżeli wystąpi jedna z przyczyn, m.in. zmiana parametrów rynkowych, środowiska konkurencji, przepisów prawa, w szczególności przepisów podatkowych i rachunkowych, stosowanych w sektorze bankowym, zmiany poziomu inflacji bądź innych warunków makroekonomicznych oraz zmiany zakresu lub formy świadczenia usług. Dodatkowo wskazano, że aktualny cennik dostępny jest w placówkach Banku oraz Kanałach Bankowości Elektronicznej /§ 22 Regulaminu – k. 106 akt/.

Wartość kwoty kredytu po waloryzacji, wysokość rat kredytu oraz pozostałego do spłaty zadłużenia była uzależniona od mierników wartości, m.in. kurs kupna waluty CHF, zastosowanych przez Bank /zaświadczenie o udzieleniu kredytu hipotecznego z dnia 5 grudnia 2018 r. – k.107 akt/.

Powód spłaca kredyt od dnia 4 lipca 2008 roku do chwili obecnej na podstawie zapisów Umowy oraz kursu walut Banku (...) S.A. w złotych dla walut obcych i wartości dewizowanych w odniesieniu do transakcji handlowych i niehandlowych /zaświadczenie o poniesionych kosztach kredytu hipotecznego wraz z harmonogramem i kursem walut – k.108-123 akt; zeznania powoda R. R. – protokół rozprawy z dnia 9 czerwca 2020 r.- k.757v akt/.

W dniu 21 stycznia 2019 r. powód skierował do pozwanego Banku reklamację, wskazując na abuzywny charakter klauzul waloryzujących kwotę udzielonego kredytu do waluty obcej, opisując jednocześnie zapisy, co do których zgłasza swoje zastrzeżenia, wnosząc o uznanie ich za postanowienia niewiążące. Strona powodowa zgłosiła także żądanie rozliczenia kredytu z uwzględnieniem treści Umowy po uznaniu za bezskuteczne kwestionowanych klauzul /Reklamacja wraz z potwierdzeniem nadania i zpo – k.141-144 akt/.

Bank pismem z dnia 1 lutego 2019 r. nie udzielił odpowiedzi na reklamację powoda, powołując się na tajemnicę bankową mimo, że została ona złożona razem z pełnomocnictwem /pismo Banku – k.145 akt/.

Bank (...) umożliwiał klientom spłatę kredytu bezpośrednio w CHF, podobnie w zakresie zmiany waluty spłaty za pomocą Aneksu. Tabela kursowa Banku służyła do wszystkich operacji walutowych pomiędzy Bankiem i klientami i jest ofertą Banku, w której nie uczestniczą klienci. Negocjacje z klientami były prowadzone, co potwierdzają kredyty z tego samego okresu, jednak z innymi marżami /zeznania świadka J. C. na piśmie – k.729-735 akt/.

Postanowienia umowy były ustalane przez Bank jednostronnie, a powód zawierał umowę w Centrali Banku według standardowego wzorca umowy. Wzorzec umowy nie zawierał definicji spreadu/zeznania świadka J. C. na piśmie – k.729-735 akt; zeznania świadka M. S. na piśmie – k.714-715 akt/.

W podpisywaniu Aneksu o zmianę rachunku powiązanego z kredytem nr (...) z dnia 28 marca 2018 r. z ramienia banku uczestniczył asystent Banku (...). Do czasu podpisania umowy z klientem pracownik nie odbył szkoleń dotyczących kredytów hipotecznych, nie miał też możliwości samodzielnej zmiany umowy /zeznania świadka M. G. na piśmie – k.704-704v akt/.

Wpłata i spłata kredytu następowała po kursach z Tabeli Kursów Banku, o czym informowano klientów. Pracownicy placówek nie mogli samodzielnie zmieniać zapisów umowy /zeznania świadka M. S. na piśmie – k.714-715 akt/.

W dniu 03 lipca 2008 r, 24 lipca 2008 r. oraz 17 grudnia 2008 r. R. R. złożył dyspozycje wypłaty kredytu kolejno w kwotach 15.000 zł, 80.000 zł oraz 12.000 zł. Zgodnie z postanowieniami Regulaminu Kredytowania Osób Fizycznych w (...) Banku (...) S.A., uruchomienie kredytu lub transzy miało nastąpić na 3 dni robocze, a w przypadku zlecenia przez Bank kontroli inwestycji na 10 dni roboczych przed planowaną datą uruchomienia środków /Dyspozycje wypłaty środków z kredytu/pożyczki – k.407-409 akt/.

W celu zabezpieczenia spłaty kredytu Kredytobiorca ustanowił hipoteki kaucyjne na nieruchomości położonej przy ulicy (...) (...) w W. oraz na nieruchomości położonej przy ulicy (...) w W. (§ 9 ust 1 pkt 1 umowy – k. 82 akt).

Raty kredytu były spłacane z rachunku R. R.. W okresie od 4 stycznia 2018 roku do 4 grudnia 2018 roku dokonał z tytułu Umowy kredytu spłat w wysokości 10.432,34 spłaconej raty kapitałowej w walucie, 12.643,88 w wysokości spłaconej raty kapitałowej w PLN oraz 455,17 raty odsetkowej w walucie i 541,89 raty odsetkowej w walucie PLN /Zaświadczenie o wysokości odsetek od kredytu hipotecznego – k. 648-653 akt/.

