Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

H. N. i N. R. wnieśli w dniu 28 września 2017 r. powództwo przeciwko pozwanym Polskiemu Związkowi Łowieckiemu w W. i Kołu Łowieckiemu „(...)” w Ś. o stwierdzenie na podstawie art. 189 kpc w zw. z art. 58 § 1 kc nieważności uchwały Walnego Zgromadzenia Członków Koła Łowieckiego „(...)w Ś. z dnia 16 lipca 2017 r. o likwidacji (rozwiązaniu) koła.

Ewentualnie powodowie wnieśli o stwierdzenie, że uchwała Walnego Zgromadzenia Członków Koła Łowieckiego „(...)” w Ś. z dnia 16 lipca 2017 r. o likwidacji (rozwiązaniu) koła jest bezskuteczna.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że uchwała jest nieważna, bowiem nie wszystkie osoby, które brały udział w jej podjęciu były do tego uprawnione w świetle przepisów prawa łowieckiego oraz Statutu (...). Koło (...) nigdy nie podjęło uchwały o wysokości wpisowego do koła, co powoduje, że uchwały Zarządu K. o przyjęciu członków są nieważne, a osoby na ich podstawie przyjęte nie dysponowały statutowymi prawami członkowskimi. Część uczestników Walnego Zgromadzenia, którzy brali udział w głosowaniu nie nabyła skutecznie członkostwa w kole, wobec nieuiszczenia wpisowego, które jest obligatoryjne. W zakresie interesu prawnego wskazali, że zachodzi dotycząca ich wątpliwość co do prawa. Nie ma bowiem pewności czy uchwała Walnego Zgromadzenia Członków Koła (...) w Ś. z dnia 16 lipca 2017 r. o likwidacji (rozwiązaniu) koła, mimo złożenia od niej odwołania, jest rzeczywiście prawomocna na gruncie Statutu PZŁ.

W odpowiedzi na pozew Koło Łowieckie „(...)” w Ś. wniosło o odrzucenie pozwu. Z ostrożności procesowej pozwany wniósł również o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że w przedmiotowej sprawie istnieje przepis szczególny, który ewentualnie umożliwia powodom dochodzenia swojego roszczenia, ale tylko w zakresie utraty członkostwa – art. 33 ust. 6 ustawy Prawo łowieckie. W ocenie pozwanego zachodzi niedopuszczalność drogi sądowej, bowiem uchwała nie dotyczy utraty członkostwa. Ponadto powodowie nie wyczerpali drogi postępowania wewnątrzorganizacyjnego, gdyż wbrew twierdzeniom powodów żadne odwołanie nie zostało wniesione. Tym samym pozwany wskazał, że pozew podlega odrzuceniu. Dalej z ostrożności pozwany odniósł się merytorycznie do roszczenia powodów wskazując, że mylny jest podgląd strony powodowej, jakoby warunkiem niezbędnym do przyjęcia określonej osoby do koła łowieckiego było uiszczenie wpisowego. Obligatoryjność wpisowego istnieje tylko wtedy, gdy walne zgromadzenie konkretnego koła taki obowiązek ustaliło, określając jednocześnie wysokość takiego wpisowego. Członkowie Koła Łowieckiego „(...)” w Ś. uznali, że obciążenie finansowe nowych członków koła jest zbędne. Pozwany podkreślił, że żaden z członków koła nie zaskarżył żadnej z jedenastu kolejnych uchwał Zarządu Koła o przyjęciu kolejnych nowych członków koła, w związku z czym uchwały te stały się ostateczne. Tym samy zaskarżona uchwała podjęta przez wszystkich członków koła jest ważna.

W odpowiedzi na pozew pozwany Polski Związek Łowiecki wniósł o odrzucenie pozwu albo z ostrożności procesowej o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że istnieje wątpliwość w zakresie dopuszczalności drogi sądowej, gdyż Prawo łowieckie przewiduje jedynie możliwość odwołania od uchwał w sprawie utraty członkostwa w kole łowieckim, nabycia lub utraty członkostwa w Polskim Związku Łowieckim dopiero po wyczerpaniu postępowania wewnątrzorganizacyjnego. Po pierwsze zatem przedmiotem pozwu jest uchwała I instancji, od której służyło odwołanie do Zarządu Okręgowego PZŁ, a po drugie Prawo łowieckie nie przewiduje drogi sądowej. Dodatkowo pozwany wskazał, że w pozwie opartym na podstawie art. 189 kpc powodowie domagają się powództwa kształtującego, tymczasem żadna norma prawa nie daje sądom kompetencji do uchylania czy też stwierdzenia nieważności uchwał koła. W zakresie kwestii członkostwa pozwany podniósł, że uiszczanie wpisowego nie jest obligatoryjne.

Postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2018 r. Sąd odmówił odrzucenia pozwu.

