Treść orzeczenia I C 2128/21 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

I C 2128/21 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Warszawie z 2025-04-04

Sygn. akt I C 2128/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Warszawa, dnia 5 lutego 2025 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący sędzia Marcin Polit

Protokolant sekretarz sądowy Zuzanna Kurek

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2025 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. G.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W.

o uchylenie, ewentualnie stwierdzenie nieważności uchwał

I. oddala powództwo główne;

II. ustala, że następujące uchwały walnego zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej (...)w W., podjęte przez oddanie głosu na piśmie i przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość w dniach 29 – 31 maja 2021 roku, są nieważne:

1. uchwała nr (...) w sprawie zatwierdzenia sprawozdania Zarządu z działalności Spółdzielni w 2019 r.,

2. uchwała nr (...) w sprawie zatwierdzenia sprawozdania Zarządu z działalności Spółdzielni w 2020 r.,

3. uchwała nr (...) w sprawie zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2019 rok,

4. uchwała nr (...) w sprawie zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2020 rok,

5. uchwała nr (...) w sprawie podziału nadwyżki bilansowej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) za 2019 r.,

6. uchwała nr (...) w sprawie podziału nadwyżki bilansowej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) za 2020 r.,

7. uchwała nr (...) w sprawie oznaczenia najwyższej sumy zobowiązań,

8. uchwała nr (...) w sprawie uchwalenia Planu Rzeczowo-Finansowego Remontów za 2021 rok,

9. uchwała nr (...) w sprawie uchwalenia Planu Finansowego na 2021 rok,

10. uchwała nr (...) w sprawie udzielenia absolutorium Panu P. B.,

11. uchwała nr (...) w sprawie udzielenia absolutorium Panu J. B. (1),

12. uchwała nr (...) w sprawie zobowiązania Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. do remontu po dawnym klubie (...) w budynku podziemnym przy ul. (...);

III. zasądza od pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. na rzecz powoda Z. G. kwotę 2 500 (dwa tysiące pięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu – z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 2128/21

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do tut. Sądu w dniu 6 lipca 2021 roku Z. G. wniósł o uchylenie Uchwał Walnego Zgromadzenia głosowanych pisemnie i zdalnie w dniach 29-31 maja 2021 roku przez Członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. (dalej: Spółdzielnia) wskazanych w protokole, akcie notarialnym (nr repertorium A nr 2533/2021) sporządzonym przez notariusza K. G. w dniu 29 maja 2021 roku ujętych tam jako uchwały w sprawie:

a) zatwierdzenia sprawozdania z działalności za 2019 rok,

b) zatwierdzenia sprawozdania z działalności za 2020 rok,

c) zatwierdzenia sprawozdania finansowego Spółdzielni za 2019 rok,

d) zatwierdzenia sprawozdania finansowego Spółdzielni za 2020 rok,

e) przeznaczenia nadwyżki bilansowej za rok 2019,

f) przeznaczenia nadwyżki bilansowej za rok 2020,

g) oznaczenia najwyższej sumy zobowiązań jaką Spółdzielnia może zaciągać corocznie,

h) planu rzeczowo-finansowego remontów na 2021 rok,

i) planu finansowego na 2021 rok,

j) absolutorium dla Prezesa Zarządu P. B. za 2019 rok i 2020 roku,

k) absolutorium dla Prezesa Zarządu P. B. za 2019 rok i 2020 roku,

l) podjęcia decyzji w sprawie zastępczego remontu pomieszczenia po dawnym klubie (...) w podziemiach budynku przy ul. (...).

Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł szereg zarzutów:

1) naruszenie przez Spółdzielnię art. 18§1 i §2 ust. 1 Prawa spółdzielczego oraz §59 Statutu Spółdzielni – polegające na tym, że Zarząd pozbawił możliwości głosowania nad uchwałami Walnego Zgromadzenia grupę członków Spółdzielni zamieszkałą w budynku przy ul. (...) – tj. 107 członków Spółdzielni, powołując się na fakt, iż toczy się postępowanie sądowe, w ramach którego jest m.in. poruszana kwestia członkostwa w Spółdzielni mieszkańców tego budynku,

2) naruszenie §60 ust. 5 Statutu Spółdzielni oraz §2 Regulaminu Walnego Zgromadzenia w zakresie terminów obowiązujących w zakresie organizacji głosowania uchwał Walnego Zgromadzenia – polegające na tym, że Zarząd nie powiadomił o czasie, miejscu i planowanym porządku obrad w terminie i w sposób przewidziany w tych przepisach,

3) naruszenie §61 pkt 12 Statutu Spółdzielni w zakresie głosowania w sposób tajny – polegające na tym, że Spółdzielnia nie zapewniła możliwości przeprowadzenia tajnego głosowania (jako że głosowanie dotyczyło kwestii udzielenia absolutorium członkom Zarządu, a w tej kwestii przepis ten obliguje do głosowania w sposób tajny), gdyż nie zapewniła odpowiedniego parawanu/kabiny, zamieszczono kamerę nagrywającą cały przebieg głosowania, czym wywierano presję na głosujących członków Spółdzielni,

4) naruszenie art. 80 i art. 104 Prawa o notariacie w zakresie sporządzenia protokołu z przebiegu głosowania – polegające na tym, że:

: w protokole podano nieprawdziwe wyniki głosowania,
: bezprawnie delegowano członków Komitetów Domowych w skład Komisji Skrutacyjnej,
: w protokole odnotowywano podejmowanie podczas Walnego Zgromadzenia czynności przez Komitety Domowe, podczas gdy nie miały one jakichkolwiek kompetencji do przeprowadzania jakichkolwiek czynności,
: nie dołączono stosownych załączników,
: notariusz w protokole nie wskazał, skąd otrzymał wyniki z trzech dni i kto prowadził z ramienia Spółdzielni procedurę zdalnego głosowania;

5) utrudnienie wszystkim członkom Spółdzielni udziału w głosowaniu, nie przedstawiając w odpowiednim czasie instrukcji głosowania przez Internet, która pojawiła się na stronie internetowej Spółdzielni dopiero po wielu interwencjach członków Rady Nadzorczej w dniu 20 maja 2021 roku;

6) wprowadzenie w błąd członków Spółdzielni poprzez wskazanie, że głosowanie odbędzie się w biurze Spółdzielni, podczas gdy faktycznie odbyło się ono w pustym lokalu użytkowym wynajmowanym wcześniej do działalności usługowej;

7) powołanie w bliżej nieokreślony sposób członków Komisji Skrutacyjnej (pozew – kk. 3-12).

W odpowiedzi na pozew wniesionej do tut. Sądu w dniu 26 sierpnia 2021 roku (data stempla pocztowego – k. 148) Spółdzielnia Mieszkaniowa „(...)” w W. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana podniosła, iż:

1) nie zostały zawiadomione o pisemnym i zdalnym głosowaniu osoby, którym przysługuje ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w budynku przy ul. (...) w W., gdyż osoby te nie są członkami Spółdzielni, zaś wyrok TK w sprawie K 3/19 wszedł w życie już po terminie głosowania zaskarżonych uchwał;

2) instrukcja głosowania przez Internet została opublikowana ponad tydzień przed głosowaniem i nie miało to wpływu na jego przebieg;

3) zmiana lokalu była spowodowana zagwarantowaniem uczestnikom głosowania bezpieczeństwa w czasie epidemii (większa powierzchnia, wejście bezpośrednio z zewnątrz budynku) i nie miała wpływu na przebieg głosowania, a każdy uczestnik, który przybył do biura, był informowany o zmianie miejsca; dodatkowo w budynku wywieszono ogłoszenie o zmianie lokalu i „strzałki” prowadzące do miejsca głosowania;

4) powód nie udowodnił jakichkolwiek bezprawnych działań komisji skrutacyjnej, a pracownicy Spółdzielni powołani do Komisji obsługiwali już Walne Zgromadzenia w latach poprzednich; jednocześnie przedstawiciele Komitetów Domowych byli przedstawicielami członków Spółdzielni;

5) wszystkie uchwały były głosowane tajnie, w czasie głosowania nie była włączona kamera, każdy miał możliwość skorzystania z samodzielnego stolika i nieskrępowanego wypełnienia karty;

6) nie zostały naruszone żadne przepisy w odniesieniu do braku stosownych załączników do protokołu (odpowiedź na pozew – kk. 88-103).