W okresie od dnia 4 lipca 2009 r. do dnia 4 kwietnia 2018 r. powód uiścił na rzecz banku raty w kwocie 373.514,58 zł odpowiednio: w kwocie 300.967,16 zł w części kapitałowej oraz kwocie 72.547,42 zł w części odsetkowej. W okresie od dnia 4 maja 2018 r. do dnia 4 grudnia 2019 r. uiścił zaś raty w kwocie 18.161,38 franków szwajcarskich: odpowiednio 17.390,04 franków szwajcarskich w części kapitałowej oraz kwocie 771,34 franków szwajcarskich w części odsetkowej /Zaświadczenie o wysokości spłat odsetek od kredytu hipotecznego z dnia 29 maja 2020 r. wraz z załącznikami – k.741-747 akt/. W okresie od dnia 1 lipca 2008 r. do dnia 28 maja 2020 r. powód uiścił na rzecz banku raty w kwocie 376.154,62 zł odpowiednio: w kwocie 282.358,20 zł w części kapitałowej oraz kwocie 93.796,42 zł w części odsetkowej. Powód nadal terminowo spłaca kredyt, a jego saldo wciąż wzrasta /Zaświadczenie o wysokości spłat odsetek od kredytu hipotecznego z dnia 29 maja 2020 r. wraz z załącznikami – k.748-754 akt; zeznania powoda R. R. – protokół rozprawy z dnia 9 czerwca 2020 r.- k.757v akt/.

Sąd dokonał ustalenia stanu faktycznego na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, których prawdziwość i autentyczność nie budziła wątpliwości, a ponadto nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Sąd oparł się także na dokumentach złożonych w kserokopiach, albowiem żadna ze stron nie podniosła zarzutu co do ich niezgodności z oryginałem.

W ocenie Sądu, brak jest podstaw do nadawania waloru dowodowego informacji w zakresie skutków projektu ustawy o sposobach przywrócenia równości stron niektórych umów kredytu i umów pożyczki i ich wpływu na instytucje kredytowe /k. 428-443 akt/, tym niemiej, Sąd wziął ją pod uwagę dokonując wykładni norm prawa w procesie subsumcji prawnej.

Jako nieprzydatne dla rozstrzygnięcia. Sąd ocenił wydruki z artykułów prasowych /Aktualności BIK: Portret frankowicza z dnia 21 stycznia 2019 r. – k. 545-546 akt; Artykuł „Bank Centralny S. zniósł minimalny kurs wymiany franka. Kurs franka ostro w górę” – k.426-426v akt/.

Ustalenia dotyczące okoliczności związanych z zawarciem i wykonywaniem umowy kredytu, Sąd oparł na osobowych źródłach dowodowych, w zakresie, w jakim obdarzył je atrybutem wiary.

Zeznania świadków J. C. /zeznania świadka J. C. na piśmie – k.729-735 akt/oraz M. S. /zeznania świadka M. S. na piśmie – k.714-715 akt/, Sąd ocenił jako wiarygodne w części. W ocenie Sądu, nie zasługiwały na danie wiary zeznania świadka M. S., w zakresie w jakim twierdził on, iż klienci banku byli informowani m.in. o ryzykach związanych z kredytem oraz dalszych krokach związanych z jego uruchomieniem, a ponadto, że otrzymywali informacje poprzez Umowę, Wniosek kredytowy oraz załączniki, m.in. Regulamin czy Cennik, z których treścią spokojnie mogli się zapoznać. Przeczą one bowiem treści zeznań powoda, z których w sposób jasny wynika, że odczuwał on presję związaną z zawarciem Umowy kredytu i nie był świadomy, że umowę może spokojnie zabrać i przeanalizować w domu. Sąd ponadto za wiarygodne uznał zeznania J. C. w części, w której zeznał on, że Tabela kursowa Banku służyła do wszystkich operacji walutowych pomiędzy Bankiem i klientami i jest ofertą Banku, w której nie uczestniczą klienci. Sąd dał także wiarę jego zeznaniom w zakresie, w jakim twierdził, że postanowienia umowy były ustalane przez Bank jednostronnie, a powód zawierał umowę w Centrali Banku według standardowego wzorca umowy, który nie zawierał definicji spreadu. Sąd nie dał zaś wiary świadkowi co do okoliczności prowadzenia przez Bank negocjacji z klientami /zeznania świadka J. C. na piśmie – k.729-735 akt/.

Za w pełni wiarygodne Sąd uznał zeznania świadka M. G., który zeznał, że uczestniczył z ramienia banku w podpisywaniu Aneksu o zmianę rachunku powiązanego z kredytem nr (...) z dnia 28 marca 2018 r., a także, że nie miał możliwości samodzielnej zmiany umowy /zeznania świadka M. G. na piśmie – k.704-704v akt/.

Wreszcie, jako wiarygodne w całości Sąd ocenił zeznania powoda R. R. /zeznania powoda R. R. - protokół rozprawy z dnia 17 grudnia 2019 r. – k. k.617 akt oraz protokół rozprawy z dnia 9 czerwca 2020 r. – k.757v akt/, ponieważ ich treść była spójna, logiczna, a nadto w pełni korespondowała z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Powód w sposób szczery i emocjonalny opisywał procedurę udzielania mu kredytu, jak również przedstawił konsekwencje zawarcia umowy, zawód związany z jej zawarciem, a przede wszystkim niepewność, co do tego, do jakiej wysokości może zwiększyć się zarówno saldo kredytu, jak i raty.

