Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia SO Joanna Kruczkowska

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2023 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w K.

przeciwko

(...) Szpitalowi (...) w W.

o zapłatę

orzeka:

zasądza od (...) Szpitala (...) w W. na rzecz (...) z siedzibą w K. kwotę 168.785,25 zł (sto sześćdziesiąt osiem tysięcy siedemset osiemdziesiąt pięć złotych i dwadzieścia pięć groszy) wraz z odsetkami liczonymi:

od kwoty 143.306,52 zł (sto czterdzieści trzy tysiące trzysta sześć złotych i pięćdziesiąt dwa grosze) w wysokości odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych od 07 lutego 2022 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 25.478,73 zł (dwadzieścia pięć tysięcy czterysta siedemdziesiąt osiem złotych i siedemdziesiąt trzy grosze) w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od 07 lutego 2022 r. do dnia zapłaty;

w pozostałym zakresie powództwo oddala,

zasądza od (...) Szpitala (...) w W. na rzecz (...) z siedzibą w K. kwotę 16.402 zł (szesnaście tysięcy czterysta dwa złote) tytułem zwrotu kosztów procesu w tym 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Joanna Kruczkowska

Sygn. akt: III C 112/22

UZASADNIENIE WYROKU

Z DNIA 29 MAJA 2023 R. (K. 410 – 411)

Pozwem skierowanym do Sądu Okręgowego w Warszawie (...) z siedzibą w K. (dalej: (...), powód) domagał się zasądzenia od pozwanego (...) Szpitala (...) w W. w postępowaniu nakazowym kwoty 175.758,53 zł na którą składają się należności wraz z odsetkami ustawowymi co do kwot:

143.306,52 zł tytułem należności głównej z nieuregulowanych faktur VAT wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od dnia 06 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty,

25.478,73 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych względem kwoty 143.306,52 zł skapitalizowanych na dzień 05 sierpnia 2021 r. wraz z dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

6.973,28 zł tytułem zryczałtowanych kosztów rekompensaty za odzyskiwanie należności.

Powodowa spółka wnosiła także o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w tym kosztów opłaty skarbowej a także zasądzenie kosztów poniesionych w (...).

W uzasadnieniu powód wskazywał, że wykonuje działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży produktów leczniczych w ramach prowadzonej hurtowni farmaceutycznej. Powód przystępował do przetargów organizowanych przez pozwanego w związku czym strony zwarły szereg umów na dostawę produktów leczniczych. Na ich podstawie pozwany zakupił od powoda i odebrał szereg produktów zaś uprawniony pracownik pozwanego podpisał faktury potwierdzając zgodność z ilością i rodzajem produktów leczniczych oraz fakt że są one w stanie nienaruszonym, opieczętowanym opakowaniem zbiorczym. Pozwany nie zapłacił ceny za leki, pomimo upływu terminu do tego. Pozwany nie uiścił ceny także po wezwaniu go do zapłaty, zaś po wydaniu nakazu zapłaty w (...) wniósł sprzeciw, znacząco przyczyniając się do przedłużenia procesu. Pozwany przy tym nie kwestionował istnienia wierzytelności oraz jej wysokości a wnosił jedynie o oddalenie roszczenia w zakresie kwoty rekompensaty na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (pozew k. 3 – 178, 186 – 367).

W odpowiedzi na pozew (...) Szpital (...) (dalej: Szpital, pozwany) wnosił o oddalenie powództwa w zakresie kwoty 6.973,28 zł żądanej tytułem rekompensaty z koszty odzyskiwania należności a także o oznaczenie sposobu wykonania zobowiązania i zapłatę kwoty w 4 (czterech) ratach płatnych miesięcznie począwszy od końca miesiące następującego po miesiącu, w którym zostanie wydany wyrok w niniejszej sprawie. Pozwany wnosił także o nieobciążanie go kosztami procesu, w tym zastępstwa procesowego na zasadzie art. 102 KPC (odpowiedź na pozew k. 381 – 395).