Strony w dalszym toku sprawy podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny.

Z. G. jest członkiem Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W., zamieszkującym w lokalu nr (...) w budynku przy ul. (...) w W. (bezsporne). Funkcjonowanie Spółdzielni reguluje jej Statut (kk. 275-313), natomiast kwestie związane z Walnym Zgromadzeniem Spółdzielni reguluje Regulamin Walnego Zgromadzenia Spółdzielni (kk. 269-272). We władaniu Spółdzielni pozostają grunty/budynki przy ul. (...), ul. (...), ul. (...), ul. (...) i ul. (...) w W. (protokół z lustracji – k. 242).

Na dzień 30 czerwca 2020 roku Spółdzielnia liczyła łącznie 773 członków, w tym 107 członków z budynku przy ul (...) (protokół z lustracji – kk. 243-244). Liczba lokali z ekspektatywą wynosiła 99. Stan prawny gruntu pod budynkiem przy ul. (...) pozostaje nieuregulowany – nie ustanowiono odrębnej własności lokali mieszkalnych i przeniesienia ich własności na rzecz osób uprawnionych w tej nieruchomości. Posiadaczami lokali mieszkalnych przy ul. (...) są osoby, które uprzednio otrzymały przydział spółdzielczego lokatorskiego prawa do tego lokalu i następnie dokonały jego przekształcenia na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, ewentualnie osoby, które następnie nabyły to prawo w drodze czynności prawnej czy też spadkobrania. Osobom tym przysługuje ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (protokół z lustracji – kk. 245-246; uzasadnienie wyroku SA w Warszawie z 23.07.2024 – kk. 500-500v.).

Na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 9 sierpnia 2019 roku (sygn. XXV C 1867/19) działalność Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) wybranej na Walnym Zgromadzeniu Członków w dniu 29 czerwca 2019 roku została zawieszona. W dniu 20 grudnia 2019 roku członkowie Rady Nadzorczej zostali wykreśleni z KRS. Zawisła sprawa, w której w podjęciu przez walne zgromadzenie Spółdzielni w 2019 roku uchwały o wyborze rady nadzorczej, brały udział osoby, co do których następnie (już po podjęciu uchwały) zgłoszona została wątpliwość, czy nie utraciły członkostwa, uchwała o wyborze rady nadzorczej została zaskarżona do sądu. Sąd w trybie zabezpieczenia wstrzymał jej wykonanie, co skutkowało niefunkcjonowaniem organu nadzoru (protokół lustracji – k. 246; kopia postanowienia z 9.08.2019 – kk. 479-482). Następnie postanowieniem z dnia 17 grudnia 2020 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie XXV C 1867/19 zmienił postanowienie z dnia 9 sierpnia 2019 roku w taki sposób, że przywrócił wykonalność uchwały walnego zgromadzenia Spółdzielni w sprawie wyboru członków rady nadzorczej i ustalił, że rada nadzorcza ma prawo sprawowania bieżącej kontroli działania zarządu Spółdzielni oraz formułowania w tym zakresie ocen i zaleceń dla zarządu, zaś nie ma kompetencji do podejmowania uchwał w sprawie odwołania członków zarządu, nabycia lub obciążania nieruchomości oraz nabycia zakładu lub innej jednostki organizacyjnej, w sprawach czynności prawnych wykonywanych między spółdzielnią a członkiem zarządu, lub dokonywanych między spółdzielnią w interesie członka zarządu, oraz reprezentowania spółdzielni przy tych czynnościach (kopia postanowienia z 17.12.2020 – kk. 483-486.

Zgodnie z §59 ust. 2 Statutu Spółdzielni Członek Spółdzielni może brać udział w Walnym Zgromadzeniu osobiście albo przez pełnomocnika.

Zgodnie z §60 ust. 5 Statutu: „O czasie, miejscu i planowanym porządku obrad Walnego Zgromadzenia zawiadamia się wszystkich Członków pisemnie co najmniej na 21 dni przed terminem posiedzenia. Zawiadomienie powinno zawierać czas, miejsce, porządek obrad oraz informację o miejscu wyłożenia wszystkich sprawozdań i projektów uchwał, które będą przedmiotem obrad oraz informację o prawie członka do zapoznania się z tymi dokumentami”.

Z kolei §61 pkt 12 Statutu stanowi: „Głosowanie w trakcie obrad Walnego Zgromadzenia odbywa się jawnie z wyjątkiem odwołania członków Zarządu, wyboru i odwołania członków Rady Nadzorczej oraz udzielenia absolutorium członkom Zarządu. Na żądanie 1/10 obecnych Przewodniczący zarządza tajne głosowanie również w innych sprawach, z wyłączeniem wyboru Prezydium Walnego Zgromadzenia (Statut Spółdzielni – kk. 300-302).

§2 Regulaminu Walnego Zgromadzenia reguluje kwestie zwoływania Walnego Zgromadzenia. Zgodnie z §2 ust. 1, Walne Zgromadzenie zwołuje Zarząd przynajmniej raz w roku w terminie sześciu miesięcy po zakończeniu roku obrachunkowego. Ust. 2 stanowił: „O czasie, miejscu i porządku Walnego Zgromadzenia zawiadamia się wszystkich członków Spółdzielni na piśmie co najmniej 21 dni przed jego planowanym terminem. Zawiadomienie powinno zawierać informację o konieczności okazania dokumentu tożsamości w celu otrzymania mandatu.” Ust. 3: „Zawiadomienia o Walnym Zgromadzeniu Spółdzielni członków Spółdzielni dokonuje Zarząd poprzez wywieszenie pisemnego zawiadomienia w widocznym i ogólnodostępnym miejscu na tablicach ogłoszeń umieszczanych na klatkach schodowych budynków spółdzielczych, w windach oraz na tablicach informacyjnych w siedzibie Spółdzielni. Ponadto zawiadomienie tej samej treści będzie również zamieszczone na stronie internetowej Spółdzielni. Dotyczyć to będzie również zawiadomienia o uzupełnieniu porządku obrad udostępnianym na 10 dni przed terminem Walnego Zgromadzenia.” Ust 7-9 regulują kwestię możliwości składania przez członków Spółdzielni projektów uchwał i żądań zamieszczenia oznaczonych spraw w porządku obrad (Regulamin Walnego Zgromadzenia Spółdzielni – kk. 269-269v.). §6 ust. 1 pkt 1 Regulaminu Walnego Zgromadzenia stanowi, że Walne Zgromadzenie wybiera ze swojego grona 3-5 osobową Komisję Mandatowo-Skrutacyjną, której zadaniem jest sprawdzanie członkostwa w Spółdzielni osób przybyłych na zebranie w przypadkach spornych, dokonywanie obliczeń wyników głosowania oraz wykonywanie innych czynności zleconych przez Przewodniczącego Walnego Zgromadzenia (Regulamin – k. 270).