Sąd pominął wnioski dowodowe stron o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych uznając je za nieprzydatne dla rozstrzygnięcia, z uwagi na to, że wszystkie okoliczności sprawy zostały dostatecznie wyjaśnione, a składane przez strony wnioski w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego zmierzały jedynie do wykazania sposobu wykonania umowy kredytu, podczas gdy oceny abuzywności klauzul umownych dokonuje się według stanu na datę zawarcia umowy /protokół z rozprawy z dnia 09 czerwca 2020 r. – k.757v akt/.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jako zasadne, zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie spór koncentrował się wokół tego, czy zawarta przez strony umowa kredytu jest ważna w świetle treści art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2357 z późn. zm.), zgodnie z którym przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Jak wynika z ust. 2 ww. przepisu, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy; kwotę i walutę kredytu; cel, na który kredyt został udzielony; zasady i termin spłaty kredytu; w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu; czy też warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy. Jak z tego wynika, kwota i waluta kredytu, są jednymi z essentialia negotii umowy kredytu i muszą być w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości określone przez strony umowy.

Analizując treść umowy zawartej przez strony należy przede wszystkim odnieść się do wyżej cyt. regulacji, z której wynika, że umowa kredytu powinna określać szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu.

Z literalnego brzemienia umowy kredytu wynikało, że kwota udzielonego kredytu wynosiła 736.840 PLN, przy czym kredyt ten był indeksowany do CHF, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu lub transzy. Po uruchomieniu kredytu lub pierwszej transzy kredytu wypłacanego w transzach Bank wysyłał do Kredytobiorcy pismo informujące o wysokości pierwszej raty kredytu, kwocie kredytu w CHF oraz jego równowartości w PLN, zgodnie z kursem kupna CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu/transzy, przy czym zmiany kursów walut w trakcie okresu kredytowania mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu / vide § 2 Umowy kredytowej – k. 79 akt/. Spłata zadłużenia z tytułu kredytu i rat odsetkowych miała następować w CHF z zastosowaniem kursu sprzedaży CHF obowiązującego w dniu płatności raty kredytu, zgodnie z Tabelą Kursów Walut Obcych Banku (...)S.A. / vide § 7 ust. 1 Umowy kredytowej – k. 82 akt/.

W orzecznictwie przyjmuje się, że jeżeli kwota kredytu jest powiązana z kursem waluty obcej, to dopuszczalne jest w świetle treści art. 358 k.c., aby wypłata i spłata kredytu następowała walucie polskiej albo w tej walucie, przy czym jeśli to dotyczy wyłącznie sposobu wykonania zobowiązania pieniężnego, nie powoduje zmiany waluty wierzytelności (dopuszczalność zastosowania klauzuli indeksacyjnej lub denominacyjnej nie został zakwestionowany w orzecznictwie por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2011 r., IV CSK 377/10, z dnia 29 kwietnia 2015 r., V CSK 445/14 i z dnia 29 października 2019 r. IV CSK 309/18).

Korzystając z zasady swobody umów, wyrażonej art. 353 ¹ k.c., strony umów kredytu mogły zawrzeć w ich treści postanowienia różnicujące walutę kredytu w zakresie zobowiązania Banku wypłacającego kredyt i walutę zobowiązania Kredytobiorcy – walutę kredytu do spłaty. Należy wskazać, że w dacie zawarcia spornej umowy treść art. 69 ustawy Prawo bankowe nie zawierała bezwzględnie obowiązującej normy prawnej, z której wynikałoby, że w zakresie waluty wypłaty i spłaty kredytu, waluta kredytu winna być tożsama. Zgodnie bowiem z art. 358 ¹ § 2 k.c., strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Takim miernikiem wartości może być również waluta obca, w oparciu o którą nastąpi przeliczenie zobowiązania jednej ze stron umowy (zob. wyrok Sądu Apelacyjny w Warszawie z dnia 05 października 2014 roku, VI ACa 1721/13, LEX 1567108 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2013 roku, I CSK 313/12, Legalis 701204).

Jednocześnie, nie sposób uznać, że zastosowany mechanizm waloryzacji stanowi instrument finansowy. Sąd stoi na stanowisku, że trafny jest pogląd wyrażony w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 03 grudnia 2015 roku w sprawie C -312/14 (R. J. – W.) – (...) Bank (...)./M. L., M. L.), w którym wskazano, że art. 4 ust. 1 pkt 2 dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 roku w sprawie rynków instrumentów finansowych, zmieniającej dyrektywę Rady 85/611/EWG i 93/6/EWG i dyrektywę 2000/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylającej dyrektywę Rady 93/22/EWG (MIFID), w rozumieniu tego przepisu nie stanowią usługi lub działalności inwestycyjnej niektóre transakcje wymiany dokonywane przez instytucję kredytową na podstawie postanowień umowy kredytu denominowanego w walucie obcej, takiej jak umowa w postępowaniu głównym, które polegają na określeniu kwoty kredytu na podstawie kursu kupna waluty, mającego zastosowanie przy uruchomieniu środków oraz ustaleniu wysokości rat na podstawie kursu sprzedaży ww. waluty, a mającego zastosowanie przy obliczaniu każdej raty.

Mając na względzie całość zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, należy dojść do wniosku, że powodowi przedstawiono jedynie ogólną informację o ryzyku walutowym. Nie sposób zaś uznać, że analizowane postanowienia umowne dotyczące mechanizmu waloryzacji spełniają rygory wskazania mechanizmu określenia szczegółowych sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego wyliczana jest m.in. kwota kredytu i rat kapitałowo-odsetkowych. Nie budzi również wątpliwości, że zasady przeliczania udzielonej kwoty kredytu w PLN na walutę wypłaty albo spłaty kredytu, zostały sformułowane we wzorcu umowy stosowanym przez Bank.

Jak wskazuje art. 385 § 2 zdanie 1 k.c., wzorzec umowy powinien być sformułowany w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Każde postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się bowiem na korzyść konsumenta. W świetle art. 385 ¹ k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to jednak postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Jeżeli więc postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony związane są umową w pozostałym zakresie (§ 2). Za nie uzgodnione indywidualnie należy zaś uznać te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3).

Przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. jednoznacznie wskazuje, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne).

Mając na względzie powyższe regulacje, uznanie konkretnej klauzuli umownej za postanowienie niedozwolone wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia wszystkich wymienionych w nim przesłanek. Analizowane postanowienie umowy zawartej z konsumentem (lub wzorca umownego) nie może być więc postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron, uzgodnionym indywidualnie oraz musi kształtować prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

W myśl art. 22 ¹ k.c., za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. W przedmiotowej sprawie nie ulega zatem wątpliwości, że w chwili zawierania umowy kredytowej powód posiadał status konsumenta. Powód zawarł bowiem umowę kredytu w celu realizacji własnych potrzeb mieszkaniowych, co też wyklucza możliwość przypisania mu statusu przedsiębiorcy, który z całą pewnością posiadała strona pozwana.

Jednocześnie, Sąd podkreśla, że ocena postanowień umowy powinna być dokonywana według zasad przewidzianych w art. 385 ¹ k.c., a zatem według stanu z chwili jej zawarcia oraz w okolicznościach jej zawarcia, przy uwzględnieniu pozostających z nią w związku umów, stosownie do art. 385 ² k.c. oraz art. 4 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 05 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. UE L z 21 kwietnia 1993 r., dalej: „Dyrektywa 93/13”). Kontrola incydentalna wzorca winna być zatem dokonana na chwilę zawarcia umowy, nie zaś jej wykonywania - zmiana warunków ekonomicznych działania pozwanego Banku, np. w sytuacji kryzysu na rynkach pieniężnych i finansowych, konieczność zachowania płynności i rentowności Banku, jako związane z wykonywaniem umowy, a nie z procesem formułowania wzorca i zawarcia umowy, pozostawały bez znaczenia dla rozważań tym zakresie. Ustalenie podstaw abuzywności nie może bowiem nastąpić dopiero w oparciu o rezultaty ich stosowania (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2019 roku, MonPrBank 2019/11/41).

Możliwości oceny postanowień umowy przez pryzmat art. 385 ¹ k.c. nie zmieniał również fakt wejścia w życie ustawy z dnia 29 lipca 2011 roku o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw ( Dz.U. z 2011 r. Nr 165, poz. 984) , którą zmieniono m.in. art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo bankowe ( aktualnie t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 128), poprzez dodanie w ust. 2 po pkt 4 - pkt 4a, zobowiązującego do zamieszczenia szczegółowych zasad określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty lub spłaty kredytu w umowie o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż polska. W przypadku kredytów lub pożyczek pieniężnych zaciągniętych przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, zastosowanie znajduje art. 69 ust. 2 pkt 4a oraz art. 75b ustawy, o której mowa w art. 1, w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone - do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. W tym zakresie, Bank bezpłatnie dokonuje stosownej zmiany umowy kredytowej lub umowy pożyczki.

Dokonana ustawą z dnia 29 lipca 2011 roku nowelizacja Prawa bankowego w zakresie istniejących już stosunków prawnych przyznała kredytobiorcy jedynie dodatkowe uprawnienie do spłaty rat kredytu indeksowanego lub denominowanego do waluty obcej, bezpośrednio w tej walucie. Tym samym, kredytobiorca mógł dokonać wyboru formy spłaty, np. w złotych polskich, co oznacza konieczność zamieszczenia w umowie kredytowej, zgodnie z wymaganiami art. 69 ust. 2 pkt 4a, szczegółowych zasad określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego wyliczana jest w szczególności kwota kredytu, jego transz i rat oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2014 roku, I CSK 607/13, LEX nr 1622296). W efekcie, z przepisów ustawy nowelizującej art. 69 ustawy Prawo bankowe nie można wywodzić dalej idących skutków, w tym skutków w postaci sankcji postanowień umów zawartych przed dniem jej wejścia w życie i ewentualnego wyłączenia ich spod oceny przez pryzmat art. 385 ¹ k.c.

Sąd stoi na stanowisku, że dla oceny abuzywności postanowień umowy bez znaczenia pozostawał sposób wykonania przez pozwanego umowy kredytu oraz zastosowany przez niego kurs CHF dla przeliczeń wynikających z umowy, w tym dla określenia kwoty kredytu jak i wysokości spłat rat w złotówkach oraz prowizji. Okoliczność, czy kurs ten był kursem rynkowym nie pozostawała bowiem bez wpływu na treść przedmiotowego rozstrzygnięcia.

Pozwany, mimo spoczywania na nim ciężaru dowodzenia, nie wykazał w przedmiotowej sprawie, zgodnie z art. 385 ¹ § 4 k.c., aby analizowane postanowienia umowy były postanowieniami uzgodnionymi z powodem indywidualnie.

O indywidualnie uzgodnionym postanowieniu można mówić wówczas, gdy dane postanowienie powstało poprzez wspólne uzgodnienie jego treści przez konsumenta, jak i przedsiębiorcę. Zgodnie z art. art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowieniem indywidualnie uzgodnionym nie jest postanowienie, którego treść konsument mógł negocjować - jest nim takie postanowienie, które w rzeczywistości powstało na skutek indywidualnych uzgodnień. W dodatku, za nieuzgodnione indywidualnie uważa się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, zwłaszcza, jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej.

