Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2019 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie II Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SO Eliza Kurkowska

Sędziowie: SO Małgorzata Mączkowska

SO Sylwia Urbańska

Protokolant: Anita Piłatowicz

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2019 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Koła Łowieckiego nr (...)w (...)

przeciwko Polskiemu Związkowi Łowieckiemu z siedzibą w W.

o uchylenie uchwały

na skutek odwołania powoda od uchwały Naczelnej Rady Łowieckiej nr (...) z dnia 5 września 2017 r. utrzymującej w mocy uchwałę Okręgowej Rady Łowieckiej w O. nr (...) z dnia 21 kwietnia 2017 r. w sprawie wykluczenia (...) Koła Łowieckiego nr (...)” z siedzibą w (...) ze Zrzeszenia Polski Związek Łowiecki

I.  uchyla uchwałę Naczelnej Rady Łowieckiej nr (...) z dnia 5 września 2017 r. utrzymującą w mocy uchwałę Okręgowej Rady Łowieckiej w O. nr (...) z dnia 21 kwietnia 2017 r. w sprawie wykluczenia (...) Koła Łowieckiego nr (...)” z siedzibą w (...) ze Zrzeszenia Polski Związek Łowiecki oraz uchyla uchwałę Okręgowej Rady Łowieckiej w O. nr (...) z dnia 21 kwietnia 2017 r. w sprawie wykluczenia (...)Koła Łowieckiego nr (...) z siedzibą w (...) ze Zrzeszenia Polski Związek Łowiecki;

II.  zasądza od Polskiego Związku Łowieckiego z siedzibą w W. na rzecz (...) Koła Łowieckiego nr (...) w (...) kwotę 487 zł (czterysta osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

SSO Eliza Kurkowska SSO Małgorzata Mączkowska SSO Sylwia Urbańska

UZASADNIENIE

W dniu 8 listopada 2017 r. (k. 33) (...) Koło Łowieckie Nr (...) w (...) (dalej (...)) złożyło odwołanie od uchwały Naczelnej Rady Łowieckiej nr (...) wnosząc o uchylenie w całości uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w O. nr (...) z dnia 21 kwietnia 2017 r. oraz utrzymującej ją w mocy uchwały Naczelnej Rady Łowieckiej nr (...) z dnia 5 września 2017 r. ewentualnie o ustalenie, że (...) pozostaje w stosunku prawnym członkostwa w Polskim Związku Łowieckim (dalej również PZŁ). Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania powód podniósł, że uchwałą Okręgowej Rady Łowieckiej w O. nr (...) z dnia 1 kwietnia 2017 r., utrzymaną w mocy uchwałą Naczelnej Rady Łowieckiej nr (...) z 5 września 2017 r. wykluczony został z PZŁ. Z treści uzasadnień zaskarżonych uchwał wynika, że powodem wydania uchwały o wykluczeniu powodowego Koła ze zrzeszenia PZŁ było dopuszczanie się przez organy (...) od kilku lat nagminnie rażących naruszeń przepisów prawa i statutu PZŁ oraz dyscypliny organizacyjnej (szczegółowo opisane w uzasadnieniu uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w O.) przy jednoczesnym ignorowaniu przez władze Koła zaleceń pokontrolnych. Powód podniósł, że zarzucane powodowi uchybienia nie spełniają wymogu rażącego naruszenia przepisów ustawy, Statutu PZŁ, uchwał organów zrzeszenia oraz dyscypliny organizacyjnej. W szczególności nieprawidłowe są ustalenia, że stwierdzone w toku kontroli uchybienia miały charakter naruszeń „rażących” oraz że władze (...) nie podejmują działań naprawczych wobec zaleceń pokontrolnych. Nie wykazano ponadto, że wystąpiły przesłanki naruszenia dyscypliny organizacyjnej. Tym samym uchybienia zarzucane członkom (...) nie mogły stanowić podstawy wykluczenia tego Koła. Powód stwierdził, że faktycznym powodem wydania uchwały o jego wykluczeniu z PZŁ były „zakulisowe” działania zmierzające do likwidacji tego Koła i przejęcia dzierżawionych przez to Koło obwodów łowieckich (pozew k.13-21).

Zarządzeniem z dnia 2 stycznia 2018 r. żądanie ewentualne o ustalenie, ze względu na inny skład sądu rozstrzygający o tym roszczeniu, zostało wyłączone do osobnego rozpoznania (k. 36).

W odpowiedzi na pozew pozwany PZŁ wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że przepisy prawa nie przewidują wprost ingerencji sądu uprawniającej do uchylenia uchwał. Odnosząc się do merytorycznych przyczyn wykluczenia (...) ze Zrzeszenia, PZŁ wskazał, że liczne kontrole przeprowadzone przez organy PZŁ wykazały szereg nieprawidłowości w kluczowych sprawach dla prawidłowego funkcjonowania koła łowieckiego (m.in. braki w dokumentacji, nieprawidłowy tryb przyjęć nowych członków). Powód mimo kontroli i zaleceń pokontrolnych nie zmienił swego postępowania. Ignorowanie zasad obowiązujących przy prowadzeniu Koła łowieckiego skutkowało koniecznością zastosowania przez Okręgową Radę Łowiecką w O. najostrzejszej sankcji za nieprzestrzeganie ustawy prawo łowieckie i Statutu PZŁ. Kara wykluczenia w ocenie pozwanego jest adekwatna do całokształtu działań (...) (odpowiedź na pozew k. 43-46).

W piśmie z 20 kwietnia 2018 r. (k. 93) powód podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. Podniósł dodatkowo, że uchylenie uchwały w przedmiocie wykluczenia koła łowieckiego z PZŁ możliwe jest na podstawie art. 33 ust. 6 ustawy prawo łowieckie ( pismo procesowe k. 74-79).

W dniu 14 sierpnia 2018 r. (k. 144) pozwany nadesłał pismo, do którego załączył informację Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego PZŁ z 13 sierpnia 2018 r. o braku prowadzenia postępowania dyscyplinarnego przeciwko członkom (...) ( pismo k. 142-143).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) było członkiem zrzeszonym w Polskim Związku Łowieckim. W okresie od 18 stycznia 2014 r. do 26 kwietnia 2014 r. prezesem Koła był B. K. (1). W okresie od 26 kwietnia 2014 r. do 15 maja 2016 r. prezesem koła był M. M. (1), a od 15 maja 2016 r. do chwili obecnej prezesem jest J. L..

(...) od około połowy XX wieku do 31 marca 2017 r. dzierżawiło trzy obwody łowieckie: dwa sąsiadujące ze sobą obwody leśne nr(...) (pow. 3.977 ha) i (...) w Puszczy B. za W., dzierżawione od Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych oraz jeden obwód polny należący do Okręgu (...) pod P. nr (...) (pow. 5.790 ha) dzierżawione od Starostwa Powiatowego w P.. Obwody dzierżawione przez (...) były bardzo atrakcyjne ze względu na położenie (blisko W.), bazę noclegową i zasobność w zwierzynę do odstrzału ( bezsporne, wypis z rejestru k. 23, protokół Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Członków (...) „ z 15 maja 2016r. k. 24-30, zeznania świadka J. H. k. 211-212, zeznania świadka B. K. (1) k. 212-214, zeznania świadka R. S. k. 214-215, zeznania świadka K. C. k. 233-234, zeznania świadka K. K. k. 234-236, zeznania świadka M. G. k. 285-286, przesłuchanie R. M. k. 328 Verte – 329, przesłuchanie J. L. – 329-330).

Koła Łowieckie zrzeszone w PZŁ, jako jego członkowie, podlegają nadzorowi i kontroli statutowych organów Związku.

W 2011 r. (w tym czasie (...) należało do okręgu (...) PZŁ) miała miejsce kontrola finansowa (...), przeprowadzona przez Okręgową (...) Radę Łowiecką – Zespół (...). W wyniku kontroli stwierdzono, że dokumentacja rachunkowo – księgowa w (...) nie istnieje (pismo z 22.06.2011 r. – koperta k. 126).

