I C 1125/23 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Warszawie z 2025-01-28
Sygn. akt I C 1125/23
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 stycznia 2025 r.
Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący: Sędzia Agnieszka Nakwaska-Szczepkowska
Protokolant: sekretarz sądowy Karolina Stańczuk
po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2025 r. w Warszawie na rozprawie
sprawy z powództwa S. S.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Rady Ministrów, Skarbowi Państwa – Ministrowi Zdrowia i Skarbowi Państwa - Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji
o zapłatę
I. oddala powództwo;
II. zasądza od S. S. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej tytułem kosztów procesu 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.
Sędzia Agnieszka Nakwaska-Szczepkowska
Sygn. akt I C 1125/23
UZASADNIENIE
S. S., pozwem z dnia 20 grudnia 2023 r. skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prezesa Rady Ministrów, Ministra Zdrowia i Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, wniósł o zasądzenie na podstawie art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 417 1 § 4 k.c. od pozwanego na jego rzecz 372.634,37 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za wyrządzoną szkodę obejmującą straty, jakie powód poniósł w wyniku wprowadzonych regulacji prawnych oraz zaniechania legislacyjnego, to jest w wyniku:
(a) niezgodnego z prawem działania przy wykonywaniu władzy publicznej, polegającego na wydaniu aktów normatywnych, które znacznie ograniczyły lub całkowicie zakazały prowadzenia działalności gospodarczej, w postaci:
i. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. 2020 poz. 433), zmienionego następnie przez:
a. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 marca 2020 r zmieniające rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. 2020 poz. 441),
b. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. 2020 poz. 461),
c. Rozporządzenie Ministra Zdrowia zmieniające rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. 2020 poz. 478),
ii. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 491),
(...). Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 435), zmienionego następnie przez:
a. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 469),
b. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 864),
c. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 905),
d. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 czerwca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 1030),
e. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 czerwca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 1045),
f. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 lipca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 1183),
g. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 12 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 1379),
h. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 1424),
i. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 1448),
j. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 1597),
k. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 1623),
l. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 1704),
m. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 1 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 2144),
n. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2020 poz. 2403),
iv. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 566), zmienionego następnie przez:
a. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 577),
b. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 624),
v. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 658), zmienionego następnie przez:
a. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 673),
b. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 674),
vi. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 697), zmienionego następnie przez:
a. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 750),
vii. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 792), zmienionego następnie przez:
a. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 820),
viii. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 878), zmienionego następnie przez:
a. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 904),
ix. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 964), zmienionego następnie przez:
a. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 966),
b. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 czerwca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 991)
c. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1006),
d. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 czerwca 2020 r zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1031),
x. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1066), zmienionego następnie przez:
a. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1161),
b. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 lipca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1182),
c. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1292),
xi. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1356), zmienionego następnie przez:
a. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1393),
b. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1425),
c. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1484),
d. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1505),
e. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1535),
f. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawię ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1573),
g. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1614), |
h. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1654),
i. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1687),
xii. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1758), zmienionego następnie przez:
a. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 2020 r zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1797),
b. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1829),
c. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1871),
d. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1917),
e. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 listopada 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1931),
f. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 listopada 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1972),
xiii. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 2091),
xiv. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 2132),
xv. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 2316), zmienionego następnie przez:
a. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 2353),
b. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 2430),
c. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 stycznia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021 poz. 12),
d. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 stycznia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021 poz. 91),
e. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021 poz. 153),
f. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021 poz. 207),
g. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021 poz. 253),
h. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021 poz. 367),
i. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 marca 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021 poz. 512),
j. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 marca 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021 poz. 546),
k. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021 poz. 574),
l. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021 poz. 617),
(b) niezgodnego z prawem zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, polegającego na niewprowadzeniu stanu nadzwyczajnego przy jednoczesnym wprowadzeniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, co odebrało powodowi możliwość wypłacenia odszkodowania na podstawie ustawy z 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela (Dz. U. nr 233, poz.1955).