W dniach 6-7 maja 2021 roku odbywało się posiedzenie Zarządu Spółdzielni, przy udziale Prezesa Zarządu – P. B. oraz Zastępcy Prezesa – J. B. (1). Podczas posiedzenia stwierdzono, że w związku z przedłużającą się pandemią koronawirusa i rygorem sanitarno-epidemiologiczym, nie można zorganizować Walnego Zgromadzenia członków Spółdzielni. Brak zatwierdzonego planu finansowego na 2021 roku oraz planu rzeczowo-finansowego remontów uniemożliwia Zarządowi realizację zadań zgodnie z planem. W związku z tym Zarząd podjął uchwałę nr (...) z dnia 6 maja 2021 roku w sprawie pisemnego i zdalnego głosowania Uchwał Walnego Zgromadzenia przez członków SM (...)” w dniach 29-31 maja 2021 toku. Na jej mocy zarządzono w dniu 29 maja 2021 roku w godzinach od 9.00 do 13.00 w biurze Spółdzielni przy ul. (...) w W. głosowanie przez Członków Spółdzielni na piśmie oraz w dniach 29-31 maja 2021 roku głosowanie przez Członków Spółdzielni zdalnie, uchwał Walnego Zgromadzenia w sprawach:

a) zatwierdzenia sprawozdania z działalności za 2019 rok,

b) zatwierdzenia sprawozdania z działalności za 2020 rok,

c) zatwierdzenia sprawozdania finansowego Spółdzielni za 2019 rok,

d) zatwierdzenia sprawozdania finansowego Spółdzielni za 2020 rok,

e) przeznaczenia nadwyżki bilansowej za rok 2019,

f) przeznaczenia nadwyżki bilansowej za rok 2020,

g) oznaczenia najwyższej sumy zobowiązań jaką Spółdzielnia może zaciągać corocznie,

h) planu rzeczowo-finansowego remontów na 2021 rok,

i) planu finansowego na 2021 rok

j) absolutorium dla Prezesa Zarządu P. B. za 2019 rok i 2020 roku

k) absolutorium dla Prezesa Zarządu P. B. za 2019 rok i 2020 roku

l) podjęcia decyzji w sprawie zastępczego remontu pomieszczenia po dawnym klubie (...) w podziemiach budynku przy ul. (...).

Projekty ww. uchwał stanowiły załącznik do niniejszej uchwały (§1).

Zgodnie z §2 ust. 1: „Zarząd, zgodnie ze statutem, zawiadomi w terminie 31 dni przed głosowaniem członków Spółdzielni. Zawiadomienie powinno zawierać czas, miejsce i zasady głosowania, wskazanie uchwał, które będą głosowane oraz informację o miejscu wyłożenia wszystkich sprawozdań i projektów uchwał, które będą przedmiotem obrad oraz informację o prawie członka do zapoznania się z tymi dokumentami.”

Zgodnie z ust 4: „Zarząd udzieli upoważnień pracownikom oraz przedstawicielom Komitetów Domowych, którzy będą jako komisja skrutacyjna nadzorować głosowanie na piśmie uchwał Walnego Zgromadzenia.” Ust. 5 stanowił: „Do komisji skrutacyjnej wchodzić będą przedstawiciele Komitetów Domowych oraz pracownicy SM (...)powołani odrębną uchwałą.”

Ust. 7 stanowił: „Zarząd zleci komisji skrutacyjnej przygotowanie Sali do głosowania na piśmie uchwał Walnego Zgromadzenia. Na sali powinny być wydzielone boksy umożliwiające swobodne wypełnienie karty do głosowania. Miejsce głosowania będzie: W. ul. (...) piętro 5 pokój (...).”

Ust. 11: Zarząd zleci firmie informatycznej przygotowanie panelu mieszkańca do głosowania zdalnego oraz opracowanie instrukcji do głosowania.”

Zawiadomienie zostało umieszczone na stronie internetowej Spółdzielni oraz w gablotach informacyjnych i w windach w budynkach przy ul. (...). Nadto w treści protokołu z posiedzenia Zarządu stwierdzono, że w związku z postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 9 sierpnia 2019 roku w sprawie o sygn. XXV C 1867/19 poddającym pod wątpliwość, czy mieszkańcy budynku przy ul. (...) posadowionego na gruncie z nieuregulowanym stanem prawnym, są członkami Spółdzielni czy też nie, Zarząd postanowił nie zawiadamiać jego mieszkańców o planowanym głosowaniu uchwał Walnego Zgromadzenia. W związku z tym zawiadomienia z dnia 6 maja 2021 roku nie zostały dostarczone do budynku (...) (protokół (...) z posiedzenia Zarządu – kk. 20-20v.; zawiadomienie – k. 16, k. 106; uchwała nr (...) – kk. 104-105; projekty uchwał – kk. 107-127; oświadczenie o wywieszeniu zawiadomień – k. 134; wydruk ze strony internetowej – kk. 137-139; kopia postanowienia z 9.08.2019 – kk. 479-482).

Wnioskiem datowanym na dzień 14 maja 2021 roku (a doręczonym w dniu 21 maja 2021 roku) Z. G. wniósł o zmianę terminu głosowań zastrzeżonych ustawowo dla Walnego Zgromadzenia. Podniósł, że w ogłoszeniu wywieszonym w windach dnia 7 maja 2021 roku i wrzuconych przez pracowników Spółdzielni do skrzynek pocztowych w dniu 12 maja 2021 roku w budynkach (...) 35, (...), (...) i (...), brak jest imiennych zawiadomień, a przede wszystkim zostali pominięci wszyscy członkowie z (...) – figurujący w rejestrze członków, co potwierdziła lustracja, oraz członkowie, którzy obecnie przebywają poza miejscem zamieszkania. Zarząd nie dotrzymał 21-dniowego terminu zawiadomienia członków, nie przygotował możliwości dyskusji i głosowania, mimo iż takie wnioski były zgłaszane od 2019 roku. Z. G. zarzucił, że Zarząd przejmuje uprawnienia innych organów spółdzielni i zamieszczając w dniu 14 maja materiały na stronie internetowej uniemożliwia zgłaszanie poprawek czy wniosków o zmiany, które Prawo spółdzielcze i statut wyznaczają na 15 dni przed wyznaczonym terminem głosowania. Pod wnioskiem podpisało się 45 innych członków Spółdzielni popierających wniosek (wniosek z 14.05.2021 wraz z podpisami członków Spółdzielni – kk. 17-19).

Na stronie internetowej Spółdzielni pojawiła się instrukcja zdalnego głosowania (wydruk ze strony internetowej – kk. 14-15).

W dniach 29-31 maja 2021 roku w lokalu użytkowym stanowiącym własność Spółdzielni, na partnerze budynku przy ul. (...), Zarząd Spółdzielni przeprowadził Walne Zgromadzenie Spółdzielni, w ramach którego odbyło się głosowanie uchwał – w dniu 29 maja 2021 roku, w godzinach od 9:00 do 13:00. Zgromadzenie ostatecznie odbyło się w pustym lokalu użytkowym po działalności usługowej (był tam wcześniej sklep (...)), na parterze budynku przy ul. (...), a nie w biurze Spółdzielni, które znajdowało się na 5. piętrze budynku, o czym tego samego dnia wywieszono informację w tym budynku (w protokole wpisano, że głosowanie odbyło się „w budynku biura Spółdzielni”) – w tejże lokalizacji głosowanie odbyło się na piśmie, zaś w dniach 29-31 maja 2021 roku głosowanie odbywało się w formie zdalnej, zarządzonej przez Zarząd Spółdzielni na podstawie Uchwały nr (...) Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 6 maja 2021 roku na podstawie art. 36§9-12 Prawa spółdzielczego.

Zgodnie z treścią Uchwały nr (...), a także Uchwały Zarządu nr (...) z dnia 27 maja 2021 roku, do Komisji skrutacyjnej biorącej udział w podejmowaniu przez Walne Zgromadzenie uchwał w części na piśmie, a w części zdalnie, powołani zostali:

: M. B. – reprezentująca Komitet Domowy bud. (...),
: J. B. (2) – reprezentująca Komitet Domowy bud. (...),
: M. W. (1) – reprezentujący Komitet Domowy bud. (...),
: M. M. – pracownik Spółdzielni,
: A. P. – pracownik Spółdzielni,
: M. W. (2) – pracownik Spółdzielni,
: B. W. – pracownik Spółdzielni.

Mieszkańcom nie była przekazana informacja o sposobie wyłonienia członków Komisji Skrutacyjnej.