Szpital wskazywał, że nie ma podstaw do zasądzenia kwoty kwestionowanej przez niego w odpowiedzi na pozew bowiem jest on specyficznym podmiotem – szpitalem publicznym który rozliczany jest przez NFZ a finansowanie procedur medycznych świadczonych przez pozwanego jest niewystarczające – zarówno w zakresie ilości jak i odnośnie do ceny jednostkowej za usługi. Brak płatności w świetle powyższego nie wynika ze złej woli szpitala ale z obiektywnych przesłanek niezależnych od niego. W związku z powyższym pozwany powoływał się na brzmienie art. 5 KC jako podstawę do oddalenia pozwu w ww. zakresie.

Powód replikując wskazywał, że wprawdzie przychyla się do rozłożenia płatności na raty jednakże oponował oddaleniu powództwa w zakresie kosztów rekompensaty a także zastosowania art. 102 KPC (pismo powoda k. 399 - 401).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest spółką prawa handlowego, która w zakresie swojej działalności gospodarczej prowadzi sprzedaż hurtową wyrobów farmaceutycznych i medycznych (odpis z CI KRS powoda k. 9 – 16).

Pozwany prowadzi działalność jako samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, udzielający świadczeń zdrowotnych. (odpis CI KRS pozwanego k. 17 – 17v).

Strony 13.04.2018 r. zawarły umowę nr (...) dostawy produktów leczniczych w ilościach i asortymencie wyszczególnionym w tabeli asortymentowo cenowej stanowiącej pakiet nr 6 w okresie 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy (§1 ust. 1 umowy). Za dostarczony towar powód wystawiał faktury wg cen jednostkowych ustalonych w ofercie. Na fakturze (...) każdorazowo podawał numer umowy której faktura dotyczyła (§8 ust. 1 umowy). Zapłata należności za dostarczony towar miała być dokonywana przelewem każdorazowo na podstawie faktury VAT w terminie do 90 dni od daty dotrzymania prawidłowo wystawionej faktury przez zamawiającego na konto (...). Datą zapłaty faktury jest dzień obciążenia rachunku bankowego Szpitala (§9 ust. 1 umowy). W przypadku błędnego wystawienia faktury termin do zapłaty zaczynał bieg w momencie otrzymania przez Zamawiającego faktury VAT o prawidłowej treści (§9 ust. 2). W przypadku powstania zaległości w płatnościach obciążenie Szpitala należnościami ubocznymi następować miało wyłącznie po uprzednim wystawieniu przez (...) z tego tytułu noty księgowej obciążeniowej (noty odsetkowej) zawierającej wszystkie elementy wskazane w art. 21 ust. 1 ustawy o rachunkowości z 29 września 1994 r. i przekazaniu jej oryginału Szpitalowi (§9 ust. 4 umowy). Przedmiotem dostaw w ramach teju mowy był (...) 120 mg x 14 kapsułek oraz 240 mg x 56 kapsułek. (umowa nr (...) k. 18 – 22).

Strony zawarły także umowę z 11.09.2018 r. (...) o tożsamym brzmieniu zapisów §1 ust. 1, §8 ust 1 i §9 ust 1, 2 i 4 jak w umowie z 13.04.2018 r. – z tym ze przedmiotem tej umowy była dostawa M. 100 ,g x 1 fiolka i 500 mg x 1 fiolka, w okresie od 11.09.2018 r. do 11.09.2019 r. Aneksem z 26 czerwca 2019 r. strony przedłużyły okres jej zawarcia do 11.09.2020 r. (umowa nr (...) k. 23 – 27, aneks k. 28).

Kolejną umową nr (...) Szpital zamówił dostawę szeregu środków medycznych w okresie od 09.11.2018 r. do 09.11.2019 r. (umowa (...) k. 29 – 36).

Następnie umowa nr (...) Szpital zamówił dostawę szeregu produktów medycznych w okresie od 20.11.20118 r. do 20.11.2019 r. (umowa (...) k. 37 – 56) i kolejno umową nr (...) kolejne produkty medyczne w okresie od 01.04.2019 r. do 01.04.2020 r. przedłużoną aneksem do 30.10.2020 r. (umowa nr (...) k. 57 – 62 oraz aneks k. 63). Ostatnia umowa nr (...) została zawarta na okres 09.04.2019 do 09.04.2020 r. (umowa nr (...) k. 64 – 68).