W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w wyniku wprowadzonych regulacji prawnych oraz zaniechania legislacyjnego powód poniósł straty w okresie od marca 2020 r. do lutego 2021 r. w wysokości 334.732,11 zł oraz utracił spodziewane korzyści w wysokości 111.446,64 zł, które w normalnych okolicznościach działalność by osiągnęła. Powód wyjaśnił, że zgodnie z podatkową księgą przychodów i rozchodów za lata 2019 – 2021, powód wykazał stratę w wysokości 334.732,11 zł i jest to strata poniesiona w okresie od marca 2020 r. do lutego 2021 r. Wyliczona ona została jako różnica pomiędzy przychodem osiągniętym w okresie od marca 2019 r. do końca lutego 2020 r. – (...)zł a przychodem osiągniętym w okresie od marca 2020 r. do końca lutego 2021 r. – (...) zł. Z kolei szkodę w postaci lucrum cessans w wysokości 111.446,64 zł powód wyliczył jako różnicę pomiędzy przychodem osiągniętym od marca 2019 r. do końca grudnia 2019 r. – (...) zł a przychodem osiągniętym od marca 2020 r. do końca grudnia 2020 r. – (...) zł.
Powód zaznaczył, że powyższe kwoty zostały pomniejszone o otrzymane od Państwa bezzwrotne wsparcie finansowe w łącznej wysokości 73.544,38 zł.
Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
(pozew – k. 3-53)
W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.
Pozwany wskazał, że akty prawne, których niezgodność z normą wyższego rzędu zarzuca powód, mają podstawę prawną w ustawie i korzystają z domniemania konstytucyjności, a obostrzenia i ograniczenia przewidziane tymi aktami zostały wprowadzone z zachowaniem zasady proporcjonalności. Ponadto, art. 417 1 § 1 i 4 k.c. wymaga prejudykatu, tj. stwierdzenia we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem aktu, na którego niezgodność powołuje się poszkodowany – powód zaś takim prejudykatem nie dysponuje. Pozwany wskazał również, że żaden przepis nie nakłada na Radę Ministrów obowiązku wydania rozporządzenia w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, a więc zarzut powoda również i w tym zakresie nie zasługuje na uznanie, że doszło do wypełnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Niezależnie od tego, pozwany zakwestionował wysokość szkody, której naprawienia domaga się powód.
(odpowiedź na pozew – k. 85-102)
W dalszym toku postępowania stanowiska stron nie uległy zmianie. Na rozprawie w dniu 28 stycznia 2025 r. pełnomocnik powoda sprecyzował, że otrzymane przez powoda bezzwrotne wsparcie finansowe zaliczył on na poczet szkody w postaci damnum emergens – 334.732,11 zł.
(protokół rozprawy z dnia 28 stycznia 2025 r. – k. 120-121 /protokół skrócony/)
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
S. S. prowadzi działalność gospodarczą od 1 stycznia 2016 r. Przedmiotem przeważającej działalności jest (...) 56.10.A „Restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne”. Pozostałe to: 47.71.Z „Sprzedaż detaliczna odzieży prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach”, 56.10.B „Ruchome placówki gastronomiczne”, 56.21.Z „Przygotowywanie i dostarczanie żywności dla odbiorców zewnętrznych (catering)”, 56.29.Z „Pozostała usługowa działalność gastronomiczna”, 56.30.Z „Przygotowywanie i podawanie napojów”, 68.20.Z „Wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi”, 70.22.Z „Pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania”.