Na skutek wniesionego zażalenia pozwanego Koła Łowieckiego (...)” w Ś. na ww. postanowienie Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 30 października 2018 r. w sprawie o sygn. akt V Acz 794/18 oddalił zażalenie.

Powodowie na terminie rozprawy w dniu 16 stycznia 2019 r. wskazali, że zaskarżona uchwała zmierza do obejścia prawa przez usunięcie z koła członków z pominięciem procedury wykluczenia. W zakresie stwierdzenia nieważności uchwały wskazali na obejście prawa, tj. § 44 statutu oraz art. 34 Prawa łowieckiego. W zakresie bezskuteczności podnieśli, że uchwała nie została skutecznie podjęta.

Na terminie rozprawy w dniu 07 października 2019 r. powodowie uzupełniająco wskazali, że przyjęcie osób do Koła (...) I. W., L. G., S. T., S. K. (1) miało miejsce uchwałą zarządu K. z dnia 23 maja 2015 r. Następnie przyjęcie G. P. nastąpiło uchwałą z dnia 30 marca 2015. Uchwałą z dnia 3 sierpnia 2015 r. przyjęto Ł. B., P. J. uchwałą z dnia 6 kwietnia 2015 r., T. P. uchwałą z dnia 22 marca 2017 r. Uchwały te są objęte nieważnością z uwagi na naruszenie przez Zarząd Koła statutu PZŁ § 37 ust. 2 w brzmieniu obowiązującym w dacie podejmowania uchwały, z uwagi na to, że osoby nie zostały wysłuchane. Wspomniany przepis przewiduje jako warunek konieczny podjęcia uchwały, uprzednie wysłuchanie zainteresowanych. Jeżeli chodzi o uchwałę dotyczącą T. P., jest ona wadliwa, ponieważ przyjęto go jako członka niemacierzystego. Jeżeli chodzi o uchwałę zarządu Koła z dnia 03 czerwca 2017 r., dotyczącą M. P. (1), jest ona wadliwa, bowiem w dacie podejmowania uchwały M. P. (1) nie był członkiem PZŁ, zatem nie mógł przynależeć do Koła (...). Taka sama uchwała została następnie uchylona przez zarząd Koła Łowieckiego w trybie samokontroli w dniu 03 lipca 2017 r., podczas gdy statut PZŁ nie przewidywał możliwości, żeby Koło Łowieckie jako organ, który wydał uchwałę sam ją uchylił skoro ona była prawomocna. W tym przypadku powinien wznowić postępowanie w trybie § 174 ust. 1 i 2 statutu, aczkolwiek powinien to uczynić organ nadrzędny, a nie organ, który tę uchwałę wydał. Uchwałę taką można było uchylić w trybie samokontroli tylko jeżeli zainteresowany złożyłby odwołanie od niej. Takie odwołanie nie wpłynęło, więc uchwała była nieważna. Zarząd Koła podjął jeszcze raz uchwałę o przyjęciu podczas, gdy poprzednia uchwała nie mogła być uchylona.

Na skutek wykreślenia Koła Łowieckiego „(...) w Ś. z rejestru kół łowieckich okręgu (...) Sąd postanowieniem z dnia 08 października 2019 r. umorzył postępowanie wobec Koła Łowieckiego „(...)” w Ś..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zgodnie z § 13 Statutu Polskiego Związku Łowieckiego członkiem Zrzeszenia [Polskiego Związku Łowieckiego] może zostać osoba fizyczna, jeżeli jest pełnoletnia, korzysta z pełni praw publicznych, nie była karana za przestępstwa wymienione w Prawie łowieckim, nabyła uprawnienia do wykonywania polowania, oraz złożyła deklarację członkowską i uiściła wpisowe. (statut PZŁ k. 52)

Na podstawie § 36 ust. 1 członkiem koła może być osoba, która uzyskała członkostwo Zrzeszenia oraz złożyła deklarację własnoręcznie podpisaną deklarację oraz uiściła wpisowe. Wg zaś § 37 ust. 2 (…) przyjęcia członka Zrzeszenia do koła dokonuje zarząd koła po wysłuchaniu zainteresowanego. (statut PZŁ k. 52)

Zgodnie z § 53 ust. 1 pkt 8 do wyłącznej kompetencji walnego zgromadzenia należy m.in. uchwalanie wysokości wpisowego. (statut PZŁ k. 52)

Członkami Koła Łowieckiego (...)” w Ś. byli:

- J. B. (1) – członek macierzysty;

- Z. T. – członek macierzysty;

- J. B. (2) – członek macierzysty;

- B. B. – członek macierzysty;

- A. E. – członek macierzysty;

- H. N. – członek macierzysty;

- N. R. – członek macierzysty;

- A. P. – członek macierzysty;

- S. K. (2) – członek niemacierzysty;

- L. G. – członek niemacierzysty;

- W. R. – członek niemacierzysty;

- I. W. – członek niemacierzysty;

- G. P. – członek niemacierzysty;

- Ł. S. – członek niemacierzysty;

- S. T. – członek niemacierzysty;

- P. J. – członek niemacierzysty;

- T. P. – członek niemacierzysty;

- K. B. – członek macierzysty;

- A. R. – członek macierzysty;

- M. P. (2) – członek macierzysty;

- B. J. – członek niemacierzysty;

- R. B. – członek macierzysty.