Tytułem wykonanych dostaw powód wystawił pozwanemu następujące faktury:

(...) (k. 75 – 76, 262 - 263),

(...) (k. 79 – 80, 266 - 267),

(...) (k. 77 – 78, 264- 265),

(...) (k. 131 – 132, 320 - 321),

(...) (k. 153 – 154, 342 - 343)

(...) (k. 81 – 82, 268 - 269),

(...) (k. 147 – 148, 336 - 337),

(...) (k. 73 – 74, 260 - 261)

(...) (k. 145 – 146, 334 - 335),

(...) (k. 123 – 124),

(...) (k. 258 – 259),

(...) (k. 133 – 135, 322-324),

(...) (k. 89 – 90, 276 - 277),

(...) (k. 83 – 84, 270 - 271),

(...) (k. 85 – 86, 272 - 273),

(...) (k. 87 – 88, 274 - 275),

(...) (k. 91 – 92, 278-279),

(...) (k. 93 – 94, 280 - 281),

(...) (k. 95 – 96, 282-283),

(...) (k. 99 – 100, 286 - 287),

(...) (k. 101 – 102, 288 - 289),

(...) (k. 97 – 98, 284 - 285),

(...) (k. 129 – 130, 318 - 319),

(...) (k. 140 – 141, 329 - 330),

(...) (k. 127 – 128, 316 - 317),

(...) (k. 105 – 106, 292 - 293),

(...) (k. 151 – 152, 340 - 341),

(...) (k. 138 – 139, 327 -328),

(...) (k. 103 – 104, 290 - 291),

(...) (k. 125 – 126, 314 - 315),

(...) (k. 149 – 150, 338 - 339),

(...) (k. 117 – 118, 304 - 305),

(...) (k. 113 – 114, 300 - 301),

(...) (k. 115 – 116, 302 - 303),

(...) (k. 142 – 144, 331 - 333),

(...) (k. 119 – 120, 308 - 309)

(...) (k. 121 – 122, 310 - 311),

(...) (k. 136 -137, 325 -326),

(...) (k. 111-112, 298-299),

(...) (k. 109 – 110, 296 - 297),

(...) (k. 107 – 108, 294 - 295)

(...) (k. 306 – 307),

(...) (k. 312 – 313).

Pozwany nie opłacił faktur wystawianych przez powoda z tytułu wykonanych dostaw na podstawie umów łączących strony (bezsporne).

Powód wezwał pozwanego pismem z 02.08.2019 r. do zapłaty łącznej kwoty 396.901,09 zł z tytułu nieuregulowanych faktur wymagalnych na dzień sporządzenia pisma, w tym faktur objętych pozwem w niniejszej sprawie (wezwanie do zapłaty k. 69 – 72).

Pozwany nie uregulował płatności pomimo otrzymania wezwania od powoda.

Powód wobec braku zapłaty skierować pozew do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie, na skutek którego został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z 12.10.2021 r. sygn. akt VI Nc-e 1139616/21. Pozwany wniósł sprzeciw od ww. orzeczenia w związku z czym postanowieniem z 10.11.2021 r. postepowanie przed Sądem Rejonowym zostało umorzone. (akta sprawy e-postępowania k. 345 – 367).

Powyższy stan faktyczny był niesporny pomiędzy stronami i wynikał z dokumentów złożonych w toku postępowania – przy pozwie, pozwie poprawionym – ich autentyczności i rzetelności nie kwestionowała żadne ze stron a i Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do odmówienia im mocy dowodowej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Roszczenie jako zasadne co do wysokości kwoty głównej oraz odsetek podlegało uwzględnieniu w całości.

Bez wątpienia powód w prawidłowy sposób realizował umowy dostawy wyrobów medycznych, zgodnie z ich zapisami – jak wynika z przedstawionych faktur towar został wydany pozwanemu, który nie kwestionował prawidłowości i ilości czy też jakości dostarczonego towaru. Faktury zgodnie z umową zakreślają termin 90 dni na zapłatę. Bezsporne jest to, że powód wezwał pozwanego, udzielając mu dodatkowego terminu na zapłatę, któremu pozwany uchybił.