W 2013 roku miała miejsce kontrola (...) za okres od 2010 r. do 10 października 2013 r., która przeprowadzona została przez Główną Komisję Rewizyjną PZŁ. Po przeprowadzonej kontroli stwierdzono następujące uchybienia:

1.  Nieprawidłowości w przyjmowaniu do Koła nowych członków.

Wskazano, że zgodnie z § 36 ust. 1 pkt 2 i § 37 ust. 2 Statutu PZŁ przed przyjęciem do koła zainteresowany musi złożyć deklarację, wpłacić wpisowe i zostać przez Zarząd wysłuchany. Naruszenie chociażby jednego z wymienionych warunków powoduje, że Zarząd Koła nie ma prawa podjąć uchwały o przyjęciu, a gdyby taka uchwała została podjęta powinna być uchylona. Odpowiedzialność za podjęcie prawidłowej uchwały spoczywa na zarządzie koła. Tymczasem w przypadku kilku osób wpisowe:

a) uiszczane było po podjęciu uchwały o przyjęciu, co jest niedopuszczalne,

b) przyjmowane było w wysokości nie obowiązującej w dniu przyjęcia,

c) pobierane było przez osoby nieuprawnione, bez pokwitowania i nie wpłynęło do koła, co może świadczyć o ich zaborze,

d) pobierane było nie w pieniądzu, ale poprzez zaliczenie na poczet wpisowego określonych prac czy w formie rzeczowej. Wskazano, że co prawda przyjmuje się, że istnieje możliwość wpłaty wpisowego w formie rzeczowej czy w formie usług, ale musi o tym decydować uchwała Walnego Zgromadzenia Koła określająca sposób postępowania w tego rodzaju przypadkach. Tymczasem wpisowe zaliczane było jedynie na podstawie pisemnych oświadczeń samych zainteresowanych o wykonaniu określonych prac, dostarczane zarządowi ze znacznym opóźnieniem, bez odbioru i wyceny tych prac. Komisja uznała, że tego rodzaju postępowanie Zarządu (...) było niedopuszczalne i powinno skutkować uchyleniem uchwał o przyjęciu do koła często po kilku latach członkostwa.

2. Brak właściwie prowadzonej dokumentacji związanej z organizacją polowań zbiorowych. Liczba polowań zbiorowych ujętych w planach polowań nie pokrywa się z liczbą protokołów z polowań zbiorowych. Nie ma możliwości stwierdzenia ilości wykonanych polowań z uwagi na niewłaściwie prowadzoną dokumentację, co stanowiło naruszenie § 42 ust. 2 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz.

3. Nieprawidłowości w prowadzonej dokumentacji związanej z szacowaniem szkód polegające na przekraczaniu terminów wypłat odszkodowań o ok. 4 miesiące. Części protokołów z szacowania szkód brak było podpisów osób szacujących oraz poszkodowanych, co stanowiło naruszenie § 2 ust. 5 oraz § 6 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych.

4. Prowadzenie jednej książki ewidencji pobytu w łowisku dla dwóch obwodów łowieckich, tj. nr (...) i (...), jak również wydawanie odstrzałów dla tych dwóch obwodów na jednym druku co stanowi naruszenie § 22 ust. 2 oraz ust. 5 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz.

W zaleceniach pokontrolnych wskazano, że:

- Zarząd Okręgowy powinien bezwzględnie podjąć kroki wynikające z § 143 ust. 1 Statutu PZŁ w odniesieniu do członków Zarządu (...),

- następnie w celu przywrócenia stanu przestrzegania obowiązującego prawa przedstawiciel Zarządu Okręgowego PZŁ w W. powinien być obecny na zwołanym przez zarząd okręgowy (...) koła w celu dokonania zmian w składzie osobowym zarządu WK (...),

- należy wezwać Zarząd Koła do udokumentowania przeznaczenia środków finansowych pobranych tytułem wpisowego do koła w kwocie 2800 zł od jednego z członków (O. O.), zgodnie z będącym w dokumentach pokwitowaniem. W przeciwnym wypadku należy rozważyć skierowanie sprawy do organów ścigania,

- Zarząd Okręgowy PZŁ powinien ustalić przyczynę przyjmowania przez Zarząd Koła różnych kwot wpisowego od poszczególnych kandydatów do koła,

- Zarząd Okręgowy PZŁ w W. powinien w trybie nadzoru dokonać analizy zgodności ze Statutem PZŁ uchwał o przyjęciu członków (...)’ i w sytuacjach ewidentnego naruszania niezbędnych wymogów formalnych do uzyskania członkostwa w kole (np. brak uprzedniego uiszczenia wpisowego) uchylić wadliwie podjęte uchwały (protokół z kontroli (...) z 10 października 2013 r. k. 54-58).

W piśmie z 8 września 2013r. (...) wyjaśnił kwestię rozliczenia wpisowego O. O. (dane wynikające z pisma z 03.03.2017 r. k. 87).

W okresie objętym ww. kontrolą prowadzona była jedna książka ewidencji pobytu w łowisku dla dwóch obwodów tj. nr (...) i (...) i zdarzało się, że wydawano odstrzały na jednym druku dla obu obwodów ( zeznania świadka J. H. k. 211-212, zeznania świadka B. K. (1) k. 212-214).

Zdarzało się, że nowi członkowie tego koła byli przyjmowani do koła zanim opłacili wpisowe, bądź też wpisowe było przyjmowane w naturze np. jako wykonane prace na rzecz Koła, co następnie było rozliczane na Walnym Zgromadzeniu Koła ( zeznania świadka J. H. k. 211-212, przesłuchanie J. L. – 329-330).

Miały też miejsce sytuacje, że liczba polowań zbiorowych ujętych w planach polowań nie pokrywała się z liczbą protokołów z polowań zbiorowych. Różnice te wynikały z faktu, że część z zaplanowanych polowań nie odbyła się np. z powodu warunków atmosferycznych lub niedostatecznej liczby myśliwych chętnych na polowanie. Łowczy koła nie odnotowywał faktu, że nie odbyło się zaplanowane polowanie zbiorowe ( zeznania świadka B. K. (1) k. 212-214, zeznania świadka R. S. k. 214-215).

Ponadto zdarzało się, że (...) z uchybieniem miesięcznego terminu wypłacało rolnikom odszkodowania z tytułu szkód wyrządzonych przez zwierzęta. Uchybienia w wypłacie odszkodowań spowodowane były brakiem środków w kasie Koła z powodu poczynienia nakładów koniecznych dla prawidłowej organizacji działania Koła (...) np. na dokarmienie zwierzyny czy postawienie różnego rodzaju urządzeń, remont domku myśliwskiego. Miały również miejsce sytuacje, że rolnicy prosili zarząd (...) o rozliczenie szkód powstałych np. w czerwcu dopiero po ostatecznym oszacowaniu wysokości szkód, co następowało po zbiorach np. we wrześniu. Żaden z tych rolników, który nie uzyskał odszkodowania w terminie wynikającym z przepisów, nie dochodził zapłaty na drodze sądowej ( zeznania świadka B. K. (1) k. 212-214, zeznania świadka M. S. k. 231-233, zeznania świadka K. C. k. 233-234, zeznania świadka K. K. k. 234-236, zeznania świadka A. B. k. 284-285).

W styczniu 2014 r. zgodnie z zaleceniami pokontrolnymi Zarząd Okręgowy PZŁ w W. zwołał Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Koła (...). Na tym Walnym Zgromadzeniu dotychczasowy zarząd (...) podał się do dymisji i jednocześnie powołano nowy zarząd koła, który działał do kwietnia 2014 r. Prezesem koła został B. K. (1). B. K. (1) zwrócił się z pytaniem czy Zarząd Okręgowy PZŁ uchylił w ramach nadzoru wadliwe decyzje koła o przyjęciu nowych członków, na co uzyskał odpowiedź, że nie doszło do uchylenia tych uchwał ( zeznania świadka J. H. k. 211-212, zeznania B. K. (1) k. 212-214).

Nowy zarząd (...) naprawiał uchybienia stwierdzane podczas kontroli. Naprawiono uchybienia dotyczące składek członkowskich. Założono osobne książki dla obwodów (...) i (...). Uporządkowano dokumentację, zebrano wszystkie druki ścisłego zarachowania. Zaczęto prowadzić protokoły z nieodbytych polowań ( zeznania świadka B. K. (1) k. 212-214, zeznania świadka R. S. k. 214-215).