W trakcie Walnego Zgromadzenia podjęte zostały następujące uchwały:

: Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej „(...) w W. z dnia 29, 30 i 31 maja 2021 r. w sprawie zatwierdzenia sprawozdania Zarządu z działalności Spółdzielni w 2019 r. (głosowało 150 członków, głosów ważnych oddano 148, za uchwałą głosowało 124 członków, przeciw uchwale głosowało 16 członków, wstrzymało się od głosu 7 członków),
: Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” w W. z dnia 29, 30 i 31 maja 2021 roku w sprawie zatwierdzenia sprawozdania Zarządu z działalności Spółdzielni w 2020 r. (głosowało 150 członków, głosów ważnych oddano 148, za uchwałą głosowało 125 członków, przeciw uchwale głosowało 16 członków, wstrzymało się od głosu 6 członków),
: Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia S.M. „(...)” w W. z dnia 29, 30 i 31 maja 2021 roku w sprawie zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2019 rok (głosowało 151 członków, głosów ważnych oddano 149, za uchwałą głosowało 125 członków, przeciw uchwale głosowało 15 członków, wstrzymało się od głosu 8 członków),
: Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia S.M. „(...)” w W. z dnia 29, 30 i 31 maja 2021 roku w sprawie zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2020 rok (głosowało 149 członków, głosów ważnych oddano 146, za uchwałą głosowało 125 członków, przeciw uchwale głosowało 15 członków, wstrzymało się od głosu 6 członków),
: Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia S.M. „(...)” w W. z dnia 29, 30 i 31 maja 2021 roku w sprawie podziału nadwyżki bilansowej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) za 2019 r. (głosowało 150 członków, głosów ważnych oddano 147, za uchwałą głosowało 123 członków, przeciw uchwale głosowało 18 członków, wstrzymało się od głosu 6 członków),
: Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia S.M. „(...)” w W. z dnia 29, 30 i 31 maja 2021 roku w sprawie podziału nadwyżki bilansowej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) za 2020 r. (głosowało 151 członków, głosów ważnych oddano 148, za uchwałą głosowało 123 członków, przeciw uchwale głosowało 19 członków, wstrzymało się od głosu 6 członków),
: Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia S.M. „(...)” w W. z dnia 29, 30 i 31 maja 2021 roku w sprawie oznaczenia najwyższej sumy zobowiązań (głosowało 149 członków, głosów ważnych oddano 146, za uchwałą głosowało 116 członków, przeciw uchwale głosowało 21 członków, wstrzymało się od głosu 9 członków),
: Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” w W. z dnia 29, 30 i 31 maja 2021 roku w sprawie uchwalenia Planu Rzeczowo-Finansowego Remontów na 2021 rok (głosowało 152 członków, głosów ważnych oddano 149, za uchwałą głosowało 128 członków, przeciw uchwale głosowało 15 członków, wstrzymało się od głosu 6 członków),
: Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” w W. z dnia 29, 30 i 31 maja 2021 roku w sprawie uchwalenia Planu Finansowego na 2021 rok (głosowało 149 członków, głosów ważnych oddano 146, za uchwałą głosowało 122 członków, przeciw uchwale głosowało 15 członków, wstrzymało się od głosu 9 członków),
: Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” w W. z dnia 29, 30 i 31 maja 2021 roku w sprawie udzielenia absolutorium Panu P. B. (głosowało 149 członków, głosów ważnych oddano 147, za uchwałą głosowało 120 członków, przeciw uchwale głosowało 20 członków, wstrzymało się od głosu 7 członków),
: Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” w W. z dnia 29, 30 i 31 maja 2021 roku w sprawie udzielenia absolutorium Panu J. B. (1) (głosowało 149 członków, głosów ważnych oddano 147, za uchwałą głosowało 120 członków, przeciw uchwale głosowało 21 członków, wstrzymało się od głosu 6 członków),
: Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” w W. z dnia 29, 30 i 31 maja 2021 roku w sprawie zobowiązania Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” w W. do remontu po dawnym klubie (...) w budynku podziemnym przy ul. (...) (głosowało 149 członków, głosów ważnych oddano 146, za uchwałą głosowało 118 członków, przeciw uchwale głosowało 20 członków, wstrzymało się od głosu 8 członków).

Wszystkie ww. uchwały przyjęto w głosowaniu na piśmie oraz w głosowaniu zdalnym, przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Jak stwierdzono w protokole, liczba członków głosujących wynosiła 162 (81 wydanych kart do głosowania pisemnego oraz 81 członków głosujących zdalnie). 8 członków było reprezentowanych przez pełnomocnika, pełnomocnictwa zostały okazane, o czym została zamieszczona wzmianka w protokole. Anonimowość głosowania pisemnego została zapewniona – urna przed głosowaniem była pusta i zaplombowana zarówno przed głosowaniem, jak i przed rozpoczęciem liczenia głosów, nie zgłaszano też żadnych zastrzeżeń co do przebiegu głosowania. Głosowanie elektroniczne odbyło się przy konieczności odpowiedniego zalogowania się (każdy mieszkaniec otrzymywał odpowiedni login i hasło). W głosowaniu nie wzięli udziału mieszkańcy budynku przy ul. (...).

(uchwały – kk. 61-72, kk. 257-269; protokół pisemnego głosowania Uchwał Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” z siedzibą w W. – kk. 73-78; kk. 249-256; uchwała nr (...) – k. 129; zeznania świadka J. B. (3) – protokół kk. 223-225; zeznania świadek M. R. na piśmie – kk. 338-340; zeznania świadek A. P. na piśmie – kk. 342-346; zeznania świadka M. W. (1) na piśmie – kk. 391-392, kk. 301-303; zeznania świadek M. M. – protokół kk. 369-371; zeznania świadek M. W. (2) – protokół kk. 371-372v.; zeznania świadek M. F. na piśmie – kk. 425-426; zeznania świadek J. B. (2) na piśmie – kk. 443-444; zeznania powoda – protokół kk. 451-451v.; zeznania B. W. w charakterze strony pozwanej – protokół kk. 451v.-452v.; zeznania A. W. w charakterze strony pozwanej – protokół k. 452v.; zeznania świadek E. P. na piśmie – kk. 454-459).

W głosowaniu uczestniczył notariusz K. G., który sporządził protokół Walnego Zgromadzenia. W lokalu znajdowała się kamera, która jednak na prośbę notariusza została wyłączona i wyniesiona z lokalu jeszcze przed rozpoczęciem głosowania. Po zakończeniu głosowania, po godz. 13:00, w lokalu pozostali członkowie Komisji Skrutacyjnej, mec. D. W. oraz notariusz. Głosy zostały zliczone przez członków Komisji Skrutacyjnej. Z kolei podliczenie głosów z głosowania zdalnego nastąpiło w dniu 1 czerwca 2021 roku o godzinie 12:30 w siedzibie Spółdzielni przy ul. (...), przy obecności jedynie członków Komisji Skrutacyjnej oraz notariusza. Wyniki głosowania zdalnego zostały wydrukowane, a następnie odczytane, po czym wyniki głosowania zostały naniesione do treści protokołu na komputerze. Protokół został wydrukowany, odczytany przez notariusza członkom Komisji Skrutacyjnej i podpisany przez członków Komisji oraz notariusza. W dniach 8 czerwca i 24 sierpnia 2021 roku zostały sporządzone protokoły sprostowania oczywistych omyłek pisarskich protokołu (zeznania świadka K. G. na piśmie – kk. 352-354; sprostowania omyłek – kk. 355-357).

Pismami z dnia 31 maja 2021 roku oraz z dnia 2 czerwca 2021 roku J. B. (3) – członek SM „(...) I” w W. złożył sprzeciw wobec wszystkich uchwał i decyzji WZ głosowanych pisemnie i zdalnie w dniach 29-31 maja 2021 roku (pismo z 31.05.2021 – k. 79; pismo z 2.06.2021 – k. 80).