Powód poprzez złożone faktury wykazał wysokość roszczenia objętego pozwem, które także nie było w tym zakresie kwestionowane. Z tego też względu Sąd Okręgowy zasądził na rzecz powoda kwotę 143.306,52 zł tytułem należności głównej a także kwotę 25.478,73 zł, tytułem odsetek skumulowanych na datę 05 sierpnia 2021 r. Stosownie do art. 481 §1 KC odsetki są należne wierzycielowi, niezależnie do tego czy poniósł szkodę i czy opóźnienie nastąpiło z przyczyn niezależnych od dłużnika. Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie. Od zaległych zaś odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy (art. 482 §1 KC). W przedmiotowym postępowaniu powód skumulował odsetki od kapitału głównego na dzień 05 sierpnia 2021 r. zaś pozew w sprawie został wniesiony 07 lutego 2022 r. (koperta k. 179). Od tej zatem daty należały się powodowie odsetki zgodnie z żądaniem wyrażonym w pozwie. Ustawa z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 711 z późn. zm.), wprowadziła możliwość żądania odsetek za opóźnienia w transakcjach handlowych w przypadku gdy stronami stosunku prawnego są przedsiębiorcy oraz podmioty, o których mowa w art. 4, art. 5 ust. 1 i art. 6 ustawy z 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1710, 1812, 1933 i 2185 oraz z 2023 r. poz. 412). Warunkiem zakwalifikowania danej umowy jako "transakcji handlowej" jest to, aby została ona zawarta pomiędzy podmiotami, o których mowa w art. 3 i 4 ustawy z 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej oraz w art. 3 ust. 1 p.z.p., a jej przedmiotem była odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usług, a nadto jej zawarcie miało związek z wykonywaną przez jej strony działalnością. (por Wyrok SA w Szczecinie z 29.11.2017 r., I ACa 593/17, LEX nr 2490092). W niniejszym postępowaniu powód jest przedsiębiorcą wpisanym do rejestru prowadzonego przez KRS natomiast pozwany jest samodzielnym publicznym zakłady opieki zdrowotnej o którym mowa w art. 9 pkt 11 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1270). Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej są podmiotami leczniczymi wymienionymi w art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 15.04.2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2022 r. poz. 633 ze zm.). Zgodnie z art. 50a ust. 1 tej ustawy utworzenie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej następuje w drodze rozporządzenia, zarządzenia albo uchwały właściwego organu podmiotu tworzącego. Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Z chwilą wpisania do tego rejestru samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej uzyskuje osobowość prawną – pozwany jest wpisany do rejestru stowarzyszeń etc. KRS. Zleca on usługi na podstawie ustawy prawo zamówień publicznych, a ich przedmiotem jest dostawa produktów medycznych i leczniczych – oznacza to, że obie strony transakcji są podmiotami, spełniającymi hipotezę art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu opóźnieniom w transakcjach handlowych. Z tego względu zastosowanie miał także art. 8 ust. 4a ustawy oraz art. 10 ust. 1 pkt 1a i ust. 4 ustawy o przeciwdziałaniu opóźnieniom. Z powyższych względów Sąd Okręgowy zasądził odsetki we wskazanych wysokościach i terminach, o czym orzeczono jak w sentencji w punkcie 1.