W dniu 5 lutego 2014 r. w (...) miała miejsca kontrola przedstawiciela Okręgowej Rady Łowieckiej w C. oraz Nadleśnictwo P. i Starostwa Powiatowego w P. dotycząca gospodarki łowieckiej. (...) nie dostarczało dokumentacji do kontroli. Wobec zmiany Zarządu Koła i przekazania dokumentów w dniu 24 lutego 2014 r. sporządzono protokół uzupełniający do kontroli z 5 lutego 2014 r. Nie stwierdzono uchybień co do prowadzonej dokumentacji. Zalecenia pokontrolne dotyczące uzupełnienia dokumentacji czy wykonania podsypów na terenie obwodu pod P. zostały wykonane ( protokół z dnia 5 lutego 2014 r. oraz z dnia 24 lutego 2014 r. – w kopercie na k. 126, zeznania świadka B. K. (1) k. 212-214).

W dniu 26 kwietnia 2014 r. B. K. (1) zrezygnował z funkcji prezesa koła. Nowym prezesem w okresie od 26 kwietnia 2014 r. do 15 maja 2016 r. był M. M. (1). W czasie gdy prezesem był M. M. (1) wydawał on również pozwolenia na polowanie indywidualne tzw. odstrzały, do czego nie miał uprawnień, gdyż należało to do uprawnień łowczego koła (zeznania świadka B. K. (1) k. 212-214, zeznania świadka A. B. k. 284-285).

W 2015 r. (...) otrzymał złoty medal za zasługi dla działalności łowieckiej od Zarządu Głównego PZŁ ( zeznania świadka J. H. k. 211-212, zeznania świadka K. C. k. 233-234, przesłuchanie J. L. – 329-330).

Kolejna kontrola (...) przeprowadzona została przez Okręgową Komisję Rewizyjną w dniu 7 sierpnia 2016 r. i dotyczyła okresu od 2014 do 30 czerwca 2016 r. Kontrola wykazała następujące uchybienia:

1.  Dokumentację do kontroli dostarczono niekompletną co stanowiło naruszenie przepisów określonych § 34 pkt 8 Statutu PZŁ.

2.  W protokole z posiedzenia Zarządu Koła z dnia 8 sierpnia 2015 r. Okręgowa Komisja Rewizyjna stwierdziła w pkt 4 głosowanie nad przyjęciem nowych członków, podczas gdy brak jest uchwał w tym zakresie. Uchwały o przyjęciu członków są z dnia 1 maja 2015 r. (od nr (...) do (...)), co stanowi naruszenie § 37 pkt 2 Statutu PZŁ (zapis z ustaleń z kontroli do protokołu z 7 sierpnia 2016 r.).

3.  Protokoły z przeprowadzonych kontroli były podpisywane jedynie przez przewodniczącego Komisji Rewizyjnej, co stanowi naruszenie § 69 pkt 4 Statutu PZŁ.

4.  W ustaleniach z kontroli z dn.7 sierpnia 2016 r. stwierdzono, że Zarząd Koła nie rozpatrywał wniosków Komisji Rewizyjnej z kontroli przez nią przeprowadzonej i nie podejmował działań naprawczych, co stanowi naruszenie Statutu PZŁ.

5.  Ponownie stwierdzono naruszenie przepisów § 21 ust. 2, § 23 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 maja 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz.

Komisja stwierdziła, że upoważnienia do polowania w (...) nie były traktowane jako druki ścisłego zarachowania, brak kolejnej numeracji i były wystawiane jednocześnie dla obydwu obwodów łowieckich również bez określania daty ważności. Prowadzona była jedna książka ewidencji na polowaniu indywidualnym. Stwierdzono brak książki dla obwodów nr (...) i (...) za rok gospodarczy 2015/2016.

W zaleceniach pokontrolnych wskazano:

- zwołanie w trybie pilnym Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia członków Koła przez Zarząd Koła,

- zapoznanie członków koła z protokołem kontroli z dnia 10 października 2013 r.,

- zapoznanie członków koła z protokołem i wnioskami komisji rewizyjnej koła oraz protokołem Okręgowej Komisji Rewizyjnej z dnia 7 sierpnia 2016 r.;

- podjęcie stosownych uchwał przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Koła i Zarząd Koła w celu uporządkowania stanu prawnego funkcjonowania Koła;

- bezwzględnie przestrzeganie obowiązującego prawa;

- informowanie na bieżąco Zarząd Okręgowy PZŁ o podjętych działaniach porządkujących funkcjonowanie Koła ( protokół z kontroli (...) z 7 sierpnia 2016 r. k. 59-61, ustalenia z kontroli k. 62-63).

Podczas ww. kontroli zarząd (...) przekazał księgowej z Zarządu Okręgowego 4 kartony dokumentów, których odbioru nikt nie pokwitował, gdyż nie było takiego zwyczaju. Po kontroli zwrócono (...) jedynie 2 kartony dokumentacji. Prezes (...) J. L. zgłosił łowczemu okręgowemu P. J. (1) zaginięcie dokumentów. Ze zgłoszenia nie sporządzono żadnej notatki (przesłuchanie J. L. – 329-330).

W odpowiedzi na protokół z powyższej kontroli i zalecenie pokontrolne Prezes (...) w piśmie z 12 grudnia 2016 r. poinformował PZŁ w O., że Zarząd Koła pracuje od tej kadencji w nowym składzie. Szereg uchybień zostało usuniętych. Wskazano, że na dzień 8 stycznia 2017 r. zwołano Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie członków koła, na którym członkowie Koła zostaną zapoznani z protokołami kontroli z dnia 10 października 2013 r. i 7 sierpnia 2016 r. oraz 11 kwietnia 2016 r. i 5 maja 2016 r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie rozpatrzy kompleksową uchwałę w sprawie zagospodarowania pozyskanej zwierzyny. Zarząd Koła znowelizuje uchwałę dotyczącą ustalania zasad wydawania zezwoleń na polowania indywidualne i przedstawi do zatwierdzenia w najbliższym Walnym Zgromadzeniu. Wskazano, że Zarząd Koła zamierza bezwzględnie przestrzegać obowiązujące prawo. Poinformowano, że Łowczy Koła zaprowadził i prowadzi na bieżąco Książkę materiałową, Książkę Obwodu Łowieckiego cz. I, Książkę Obwodu Łowieckiego cz. II. oddzielnie dla każdego obwodu. Książki ewidencji na polowaniu indywidualnym prowadzone są od kilku lat oddzielnie dla każdego obwodu, w tym także za rok gospodarczy 2016/2017. Upoważnienia do wykonywania polowania indywidualnego wystawia łowczy dla każdego obwodu oddzielnie i są drukami ścisłego zarachowania. Zwrócono też uwagę niektórym myśliwym, aby czytelnie wpisywać się do książki ewidencji, na bieżąco i bez pomyłek dokonywać wpisów do dokumentacji i zwracać upoważnienia do wykonywania polowania indywidualnego. Podano, że dokumentacja finansowa Koła prowadzona jest zgodnie z zaleceniami tj. druki KP i KW są traktowane jako druki ścisłego zarachowania, faktury i rachunki opisywane i podpisywane są przez właściwe osoby. Wskazano, że prawnie uregulowano sprawę członkostwa w Kole M. M. (2) i wysłano do niej pismo z powiadomieniem Zarządu Okręgowego PZŁ w O.. Podano, że pozostałe zagadnienia zgodnie z zaleceniami zostaną bezzwłocznie wdrożone w życie. Jednocześnie Zarząd (...) zadeklarował udział w ewentualnych szkoleniach dotyczących prowadzenia dokumentacji i gospodarki łowieckiej ( pismo z 12 grudnia 2016 r. k. 80-81).

Nowy zarząd (...) naprawiał uchybienia stwierdzane podczas kontroli. Wobec zarzutów co do źle prowadzonej księgowości zlecono prowadzenie księgowości osobie, która wykonywała te obowiązki w zarządzie okręgowym PZŁ ( zeznania świadka B. K. (1) k. 212-214, zeznania świadka R. S. k. 214-215, zeznania świadka M. G. k. 285-286, zeznania świadka M. N. k. 286, przesłuchanie R. M. k. 328 Verte – 329, przesłuchanie J. L. – 329-330).

Pismem z 21 stycznia 2017 r. Zarząd (...) zwrócił się z prośbą do Łowczego Okręgowego PZŁ w O. o możliwość rozesłania i zapoznania członków koła z protokołami kontroli Głównej Komisji Rewizyjnej i Zarządu Głównego PZŁ z dnia 10 października 2013 r., protokołem i wnioskami Komisji Rewizyjnej koła za rok gospodarczy 2015/2016 oraz protokołem Okręgowej Komisji Rewizyjnej z 7 sierpnia 2016 r. w innej formie niż zalecania (przeczytanie podczas Nadzwyczajnego Zgromadzenia) (pismo z 21 stycznia 2017 r. k. 82). Zarząd Okręgowy PZŁ przychylnie odniósł się do prośby ( pismo z 7 lutego 2017 r. k. 83).