Jak wskazał sam pozwany - co także potwierdziły zeznania pracowników banku - wskazywana przez niego możliwość negocjacji warunków umowy miała wynikać jedynie z propozycji samego klienta. Tym samym, należało uznać, że istniała hipotetyczna możliwość negocjacji kursu waluty dotyczącej wypłaty kredytu, a także założenia i wskazania warunku walutowego, który stwarzałby powodowi możliwość spłaty kredytu bezpośrednio w walucie obcej, jak również ustalania korzystnej prowizji. Możliwości wyboru spłaty zadłużenia w walucie obcej, z której powód mógł zrezygnować, nie można uznać za tożsamą ze świadomą zgodą na podjęcie wszelkich ryzyk związanych ze spłatą kredytu denominowanego. Jednocześnie, z zeznań świadków nie wynikało, aby powodowi przedstawiono wszelkie konsekwencje wynikające z wyboru określonego rachunku bankowego. W efekcie, nie można uznać, że powód wyraził świadomą zgodę, przyjmując na siebie ryzyko zmian kursowych. Nie jest bowiem wystarczające wskazanie w umowie, że ryzyko związane ze zmianą kursu waluty ponosi kredytobiorca oraz odebranie od niego oświadczenia zawartego we wniosku o udzielenie kredytu, o standardowej treści, że został on poinformowany o ponoszeniu ryzyka zmiany kursu waluty oraz przyjął do wiadomości i akceptuje to ryzyko. Przedkontraktowy obowiązek informacyjny banku wiąże się z obowiązkiem wskazania konsumentowi, że zaciągniecie tego rodzaju kredytu jest bardzo ryzykowne, a efektem może być obowiązek zwrotu kwoty wielokrotnie wyższej aniżeli postawionej mu do dyspozycji przez bank, mimo dokonywania regularnych spłat. (tak: Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 27 listopada 2019 r., II CSK 483/18, LEX nr 2744159).

Ustalone zasady przeliczania wartości kredytu w oparciu o klauzulę denominacyjną wymagają oceny, czy nie jest to postanowienie określające główny przedmiot umowy, w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 zd. 2 k.c. W tym celu należy dokonać analizy treści art. 69 Prawo Bankowe z treścią umowy stron, w której Bank ustalił kwotę udzielonego kredytu w PLN, a Kredytobiorca zobowiązał się do korzystania z kwoty wypłaconej w walucie PLN indeksowanej do CHF i zwrotu wykorzystanej sumy wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty.

Pojęcie „postanowień określających główne świadczenia stron”, którego ustawodawca użył w art. 385 ¹ § 1 k.c., mogło budzić kontrowersje z uwagi na wysuwane zapatrywania co do braku przesądzającego znaczenie, czy wspomniane świadczenia należą do essentialia negotii (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2013 roku, I CSK 313/12). Pojęcie to należy bowiem interpretować wąsko, w nawiązaniu do kluczowych przedmiotowo elementów umowy. Przemawia za tym treść przepisu nie odnoszących się do świadczeń „dotyczących głównych postanowień”, ale „określających” te postanowienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 08 czerwca 2004 roku, I CK 635/03, LEX nr 846537). Jak wskazał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wydanym na gruncie art. 4 ust 2 Dyrektywy 93/13 orzeczeniu z dnia 30 kwietnia 2014 roku o sygn. C 26/13 (orzeczenie wstępne w sprawie Á. K. i H. R. v. (...)): „ Za warunki umowy, które mieszczą się w pojęciu określenia głównego przedmiotu umowy w rozumieniu tego przepisu, należy uważać te, które określają podstawowe świadczenia w ramach danej umowy i które z tego względu charakteryzują tę umowę.”

Zdaniem Sądu, ww. umowna klauzula waloryzacyjna nie jest objęta wyłączeniem zawartym w art. 385 ¹ § 1 zdanie drugie k.c., ponieważ nie określa w sposób bezpośredni świadczenia głównego, wprowadzając jednocześnie umowny reżim jego przeliczenia. Postanowienia bankowego wzorca umownego, które zawiera uprawnienie banku do przeliczania sumy wykorzystanego przez Kredytobiorcę kredytu do waluty obcej, tj. klauzula tzw. spreadu walutowego, w rozumieniu ww. przepisu Kodeksu cywilnego nie formułują głównych świadczeń stron. Tym samym, nie sposób jest przyjąć, że ww. postanowienia są postanowieniami o charakterze przedmiotowo istotnym, a zatem mogą zostać objęte kontrolą zgodności z zasadami obrotu konsumenckiego.

Wskazać jednakże należy, że w kredycie denominowanym kwota kredytu wyrażona jest w walucie obcej, zaś wypłacana w walucie krajowej, według klauzuli umownej opartej na kursie kupna waluty obcej obowiązującym w dniu uruchomienia kredytu i jest ustalana poza stosunkiem umownym. Określona we wniosku kredytowym kwota w złotych polskich jest podstawą ustalenia kwoty kredytu, niekiedy (tak jak w niniejszej sprawie) prowizji naliczanej od kredytu i doliczanej do kwoty kredytu w walucie obcej. Nie sposób zatem uznać, że kredyt denominowany jest kredytem walutowym ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2019 r., IV CSK 13/19). Element walutowy pojawia się w umowie jedynie wyłącznie na potrzeby określenia pierwotnej wysokości kredytu, a następnie – ma wpływ na ustalaną wysokość rat kredytowych.

Podkreślenia wymaga, że w wykonaniu umowy o kredyt denominowany bank nie dokonuje faktycznego zakupu lub sprzedaży waluty klientowi dokonującemu spłaty raty. Oznacza to, że wszelkie operacje wykonywane są jedynie dla celów księgowych, natomiast nie dochodzi do faktycznego transferu wartości dewizowych w którąkolwiek stronę ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 maja 2013 roku, sygn. akt VI ACa 441/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 maja 2015 roku, sygn. akt I ACa 16/15).