Sąd Okręgowy oddalił natomiast roszczenie o zapłatę kwoty 6.973,28 zł obliczoną jako równowartość kwoty rekompensaty, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu opóźnieniom, która powinna zostać ustalona przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Pozwany nie wykazał bowiem jak obliczył wysokość tej kwoty, zatem roszczenie w tej części należało uznać za nieudowodnione. Ponadto Sąd Okręgowy nie znalazł żadnego dowodu dla którego należałoby uznać, że powód jakiekolwiek koszty rekompensaty poniósł. Ostatecznie należy także wskazać, że w przypadku podmiotów leczniczych takich jak pozwany niecelowe jest stosowanie rekompensaty, w sytuacji gdy są to podmioty samofinasujące się ale co do zasady na podstawie kontraktów z NFZ, czyli z funduszy publicznych. Po ostatnich zmianach przepisów bowiem nie mogą być one dotowane z pieniędzy samorządowych. Z tego względu Sąd Okręgowy oddalił żądanie powoda również na podstawie art. 5 KC, uznając że domaganie się kwoty rekompensaty w tej szczególnej sytuacji narusza zasadę słuszności i uczciwego obrotu. Powodowie przysługują odsetki od świadczenia które waloryzują kwotę zasądzoną. Dodatkowe obciążenie pozwanego kwotą rekompensaty tworzyłoby z punktu widzenia społecznego quasi bezpodstawne wzbogacenie w sytuacji, gdy pozwany jest obowiązany do udzielania świadczeń publicznych z zakresu ochrony zdrowia, które są jak powszechnie wiadomo – a także wynika to z wiedzy zawodowej sądu – przedmiotem rozlicznych sporów pomiędzy szpitalami a NFZ odnośnie ich finansowania, w szczególności jeśli chodzi o procedury nieplanowane i związane z ratowaniem życia.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji w pkt 2.

Sąd Okręgowy nie znalazł natomiast podstaw do rozłożenia na raty zapłaty dochodzonej pozwem na podstawie art. 320 KPC oraz nie znalazł podstaw do zastosowania art. 102 KPC.

Należy zważyć że art. 320 KPC stanowi swojego rodzaju moratorium sędziowskie – Należy zatem uznać, że oceny takiej sąd dokonuje w świetle okoliczności sprawy, biorąc pod uwagę zarówno interes powoda, jak i pozwanego. Trafnie wskazuje się więc w judykaturze, że rozważając zastosowanie art. 320 KPC, sąd musi brać pod uwagę interesy obu stron, a także skutki, jakie orzeczenie spowoduje w ich sferze prawnej i życiowej. W ocenie Sądu fakt, że pozwany z zasady nie płaci swoim dostawcom w terminach, następnie przedłuża postępowania sądowe, wnosząc środki zaskarżenia, w sytuacji gdy nie kwestionuje całości roszczenia a jedynie jego niewielką część, zarazem nie reguluje zadłużenia do chwili aż orzeczenie staje się prawomocne. Jako że w tutejszym sądzie toczy się szereg postepowań z pozwów przeciwko Szpitalowi (choćby w samym III Wydziale Cywilnym w ostatnim czasie III C 1085/21, III C 38/21), Sąd Okręgowy wskazuje iż takie zachowanie pozwanego jest nielojalne, nierzetelne a przy tym niegospodarne z punktu widzenia budżetu szpitala, bowiem nie tylko długi okres do zapłaty powoduje generowanie się odsetek od kwoty dłużnej ale pozwany zmusza kontrahentów do ponoszenia kosztów procesu, które z kolei w przypadku przegranej musi ponosić on sam, ze szkodą dla budżetu szpitala.

Należało zważyć także okres od kiedy roszczenie powoda jest wymagalne. W tym czasie pozwany nie podjął żadnych działań, żadnych aktów staranności, zmierzających do przekonania powoda, że zamierza mimo opóźnienia, choćby w ratach, uregulować zaległe faktury. Nie wystąpił także z propozycją ugody, przedmiotem której byłby harmonogram ratalnej spłaty powstałej zaległości. Zwłoka z zapłatą należności na rzecz kontrahenta prowadzi tymczasem do sytuacji, w której jeden z podmiotów gospodarczych de facto kredytuje działalność drugiego. Zważywszy na fakt, iż zasądzone należności są od dawna wymagalne i nie są bynajmniej wygórowane, dalsze odsuwanie terminu ich płatności w drodze rozłożenia świadczenia na raty byłoby niezasadne, wręcz krzywdzące dla strony powodowej, zwłaszcza, że wiąże się z pozbawieniem powoda części roszczeń odsetkowych (za okres od dnia wyroku do dnia płatności poszczególnych rat tym wyrokiem określonych). Warto nadmienić, że już sam termin płatności należności wskazany w umowie był stosunkowo długi, albowiem powód wystawiał powodowi faktury z terminem płatności odroczonym o 60 dni. Termin ten uznać należy za wyjątkowo odległy w porównaniu z dominującą w obrocie praktyką ustalania 14 – dniowego terminu płatności faktur. W niniejszej sprawie powód nie otrzymywał zapłaty za dostarczony towar przez okres 2 miesięcy i nie była uprawniony do naliczania za ten czas odsetek. Już tylko ta ostatnia praktyka nosi znamiona kredytowania działalności pozwanej placówki służby zdrowia przez przedsiębiorcę.