(lista członków k. 213-214, deklaracje członkowskie k. 215-227, protokoły z posiedzenia Zarządu Koła zawierające uchwały o przyjęciu w poczet członków k. 251-252, k. 253-254, k. 255-256, k. 260-261, k. 262-262v, k. 263-264, zeznania L. G. k. 171-174, J. B. (3) k. 406-408, zeznania B. B. k. 410-411)

W Kole Łowieckim „(...)” w Ś. nie został uchwalony statut tego koła, a Walne Zgromadzenie nigdy nie podjęło uchwały w zakresie określenia wysokości wpisowego dla nowych członków koła. (bezsporne, a nadto zeznania L. G. k. 171-174, przesłuchanie N. R. k. 645 – 646, przesłuchanie H. N. k. 645 – 646)

W dniu 16 lipca 2017 r. odbyło się Zwyczajne Walne Zgromadzenie Koła Łowieckiego „(...) w Ś.. Zgodnie z listą obecności w Zgromadzeniu brali udział członkowie koła – 23 osoby. Nikt ze zgromadzonych nie wniósł sprzeciwu co do prawidłowości zwołania zgromadzenia, jak i spraw objętych porządkiem obrad. L. G. zaproponował, by wykluczyć z głosowania osoby, które w ostatnim czasie zostały przyjęte przez Zarząd w poczet członków koła, ponieważ nie wpłaciły wpisowego. Przewodniczący Zgromadzenia wyjaśnił, że w kole wpisowe wynosi 0 zł, gdyż tak zdecydowało Walne Zgromadzenie, nie ustalając wpisowego. Dodał, że nikt z członków koła nie wpłacał wpisowego, w związku z czym nie można ograniczyć praw nowoprzyjętym członkom. Na Zgromadzeniu podjęto m.in. uchwałę nr (...) w sprawie rozwiązania (likwidacji) Koła Łowieckiego „(...) w Ś.. Nad uchwałą głosowali wszyscy członkowie koła oddając 17 głosów „za” oraz 6 głosów „przeciw”. Uchwała nr 8/2017 została przyjęta większością 2/3 ogólnej liczby członków koła i w związku z tym weszła w życie z dniem jej powzięcia. (protokół ze Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia k. 198-201v, lista obecności k. 202, zeznania L. G. k. 171-174, zeznania J. B. (3) k. 406-408, zeznania Z. T. k. 408-409, zeznania J. B. (2) k. 409-410, zeznania B. B. k. 410-411, zeznania A. S. k. 411, zeznania A. P. k. 467-467v, przesłuchanie N. R. k. k. 645 – 646, przesłuchanie H. N. k. k. 645 – 646)

Pismem datowanym na dzień 21 sierpnia 2017 r. Zarząd Okręgowy PZŁ w S. poinformował powodów, że przywołane przepisy § 171 ust. 1 i ust. 2 statutu Zrzeszenia określają ogólne zasady obiegu drogi odwoławczej. Natomiast prawa członkowskie w kole łowieckim we wniesionej sprawie reguluje szczegółowo § 40 pkt 4 tego statutu, który stanowi, że członkowi koła przysługuje prawo do składania wyjaśnień w przypadkach, w których organy koła mają podjąć decyzje dotyczące jego osoby i uprawnia do odwoływania się, ale wyłącznie od uchwał tego rodzaju. Uchwała Walnego Zgromadzenia byłego Koła Łowieckiego „(...)” w Ś. nie mieści się w tej kategorii. Uchwała podjęta została w odniesieniu do całokształtu dalszego bytu koła. Decyzja o rozwiązaniu koła może zostać jedynie wzruszona przez organ PZŁ w trybie sprawowanego nadzoru, a zbadana dokumentacja nie dała ku temu podstaw. (pismo k. 10)

Kolejnym pismem datowanym na dzień 21 sierpnia 2017 r. Zarząd Okręgowy PZŁ w S. poinformował powodów, że okoliczność nieuchwalenia przez walne zgromadzenie byłego Koła (...) wysokości wpisowego do koła „nie stawiała po stronie jego zarządu obowiązku tworzenia koła beneficjentem takowej należności”. Sytuacja ta jednak nie mogła ubezwłasnowolnić zarządu koła w kwestii przywilejów nadanych statutem. Nie można uznać za nieważne uchwał zarządu koła o przyjęciu członków, którzy spełnili wszystkie warunki wymagane do ich wydania. (pismo k. 10v)