Zawarta przez strony umowa nie przewidywała możliwości wypłaty kredytu w walucie obcej, co wskazał powód. W § 2 Umowy wskazano, że kwota kredytu udzielonego w walucie polskiej indeksowana jest do CHF. Jednocześnie, strony, ustaliły, że kredyt będzie przeznaczony na zakup mieszkania w budowie od dewelopera, wykończenie domu lub mieszkania oraz refinansowanie kosztów poniesionych na cele mieszkaniowe na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (i w takim celu został wykorzystany). Waluta CHF pojawiła się zaś we wniosku kredytowym oraz w umowie jedynie jako mechanizm obniżenia kosztów udzielanego kredytu, wiążący się z niższym oprocentowaniem naliczanym od środków w walucie obcej, do której kredyt miał być denominowany. Kredyt został zatem udzielony w walucie polskiej, przy zastosowaniu mechanizmu waloryzacji do waluty franka szwajcarskiego.

Analizowane postanowienia umowne zawarte w § 2 zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny i odwoływały się do nieweryfikowalnego w dacie zawarcia umowy, arbitralnie ustalanego przez Bank kursu waluty, bez określenia precyzyjnego działania mechanizmu jej wymiany. W efekcie, skoro główne świadczenie powoda w postaci kwoty kredytu do spłaty, przy przyjęciu ustalonego arbitralnie przez Bank kursu nie zostało określone w sposób jednoznaczny, nie można uznać, aby doszło do ustalenia kwoty kredytu oraz mechanizmu ustalenia jego wysokości i zakresu obowiązków konsumentów zobowiązanych do ratalnej spłaty kredytu. Warunek dotyczący wypłaty kredytu i spłaty rat kredytowych został ustalony bowiem w taki sposób, że uważny i rozsądny przeciętny konsument nie mógł nie tylko dowiedzieć się o zakresie wzrostu lub spadku waluty obcej, w której kredyt został zaciągnięty, ale również oszacować – potencjalnie istotne – konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swoich potrzeb finansowych ( vide wyrok TSUE w sprawie A. przeciwko B. R. C 186/16).

Sąd doszedł do wniosku, że pozwany przy zawieraniu umowy nie dopełnił obowiązków informacyjnych, albowiem konsument nie był w sposób jednoznaczny i czytelny poinformowany o wszelkich kosztach, jakie będzie musiał ponieść z tytułu zaciągniętego kredytu. Co więcej, poza jego kontrolą pozostawało także uprawnienie Banku do jednostronnego ustalania stosowanych kursów, które wpływały na wysokość środków pozostawionych do dyspozycji kredytobiorcy, czym wypełniono dyspozycję przepisu art. 385 ³ pkt 19 k.c. Z tych powodów, powołane klauzule winny być uznane za abuzywne, tym bardziej, że doszło do naruszenia ekonomicznych interesów konsumenta poprzez umożliwienie drugiej, silniejszej i profesjonalnej stronie umowy wpływania na treść stosunku zobowiązaniowego, w toku jego wykonywania. Niewątpliwym zatem jest, że doszło do rażącej dysproporcji praw i obowiązków konsumenta w stosunku obligacyjnym ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 r., I CK 823/04, Biuletyn SN 2006, nr 2, s. 86). Stosując wyżej wskazane postanowienia umowne pozwany postąpił w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, godząc w zasługujące na ochronę dobra konsumentów, w szczególności takie, jak – czas, prywatność, poczucie godności, czy satysfakcja z zawarcia umowy. Jednocześnie, oceny sytuacji nie zmienia okoliczność, że R. R. spłacał uprzednio zaciągnięte zobowiązanie kredytowe, w którym przewidziane zostały klauzule waloryzacyjne.

Brak związania powoda wskazanymi klauzulami umownymi, zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 zd. 1 k.c. wymusza konieczność rozważenia, czy i w jakim zakresie da się wskazaną umowę kredytową utrzymać w mocy.

Należy mieć na uwadze, że w świetle stanowiska wyrażonego przez TSUE w wyroku z dnia 3 października 2019 r., w sprawie C – 260/18, przepis art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować tak, że nie stoi wypełnianiu luk w umowie, spowodowanych usunięciem nieuczciwych warunków, której się w niej znajdowały, wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, przewidujących, że skutki wyrażone w treści czynności prawnej są uzupełniane w szczególności przez skutki wynikające z zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów, które nie stanowią przepisów dyspozytywnych lub przepisów mających zastosowanie, gdy strony nie wyrażą na to zgodę. W sytuacji uznania za abuzywne postanowień umowy nie można ich zastępować żadnymi innymi. W efekcie, należy uznać, że postanowienia umowne przewidujące mechanizm przeliczenia należności Banku według kursu ustalonego jednostronnie nie będą mogły być zastąpione żadnymi innymi.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 2 k.c., jeżeli postanowienie umowne nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Umowa zatem w pozostałej części, co do zasady może wiązać strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej takiego postanowienia umownego. W orzecznictwie wskazuje się natomiast, że uznanie postanowienia umowy przewidującego zmienną stopę kredytu nie jest równoznaczne z przyjęciem stałej stopy oprocentowania tego kredytu ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2015 r., II CSK 786/14, OSNC 2015, Nr 11, poz. 132).