Z pola widzenia nie może umykać także fakt, iż dochodzona pozwem kwota nie jest wysoka, w szczególności przy uwzględnieniu okoliczności, że transakcje dotyczą obrotu pomiędzy profesjonalnymi podmiotami. Sama wysokość świadczenia także nie przemawia za rozłożeniem go na raty.

Reasumując, pozwany nie uregulował płatności pomimo długiego terminu zapłaty i relatywnie niewysokiej kwoty zobowiązania a nie przedsięwziął kroków mających na celu ugodowe zakończenie sprawy, bez konieczności wnoszenia pozwu w sprawie o roszczenia niesporne tak co do zasady, jak i de facto co do wysokości.

W tym stanie rzeczy rozłożenie świadczenia na raty stanowiłoby rażące naruszenie uprawnienia powoda do uzyskania terminowego świadczenia za spełnienie świadczenia wzajemnego. Powodowa Spółka, jako dostawca artykułów farmaceutycznych nie może ponosić negatywnych konsekwencji niewłaściwego zarządzania placówkami służby zdrowia, zwłaszcza, że na rynku usług medycznych zwłoka w płatności za leki i sprzęt medyczny nie stanowi odosobnionego wypadku.

W świetle przytoczonych argumentów Sąd zajął stanowisko, że w niniejszej sprawie brak jest szczególnych okoliczności, które przemawiałyby za zastosowaniem instytucji o jakiej mowa w art. 320 KPC, co skutkowało oddaleniem wniosku o rozłożenie na raty.

O kosztach procesu należało zatem rozstrzygać zgodnie z normą wyrażoną w art. 98 § 1 i 3 KPC w zw. z art. 99 KPC stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Na tej podstawie w pkt 3 wyroku zasądzono od pozwanego na jego rzecz kwotę 16.402 zł zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na które złożyły się: opłata stosunkowa w wysokości 2.197 zł uiszczone w (...) oraz 8.788 zł opłaty sądowej w niniejszej sprawie, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17,00 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5.400,00 zł, ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sąd nie uwzględnił tym samym wniosku pozwanego o odstąpienie od obciążenia kosztami procesu. W przeświadczeniu Sądu, przedmiotowej sprawie nie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, warunkujący zastosowanie przepisu art. 102 KPC, wyrażającego zasadę słuszności przy rozstrzyganiu o kosztach procesu. Odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy na rzecz zasady słuszności wymaga rozważenia wszystkich okoliczności sprawy i wskazania wypadku szczególnie uzasadnionego. Z uwagi na szczególny, wyjątkowy charakter tego unormowania nie dopuszcza się wykładni rozszerzającej (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z 14 stycznia 1974 r. II CZ 223/73, niepubl.). Jak natomiast wyjaśniał Sąd Apelacyjny w Szczecinie (wyrok z 21 listopada 2013 roku, I ACa 672/13, LEX nr 1394250) sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona nie byłaby w stanie ponieść kosztów, nie stanowi podstawy zwolnienia - na podstawie art. 102 KPC - od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego. W wyroku z 08 stycznia 2013 r., (sygnatura akt I ACa 697/12, opubl. w SiP LEX pod numerem 1281107), Sąd Apelacyjny w Warszawie stanął na stanowisku – aprobowanym przez Sąd orzekający w niniejszej sprawie – iż do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych” należą również okoliczności związane z samym przebiegiem procesu.