W dniu 11 września 2017 r. powodowie złożyli do Zarządu Głównego PZŁ w W. wniosek o podjęcie działań w trybie nadzoru. Wnieśli o podjęcie działań polegających na kontroli postępowania Zarządu Okręgowego PZŁ w S., w szczególności polegających na zażądaniu wyjaśnień co do sposobu załatwienia sprawy, tj. odwołania z dnia 26 lipca 2017 r. od uchwały Koła Łowieckiego „(...)” w przedmiocie likwidacji koła oraz co do nakazania Zarządowi Okręgowemu PZŁ w S., by merytorycznie rozpoznał ww. odwołanie, ewentualnie uchylenie zapadłego „orzeczenia” (pismo (...) z dnia 21 sierpnia 2017 r.) i uchylenie poprzedzające je uchwały Koła Łowieckiego. (wniosek k. 11-12v)

Uchwałą nr (...) Zarządu Okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego w S. z dnia 16 października 2017 r. w sprawie rozpatrzenia odwołania H. N. i N. R. od uchwały Walnego Zgromadzenia Koła Łowieckiego „(...)” w Ś. z dnia 16 lipca 2017 r. o samorozwiązaniu na mocy § 133 pkt 22 w zw. z § 171 ust. 2 pkt 2 oraz § 172 ust. 7 pkt 1 statutu PZŁ nie uwzględnił odwołania. (uchwała k. 46, wydruk z książki nadań k. 47, wydruk z śledzenia przesyłek k. 48-49, k. 50-51)

Uchwałą nr (...) Zarządu Okręgowego PZŁ w S. w związku z przedłożonymi dokumentami dotyczącymi zakończenia procesu likwidacji koła łowieckiego „(...)” w Ś. zatwierdzono zakończenie procesu likwidacji i wykreślono ww. koło z rejestru kół łowieckich okręgu (...). Faktyczne wykreślenie Koła Łowieckiego nastąpiło z dniem 16 września 2019 r. (uchwała k. 426, zawiadomienie k. 427)

Powyższy stan faktyczny sprawy Sąd ustalił w oparciu o materiał dowodowy w postaci dokumentów. W zakresie, w jakim zgromadzone w aktach dokumenty nie zostały wskazane w toku dotychczasowych ustaleń, zostały przez Sąd pominięte jako irrelewantne dla rozstrzygnięcia sprawy w rozumieniu art. 227 kpc.

W sprawie Sąd dopuścił dowód z zeznań świadków L. G., J. B. (4), Z. T., J. B. (2), B. B., A. S. i A. P.. Relacje przedstawione przez świadków w zakresie przebiegu walnego zgromadzenia członków koła łowieckiego, które odbyło się w dniu 16 lipca 2017 r. były w pełni wiarygodne, spójne i pokrywające się z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. W pozostałym zakresie informacje przekazywane przez świadków w toku przeprowadzonych zeznań nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy toteż Sąd pominął je przy ustalaniu stanu faktycznego.

Sąd dopuścił dowód z przesłuchania stron w trybie art. 299 i 304 kpc, ograniczając ten dowód na podstawie art. 302 § 1 kpc, do przesłuchania strony powodowej. Oceniając wiarygodność przesłuchania, Sąd wziął też pod uwagę, że powodowie byli bezpośrednio zainteresowani rozstrzygnięciem sprawy. Dokonując oceny treści wskazanych zeznań, Sąd kierował się ich oparciem w pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, dokonując weryfikacji podanych informacji z dokumentacją znajdującą się w aktach. Sąd dał wiarę informacjom wskazywanym przez powodów w toku przesłuchania stron, w zakresie, w jakim pokrywały one się z pozostałym zgromadzonym w aktach materiałem dowodowym, tj. odnośnie do nieuchwalenia w kole łowieckim statutu, ani uchwały o wysokości wpisowego, a także w kwestii przebiegu walnego zgromadzenia, które odbyło się w dniu 16 lipca 2017 r., lecz nie w części w jakiej powodowie wskazywali, że kwestionowali obrady, głosowanie i zgłaszali na zebraniu wnioski. Okoliczności te bowiem zdaniem Sądu były niewiarygodne. Ponownie też, jak w przypadku dowodu z zeznań świadków, Sąd nie ustalał kwestii pobocznych towarzyszących zwołaniu walnego zgromadzenia, ani przyczyn rozwiązania koła, gdyż nie miało to wpływu na rozstrzygniecie w zakresie badania spełnienia przesłanek nieważności zaskarżonej uchwały.

Na podstawie art. 235 ^{( 2)} § 1 pkt 2 kpc Sąd pominął pozostałe wnioski dowodowe, w tym wnioski o zobowiązanie Zarządu Okręgowego PZŁ w S. do nadesłania protokołu z posiedzenia tego zarządu z dnia 26 sierpnia 2019 r. oraz z dnia 16 września 2019 r., a także wniosków o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków J. K., Z. L. i H. Ł.. Dowody te nie istotnego znaczenia dla rozpoznania przedmiotowej sprawy. Kwestia wykreślenia Koła Łowieckiego „(...) w Ś. została wykazana uchwałą Zarządu Okręgowego PZŁ w S. i nie budziła wątpliwości Sądu.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo główne oraz ewentualne podlegały oddaleniu w całości.