Tymczasem, zgodnie z treścią art. 58 § 1 k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Analizowane postanowienia umowy kredytu zawartej między powodem a pozwanym nie zawierają precyzyjnego określenia sposobu określenia kursów walut, jakie zostaną zastosowane w celu przeliczenia zobowiązania z PLN na CHF. Funkcji takiej nie spełniało bowiem postanowienie, że przeliczenie nastąpi zgodnie z kursem kupna CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) (§ 2 Umowy). Wskazać trzeba, że Tabela kursów Banku może być zmieniana nawet kilka razy dziennie. Ponadto, Bank w sposób swobodny może wybrać kurs z takiego dnia, który jest najkorzystniejszy dla Banku, za to najmniej korzystny dla konsumenta. Pozwany kształtując w ten sposób postanowienia umowy, przyznał sobie prawo do jednostronnego ustalania wysokości rat kredytu, gdyż w umowie ani w regulaminie nie wskazano żadnych ograniczeń w tym zakresie. Zawarta w umowie kredytu klauzula denominacyjna w istocie prowadziła do powstania po stronie pozwanego tzw. subiektywnej możliwości określenia wysokości świadczenia. Tego typu możliwość kształtowania świadczenia, a więc określenie jej przez stronę której ono ma przysługiwać w sposób swobodny (nawet z ograniczeniami odnoszącymi się do czynników obiektywnych, lecz bezspornym jest, że to pozwana mogła wybrać najkorzystniejszy dla niej dzień przeliczenia) to klasyczny przykład naruszenia zasady równości podmiotów prawa cywilnego w stosunkach kontraktowych a w konsekwencji – zasady swobody umów. Nawet, gdyby określenie świadczenia mogłoby odpowiadać jego wartości obiektywnej, do której na dzień zawarcia umowy, dokonania wypłaty i dokonania spłat rat kredytu, omawiana umowa się nie odnosiła. Nie można pominąć, że w różnych bankach różnice w ustalaniu tzw. spreadu wynoszą od kilku do kilkudziesięciu groszy na jednostkę waluty obcej, co stanowi dodatkowy koszt przy spłacie kredytu. Wzrost kursów walut był dla powoda najbardziej odczuwalny w okresie destabilizacji na rynku walutowym i w przypadku wahań kursowych, a wówczas, oprócz wysokiego kursu do raty doliczany jest przez kredytodawców coraz wyższy spread walutowy.

Dla oceny ważności umowy w kontekście jej zgodności lub niezgodności z prawem nie jest istotna świadomość stron..

Brak określenia wysokości świadczenia kredytodawcy, jak i kredytobiorcy przesądził o uznaniu przez Sąd, że zawarta przez strony umowa kredytu była sprzeczna z art. 353 ¹ k.c. i art. 69 Prawa Bankowego. Zarzut nieważności czynności prawnej podniesiony przez powoda był zasadny, ponieważ za sprzeczne z istotą zawartej umowy kredytowej należy uznać takie ukształtowanie jej treści, z którego będzie wynikać, że o zakresie ich praw i obowiązków konsumenta zadecyduje silniejsza strona na zasadzie swobodnego uznania, w toku wykonywania umowy, co też miało miejsce w przypadku spornej umowy kredytu, w której strony nie określiły przedmiotu umowy, a sposób jego dookreślenia miał nastąpić na etapie wykonania umowy.

Umowa wskazywała jedynie kwotę udzielonego kredytu, która podlegała indeksacji do CHF po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna ustalonym przez pozwanego w dniu dokonania wypłaty, nieoznaczonym w żaden sposób w dniu zawarcia umowy. Tym samym, kwota ta jest ustalana na podstawie arbitralnie ustalanych kursów walut przez Bank, przy zastosowaniu mechanizmu, którym został przewidziany w abuzywnym postanowieniu umownym.

Na rozprawie powód wskazał, że jest świadomy, jakie skutki wiążą się z uznaniem przez Sąd nieważności umowy, w szczególności odnośnie obowiązku zwrotu wzajemnie spełnionych świadczeń, co przesądziło o konieczności uznania, że abuzywne postanowienia umowne są niewiążące, a także stwierdzenia nieważności umowy o kredyt hipoteczny nr (...).

W myśl art. 410 § 2 k.c., świadczenie jest nienależne, jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Nieważność umowy o kredyt zawartej przez strony skutkowała uznaniem za zasadne żądania powoda o zwrot tego, co na jej podstawie świadczył w okresie od dnia 20 lutego 2020 roku. Łącznie powód w okresie od dnia 04 lipca 2009 roku do dnia 05 października 2018 roku na rzecz pozwanej płatności w łącznej kwocie 393.870,97 zł, zaś zgodnie z wyliczeniem przygotowanym przez niego, w okresie od dnia 04 lipca 2009 roku do dnia 05 października 2018 roku powinien był wpłacić na rzecz pozwanej raty kapitałowo odsetkowe w łącznej kwocie 219.719,50 zł. Uwzględniając różnicę pomiędzy sumą wpłat rzeczywistych, a sumą należną, na podstawie przygotowanego wyliczenia, żądanie powoda z tytułu nadpłaconych rat kredytu wynosi 174.151,47 zł. Okoliczność ta nie budziła w ocenie Sądu wątpliwości, bowiem przez strony przedstawione zostały wyciągi bankowe, potwierdzające wysokość dokonanych przez powoda spłat.