W piśmie z 26 lutego 2017 r. (...) wysłał do Łowczego Okręgowego PZŁ w O. wyjaśnienia dotyczące protokołu Głównej Komisji Rewizyjnej i Zarządu Głównego PZŁ z dnia 10 października 2013 r., informując, że niezrealizowanie zaleceń pokontrolnych w całości jest zaniedbaniem Zarządu Okręgowego w O. lub brakiem komunikacji pomiędzy tym zarządem z Zarządem Okręgowym PZŁ w W.. Wskazał, że w okresie realizacji zaleceń pokontrolnych koło zmieniło Zarząd Okręgowy ( pismo z 26 lutego 2017 r.).

Kolejną kontrolę w (...) przeprowadzali Zarząd Okręgowy PZŁ i Okręgowa Komisja Rewizyjna PZŁ w O. w dniach 21 grudnia 2016 r., oraz 4 stycznia 2017 r. Kontrola dotyczyła okresu od 1 kwietnia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. Wykazała ona m.in.

1. Ponowne nieprawidłowości w wydawaniu upoważnień do wykonywania polowania: numeracja jest prowadzona nieprawidłowo, dublowane są numery upoważnień.

2. Ponowne niewłaściwie sporządzane dokumentacje z polowań zbiorowych w zakresie sprawozdań z polowań zbiorowych od nr 1 do nr 3.

3. Ponownie niewłaściwe prowadzenie książki obwodów nr (...) i (...), niewłaściwie prowadzenie gospodarki finansowej Koła, np. brak wpisu o pozyskaniu jelenia, byka przez myśliwego z dn. 16 września 2016r. w obwodzie (...), który został przekazany do punktu skupu.

4. Dublowanie dokumentów finansowych. Komisja wskazała, że mimo wystawionych faktur gotówkowych sporządzano dokumenty KW. Faktury zakupu gotówkowe są bez podpisów osób upoważnionych do odbioru. Rachunki na zakup towarów wystawiane są przez skarbnika Koła, a nie przez sprzedającego. Brak jest podpisu.

5. W dniu 1 września 2016 r. sporządzono umowę o dzieło na wykonanie 5 ambon krytych i dwóch wolnostojących. Brak jest protokołu odbioru robót zaś skarbnik Koła wypłacił za 3 ambony po 900 zł, co wskazuje na niewykonanie dzieła określonego w w/w umowie (protokół z kontroli z dnia 21 grudnia 2016 r. i 4 stycznia 2017 r. k. 64-66).

W odpowiedzi na protokół z kontroli z 21 grudnia 2016 r. oraz 4 stycznia 2017 r. Prezes (...) w dniu 1 marca 2017 r. wysłał pismo do Zarządu Okręgowego w O. odnosząc się do stwierdzonych uchybień. W piśmie tym wskazano, że książkę ewidencji myśliwskich na polowaniu indywidualnym dla obwodu(...) dostarczono do Zarządu Okręgowego PZŁ w O., lecz prawdopodobnie się zawieruszyła. Faktu dostarczenia dokumentu nie jest w stanie udowodnić, gdyż Zarząd Okręgowy PZŁ w O. nigdy nie przyjmował ani nie zwracał dokumentów protokołem zdawczo – odbiorczym. Oryginałów upoważnień nie przedstawiono, ponieważ wymagałoby to zebrania ich od wszystkich myśliwych, co nie było możliwe ze względu na czas wyznaczony na dostarczenie dokumentów (5 dni), a także należałoby wstrzymać na czas kontroli polowania indywidualne (około miesiąca), co skutkowałoby nie wykonaniem planu odstrzału. Dokumentacja dotycząca obwodu(...) nie została dostarczana przez nieporozumienie, jednak była ona cyklicznie kontrolowana (ostatnio 24 lutego 2014 r. przez Zarząd Okręgowy PZŁ w C.), co potwierdzał załączony do pisma protokół. (...) wskazał, że zastosuje się do uwagi odnośnie numerowania odstrzałów, ale wskazano, że żadne przepisy nie zakazywały numerować odstrzałów liczbą i literą alfabetu. Uzupełniono opis w książce obwodu faktu dostarczenia byka do punktu skupu strzelonego przez J. M. w dniu 16 września 2016 r. w obwodzie (...). Jednocześnie Prezes (...) wskazał, że członkowie Koła nie zgadzają się z zarzutem, że naruszyli jakikolwiek przepis Statutu PZŁ, a także rozporządzenia Ministra Środowiska z 23 maja 2005r. w sprawie szczególnych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz (pismo z 1 marca 2017 r. k. 85-86).

W piśmie z dnia 3 marca 2017 r. (...) złożył Zarządowi Okręgowemu PZŁ w O. wyjaśnienia dotyczące ustaleń w protokole kontroli z dnia 21 grudnia 2016 r. i 4 stycznia 2017 r. w części „gospodarowania środkami finansowymi i materialnymi” (pismo z 3 marca 2017 r. k. 89-91).

Uchwałą nr 31/2015/2020 z dnia 21 kwietnia 2017 r. Okręgowa Rada Łowiecka w O., działając na podstawie § 127 pkt 13 w zw. z § 76 Statutu PZŁ, wykluczyła (...) Koło Łowieckie nr (...) z Polskiego Związku Łowieckiego. W uzasadnieniu uchwały zarzucono Zarządowi (...) rażące naruszenia przepisów prawa oraz przepisów Statutu PZŁ i dyscypliny organizacyjnej przez organy Koła. W szczególności podkreślono, iż wobec Koła były wielokrotnie prowadzone kontrole, które z jednej strony wykazywały szereg nieprawidłowości oraz naruszeń przepisów Ustawy prawo łowieckie i Statutu PZŁ, z drugiej zaś były przez władze Koła lekceważone i nie spowodowały podjęcia przez Koło istotnych działań naprawczych. Jednocześnie wskazano, że brak jest jakichkolwiek przesłanek, że organy Koła w przyszłości przestrzegać będą obowiązującego prawa, Statutu PZŁ czy uchwał organów Zrzeszenia oraz dyscypliny organizacyjnej, co uzasadnia podjęcie uchwały o wykluczeniu tego Koła ze Zrzeszenia. Wskazano również, że z uwagi na powyższe naruszenia, jakie miały miejsce w latach 2010 – 2016, Zarząd Okręgowy w O. skierował do Okręgowego Rzecznika Dyscyplinarnego w O. wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności dyscyplinarnej członków (...), będących w organach tego Koła ( uchwała nr (...) k. 50-53).

Od przedmiotowej uchwały pełnomocnik (...) złożył w terminie odwołanie wnosząc o uchylenie zaskarżonej uchwały w całości i umorzenie postępowania, względnie uchylenie zaskarżonej uchwały w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia. Pełnomocnik zakwestionował, aby uchybienia stwierdzone w toku prowadzonych w (...) miały charakter rażących. Zakwestionował okoliczność jakoby przeciwko któremukolwiek z członków władz Koła zostały złożone wnioski dyscyplinarne do rzecznika dyscyplinarnego, przez co jego zdaniem nie doszło do naruszenia przez Koło dyscypliny organizacyjnej. W odniesieniu do naruszeń stwierdzonych przez kolejne kontrole wskazał, że w treści protokołów pokontrolnych nie zostały wskazane terminy, w których (...) winne było usunąć nieprawidłowości. Wskazał również, że nowe władze Koła pojawiły się dopiero w 2016 r. i podjęte zostały intensywne działania zmierzające do zapoznania członków koła z protokołem z kontroli o wdrożenie działań wyjaśniających i naprawczych. Pełnomocnik (...) przywołał dokumentację w formie pism skierowanych do Zarządu Okręgowego PZŁ w O.. Podobne zarzuty pełnomocnik formułował wobec ustaleń kolejnych protokołów kontroli. Końcowo stwierdził, że faktycznym powodem wydania uchwały o wykluczeniu (...) z PZŁ były zakulisowe działania zmierzające do likwidacji tego Koła i przejęcia dzierżawionych przez to Koło obwodów łowieckich nr (...) oraz (...) Wskazał, że obwody dzierżawione przez Koło zostały oddane w dzierżawę nowoutworzonym kołom łowieckim, a ostatnim etapem tych działań miało być wykluczenie (...) ze Zrzeszenia.