W rozpoznawanej sprawie strona pozwany nie spełnił świadczenia, pomimo stosownego wezwania do zapłaty i uprzedzenia, iż brak reakcji spotka się z wystąpieniem na drogę sądową. Pozwany nie podjął z powodem negocjacji w przedmiocie spłaty zadłużenia i nie wyjaśnił ani nie przedstawił powodowi, poza niniejszym procesem, swojej sytuacji finansowej pozostawiając go w niepewności co do otrzymania zapłaty i jej terminu. Tym samym pozwany dał powód do wszczęcia procesu. Przeciwko odwołaniu się do zasady słuszności przemawiają zatem te same względy, które legły u podstaw oddalenie żądania rozłożenia świadczenia na raty. Tyczy się to w szczególności długości okresu zwłoki z zapłatą (odroczenie terminu płatności o 60 dni plus czteroletni okres oczekiwania na zapłatę). Na zakończenie należy z całą mocą podkreślić, że podmioty gospodarcze nie mogą przyjmować na siebie odpowiedzialności za sytuację ekonomiczną placówek publicznej służby zdrowa, tudzież za sposób zarządzania nimi. Niejednokrotnie kontrahenci szpitali znajdują się w nie mniej ciężkiej sytuacji finansowej, która jest wynikiem specyfiki stosunków handlowych z jednostkami medycznymi. Powód oczekiwał, i nadal oczekuje na zapłatę przez bardzo długi okres co naraża go na konsekwencje w sferze własnej płynności finansowej. W ocenie Sądu, w stanie faktycznym niniejszej sprawy powód nie może być obciążony kosztami procesu, który był zmuszony wszcząć, aby otrzymać należne mu od dawna świadczenie.

Pozwany uzasadniając wniosek zarówno o rozłożenie świadczenia na raty jak również w odniesieniu do kwestii kosztów postępowania podnosił, iż wystąpienie przez powoda z przedmiotowym powództwem niepotrzebnie generuje dodatkowe koszty po stronie pozwanej, które mogłyby służyć zapłaceniu zaległych faktur. W odniesieniu do powyższego wskazać należy, iż powyższa argumentacja pozwanego nie może zasługiwać na uwzględnienie. Nie tylko z przyczyn podanych powyższej, ale również z uwagi na fakt, iż to pozwany swoim postępowaniem generuje dodatkowe koszty. Pozwany pomimo, że nie podnosi żadnych merytorycznych argumentów, przeciwko dochodzonemu roszczeniu, wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Z racji obowiązującego obecnie § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z 22 października 2015 r. doprowadziło to do wzrostu kosztów zastępstwa procesowego należnego powodowi z kwoty 3.600 zł do kwoty 5.400 zł. Tym samym o ile koszty postępowania w nakazie zapłaty w postępowaniu upominawczym obciążały pozwanego w kwocie 5.814 , to na skutek złożenia sprzeciwu od nakazu zapłaty w którym pozwany wnosi jedynie o rozłożenie świadczenia na raty, co mógł uczynić chociażby w ugodowych rozmowach z powodem koszty te wynoszą przeszło 16 tys. zł.