Powodowie w przedmiotowej sprawie dochodzili stwierdzenia na podstawie art. 189 kpc w zw. z art. 58 § 1 kc nieważności uchwały Walnego Zgromadzenia Członków Koła Łowieckiego „(...)” w Ś. z dnia 16 lipca 2017 r. o likwidacji (rozwiązaniu) koła.

Podstawą żądania o ustalenie był przepis art. 189 kpc, zgodnie z którym „powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny”. Przepis ten pomimo umiejscowienia w kpc ma charakter materialnoprawny i stanowi, że powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Niezbędnym elementem takiego roszczenia jest zatem interes prawny w żądanym ustaleniu. Interes prawny w rozumieniu art. 189 kpc istnieje tylko wtedy, gdy powód w potrzebie ochrony swej sfery prawnej uczynić może zadość przez samo ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa (por. wyrok SN z dnia 30 października 1990 r., I CR 649/90).

Warunkiem koniecznym dochodzenia roszczenia na podstawie tego przepisu jest zatem wykazanie przez powoda, że posiada on interes prawny. W judykaturze wskazano, że o występowaniu interesu prawnego w żądaniu ustalenia świadczy możliwość stanowczego zakończenia w tym postępowaniu sporu między stronami, natomiast przeciwko jego istnieniu – możliwość uzyskania przez powoda pełniejszej ochrony w drodze innego powództwa (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 maja 2013 r., III CSK 254/12, LEX nr 1353202). Interes ten należy rozumieć zatem szeroko. Pojęcie to powinno być interpretowane z uwzględnieniem szeroko pojmowanego dostępu do sądu w celu zapewnienia należytej ochrony prawnej, której nie można się domagać w drodze innego powództwa (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 stycznia 2008 r., sygn. II CSK 378/07, LEX nr 863958).

Interes prawny w rozumieniu art. 189 kpc jest kategorią obiektywną, czyli istniejącą rzeczywiście, a nie tylko hipotetycznie (np. w subiektywnym odczuciu strony). Wyrok uwzględniający Sąd może zatem wydać tylko wówczas, gdy powstała sytuacja rzeczywistego naruszenia albo zagrożenia naruszenia określonej sfery prawnej. Praktycznie rzecz biorąc, interes prawny występuje wtedy, gdy sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości, a jednocześnie interes ten nie podlega ochronie w drodze innego środka. Wyrok uwzględniający powództwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa ma charakter deklaratoryjny (wyr. SN z dnia 09 lutego 2012 r., III CSK 181/11, wyr. SN z dnia 14 marca 2012 r., II CSK 252/1; wyr. SN z dnia 19 września 2013 r., I CSK 727/1).

Brak interesu prawnego, zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie i akceptowanym w doktrynie poglądem ma miejsce wówczas, gdy stan niepewności prawnej może być usunięty w drodze dalej idącego powództwa (np. o zasądzenie). Ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa jest wtedy jedną z przesłanek uwzględnia bądź oddalenia owego dalej idącego powództwa (zob.: wyrok SN z dnia 21 marca 2006 r., V CSK 188/05). Interes prawny nie zachodzi z reguły, gdy zainteresowany może na innej drodze osiągnąć w pełni ochronę swoich praw (zob. wyr. SN z dnia 06 czerwca 1997 r., II CKN 201/97, M. Prawn. 1998/2/3; z dnia 21 stycznia 1998 r., II CKN 572/97 nie publ; z dnia 05 października 2000 r. II CKN 750/99; z dnia 29 marca 2001 r., I PKN 333/00, Prok. i Pr. 2002/2/43 oraz z dnia 22 listopada 2002 r., IV CKN 1519/00).

W przedmiotowej sprawie rację należało przyznać pozwanemu, że wobec wykreślenia przedmiotowego koła łowieckiego z rejestru kół łowieckich okręgu (...) nie sposób uznać, by powodowie posiadali interes prawny w dochodzeniu ustalenia. Późniejsze, następcze czynności skutkowały bowiem ustaniem bytu prawnego koła łowieckiego, którego dotyczyło żądanie pozwu. Zatem nawet teoretyczne uwzględnienie powództwa zgodnie z żądaniem pozwu w żadne sposób nie realizowałoby interesu prawnego powodów. Powodowie nie wskazali jakie czynności teoretycznie miałby podjąć Polski Związek Łowiecki w razie uprawomocnienia się wyroku ustalającego nieważność uchwały o rozwiązaniu Koła Łowieckiego „(...)