Po przeanalizowaniu odwołania (...) Naczelna Rada Łowiecka w dniu 5 września 2017 r. podjęła Uchwałę (...), którą utrzymała w mocy uchwałę Okręgowej Rady Łowieckiej w O. z dnia 21 kwietnia 2017 r. Nr (...).

W uzasadnieniu uchwały wskazano, że bezsporne są uchybienia ze strony Koła w zakresie dyscypliny organizacyjnej PZŁ oraz naruszenia przepisów ustawy prawo łowieckie i aktów wykonawczych do tej ustawy w zakresie prowadzenia dokumentacji Koła w zakresie podejmowania uchwał, w tym uchwał o przyjęciu nowych członków Koła, wystawiania upoważnień do wykonywania polowania indywidualnego i prowadzenia dokumentacji finansowej. Wskazano, że stan ten utrzymuje się niezmiennie od kilku lat zaś zalecenia pokontrolne były przez Koło ignorowane. Trwający wiele lat stan lekceważenia przez Koło zarówno przepisów ustawy jak i przepisów Statutu prowadził do sytuacji, w której brak stanowczego działania ze strony organów Zrzeszenia potwierdzałby niemożność sprawowania nad ww. Kołem jakiegokolwiek skutecznego nadzoru. Zaistniała w (...) sytuacja w pełni uzasadniała uznanie stwierdzonych naruszeń za rażące i uzasadniające zastosowanie najdotkliwszej kary w postaci wykluczenia Koła ze Zrzeszenia. Wskazano, że Koło nie stosujące się do zaleceń pokontrolnych, nie daje rękojmi prowadzenia prawidłowej gospodarki łowieckiej na dzierżawionych obwodach łowieckich, jednocześnie jego uchybienia mogą stanowić zagrożenie dla wizerunku całego PZŁ, w tym tysięcy innych kół łowieckich prawidłowo wywiązujących się z obowiązków nałożonych na nie prawem łowieckim i Statutem. Zaznaczono, ze wykluczenie koła łowieckiego z PZŁ jest karą stosowaną sporadycznie i wyłącznie w sytuacji gdy Koło w istocie nie chce współpracy z organami Zrzeszenia, lekceważy wykonywany przez nie nadzór i uporczywie uchyla się od wykonywania kierowanych do niego zaleceń. Brak ścisłego terminu wykonania zaleceń pokontrolnych w protokołach kontroli oznacza tyle, że Koło winno przystąpić do ich realizacji bezzwłocznie, tak aby przy kolejnej kontroli móc przedstawić wyniki konkretnych działań naprawczych. Podkreślono, że na Koło Łowieckie „(...) nie zostały nałożone żadne obowiązki, które przekraczałyby zwykłą miarę wynikającą z obowiązków członka PZŁ i dzierżawcy obwodów łowieckich. Naczelna Rada Łowiecka nie podzieliła też argumentacji (...), jakoby to chęć przejęcia przez inne koła łowieckie jego obwodów była powodem działań organów Zrzeszenia PZŁ podejmowanych przeciwko Kołu, uznając, że członkowie (...) są rozgoryczeni zastosowaną wobec Koła karą, jednak winić powinni za to wyłącznie władze Koła (uchwała (...) k. 47-49).

Odpis uchwały (...) z 5 września 2017 r. (...) został wrzucony do skrzynki pocztowej Koła w dniu 26 października 2017 r. (przesłuchanie R. M. k. 328 Verte – 329).

Właściwi do zawarcia umów dzierżawy Starosta P. i Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w kwietniu 2017 r. zawarli umowy dzierżawy obwodów nr (...), (...) i 249 z pominięciem dotychczasowego dzierżawcy – (...), któremu, zgodnie z art. 29 ust. 2 ustawy prawo łowieckie, przysługiwało prawo pierwszeństwa w zawarciu umowy dzierżawy na dalszy okres. Wnioski (...) o dzierżawę tych obwodów zostały oddalone, gdyż koło (...) nie otrzymało pozytywnej opinii zarządu okręgowego PZŁ ( bezsporne, zeznania świadka K. K. k. 234-236, zeznania świadka B. K. (1) k. 211-212).

Obwód nr (...) oddany został w dzierżawę Kołu (...), w skład którego wchodzą członkowie byłego zarządu (...) (tj. osoby wchodzące w skład zarządu koła od kwietnia 2014 r. do 15 maja 2016 r.). Obwód nr (...) oddany został w dzierżawę Kołu Łowieckiemu „(...)z siedzibą w M., założonemu przez rzecznika prasowego PZŁ, w skład którego wchodzi wiele osób z Zarządu Głównego PZŁ. Obwód nr 249 oddano w dzierżawę Kołu (...) L. z siedzibą w W.. Koło (...) i K. zostały założone w 2017 r. tuż przed utratą obwodów przez (...) ( zeznania świadka J. H. k. 211-212, zeznania świadka B. K. (1) k. 212-214, zeznania świadka R. S. k. 214-215, zeznania świadka M. S. k. 231-233, zeznania świadka K. C. k. 233-234, zeznania świadka M. N. k. 286).

W dniu 14 lutego 2017 r. Zarząd Okręgowy PZŁ w O., na mocy art. 35b pkt 1 ust. 1 i 2 ustawy prawo łowieckie, złożył wniosek do Okręgowego Rzecznika Dyscyplinarnego PZŁ w O. o wszczęcie postepowania dyscyplinarnego wobec członków zarządu (...), w tym prezesa Koła M. M. (1) (w okresie od 26 kwietnia 2014 r. do 15 maja 2016 r.) w związku z naruszeniem przepisów Statutu PZŁ oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 maja 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowań i znakowania tusz. Okręgowy Rzecznik Dyscyplinarny PZŁ w O. zwrócił się do Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego o przeniesienie postępowania, ale wniosek ten nie został rozpoznany, gdyż nie dołączono akt postępowania ( wniosek z 14 lutego 2017 r. k. 124-125, pismo k. 143).

Wobec członków poprzednich i aktualnego Zarządu (...)” nie było prowadzone postępowanie dyscyplinarne ( pismo Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego PZŁ z 13 sierpnia 2018 r. k. 143).

Zarząd Okręgowy PZŁ w W. do chwili obecnej nie uchylił w trybie nadzoru wadliwie podjętych uchwał o przyjęciu członków (...) (bezsporne, zeznania świadka B. K. (1) k. 212-214).

W dniu 3 października 2017 r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie członków (...) na podstawie § 9 Statutu PZŁ podjęło uchwałę NWZ Nr (...) o powołaniu jako likwidatora (...) ostatni Zarząd Koła (uchwała NWZ Nr (...) k. 116).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt i powołanych dokumentów, ich odpisów i kopii. Prawdziwość i autentyczność przedstawionych dokumentów nie budziła wątpliwości i nie była także kwestionowana przez żadną ze stron. Sąd również nie znalazł podstaw do podważania ich wiarygodności z urzędu.

Sąd oparł się na zeznaniach świadków J. H., B. K. (1), R. S., M. S., K. C., K. K., A. B., M. G., M. N., a także przesłuchania stron, z ograniczeniem do strony powodowej J. L. i R. M.. Zeznania tych świadków i członków zarządu powoda były spójne, korelowały ze sobą i pozostałym materiałem dowodowym oraz wzajemnie się uzupełniały.

Zeznania świadka M. P. ostatecznie nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Podkreślić należy, że z zeznań świadka wynika, że widział on jedynie projekt uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej, ale nie znał jej ostatecznej wersji. Stwierdzenie świadka, że stwierdzone w projekcie uchwały naruszenia nie miały charakteru rażących uchybień było jego prywatną oceną, a zatem nie mogło być kwalifikowane jako zeznania o faktach.