Na mocy Uchwały nr (...) Rady Nadzorczej SM „(...)” w W. z dnia 15 lipca 2021 roku w sprawie stanowiska Rady Nadzorczej w sprawie zorganizowania przez Zarząd głosowań uchwał Walnego Zgromadzenia w dniach 29-31 maja 2021 roku, Rada Nadzorcza Spółdzielni wyraziła krytyczne stanowisko w tej sprawie, wskazując zastrzeżenia:

1. „W treści zawiadomienia wywieszonego przez Zarząd w budynkach Spółdzielni nie została wskazana możliwość głosowania przez członka spółdzielni – z wykorzystaniem pełnomocnika.

2. Zarząd Spółdzielni uniemożliwił udział w głosowaniach członkom spółdzielni mieszkającym w budynku przy ul. (...) oraz członków zamieszkujących poza budynkami Spółdzielni prawa do decydowania o najważniejszych sprawach Spółdzielni, wskazując, iż podstawą jest zawieszenie stosunku członkostwa w spółdzielni – co może stać w sprzeczności z przepisami art. 36§10 oraz art. 37§3 ustawy Prawo spółdzielcze (…) – z uwagi na fakt, iż w ramach obowiązujących w Polsce przepisów nie istnieje instytucja prawna – „zawieszenia członkostwa”.

3. Doszło do zignorowania przez Zarząd wniosku 149 Członków Spółdzielni żądających zwołania Walnego Zgromadzenia w terminie późniejszym (…). W związku z tym, że liczba Członków występujących z tym żądaniem jest zbliżona do liczby Członków biorących udział w głosowaniach w dniach 29031 maja 2021 roku wysoce prawdopodobne jest, że ich udział w Walnym Zgromadzeniu miałby znaczący wpływ na wyniki głosowań.

4. Wątpliwości budzi kwestia w kontekście informacji – czy Zarząd posiadał wiedzę o terminie rozpatrzenia zażaleń na Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 grudnia 2020 roku (…).

(uchwała nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni – k. 162)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów złożonych w niniejszej sprawie, które Sąd w całości uznał za wiarygodne, gdyż ich rzetelność i prawdziwość nie były przez strony kwestionowane, a okazały się być dopuszczonymi jako dowody niezbędne do ustalenia stanu faktycznego oraz na okoliczności uznane przez Sąd za bezsporne, bowiem albo zostały przez strony wprost przyznane albo też ich zaprzeczenie nie zostało przez stronę dostatecznie udowodnione, co zostało przez Sąd ocenione na zasadzie art. 229 i 230 k.p.c. Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły również zeznania wymienionych świadków oraz stron, które Sąd uznał za cenne i wiarygodne uzupełnienie dowodów z opisanych dokumentów. Jedynie świadek P. J. nie pamiętał okoliczności głosowania nad przedmiotowymi uchwałami (protokół – k. 223), podobnie jak świadek C. S. (zeznania na piśmie – kk. 348-349), w związku z czym ich zeznania nie mogły stanowić wkładu do ustaleń stanu faktycznego.

Sąd Okręgowy w Warszawie zważył, co następuje.

Powództwo główne było niezasadne, natomiast powództwo ewentualne zasługiwało na uwzględnienie.

Powód żądał uchylenia, a ewentualnie stwierdzenia nieważności szeregu uchwał walnego zgromadzenia pozwanej Spółdzielni, podjętych w dniach 29-31 maja 2021 roku. Nie budziło wątpliwości Sądu, które uchwały są przez powoda kwestionowane, bowiem formułując żądanie w ten sposób, że kwestionuje on „uchwały w sprawie:

a) zatwierdzenia sprawozdania z działalności za 2019 rok,

b) zatwierdzenia sprawozdania z działalności za 2020 rok,

c) zatwierdzenia sprawozdania finansowego Spółdzielni za 2019 rok,

d) zatwierdzenia sprawozdania finansowego Spółdzielni za 2020 rok,

e) przeznaczenia nadwyżki bilansowej za rok 2019,

f) przeznaczenia nadwyżki bilansowej za rok 2020,

g) oznaczenia najwyższej sumy zobowiązań jaką Spółdzielnia może zaciągać corocznie,

h) planu rzeczowo-finansowego remontów na 2021 rok,

i) planu finansowego na 2021 rok,

j) absolutorium dla Prezesa Zarządu P. B. za 2019 rok i 2020 roku,

k) absolutorium dla Prezesa Zarządu P. B. za 2019 rok i 2020 roku,

l) podjęcia decyzji w sprawie zastępczego remontu pomieszczenia po dawnym klubie (...) w podziemiach budynku przy ul. (...)”,

nie dysponował on odpisami uchwał, nie miał wiedzy co do ich dokładnego nazewnictwa, a egzemplarze uchwał zostały do akt przedłożone na dalszym etapie postępowania.

Powodowi, jako członkowi Spółdzielni, na zasadzie art. 42§4 ustawy Prawo Spółdzielcze przysługiwało prawo do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwał Walnego Zgromadzenia. Będąc członkiem pozwanej Spółdzielni miał on również interes prawny w wytoczeniu powództwa o stwierdzenie nieważności przedmiotowych uchwał. Zgodnie z art. 189 k.p.c., powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Uchwała jest czynnością prawną i zalicza się do tak zwanych faktów prawotwórczych, których byt i skuteczność na powołanej podstawie prawnej może być ustalany. Za tezą taką przemawia również treść art. 42§9 Prawa spółdzielczego, który wprost przewiduje możliwość ustalenia nieważności takiej uchwały (wyrok SN z 24.06.2009 r., I CSK 535/08, LEX nr 518133). Przepis art. 189 k.p.c. jako warunek skuteczności powództwa o ustalenie wskazuje istnienie po stronie powodowej interesu prawnego w ustaleniu, który to interes pełni funkcję materialnoprawnej przesłanki skuteczności powództwa. Z tego względu sąd z urzędu jest zobligowany badać istnienie po stronie powodowej interesu prawnego w ustaleniu. Źródłem interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. jest stosunek członkostwa w spółdzielni, z którego wynika m.in. uprawnienie do udziału w walnym zgromadzeniu. Jeżeli członek spółdzielni ma prawo zaskarżyć uchwałę, wytaczając powództwo o jej uchylenie (art. 42§3 i §4 prawa spółdzielczego), to oczywisty staje się jego interes prawny we wniesieniu powództwa ustalającego (art. 189 k.p.c.), mającego taki sam cel unicestwienia uchwały sprzecznej z prawem. Kwestia ta nie budzi wątpliwości w judykaturze (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 14 marca 2013 roku, I CSK 382/12).

W ramach powództwa ewentualnego powód domagał się stwierdzenia nieważności opisanych wyżej uchwał, a zatem realizuje swoje uprawnienie na gruncie art. 42§2 Prawa spółdzielczego, pozwalającego osobom zainteresowanym zaskarżyć każdą uchwałę walnego zgromadzenia, w każdym czasie – w trybie powództwa o ustalenie nieważności uchwały, sprzecznej z ustawą. Powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały walnego zgromadzenia co prawda nie jest wprost przewidziane w przepisach prawa, jednak jak już wskazano wyżej, na dopuszczalność takiego powództwa wskazuje treść art. 42§9 Prawa spółdzielczego. Ze zgłoszonym w takim powództwie żądaniem ustalenia (stwierdzenia) nieważności uchwały walnego zgromadzenia jest integralnie powiązane wskazanie bezwzględnie obowiązującego przepisu ustawy (ius cogens), z którym koliduje kwestionowana uchwała (wyrok SN z 9.02.2011 r., V CSK 239/10, LEX nr 1102882). Powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały zmierza do ustalenia w drodze wyroku sądowego w odniesieniu do spółdzielni, że określona uchwała nie istnieje. Powództwo takie można wnieść w każdym czasie, gdyż sąd, wydając wyrok, stwierdza nieważność uchwały według stanu w chwili zamknięcia rozprawy (art. 316§1 k.p.c.). Zaskarżona w tym trybie uchwała nie może jednocześnie podlegać uchyleniu, gdyż uchylenia uchwały można się domagać tylko w przypadku, gdy chodzi o nieważność względną, o której mowa w art. 42§3 Prawa spółdzielczego.