Niezależnie od tego, nawet gdyby przyjąć, że interes prawny występuje po stronie powodów, zauważyć należy, że roszczenie nie zasługiwało na uwzględnienie z uwagi na niespełnienie przesłanek.

Po pierwsze zauważyć należy, że ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie nie przewiduje jako takiego trybu zaskarżania uchwał organów koła łowieckiego. Jedynie na mocy art. 33 ust. 6 ustawy Prawo łowieckie zgodnie z jego treścią, w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w Polskim Związku Łowieckim oraz utraty członkostwa w kole łowieckim zainteresowany może – po wyczerpaniu postępowania wewnątrzorganizacyjnego – dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Ten przepis zapewniał kontrolę sądową w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w PZŁ oraz utraty członkostwa w kole łowieckim po wyczerpaniu postępowania administracyjnego wewnątrzorganizacyjnego. Niewątpliwie w niniejszym postępowaniu nie mamy do czynienia z nabyciem lub utratą członkostwa, więc ten przepis nie może mieć zastosowania.

Oczywiste jest również, że ustawa Prawo łowieckie nie przewiduje odrębnego powództwa członka o uchylenie lub stwierdzenie nieważności albo ustalenie istnienia uchwał koła łowieckiego lub organów PZŁ. Podstawę prawną takiego roszczenia, dającego możliwość merytorycznego badania treści uchwały, może stanowić wyłącznie konkretny przepis prawa materialnego; nie wynika ona z zasady domniemania drogi sądowej. W Prawie o stowarzyszeniach, ani w Prawie łowieckim nie ma przepisów podobnych do art. 242, 252, 422 i 452 ksh lub art. 42 Prawa spółdzielczego. Brak takich unormowań nie oznacza, że sąd może odpowiednio stosować przepisy innych ustaw regulujących byt, organizację i sposób działania innych osób prawnych, choćby były w swej specyfice zbliżone do stowarzyszenia (tak: post. SA w Katowicach z dnia 02 grudnia 2016 r. w sprawie o sygn. akt V ACa 147/16, LEX nr 2185456, uchwała SN z 20 października 2015 r., sygn. akt III CZP 27/15, OSNC 2016/3/31).

Działalność kół łowieckich stanowi zatem nieuregulowaną sferę prawną. Zgodnie z orzecznictwem jednak powództwo o uchylenie uchwały koła łowieckiego jest dopuszczalne.

Brak takiego szczególnego trybu nie pozbawia bowiem członków PZŁ czy koła łowieckiego możliwości ubiegania się o ochronę prawną na ogólnych zasadach prawa cywilnego, jak chociażby na podstawie art. 189 kpc w zw. z art. 58 § 1 kc. Możliwość taką przewidują przecież nie tylko przepisy ustawy Prawo o stowarzyszeniach, ale także ustawy Prawo spółdzielcze, pomimo tego, że zawierają regulację w zakresie zaskarżania uchwał organów spółdzielni. (uchwała SN z dnia 06 stycznia 2005 r., sygn. akt III CZP 75/04, OSNC 2005/11/188; wyr. SN z dnia 21 maja 2004 r., sygn. akt V CK 443/03, M. Spół. 2004/5/14, wyr. SA w Warszawie z dnia 21 października 2009 r., sygn. akt I ACa 923/09, Apel.-W-wa 2010/2/14, wyr. SA w Białymstoku z dnia 23 grudnia 2014 r., sygn. akt I ACa 602/14, LEX nr 1623830, wyr. SA w Szczecinie z dnia 30 kwietnia 2015 r., sygn. akt I ACa 214/15, LEX nr 214/15).

Powyższe uwagi znajdują w pełni zastosowanie do stowarzyszenia, jakim jest koło łowieckie. W orzecznictwie dotyczącym już ściśle tego rodzaju podmiotów wskazuje się, że Polski Związek Łowiecki, jak i poszczególne koła łowieckie, tworzące podstawowe ogniwa organizacyjne tego Związku, należą do osób prawnych typu zrzeszeniowego. Ma to istotne znaczenie dla określenia charakteru prawnego więzi prawnej łączącej członka z Polskim Związkiem Łowieckim i kołem łowieckim. Niewątpliwe chodzi tu o stosunek zrzeszeniowy (korporacyjny), o cechach stosunku cywilnoprawnego. Członkostwo w Polskim Związku Łowieckim i w kole łowieckim jest bowiem dobrowolne i wymaga oświadczenia obu stron (art. 31 ust. 5 i art. 33a Prawa łowieckiego). Sposób nawiązania członkostwa pozwala uznać je za zdarzenia cywilnoprawne prowadzące do powstania prawa podmiotowego, z którego mogą wynikać jednostkowe – majątkowe i niemajątkowe – uprawnienia członka. Stąd też przyjąć należy, że roszczenie członka koła łowieckiego o ochronę jego członkostwa przed niezgodnym z prawem lub statutem wykluczeniem z koła łowieckiego podlegają rozpoznaniu na drodze sądowej także w ramach powództwa opartego na art. 189 kpc. Nie ma przy tym znaczenia sam sposób sformułowania roszczenia zmierzającego do takiej ochrony w konkretnym przypadku. Drogi sądowej w omawianym zakresie nie wyłączają też przewidziane w art. 33 ust. 5 ustawy z 1995 r. - Prawo łowieckie kompetencje nadzorcze organów statutowych PZŁ w stosunku do uchwał kół łowieckich (post. SN z dnia 20 czerwca 2007 r., sygn. akt II CSK 100/07, OSNC-ZD 2008/2/37, wyr. SA z dnia 30 października 2015 r., sygn. akt I ACa 200/15, LEX nr 1934368, wyrok SA w Warszawie z dnia 08 lipca 2016 r., sygn. akt VI ACa 758/15, LEX nr 2096409).