Zeznania świadka P. J. (2) Sąd ocenił jako wiarygodne w zakresie, w jakim znalazły potwierdzenie w pozostałym zgromadzonym materiale dowodowym, tj. np. w zakresie stwierdzenia, że powodowym kole dochodziło do pewnych naruszeń przepisów ustawy czy aktów wykonawczych np. nieterminowa wypłata odszkodowań czy niezgodność dokumentacji dotycząca polowań zbiorowych. Podkreślić jednak należy, że świadek brał udział w posiedzeniu (...) Okręgowej Rady Łowieckiej z 21 kwietnia 2017 r., na której podjęto uchwałę o wykluczeniu powoda z PZŁ. Jak wynika z treści protokołu /koperta k. 126/ tego posiedzenia po złożeniu wyjaśnień przez prezesa Koła J. L. jeden z członków Rady (K. M.) zgłosił wniosek by przeprowadzić rekontrolę w celu ustalenia czy wskazane w protokole pokontrolnym zalecenia zostały wykonane. Z takim wnioskiem nie zgodził się P. J. (2). W ocenie Sądu zeznania świadka P. J. (2) w zakresie w jakim podważał trafność decyzji o przyznaniu kołu złotego medalu czy też w zakresie w jakim wskazywał, że stwierdzone w kole uchybienia miały charakter rażący lub też nie były naprawiane, były w istocie prywatną oceną świadka bądź też nie miały potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym. Nie można zgodzić się z twierdzeniami świadka, że Koło nie naprawiało uchybień, gdyż co innego wynika z zeznań pozostałych świadków, które to zeznania Sąd ocenił jako wiarygodne.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków G. S. i P. J. (1) na okoliczność rozmów, które G. S. odbywał z M. P. o zamiarze przejęcia obwodów Koła (...), a w przypadku P. J. (1) – na okoliczność jego udziału w formułowaniu zaskarżonych uchwał. Okoliczności te w ocenie Sądu nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie powoda było zasadne i zasługiwało na uwzględnienie.

Ze względu na wyłączenie żądania ewentualnego powoda o ustalenie do odrębnego rozpoznania, Sąd w niniejszej sprawie rozpoznał i rozstrzygnął jedynie żądanie dotyczące uchylenia uchwały Naczelnej Rady Łowieckiej nr (...) z dnia 5 września 2017 r. utrzymującej w mocy decyzję Okręgowej Rady Łowieckiej w O. nr (...) z dnia 21 kwietnia 2017 r. w sprawie wykluczenia (...) ze Zrzeszenia PZŁ oraz uchylenie uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w O. nr (...) z dnia 21 kwietnia 2017 r.

Badanie przez sąd merytorycznej zasadności uchwały w sprawie utraty członkostwa w Polskim Związku Łowieckim jest dopuszczalne w trybie postępowania wszczętego na podstawie art. 33 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1295 ze zm.).

W wyniku nowelizacji wprowadzonej do ustawy prawo łowieckie, ustawą z dnia 12 grudnia 2013 r., będącej skutkiem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 listopada 2012 r., K 21/11 (OTK-A 2012, nr 10, poz. 119), przepis art. 33 ust. 6 przewiduje obecnie, że w sprawach utraty członkostwa w kole łowieckim, nabycia lub utraty członkostwa w PZŁ - po wyczerpaniu postępowania wewnątrzorganizacyjnego albo od orzeczeń i postanowień kończących postępowanie dyscyplinarne - stronom postępowania przysługuje, w terminie 14 dni od otrzymania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie, odwołanie do sądu okręgowego, przy czym od orzeczenia tego sądu kasacja nie przysługuje. Wskazana nowelizacja wprowadziła istotną zmianę normatywną, uściślającą sposób dochodzenia przewidzianych w tym przepisie roszczeń przez określenie przysługującego stronom środka prawnego, ustanowienie terminu jego wniesienia oraz oznaczenie sądu właściwego rzeczowo, a także przez wyłączenie dopuszczalności skargi kasacyjnej od orzeczenia sądu okręgowego.

W uchwale z dnia 28 września 2016 r. sygn. akt III CZP 46/16 (OSNC 2017/6/64) Sąd Najwyższy wskazał, że odwołanie w sprawie utraty członkostwa w kole łowieckim oraz nabycia lub utraty członkostwa w PZŁ (art. 33 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie, jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1226 ze zm.) sąd okręgowy rozpoznaje jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o apelacji. Z kolei w postanowieniu z dnia 30 marca 2016 r., I KZP 22/15 (OSNKW 2016, nr 6, poz. 35) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że do postępowania wszczętego przez wniesienie do sądu okręgowego odwołania określonego w art. 33 ust. 6 Ustawy prawo łowieckie w obecnym brzmieniu, w sprawach utraty - na podstawie uchwały właściwego organu koła lub Związku - członkostwa w kole łowieckim oraz w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w PZŁ, stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego, natomiast do postępowania wszczętego przez wniesienie odwołania od orzeczenia albo postanowienia kończącego postępowanie dyscyplinarne mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania karnego. Sąd Najwyższy podkreślił, że sprawa, w której zakwestionowaną decyzję w przedmiocie członkostwa zainteresowanego w PZŁ lub kole łowieckim podjęły właściwe organy statutowe w postępowaniu wewnątrzorganizacyjnym, niebędącym postępowaniem dyscyplinarnym, jest sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 kpc.

Twierdzenia pozwanego, że na podstawie art. 33 ust. 6 ustawy prawo łowieckie nie można domagać się uchylenia uchwał nie są w ocenie Sądu zasadne. Zdaniem Sądu obecnie ukształtowany system ustawy prawo łowieckie, czyli art. 33 ust. 6 ustawy prawo łowieckie, daje powodowi prawo do tego by domagać się w ramach wniesionego odwołania uchylenia zaskarżonych uchwał. Jest to bowiem środek osobny od środka przewidzianego w art. 189 k.p.c., tj. żądania ustalenia istnienia stosunku prawnego lub prawa. Przepis art. 33 ust. 6 ustawy prawo łowieckie nie określa z jakim żądaniem winien wystąpić powód, ale celem tej regulacji jest wyjaśnienie przez sąd czy uchwały wewnątrzorganizacyjne o wykluczeniu członka z Polskiego Związku Łowieckiego doprowadziły do utraty tego członkostwa. W tym stanie rzeczy powód składający odwołanie na podstawie tego przepisu może domagać się uchylenia uchwał, które w jego ocenie są wadliwe, a skutkują wykluczeniem z PZŁ.

Przechodząc do kwestii merytorycznych wskazać należy, że w rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy zobowiązany był do oceny zasadności wydania zaskarżonych uchwał, a tym samym zasadności wykluczenia powoda ze Zrzeszenia PZŁ, tj. zgodności uchwał z prawem (art. 33 ust. 6 ustawy Prawo łowieckie) i statutem PZŁ (§ 76 statutu).

W niniejszej sprawie (...) złożyło do Naczelnej Rady Łowieckiej odwołanie od uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w O. z dnia 21 kwietnia 2017 r. w sprawie wykluczenia ze Zrzeszenia PZŁ. Naczelna Rada Łowiecka odwołania nie uwzględniła. Tryb postępowania wewnątrzorganizacyjnego został zatem wyczerpany.

Strona pozwana nie kwestionowała tego, że powód w terminie 14 dni od otrzymania odpisu uchwały Naczelnej Rady Łowieckiej z dnia 5 września 2017 r. wniósł odwołanie do tutejszego Sądu. Jak wynika z treści zeznań członka zarządu (...) - R. M., (...) otrzymał odpis przedmiotowej uchwały w dniu 26 października 2017 r. Odwołanie do Sądu wniesiono w dniu 8 listopada 2017 r., a zatem 14 dniowy termin wynikający z art. 33 ust. 6 ustawy prawo łowieckie został zachowany.

W niniejszym postępowaniu, ze względu na charakter art. 33 ust. 6 ustawy prawo łowieckie, należało zatem zbadać czy istniały podstawy do tego by podjąć uchwałę o wykluczeniu (...) ze Zrzeszenia PZŁ. Skoro w sprawach członkostwa przysługuje wykluczonemu członkowi ochrona sądowa, to aby ochrona ta była rzeczywista (a nie miała charakteru wyłącznie formalnego), należy przyjąć uprawnienie sądu do badania zarówno tego, czy rzeczywiście miały miejsce okoliczności wskazane w uchwale jako podstawa wykluczenia, tego, czy stanowią one ustawową bądź statutową podstawę do rozwiązania stosunku członkostwa, jak też, czy zastosowane względem członka środki były w okolicznościach konkretnej sprawy słuszne, czyli adekwatne do stwierdzonych uchybień czy też naruszeń statutu.