Powód w ramach uzasadnienia żądania uchylenia opisanych uchwał, a ewentualnie ustalenia, że są one nieważne, podniósł szereg zarzutów:

4) naruszenie art. 80 i art. 104 Prawa o notariacie w zakresie sporządzenia protokołu z przebiegu głosowania – polegające na tym, że:

: w protokole podano nieprawdziwe wyniki głosowania,
: bezprawnie delegowano członków Komitetów Domowych w skład Komisji Skrutacyjnej,
: w protokole odnotowywano podejmowanie podczas Walnego Zgromadzenia czynności przez Komitety Domowe, podczas gdy nie miały one jakichkolwiek kompetencji do przeprowadzania jakichkolwiek czynności,
: nie dołączono stosownych załączników,
: notariusz w protokole nie wskazał, skąd otrzymał wyniki z trzech dni i kto prowadził z ramienia Spółdzielni procedurę zdalnego głosowania;

7) powołanie w bliżej nieokreślony sposób członków Komisji Skrutacyjnej.

Jak bezspornie ustalono – na podstawie zeznań opisanych świadków, a co też wynikało z treści podjętej przez Zarząd Spółdzielni uchwały nr (...) z dnia 6 maja 2021 roku – mieszkańcy budynku przy ul. (...) nie zostali dopuszczeni do udziału w głosowaniu nad podjęciem wszystkich zaskarżonych uchwał. Mieszkańcy nie zostali zawiadomieni o planowanym głosowaniu tych uchwał w sposób przewidziany przepisami prawa, a także statutu Spółdzielni i Regulaminu Walnego Zgromadzenia (nie wywieszono stosownych ogłoszeń w tym budynku) i pozbawiono ich uczestnictwa w głosowaniu zarówno w lokalu, w którym odbywało się walne zgromadzenie, jak i w formie zdalnej. Argumentacja pozwanego opierała się na tym, że budynek przy ul. (...) posadowiony jest na gruncie z nieuregulowanym stanem prawnym – mieszkańcom tego budynku nie przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do poszczególnych lokali, a jedynie ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, a zatem w ocenie pozwanej Spółdzielni osoby te nie są członkami Spółdzielni. W ocenie Sądu stanowisko pozwanej Spółdzielni nie było prawidłowe.

Kwestię członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej reguluje art. 3 ustawy z 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 558). Przepis ten, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie nowelizacji wprowadzonej ustawą o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo spółdzielcze z 20 lipca 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1596), stanowił, że członkiem spółdzielni może być osoba fizyczna, choćby nie miała zdolności do czynności prawnych lub miała ograniczoną zdolność do czynności prawnych (ust. 1), małżonkowie, choćby spółdzielcze prawo do lokalu albo prawo odrębnej własności lokalu przysługiwało tylko jednemu z nich (ust. 2), a także osoba prawna (ust. 3). Z tych zapisów wynikało, że członkami spółdzielni mogły być również osoby, które nie mają interesu polegającego na zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych lub polegających na dostarczaniu lokali o innym przeznaczeniu przez daną spółdzielnię mieszkaniową, a więc którym nie przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo odrębnej własności lokalu lub ekspektatywa odrębnej własności lokalu – a zatem osoby, które upatrują swój interes tylko w innej, pomocniczej działalności spółdzielni. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 5 lutego 2015 r. (sygn. K 60/13, OTK-A 2015, nr 2, poz. 11) stwierdził, że takie osoby nie mogą być jej członkami i orzekł, że art. 3 ust. 1 i 3 u.s.m. w zakresie, w jakim dopuszcza członkostwo w spółdzielni mieszkaniowej podmiotów, którym nie przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo odrębnej własności lokalu lub ekspektatywa odrębnej własności lokalu, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Realizując obowiązek wykonania powyższego wyroku ustawodawca znowelizował ustawę o spółdzielniach mieszkaniowych i na mocy ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo spółdzielcze z 20 lipca 2017 r. przepis art. 3 ust. 1 otrzymał następujące brzmienie: „Członkiem spółdzielni jest osoba fizyczna, choćby nie miała zdolności do czynności prawnych albo miała ograniczoną zdolność do czynności prawnych:

1) której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego;

2) której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu;

3) której przysługuje roszczenie o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego;

4) której przysługuje roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu, zwane dalej ,,ekspektatywą własności''; lub

5) będąca założycielem spółdzielni, z zastrzeżeniem ust. 9.

Jednocześnie art. 4 ustawy zmieniającej stanowił, że członek spółdzielni, któremu w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy nie przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu albo prawo odrębnej własności lokalu oraz któremu nie przysługuje roszczenie o ustanowienie prawa odrębnej własności lokalu lub roszczenie o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, traci z tym dniem członkostwo w spółdzielni. Zrealizowanie przez ustawodawcę wyroku TK nastąpiło jednak w sposób nieadekwatny do założeń z niego wynikających, ponieważ art. 4 noweli u.s.m. pozbawił członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej także osoby, które zgodnie ze stanowiskiem TK posiadały interes podlegający zaspokojeniu w ramach głównego celu funkcjonowania spółdzielni mieszkaniowej, określonego w art. 1 u.s.m., tj. osoby, którym przysługuje ekspektatywa uzyskania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu albo ekspektatywa prawa odrębnej własności lokalu w zasobach spółdzielni. Wynikało to stąd, że na skutek wejścia w życie ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 873 z późn. zm.) uchylono art. 17¹ ust. 1-5 u.s.m., które to przepisy regulowały ustanawianie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w drodze umowy, a w konsekwencji uniemożliwiono ustanawianie tego prawa. Wyrokiem z 10 czerwca 2020 roku (sygn. K 3/19, OTK-A 2020, nr 27) Trybunał Konstytucyjny uznał art. 4 ustawy z 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo spółdzielcze, za niezgodny z art. 58 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. TK uznał, że tak przyjęta konstrukcja przejściowa odniesiona do źle wyznaczonej grupy adresatów spowodowała, że wiele osób mogło zostać pozbawionych członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej, mimo iż legitymowały się interesem polegającym na zaspokojeniu ich potrzeb mieszkaniowych lub związanym z korzystaniem z lokalu spółdzielczego o innym przeznaczeniu. Niezgodny z Konstytucją przepis utracił moc obowiązującą po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej albowiem TK uznał – stosując w tym zakresie art. 190 ust. 3 Konstytucji RP – że niezwłoczna derogacja art. 4 u.z.s.m. mogłaby pociągnąć za sobą dalsze niepożądane skutki w działalności spółdzielni mieszkaniowych, w tym przede wszystkim w sferze stosunków korporacyjnych.

Wobec tak skomplikowanej sytuacji prawnej należało więc rozstrzygnąć, czy mieszkańcom budynku (...) przysługiwały uprawnienia jako członkom Spółdzielni do wzięcia udziału w głosowaniu nad kwestionowanymi przez powoda uprawnieniami. Pozwany podnosił, że wyrok TK z dnia 18 czerwca 2020 roku w sprawie K 3/19 wszedł w życie w dniu 19 czerwca 2021 roku, tj. już po głosowaniu nad zaskarżonymi uchwałami, a zatem w jego ocenie nie powinien mieć zastosowania. Pozwany stał na stanowisku, że osoby, którym przysługuje ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w budynku przy ul. (...) w W., nie są członkami Spółdzielni.