Dokonując zatem rozpoznania i rozstrzygnięcia tego typu sprawy konieczne jest uwzględnienie autonomii organizacji oraz jej specyfiki działania. Ponadto zauważyć należało, że skoro ustawodawca nie zdecydował się na uregulowanie funkcjonowania organów wewnętrznych koła łowieckiego, to ingerencja Sądu powinna być ograniczona i wyjątkowa.

Co bardzo istotne i również utrwalone już w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego ingerencja sądu w działalność organizacji pozarządowej, działającej w formie stowarzyszenia, jest wyjątkowa i musi uwzględniać jej autonomiczny i samorządny charakter. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 grudnia 2018 r., II CSK 746/17, Legalis nr 1875423; z dnia 24 kwietnia 2018 r., V CSK 294/17, SIP Legalis; Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 15 marca 2016 r., V ACa 766/15, SIP Legalis).

Zakres autonomii pozostawiony członkom stowarzyszenia wymaga bowiem z jednej strony ochrony interesów indywidualnych, a z drugiej strony istnienia organu rozstrzygającego spory między osobami rozmaicie postrzegającymi zróżnicowane formy realizacji wspólnego celu. W ramach ochrony przed bezpodstawnym wykluczeniem ze struktur stowarzyszenia, w przypadku uchybienia przez uchwałę władz stowarzyszenia normie ustawowej można żądać ustalenia nieważności uchwały (art. 58 § 1 kc), w razie sprzeczności uchwały z zasadami współżycia społecznego można domagać się stwierdzenia jej nieważności na podstawie art. 58 § 2 kc, w razie zaś naruszenia postanowień statutu można żądać ustalenia istnienia stosunku członkostwa, względnie bezskuteczności uchwały pozbawiającej członkostwa. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 kwietnia 2018 r., V CSK 294/17, SIP Legalis).

Z powołanego orzecznictwa wynika jednoznacznie, że ingerencja Sądu w autonomię stowarzyszenia, czy też – jak w przedmiotowej sprawie – koła łowieckiego może następować jedynie w wyjątkowych przypadkach. Należało zatem zbadać czy w sprawie zachodzi taki wyjątkowy przypadek. Powodowie podnosili, że uchwała jest nieważna ze względu na to, że nie wszystkie osoby, które brały udział w jej podjęciu były do tego uprawnione w świetle przepisów prawa łowieckiego oraz Statutu Polskiego Związku Łowieckiego, ponieważ nie uiściły wymaganej w § 36 ust. 1 pkt. 2 Statutu PZŁ opłaty wpisowej, a także nie zostały wysłuchane przed dołączeniem do koła.

Argumenty strony powodowej nie wskazują na tak poważne uchybienia, czy naruszenia, które mogłyby skutkować stwierdzeniem nieważności uchwały.

Jak wynika z pisma przedstawionego przez samych powodów, a pochodzącego od Zarządu Okręgowego PZŁ w S., obligatoryjność wniesienia opłaty wpisowej przez nowych członków istnieje tylko wtedy, gdy obowiązek ten został ustalony przez walne zgromadzenie z jednoczesnym ustaleniem wysokości wpisowego. Walne Zgromadzenie Koła Łowieckiego (...) w Ś. nie uchwaliło wysokości wpisowego do koła. W takiej sytuacji nie sposób mówić o tym, by w kole łowieckim istniał obowiązek uiszczenia wpisowego. Sam fakt bowiem, że Statut PZŁ wskazuje, że jego członkiem może zostać osoba fizyczna, która m.in. złożyła deklarację członkowską i uiściła wpisowe (§ 13), a członkiem koła zaś może być osoba, która uzyskała członkostwo Zrzeszenia oraz złożyła deklarację własnoręcznie podpisaną deklarację oraz uiściła wpisowe (§ 36) nie stanowi jeszcze o obligatoryjności tych działań. Zauważyć należy, że przyjęcia członka do koła dokonuje Zarząd, a do wyłącznej kompetencji walnego zgromadzenia należy uchwalanie wysokości wpisowego. Jeżeli walne zgromadzenie koła łowieckiego nie dokonało ustalenia wysokości wpisowego w danym kole łowieckim, to należy uznać, że wolą członków jest brak zbierania wpisowego od nowo przyjętych członków koła. Nie sposób uznać, by – tak jak argumentują powodowie – brak podjęcia uchwały przez Walne Zgromadzenie w zakresie określenia wysokości wpisowego powodował niemożność skutecznego nabycia członkostwa w kole łowieckim i swoistego rodzaju zawieszenie w prawach i statusie takiego zainteresowanego wstąpieniem.