Należy przy tym podkreślić, że wykluczenie z jakiejkolwiek organizacji ma charakter największej dolegliwości organizacyjnej dla członka tej organizacji. Przyjąć zatem należało, że podstawy prawne dla tego typu możliwości powinny być szczegółowo, precyzyjnie i wyczerpująco określone w statucie, aby rozstrzygnięcie w tym przedmiocie uprawnionego podmiotu w organizacji do wykluczenia nie było dla członka zaskakujące, a także by rozstrzygnięcie takie nie odznaczało się dowolnością, arbitralnością i uznaniowością, lecz było oparte na obiektywnych podstawach, zaakceptowanych przez członków tej organizacji. Zaznaczyć przy tym należy, że wykluczenie z organizacji, jako najbardziej dolegliwa dla członka sankcja organizacyjna nie powinna być stosowana w każdej sytuacji uchybienia przez członka obowiązkom nałożonym na niego przez organizację, lecz w sytuacji kwalifikowanej, w której przekroczenie przez członka podstawowych reguł panujących w organizacji ma charakter ciężki, uporczywy, czy rażący, względnie uciążliwy dla pozostałych członków ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 15 marca 2016 r., V ACa 766/15, Legalis nr 1508718).

Mając na względzie, że to strona pozwana twierdziła, że istniały podstawy do podjęcia uchwał wykluczających powoda ze Zrzeszenia PZŁ i to ona podjęła decyzję ostateczną o wykluczeniu powoda, zatem to strona pozwana powinna wykazać, że w niniejszym postępowaniu naruszenia, o których mowa w zaskarżonych uchwałach wystąpiły w rzeczywistości oraz, że mogą one stanowić podstawę wykluczenia powoda z Polskiego Związku Łowieckiego.

Zdaniem Sądu zebrany materiał dowodowy w tym zakresie nakazuje przyjęcie, że strona pozwana nie sprostała ciężarowi dowodu w tym przedmiocie.

Zgodnie z § 76 Statutu PZŁ wykluczenie koła ze Zrzeszenia może nastąpić, gdy jego organy w sposób rażący naruszają przepisy ustawy, Statutu, uchwały organów Zrzeszenia oraz dyscyplinę organizacyjną.

Analizując treść uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w O. z 21 kwietnia 2017 r. oraz utrzymującej ją w mocy uchwały (...) z 5 września 2017 r. zauważyć należy, że sformułowane w nich zarzuty opierają się przede wszystkim na wynikach kontroli przeprowadzonych w (...) w 2013, 2014 r. i 2016 r. W oparciu o wyniki kontroli stwierdzono, że to właśnie te uchybienia uzasadniają wykluczenie Koła ze Zrzeszenia. Tymczasem analizując poszczególne zarzuty, które odnosiły się do w/w protokołów kontroli i uwzględniając zeznania świadków, którzy byli przesłuchiwani w toku niniejszego postępowania, należy stwierdzić, że nawet jeśli pewne zarzuty były uzasadnione, to nie miały one charakteru rażącego.

Zarzut dotyczący pociągnięcia do odpowiedzialności dyscyplinarnej członków (...) nie znalazł potwierdzenia w toku postępowania. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w lutym 2017 r. skierowano wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko członkom zarządu (...), przy czym temu wnioskowi nie nadano żadnego biegu. Z treści pisma Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego PZŁ z dnia 13 sierpnia 2018 r. wprost wynika, że wobec członków poprzedniego oraz aktualnego Zarządu (...) nie było prowadzone żadne postępowanie dyscyplinarne. Oświadczenie to zaprzecza twierdzeniom zawartym w zaskarżonych uchwałach, jak i w odpowiedzi na pozew o rzekomym prowadzeniu postępowań dyscyplinarnych przeciwko członkom Zarządu powodowego Koła.

Zarzut ten w żaden sposób nie mógł uzasadniać wykluczenia koła łowieckiego z PZŁ na podstawie § 76 Statutu PZŁ. Warto też podkreślić, że skoro nie wystąpiły przesłanki do wszczęcia postępowań dyscyplinarnych wobec władz tego Koła, nie sposób uznać, aby uchybienia stwierdzone w toku kontroli mogłyby być zakwalifikowane jako rażące, a w konsekwencji uzasadniające wykluczenie Koła z PZŁ.

Jeśli chodzi o podnoszony w uchwałach zarzut braku właściwie prowadzonej dokumentacji związanej z organizacją polowań zbiorowych, wskazać należy, że zgodnie z § 42 ust. 2 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz, nie ulega wątpliwości, że (...), jako prowadzący polowanie zbiorowe zobowiązany jest do sporządzania protokołów z polowań. W przypadku powoda liczba polowań zbiorowych ujętych w planach polowań nie pokrywała się z liczbą protokołów z polowań zbiorowych. Jak jednak wynika z zeznań świadków, różnice te wynikały z faktu, że część z zaplanowanych polowań nie odbyła się np. z powodu warunków atmosferycznych lub niedostatecznej liczby chętnych na polowanie myśliwych. Uchybieniem (...) w tym przypadku w ocenie Sądu był jedynie brak sporządzenia notatki o tym, że takie polowanie faktycznie się nie odbyło. Oczywiście jest to pewnie uchybienie, jednak zdaniem Sądu w tym składzie brak było podstaw do przyjęcia, że było to rażące kwalifikowane naruszenie, mogące stanowić podstawę do wykluczenia Koła Łowieckiego ze Zrzeszenia PZŁ.

Jeśli chodzi o zarzut przekraczania przez (...) terminów wypłat odszkodowań dla rolników, w ocenie Sądu również w tym zakresie doszło do uchybień po stronie powoda. Zgodnie z § 6 obowiązującego w dacie kontroli Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych (Dz.U. Nr 45, poz. 272 ze zm.) wypłaty odszkodowań dokonują dzierżawcy lub zarządcy obwodów łowieckich w terminie trzydziestu dni od dnia sporządzenia protokołu ostatecznego szacowania szkody albo od dnia sporządzenia protokołu ponownego szacowania szkody, o ile ponowne szacowanie miało miejsce. Okoliczności nieterminowego rozliczania odszkodowań nie kwestionował przesłuchiwany w charakterze powoda - prezes zarządu (...) J. L.. Jak jednak wynika z zeznań strony powodowej oraz świadków zgłoszonych przez stronę powodową, uchybienia w wypłacie odszkodowań spowodowane były brakiem środków w kasie Koła z powodu poczynienia nakładów koniecznych dla prawidłowej organizacji działania Koła łowieckiego. Kolejnym powodem uzasadniającym przekroczenie terminów wypłaty szkód było to, że poszkodowani rolnicy do chwili zbiorów i ostatecznego szacowania wysokości szkód nie chcieli rozliczać odszkodowania za szkody wyrządzone przez zwierzęta. Warto podkreślić, że z zeznań świadków wynika, iż żaden z rolników, który nie otrzymał w terminie odszkodowania, nie skierował sprawy na drogę sądową, a kwestie odszkodowania były regulowane ugodowo. W ocenie Sądu należy więc przyjąć, że choć dochodziło do uchybień przez powoda w związku z niedochowaniem terminów wypłat odszkodowań, to jednak w tym konkretnym przypadku poszkodowanemu rolnikowi ewentualnie przysługiwałyby odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia, a żaden z rolników, jak wynika z zeznań świadków, nie zdecydował się na drogę sądową.

Należy podkreślić, że w ocenie Sądu zarzuty co do braku podpisów osób szacujących szkody oraz poszkodowanych w przypadku części protokołów z szacowania szkód nie stanowią kategorii zarzutów rażących, które stanowiłyby uzasadnione podstawy do wykluczenia koła z PZŁ.

Jeśli chodzi o zarzuty co do prowadzenia jednej książki ewidencji pobytu w łowisku dla dwóch obwodów łowieckich, tj. nr (...) i (...), jak również wydawanie odstrzałów dla tych dwóch obwodów na jednym druku, wskazać należy, że tu również powód dopuszczał się nieprawidłowości, co potwierdził w swoich zeznaniach J. L.. Zgodnie z § 22 ust 2. rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz upoważnienie jest drukiem ścisłego zarachowania i jest wydawane na jeden obwód łowiecki w dwóch egzemplarzach, po jednym dla myśliwego oraz dla dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego. Stosownie zaś do treści ust. 5 tego § myśliwy jest obowiązany zwrócić wydającemu upoważnienie po jego wykorzystaniu lub utracie przez nie terminu ważności lub przedłożyć mu upoważnienie, na jego żądanie, w celu dokonania korekty (wykreślenie zwierzyny do odstrzału) w przypadku zrealizowania planu pozyskania danego gatunku zwierzyny. Zgodnie zaś z § 23 tego rozporządzenia na terenie obwodu łowieckiego znajduje się jedna książka ewidencji pobytu na polowaniu indywidualnym.