Sąd nie zgadza się z argumentacją pozwanego i przychyla się do stanowiska wyrażonego przez Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 23 lipca 2024 roku (sygn. V ACa 1531/22 – kk. 495-501v.), rozpatrującego apelację powódki w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Warszawie pod sygn. II C 1175/21 o uchylenie, a ewentualnie o stwierdzenie nieważności, a ewentualnie stwierdzenie nieistnienia uchwały Walnego Zgromadzenia pozwanej Spółdzielni w przedmiocie wyboru członków rady nadzorczej Spółdzielni. Niekonstytucyjny przepis art. 4 ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku nie mógł bowiem pozbawić posiadaczy lokali przy ul. (...) w W. posiadanego jeszcze przed wejściem w życie tego przepisu członkostwa w pozwanej Spółdzielni, zgodnie z zasadą ochrony praw nabytych. SA co prawda uznał, że wbrew stanowisku sądu I instancji, posiadacze lokali przy ul. (...) w W. nie nabyli członkostwa w pozwanej Spółdzielni z mocy prawa na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 4) u.s.m. w dniu wejścia w życie ww. ustawy zmieniającej, tj. w dniu 9 września 2017 roku – w przepisie tym bowiem mowa jest o tym, że członkiem spółdzielni jest osoba, której przysługuje roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu, podczas gdy brak jest podstawy prawnej, z której takie roszczenie po ich stronie można byłoby wywieść. Nie można było również uznać, by przysługująca tym osobom ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu uległa przekształceniu w ekspektatywę uzyskania prawa odrębnej własności tych lokali na podstawie art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 2009 roku o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, ani też na podstawie analogicznego przepisu art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 14 czerwca 2007 roku o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. SA wywiódł jednak członkostwo tych osób w pozwanej Spółdzielni z samego faktu przydziału (zawarcia umowy członka ze spółdzielnią), w oparciu o uchwałę Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2013 roku w sprawie III CZP 104/12 (OSNC 2013, nr 10, poz. 113), który to uznał, że w wyniku takiego przydziału doszło do ukształtowania się między tymi podmiotami stosunku obligacyjnego, związanego z posiadaniem określonego lokalu i odpowiadającego treściowo spółdzielczemu lokatorskiemu prawu do lokalu w rozumieniu art. 9 u.s.m. Posiadaczom lokali przy ul. (...), którzy otrzymali uprzednio przydział lokatorskich praw do tych lokali, jak i następnie dokonali przekształcenia tego prawa na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (jak i ich następcom prawnym), przysługuje ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, która ma charakter tymczasowego prawa podmiotowego, które to prawo jest zbywalne i dziedziczne.

Przeciwko stanowisku pozwanego, które prowadziłoby do uznania, że art. 4 noweli u.s.m., mimo swojej niekonstytucyjności, znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie, świadczy również chociażby praktyka orzecznicza. Podobny przypadek nieadekwatnego działania ustawodawcy zachodził w odniesieniu do materii prawa podatkowego – Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 8 października 2013 roku (SK 40/12, OTK-A 2013, nr 7, poz. 97) orzekł, że art. 70§6 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.), w brzmieniu obowiązującym w okresie od 1998 do 2002 roku, przewidujący, że zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką nie przedawniają się, jest niezgodny z Konstytucją. Konsekwencją tego wyroku TK było uznanie, że zobowiązania te przedawniały się na zasadach ogólnych. Z dniem 1 stycznia 2003 roku treść art. 70§6 o.p. zmieniła się całkowicie – dotyczy on już innej kwestii zawieszenia biegu przedawnienia, ale ustawodawca dodał art. 70§8 o.p., powtarzający dotychczasową, a więc zakwestionowaną przez TK, treść art. 70§6 o.p., rozszerzając przy tym skutek w postaci braku przedawnienia na zobowiązania zabezpieczone zastawem skarbowym. Jednak mimo tego, że przepis ten obowiązuje do chwili obecnej, a TK nie wypowiedział się co do jego zgodności z Konstytucją, to sądy administracyjne niemal zgodnie przyznają, że art. 70§8 o.p. jest niekonstytucyjny, nie wywiera skutków prawnych i powinien być traktowany jako nieistniejący, a skoro została w nim powtórzona norma prawna zawarta w art. 70§6 o.p., to w sposób oczywisty mają odpowiednie zastosowanie do art. 70§8 o.p. te same zastrzeżenia konstytucyjne, które zostały podniesione w wyroku w sprawie SK 40/12 (zob. wyrok WSA w Łodzi z 7.04.2021 r., I SA/Łd 119/21, LEX nr 3170017; wyrok WSA we Wrocławiu z 28.11.2019 r., III SA/Wr 261/19, LEX nr 3086387; wyrok WSA w Białymstoku z 15.04.2015 r., I SA/Bk 240/15, LEX nr 1785996. Dominacja tego poglądu jest tak wyraźna, że należy mówić o jednolitej linii orzeczniczej (K. Janczukowicz, Przedawnienie zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym, LEX/el. 2021).

W niniejszej sprawie per analogiam do ww. przypadku należy uznać, że art. 4 noweli u.s.m., mimo że utracił moc obowiązującą po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, to jako niekonstytucyjny nie może wywierać skutków prawnych i powinien być traktowany jako nieistniejący również przed dniem 19 czerwca 2021 roku. Konsekwencją powyższych rozważań musi być uznanie, że pozwana Spółdzielnia dopuściła się naruszenia prawa, nie dopuszczając do głosowania nad wszystkimi opisanymi uchwałami członków Spółdzielni będących mieszkańcami budynku przy ul. (...).

W ramach powództwa powód domagał się uchylenia wszystkich opisanych uchwał, a ewentualnie stwierdzenia ich nieważności. W tym miejscu należy wskazać, że warunkiem koniecznym dochodzenia roszczenia na podstawie art. 189 jest wykazanie przez powoda, iż posiada on interes prawny, natomiast przeciwko jego istnieniu świadczy możliwość uzyskania przez powoda pełniejszej ochrony w drodze innego powództwa (wyrok SN z 15.05.2013 r., III CSK 254/12, LEX nr 1353202). Brak interesu prawnego w rozumieniu tego przepisu ma zatem miejsce wówczas, gdy stan niepewności prawnej może być usunięty w drodze dalej idącego powództwa, tj. gdy można na innej drodze osiągnąć w pełni lub w większym stopniu ochronę swoich praw (wyrok SN z 17.05.2018 r., V CSK 322/17, OSNC-ZD 2019, nr 2, poz. 23). Nie ulega wątpliwości, że żądanie stwierdzenia nieważności uchwały w oparciu o art. 42§2 Prawa spółdzielczego, pozwalającego osobom zainteresowanym zaskarżyć każdą uchwałę walnego zgromadzenia, w każdym czasie – w trybie powództwa o ustalenie nieważności uchwały, sprzecznej z ustawą, na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art. 42§9 Prawa spółdzielczego – jest dalej idącym powództwem, niż żądanie uchylenia uchwały na podstawie art. 42§4 Prawa spółdzielczego, jako sprzecznej jedynie z postanowieniami statutu bądź dobrymi obyczajami lub godzącej w interesy spółdzielni albo mająca na celu pokrzywdzenie jej członka (art. 42§3). W odniesieniu do uchwał sprzecznych z ustawą przepis art. 42§2 Prawa spółdzielczego przewiduje ich bezwzględną nieważność – uchwała sprzeczna z ustawą dotknięta jest sankcją nieważności z mocy prawa ( ex lege), dotyczy przypadków naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa i takie powództwo zmierza do ustalenia, w drodze wyroku sądowego, że określona uchwała nie istnieje, podczas gdy – jak już wspomniano wyżej – uchylenia uchwały można domagać się wtedy, gdy chodzi o nieważność względną. W razie zbiegu podstaw z art. 42§2 i z art. 42§3 Prawa spółdzielczego, pierwszeństwo ma nieważność bezwzględna będąca wynikiem sprzeczności uchwały z ustawą (zob. A. Stefaniak [w:] Komentarz do ustawy - Prawo spółdzielcze [w:] Prawo spółdzielcze. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Komentarz, wyd. XIV, Warszawa 2018, art. 42).

Z uwagi na powyższe, powództwo główne o uchylenie opisanych uchwał podlegało oddaleniu z uwagi na brak interesu prawnego, o czym należało orzec jak w punkcie I sentencji wyroku.