W doktrynie wskazuje się, że zwrot świadczeń na podstawie art. 496 w zw. z art. 497 k.c., spełnionych w wykonaniu nieważnej, wzajemnej czynności prawnej, został poddany regulacji opartej na odpowiednim stosowaniu prawa zatrzymania ( ius retentionis). Skorzystanie przez stronę z prawa zatrzymania wzajemnego świadczenia pieniężnego wyłącza opóźnienie w jego spełnieniu. W przypadku, gdy w umowach wzajemnych dochodzi do bezpodstawnego wzbogacenia po obydwu stronach, teoretycznie możliwe są dwa rozwiązania. Zgodnie z teorią dwóch kondykcji, każde roszczenie o wydanie wzbogacenia traktuje się oddzielnie i niezależnie od drugiego, a wyrównanie pomiędzy nimi możliwe jest jedynie według przepisów o potrąceniu. Teoria salda traktuje zaś świadczenie wzajemne jako pozycję, którą od razu należy odjąć od wzbogacenia w taki sposób, że druga strona świadczenia wzajemnego zwraca jedynie nadwyżkę otrzymanego świadczenia ponad wartość świadczenia, które sama spełniła. Konstrukcja art. 496 w zw. z art. 497 k.c. wyraźnie wskazuje, że nawet w przypadku, gdy mamy do czynienia z nieważnością umowy wzajemnej, ustawodawca nie normuje świadczeń łącznie - prawo zatrzymania przyznaje jedynie jako gwarancję, że każde z nienależnych świadczeń zostanie zwrócone. Nawet w sytuacji, gdy jedno ze świadczeń jest niemożliwe do wykonania bez winy dłużnika, a drugie zaś jest możliwe, pomimo braku świadczenia wzajemnego obowiązek zwrotu ujmuje się w doktrynie jako normalne ryzyko rozliczeń w ramach bezpodstawnego wzbogacenia. Należy podzielić pogląd o braku podstawy prawnej do „rozliczeń saldem”, tym bardziej, że regułą jest zwrot korzyści w naturze. Oznacza to, że możliwość wzajemnego umorzenia kondykcji, musi być osadzona w ramach ustawowej regulacji potrącenia, zaś do dokonywania potrąceń uprawnione są jedynie strony.

W ocenie Sądu, mając na względzie powyższe, nie sposób było stwierdzić, aby strona pozwana nie była wzbogacona kosztem powoda, bądź aby zaistniały przesłanki wskazane w art. 409 k.c. Należy odróżnić bowiem zużycie czy utratę wzbogacenia w rozumieniu tego przepisu, od obowiązku zwrotu przez powoda na rzecz pozwanego wzajemnego świadczenia, spełnionego w wykonaniu nieważnej umowy.

Na gruncie przepisu art. 409 k.c., przypadki zużycia lub utraty wzbogacenia powodujące odpadnięcie wzbogacenia, muszą ograniczyć się zatem tylko do tych sytuacji, kiedy nastąpiło to bezproduktywnie – a zatem bez uzyskania jakiegokolwiek ekwiwalentu, czy też innej korzyści dla majątku wzbogaconego (Komentarz do art. 409 Kodeksu Cywilnego pod red. E. Gniewka i P. Machnikowskiego, CH Becka 2019,).

W przedmiotowej sprawie brak było jakiegokolwiek dowodu na okoliczność, że pozwany zużył lub utracił uzyskaną korzyść w taki sposób, że nie jest już wzbogacony. W niniejszej sprawie brak jest podstaw do uznania, że zachodzi sytuacja faktyczna objęta normą przepisu art. 411 pkt 1 k.c., ponieważ z dyspozycji wskazanego przepisu wynika wprost, że brak możliwości żądania zwrotu świadczenia nienależnego nie obejmuje sytuacji, gdy jego spełnienie nastąpiło w wykonaniu nieważnej umowy.

Co więcej, w orzecznictwie wskazuje się, że wątpliwości co do obowiązku spełnienia świadczenia nie mogą być utożsamiane z wymaganą przez art. 411 pkt 1 k.c. pozytywną wiedzą dłużnika o braku powinności spełnienia świadczenia. (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 czerwca 2003 roku, I CKN 390/01, LEX nr 109446, OSP 2005/9/111, M.Prawn. 2015/4/208). Załącznikiem do zawartej przez strony umowy były udzielone Bankowi pełnomocnictwa do pobrania spłat z rachunku powoda co dowodzi, że powód nie miał żadnego wpływu na to, w jakiej wysokości środki z jego rachunku bankowego będą pobierane przez Bank.

W niniejszej sprawie, brak było jakichkolwiek podstaw aby uznać, że do roszczenia strony powodowej o zwrot nienależnego świadczenia w postaci spłaconych rat kapitałowo-odsetkowych uiszczanych okresowo w wykonaniu umowy kredytu. Zdaniem Sądu zakresem roszczeń powoda nie była objęta należność z rachunku bankowego, a roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, które przedawnia się z upływem 10 - letniego okresu przedawnienia (vide art. 118 k.c.). Zgodnie przepisem z art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104), do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia określone są w art. 118 i art. 125 § 1 ustawy zmienianej w art. 1, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym. Nawet bez uwzględnienia faktu przerwania okresu przedawnienia przez złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, konfrontacja daty wniesienia pozwu – 15 lutego 2018 r., z datą zawarcia umowy – 3 września 2008 r., wyklucza zasadność podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (§ 1). Ponadto, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych.

Odsetki za opóźnienie od kwoty 373.514,58 zł oraz kwoty 18.161,38 CHF powinny być naliczone od dnia 20 lutego 2020 roku do dnia zapłaty.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Mając na względzie, że roszczenie powoda zostało uwzględnione, powyższe uzasadniało nałożenie na pozwanego obowiązku zwrotu wszystkich poniesionych przez niego kosztów procesu.

Na podstawie art. 108 k.p.c., Sąd pozostawił szczegółowe wyliczenie kosztów referendarzowi sądowemu.

Mając na względzie wszystko powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Ewa Jończyk

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Ewa Jończyk