Zauważyć też należy, że statut PZŁ w powołanej regulacji, przewidując obowiązek uiszczenia wpisowego, nie określa żadnej sankcji za niewykonanie tego obowiązku. Nie sposób zatem uznać, że sankcją taką miałaby być nieważność uchwały o przyjęciu członka. Tak surowego skutku nie można wywodzić z art. 58 kc, zwłaszcza jeżeli konieczne jest przy tej ocenie uwzględnienie autonomii i samorządności działania kół łowieckich, o czym była już mowa powyżej.

Jak wskazuje się w orzecznictwie, członkostwo w kole łowieckim ma charakter dobrowolny, wyrażeniu woli wstąpienia do koła ma służyć deklaracja członkowska stanowiąca swoiste podanie o przyjęcie w poczet członków. Brak deklaracji członkowskiej potwierdzającej chęć przynależności do tego koła, wobec aktywnie wykonywanych praw i obowiązków członka postrzegany może być jedynie jako brak formalny nie wpływający na ważność członkostwa. (wyr. SO w Białymstoku z dnia 28 grudnia 2010 r., I C 2028/10, SIP Legalis).

Skoro zatem niezłożenie deklaracji członkowskiej może być traktowane jedynie jako brak niewpływający na ważność członkostwa, to tym bardziej tak potraktować należy brak uiszczenia wpisowego, którego wysokość nie została przez Walne Zgromadzenie Koła Łowieckiego określona.

Należało też zauważyć, że członkowie, których wskazują powodowie określając ich jako „nowych”, zostali przyjęci do koła łowieckiego na przestrzeni lat, tj. już od 2015 r. Nie sposób uznać zatem, by po latach funkcjonowania tych osób w kole łowieckim zasadnym było dokonywanie analizy i badanie skuteczności ich przyjęcia, w szczególności w sytuacji, gdy koło łowieckie rozwiązało się i zostało wykreślone z rejestru kół łowieckich okręgu (...).

Sąd miał dalej na względzie, że wstąpienie tych osób do koła łowieckiego nastąpiło na podstawie uchwał Zarządu Koła, które nigdy wcześniej nie zostały zakwestionowane. Powodowie mieli przecież możliwość wewnętrznego – w ramach koła łowieckiego – zaskarżenia tych uchwał, lecz tego nie zrobili. Niezrozumiałe jest zatem kwestionowanie dołączenia tych osób do koła łowieckiego po takim czasie. Ponadto badanie na tym etapie, po takim czasie kwestii ważności przyjęcia członków do przedmiotowego koła, tj. de facto badanie skuteczności podjętych uchwał, celem dokonania oceny ważności zaskarżonej uchwały byłoby zbyt daleko idące. Ostateczne, nigdy nie zakwestionowane uchwały sprzed lat nie mogą stanowić podstawy badania jako podstawa stwierdzenia nieważności uchwały dotyczącej rozwiązania koła łowieckiego.

Podsumowując należy stwierdzić, że niewypełnienie warunku uiszczenia wpisowego, czy wysłuchania kandydatów na członków koła łowieckiego nie może skutkować nieważnością zaskarżonej uchwały.

Wobec oddalenia powództwa głównego rozpoznaniu podlegało zgłoszone roszczenie ewentualne o stwierdzenie bezskuteczności zaskarżonej uchwały. Powództwo to również nie zasługiwało na uwzględnienie.

Strona powodowa nie wskazała jakie uchybienia miałyby skutkować bezskutecznością uchwały. Zauważyć, bowiem należało, że nieważność i bezskuteczność to uchybienia rodzajowo różne. Strona powodowa w postępowaniu powinna wskazać uchybienia powodujące bezskuteczność zaskarżonej uchwały. Powodowie tymczasem nie wykazali w toku postępowania, ani nawet nie wskazali przesłanek mających skutkować bezskutecznością uchwalenia uchwały. Nie wypełnili zatem swojego obowiązku, co skutkowało oddaleniem powództwa ewentualnego.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 kpc. Wobec oddalenia powództwa powodowie powinni zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty. Na mocy art. 108 kpc Sąd pozostawił szczegółowe wyliczenie kosztów referendarzowi sądowemu.

Z tych względów, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w wyroku.