Przedmiotowe uchwały, podjęte w dniach 29-31 maja 2021 roku, są natomiast sprzeczne z art. 8³ ust. 1¹, ust. 6, ust. 11 i ust. 12 u.s.m. oraz z art. 18 i art. 40 Prawa spółdzielczego. Ww. przepisy dotyczą tego, że członek spółdzielni może uczestniczyć w walnym zgromadzeniu osobiście albo przez pełnomocnika (art. 8³ ust.1¹ u.s.m.), regulują termin i sposób zawiadamiania członków o walnym zgromadzeniu (art. 8³ ust. 6 u.s.m., art. 40§1 i §3 Prawa spółdzielczego), stanowią o prawie zgłaszania przez członków spółdzielni projektów uchwał i żądań zamieszczenia oznaczonych spraw w porządku obrad (art. 8³ ust. 11 u.s.m., art. 40§2 Prawa spółdzielczego), a także zgłaszania poprawek (art. 8³ ust. 12). Tym samym naruszenie przez pozwaną Spółdzielnię odpowiadających treści ww. przepisów zapisów Statutu Spółdzielni (§59 i §60 ust. 5) oraz Regulaminu Walnego Zgromadzenia (§2) – choć słusznie było podnoszone przez powoda – było jedynie kwestią wtórną wobec oczywistej sprzeczności uchwał z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa. Działanie pozwanej Spółdzielni – jak słusznie zarzucił powód – pozostawało także w sprzeczności z art. 18 Prawa spółdzielczego, który stanowi o tym, że prawa i obowiązki wynikające z członkostwa w spółdzielni są dla wszystkich członków równe (§1) oraz że członek spółdzielni ma prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu (§2 pkt 1). Naruszenie to było rażące i znaczące, bowiem niedopuszczenie do głosowania aż 107 członków Spółdzielni, w sytuacji w której w głosowaniach nad poszczególnymi uchwałami oddano 149-152 głosów, niewątpliwie miało wpływ na wynik głosowań. W konsekwencji opisane uchwały należało uznać za nieważne, jako sprzeczne z ustawą i już z tego względu powództwo ewentualne podlega uwzględnieniu w całości.

Z uwagi też na powyższe, jako jedynie drugorzędne należało uznać kwestie pozostałych naruszeń podnoszonych przez powoda, choć część z nich również okazała się zasadna. Powód słusznie zarzucił, iż wbrew przepisom Statutu Spółdzielni oraz Regulaminu Walnego Zgromadzenia, poza jakąkolwiek kontrolą członków Spółdzielni delegowano członków Komitetów Domowych w skład Komisji Skrutacyjnej. §75 Statutu Spółdzielni, regulujący kwestie m.in. zadań Komitetów Domowych (ust. 4), nie dopuszcza możliwości delegowania członków Komitetów Domowych w skład Komisji Skrutacyjnej w ramach Walnego Zgromadzenia Spółdzielni. Z kolei §6 ust. 1 pkt 1 Regulaminu Walnego Zgromadzenia stanowi, że Walne Zgromadzenie wybiera ze swojego grona 3-5 osobową Komisję Mandatowo-Skrutacyjną, której zadaniem jest sprawdzanie członkostwa w Spółdzielni osób przybyłych na zebranie w przypadkach spornych, dokonywanie obliczeń wyników głosowania oraz wykonywanie innych czynności zleconych przez Przewodniczącego Walnego Zgromadzenia. Tymczasem do Komisji Skrutacyjnej powołano ostatecznie 7 członków. Samo głosowanie faktycznie odbyło się też w nieco innym miejscu niż wskazano w zawiadomieniu, w pustym lokalu użytkowym wynajmowanym wcześniej do działalności usługowej, podczas gdy pierwotnie miało się ono odbyć w biurze Spółdzielni, choć należy zauważyć, że mimo wszystko odbyło się w tym samym budynku i stosowne ogłoszenia i drogowskazy zostały w tym budynku umieszczone. Ponadto istotnie budzi wątpliwości fakt, iż zgodnie z treścią protokołu, liczba członków głosujących wynosiła 162 (81 wydanych kart do głosowania pisemnego oraz 81 członków głosujących zdalnie), podczas gdy jednocześnie liczba oddawanych głosów nad poszczególnymi uchwałami wynosiła 149-152. Nadto w przypadku uchwał nr (...), nr (...), nr (...) i nr (...) suma głosów „za”, „przeciw” i wstrzymujących się nie odpowiadała liczbie ogółem głosów ważnych (była o 1 głos mniejsza).

Ww. uchybienia niewątpliwie jednak miały charakter formalny. Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 23 marca 2016 roku (sygn. I ACa 40/16, LEX nr 2069312) zwrócił uwagę, iż każda uchwała walnego zgromadzenia członków spółdzielni korzysta z domniemania legalności, co oznacza, że obowiązuje dopóty, dopóki nie zostanie wyeliminowana z obrotu prawnego. Uchybienia natury formalnej, do których doszło przy podjęciu uchwały przez walne zgromadzenie, uzasadniają natomiast uchylenie tej uchwały tylko wtedy, jeżeli miały lub mogły mieć wpływ na jej istotną treść (A. Stefaniak [w:] Komentarz…). Taki wpływ w niniejszej sprawie nie został wykazany.

Powód nie wykazał w żaden sposób zarzutów dotyczących niewłaściwego funkcjonowania systemu informatycznego, za pomocą którego przeprowadzono głosowanie w trybie zdalnym, w efekcie czego w protokole notariusz miał zamieścić nieprawdziwe wyniki głosowania. Do wykazania tej okoliczności konieczne było dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu informatyki, a skoro taki dowód nie został dopuszczony, na podstawie art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. okoliczność tę należało uznać za nieudowodnioną. Nie podlegał ostatecznie uwzględnieniu zarzut powoda dotyczący tego, jakoby Spółdzielnia nie zapewniła możliwości przeprowadzenia tajnego głosowania, gdyż zamieściła kamerę nagrywającą cały przebieg głosowania, czym miała być wywierana presja na głosujących członków. Jak wykazało postępowanie dowodowe, kamera ostatecznie nie została włączona i finalnie została wyniesiona z pomieszczenia, w którym przeprowadzono głosowanie, a żadne inne nieprawidłowości co do przebiegu głosowania nie były zgłaszane przez członków Spółdzielni. Ponadto nie był zasadny zarzut dotyczący niedołączenia do protokołu pisemnego głosowania uchwał Walnego Zgromadzenia Spółdzielni stosownych załączników (pełnomocnictw) – protokół jest dokumentem urzędowym, pełnomocnictwa reprezentowanych członków zostały okazane, o czym została zamieszczona stosowna wzmianka w protokole, a zatem należało uznać, że w sposób wystarczający wypełniło to dyspozycję art. 8³ ust. 1¹ Prawa spółdzielczego. Z uwagi jednak na naruszenie prawa w zakresie zawiadomienia o walnym zgromadzeniu i niedopuszczenia do uczestniczenia w nim członków Spółdzielni zamieszkałych w budynku przy ul. (...), kwestia braku zasadności tych zarzutów nie miała większego znaczenia w świetle końcowego rozstrzygnięcia.

Mając na uwadze powyższe rozważania, należało orzec jak w punkcie II sentencji wyroku.

W przedmiocie kosztów Sąd orzekł na podstawie art. 98§1 k.p.c. Ostatecznie uwzględnione zostało w całości powództwo ewentualne, a zatem należało zasądzić na rzecz powoda od strony pozwanej całość poniesionych przez niego kosztów, na które składały się opłata od pozwu w wysokości 2 400 zł oraz koszty postępowania zabezpieczającego w kwocie 100 zł. W konsekwencji należało orzec jak w punkcie III sentencji wyroku.

Dodano: 3 października 2025, Opublikował(a): Iwona Lubańska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację: sędzia Marcin Polit
Data wytworzenia informacji: 4 kwietnia 2025