Podkreślić jednak należy, że uchybienia te, zgodnie z zaleceniami pokontrolnymi z 2013 r. zostały naprawione, (...) wprowadził osobne księgi ewidencji pobytu dla obwodów (...) i (...), wprowadził oddzielne książki ewidencji na polowaniu indywidualnym dla każdego obwodu, łowczy wystawiał upoważnienia do wykonywania polowania indywidualnego dla każdego obwodu oddzielnie i są to druki ścisłego zarachowania. Skoro więc te uchybienia ostatecznie zostały naprawione, nie można przyjąć, że nieprawidłowości te uzasadniały wykluczenie (...) ze Zrzeszenia PZŁ.

Należy również podkreślić, że Okręgowa Rada Łowiecka w O. w uchwale z 21 kwietnia 2017 r., powołując się na protokół kontroli z 2013 r. pominęła, że w protokole tym bardzo dużo zaleceń pokontrolnych było kierowanych do Zarządu Okręgowego PZŁ a nie do Zarządu (...). Jedynym zobowiązaniem nałożonym na Zarząd (...) było udokumentowanie przeznaczenia środków finansowych pobranych tytułem wpisowego (to jak wynika z pisma z dnia 8 września 2013 r. zostało wyjaśnione) oraz dokonanie zmian w składzie osobowym Zarządu Koła. Zmiany w składzie zarządu zostały dokonane już w styczniu 2014 r. gdyż dotychczasowy zarząd podał się do dymisji i wybrano nowy zarząd, który zaczął wprowadzać czynności naprawcze w działalności koła. Pozostałe obowiązki pokontrolne nałożone zostały na Zarząd Okręgowy PZŁ. Odnosząc się zatem do zarzutu nieprawidłowości podejmowania uchwał o przyjmowaniu do Koła nowych członków podnieść należy, że w protokole pokontrolnym z 2013 r. w zaleceniach pokontrolnych wskazano, że to Zarząd Okręgowy PZŁ w W. powinien dokonać w trybie nadzoru analizy zgodności ze Statutem PZŁ uchwał o przyjęciu członków do (...) i w sytuacji stwierdzenia naruszenia niezbędnych wymogów formalnych do uzyskania członkostwa w Kole powinien uchylić wadliwie podjęte uchwały. Jak wynika z zeznań świadków, uchwały o przyjęciu członków do (...) nie zostały uchylone, a zatem nie można czynić zarzutu wobec (...), gdyż Zarząd Koła nie mógł sam uchylić wadliwych uchwał.

Co do zarzutu przekazania niekompletnej dokumentacji podczas kontroli z sierpnia 2016 r. wskazać należy, że J. L. zaprzeczył tej okoliczności. Wskazał, że podczas ww. kontroli Zarząd (...) przekazał księgowej z Zarządu Okręgowego PZŁ 4 kartony dokumentów, których odbioru nikt nie pokwitował, gdyż nie było takiego zwyczaju. Po kontroli zwrócono (...) jedynie 2 kartony dokumentacji. Fakt, że ze zgłoszenia zaginięcia dokumentów prezes Zarządu (...) nie sporządził notatki nie uzasadnia w ocenie Sądu przyjęcia, że to był zarzut, który mógłby uzasadniać wykluczenie Koła z PZŁ. Ponadto w tym zakresie strona pozwana nie wykazała, jakiej to konkretnie dokumentacji brakowało aby było można mówić, że dokumentacja jest niekompletna.

Nie można podzielić twierdzeń strony pozwanej, że (...) nie podejmowało działań naprawczych w związku ze stwierdzonymi uchybieniami. Jak wynika z zeznań świadków oraz z zeznań strony powodowej Koło łowieckie starało się zastosować do zaleceń pokontrolnych i naprawiać wszelkie uchybienia, których naprawienie było możliwe. Zgodnie z zaleceniami pokontrolnymi zapoznano członków z protokołem pokontrolnym z 2013 r., z sierpnia 2016 r., w tym celu zwołano Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie, następnie zwrócono się również o to by drogą pocztową można było członków Kola zapoznać z tymi protokołami. Ponadto wybrano nowy Zarząd Koła i sukcesywnie wprowadzano zmiany w działaniu koła (wprowadzono osobne księgi ewidencji pobytu dla obwodów (...) i (...), wprowadzono osobne książki ewidencji na polowaniu indywidualnym dla każdego obwodu, łowczy dla każdego obwodu oddzielnie wystawiał upoważnienia do wykonywania polowania indywidualnego, które były drukami ścisłego zarachowania itp.).

Nie można również zgodzić się z podniesionym przez Okręgową Radę Łowiecką w O. oraz Naczelną Radę Łowiecką zarzutem, że organy (...) w przyszłości nadal nie będą przestrzegać będą obowiązującego prawa, Statutu PZŁ czy uchwał organów Zrzeszenia oraz dyscypliny organizacyjnej. Faktem jest, że pewne nieprawidłowości w funkcjonowaniu Koła występowały – jak wynika z zeznań świadków – w czasie kiedy prezesem zarządu (...) był M. M. (1) (26 kwietnia 2014 r. do 15 maja 2016 r.). Jednym z tych naruszeń, jak wynika z zeznań świadków, był fakt, że M. M. (1) niezależnie od łowczego wydawał upoważnienia na polowanie. Podkreślić jednak należy, że członkowie (...) dostrzegli te nieprawidłowości i nie tolerując jego nieprawidłowych działań, odwołali M. M. (1) z funkcji Prezesa Zarządu Koła. Odwołanie z funkcji członka zarządu (...) stanowiło w ocenie Sądu sankcję dla M. M. (1), a przy tym wskazywało, że członkowie koła łowieckiego nie chcieli tolerować działań członków zarządu niezgodnych z ustawą prawo łowieckie czy statutu PZŁ.

Niezasadny był także zarzut, że podczas kontroli łowieckiej w 5 lutego 2014 r. (...) nie dostarczył dokumentacji. Sąd przeanalizował materiał dostarczony przez stronę pozwaną, z którego wynika, że ostatecznie protokół z tej kontroli był pozytywny dla (...). Nie dopatrzono się żadnych nieprawidłowości w działaniu Koła. Jak wynika z protokołu uzupełniającego i zeznań świadka B. K. (2) (...) przedstawiło dokumentację i naprawiło ewentualne drobne uchybienia (kwestia wykonania podsypów).

Z tych też względów, zdaniem Sądu, Polski Związek Łowiecki nie wykazał, że podnoszone w zaskarżonych uchwałach naruszenia stanowiły rażące naruszenie przepisów ustawy, Statutu PZŁ, uchwał organów Zrzeszenia oraz dyscypliny organizacyjnej, a tym samym, że w okolicznościach niniejszej sprawy wystąpiła podstawa do wykluczenia (...) ze Zrzeszenia PZŁ. Wbrew treści uchwały Naczelnej Rady Łowieckiej, w świetle zebranego materiału dowodowego, nie można przyjąć by zarząd Koła nie chciał współpracy z organami Zrzeszenia, lekceważył wykonywany przez organy Zrzeszenia nadzór czy też, że uporczywie uchylał się od wykonywania kierowanych do niego zaleceń.

Zastosowanie wobec (...) najdotkliwszego środka było w ocenie Sądu nieadekwatne do faktycznie występujących naruszeń organów Zarządu tego Koła. Podkreślić należy, że nawet suma naruszeń, których dopuściło się Koło Łowieckie „(...)” nie pozwala na przyjęcie, że łącznie mogą być one kwalifikowane jako rażące. Wbrew treści zaskarżonych uchwał nie można przyjąć, że Koło nie naprawiało dostrzeżonych uchybień. Zebrany materiał dowodowy wskazuje, że te uchybienia zarząd koła np. B. K. (1) czy J. L. usuwał.

Mając powyższe na uwadze zaskarżone uchwały, na podstawie przywołanych przepisów, podlegały uchyleniu, o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty poniesione przez powoda składała się opłata od pozwu w wysokości 200 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 270 zł (360 zł x 75%), ustalone na podstawie § 8 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.). Łączna suma kosztów, które Sad zasądził od pozwanego na rzecz powoda wyniosły 487 zł i taką kwotę Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów postępowania, o czym orzekł w punkcie II wyroku.

SSO Eliza Kurkowska SSO Małgorzata Mączkowska SSO Sylwia Urbańska

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Eliza Kurkowska