Jedynie ubocznie wskazać należy, że instytucja rozłożenia świadczenia na raty i nieobciążania przegrywającego pozwanego kosztami procesu w relacjach pomiędzy profesjonalistami w zasadzie nie powinna mieć zastosowania, zaś pozwany jest profesjonalistą. W uchwale III CZP 11/05 Sąd Najwyższy wyraził pogląd: „Do zadań samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, jak wynika z art. 1 ust. 1 UZOZ, należy udzielanie świadczeń i promocja zdrowia. Przyjmując, że profesjonalny charakter działalności gospodarczej oznacza, iż jest to działalność stała, nie okazjonalna i nie amatorska, a także charakteryzująca się elementami organizacji, planowania i zawodowości rozumianej jako fachowość, znajomość rzeczy i specjalizacja, to nie może ulegać wątpliwości, że takie cechy spełnia działalność samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w dziedzinie usług medycznych. Podobnie, jest to działalność prowadzona na własny rachunek i we własnym imieniu. Trzeba wskazać, że zgodnie z art. 35b ust. 1 UZOZ samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej pokrywa z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów koszty działalności i zobowiązań (wyjątki w tym zakresie określa art. 35c i 35d), sam decyduje o podziale zysku (art. 59), pokrywa we własnym zakresie ujemny wynik finansowy (art. 60 ust. 1). Oczywiste jest także, że działalność tych zakładów ma charakter powtarzalny i stały. Jeżeli uznać, że działalność gospodarcza powinna być zawsze nastawiona na zysk, to uznanie, że taką działalność prowadzą samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej nie byłoby możliwe. Taki wniosek jednak nie jest uzasadniony. Motywem działalności takich zakładów nie jest osiąganie zysku, lecz zaspakajanie potrzeb ludności w dziedzinie zdrowia, niewątpliwie jednak działalność leczniczą zakładów charakteryzuje dążenie do jej racjonalizacji według założeń rachunku ekonomicznego. Wniosek taki wynika wprost z regulacji art. 34, 35b ust. 1 i 2, art. 50, 53, 54 i 55 UZOZ Trzeba też pamiętać, że samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej zawiera jako świadczeniodawca umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia (por. ustawę z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, Dz. U. Nr 210, poz. 2135, poprzednio ustawa z 23 stycznia 2003 r. o Narodowym Funduszu Zdrowia, Dz. U. Nr 45, poz. 391 ze zm.). Jest to zatem - a przynajmniej w założeniu powinna być - działalność prowadzona według zasad racjonalnego gospodarowania, co jest wystarczającym kryterium dla uznania jej za działalność gospodarczą. Wymaganie uczestniczenia w obrocie gospodarczym polega na tym, aby dany podmiot realizował swą działalność przez odpłatne, ekwiwalentne świadczenia wzajemne, spełniane za pomocą wielorazowych czynności faktycznych i prawnych w ramach obrotu gospodarczego. Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej wprawdzie tylko wyjątkowo może pobierać opłaty za swoje świadczenia od świadczeniobiorców (art. 33 ust. 1 UZOZ), ale świadczenia te są finansowane ze środków publicznych na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Ponadto, prowadząc szeroko rozumiane usługi medyczne może zawierać umowy, których przedmiotem jest udzielanie zamówień na świadczenia zdrowotne (art. 35 UZOZ), a także uczestniczy w obrocie gospodarczym zawierając samodzielnie umowy cywilnoprawne z innymi przedsiębiorcami. Wszystko to pozwala uznać, że działalność samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej jest działalnością gospodarczą”.

Poza tym biorąc pod uwagę wskazany przez pozwanego okres rozłożenia na raty i czas trwania niniejszego procesu , należy uznać że upłynął już wskazany okres przez pozwanego, który pozwoliłby mu również na zgromadzenie środków na spłatę zadłużenia.

Powód został zmuszony do wyłożenia kosztów procesu w celu dochodzenia roszczeń, a nie jest to jedyny proces pomiędzy tymi stronami o zaległości w zapłacie faktur, który przez pozwanego jest przedłużany w ten sam sposób, pomimo nie kwestionowania należności z wnioskiem o zastosowanie art.102kpc. co więcej , sądząc po złożonym wniosku o uzasadnienie całości wyroku przez stronę pozwaną /k415/ postępowanie nadal się przedłuża, generując koszty zastępstwa prawnego, pomimo w zasadzie przyznania zasadności roszczenia.

Należy zwrócić uwagę, że odmowa refundacji przez NFZ nie może być przedmiotem oceny w niniejszym procesie, jak również możliwości pozyskania finansów za tzw. „ nadwykonania”. Te kwestie są rozstrzygane w procesach z powództw Szpitali przeciwko NFZ. Jak wyżej wspomniani należy zwrócić uwagę na sytuację powoda, który dostarcza środków leczniczych do Szpitali, w przypadku zaprzestania dostaw, upadłości itp. pacjenci zostaną narażeni na brak możliwości leczenia, co jest istotą działalności placówek medycznych.

Reasumując negatywne skutki nieracjonalnego gospodarowania lub złego zarządzania nie mogą obciążać kontrahentów. Tymczasem sama okoliczność prowadzenia działalności leczniczej nie jest wystarczająca do zastosowania dyspozycji art. 102 KPC i 320 KPC.

Z powyższych względów przeczono jak w sentencji w punkcie 3.

Sędzia SO Joanna Kruczkowska