(wydruk z CEIDG powoda – k. 57-58)
W związku z trwającą na całym świecie pandemią i rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (dalej także jako „COVID”) wprowadzono w Polsce 14 marca 2020 r. stan zagrożenia epidemicznego, a 20 marca 2020 r. stan epidemii. Pierwsza fala pandemii związana była z rygorystycznymi obostrzeniami i zakazami w życiu publicznym, w tym wprowadzono m.in. ograniczenie przemieszczania się poza celami bytowymi, zdrowotnymi i zawodowymi. Wprowadzono wówczas zakaz prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju, w tym w zakresie gastronomii, handlu i usług w centrach handlowych, organizacji targów, wystaw, kongresów oraz kultury, rozrywki, sportu i rekreacji. Wprowadzono całkowity zakaz prowadzenia działalności, polegającej na przygotowywaniu i podawaniu posiłków i napojów gościom siedzącym przy stołach lub gościom dokonującym własnego wyboru potraw z wystawionego menu, spożywanych na miejscu, z wyłączeniem realizacji usług polegających na przygotowywaniu i podawaniu żywności na wynos lub jej przygotowywaniu i dostarczaniu oraz działalności restauracyjnej lub barowej prowadzonej w środkach transportu, wykonywanej przez oddzielne jednostki. Wprowadzono również ograniczenia przemieszczania się za wyjątkiem drogi do i z pracy i niezbędnych spraw życia codziennego. W kwietniu 2020 r. wprowadzono nakaz zasłaniania nosa i ust. Częściowe zniesienie ograniczeń gastronomicznych nastąpiło 18 maja 2020 r. Możliwe było wówczas prowadzenie ww. typów działalności gospodarczej pod warunkiem zapewnienia, aby klienci realizowali obowiązek zakrywania ust i nosa do czasu zajęcia przez nich miejsc, w których będą spożywali posiłki lub napoje, a obsługa miała realizować ten obowiązek przez cały czas. Konieczne było również wprowadzenie ograniczenia ilości osób przy zachowaniu przez nich wymaganych odstępów i zachowanie rygoru sanitarnego. Po 30 maja 2020 r. następowało stopniowe znoszenie ogólnokrajowych restrykcji.
W październiku 2020 r. nastąpiła tzw. druga fala pandemii. Ponownie wprowadzono ograniczenia dotyczące usług świadczonych w branży gastronomicznej. Prowadzenie tego typu działalności możliwe było wówczas jedynie w formie przygotowywania i podawania żywności na wynos lub jej przygotowywaniu i dostarczaniu.
W listopadzie 2020 r. przedstawiono kompleksowy plan działań, który zakładał stopniowe „odmrażanie” gospodarki w dwóch podstawowych krokach: etap odpowiedzialności obowiązujący od 28 listopada do 27 grudnia 2020 r. oraz etap stabilizacji, czyli powrotu do podziału kraju na trzy strefy - czerwoną, żółtą i zieloną - najwcześniej od 28 grudnia 2020 r., zależnie od sytuacji epidemicznej. Ostatecznie etap odpowiedzialności został przedłużony i nałożono kolejne restrykcje.
Na skutek pandemii oraz wprowadzonych obostrzeń i zakazów powód był zmuszony do ograniczenia wykonywania swojej działalności gospodarczej.
(okoliczności bezsporne, fakty powszechnie znane)
W okresie od marca 2019 r. do końca lutego 2020 r. osiągnął przychód w wysokości (...) zł, a w okresie od marca 2020 r. do końca lutego 2021 r. – (...) zł.
(okoliczności niezaprzeczone, nadto księga przychodów i rozchodów za 2019, 2020, 2021 r. – k. 59-61)
Ustalając stan faktyczny, Sąd w głównej mierze uwzględnił fakty powszechnie znane oraz okoliczności, które nie były sporne.
Sąd pominął wnioskowany przez powoda dowód z opinii biegłego sądowego oraz dowód z przesłuchania stron. Teza dowodowa w odniesieniu do dowodu z opinii biegłego sądowego została przez powoda zredagowana w sposób nazbyt ogólny – „ustalenie wysokości utraconych przez powoda korzyści”. Już z tego tylko względu dowód ten należało pominąć. Biegły nie jest bowiem uprawniony do samodzielnego konkretyzowania tezy dowodowej. Nie jest to także rolą Sądu. To powód powinien w tezie dowodowej określić, co konkretnie miałby wyliczyć biegły. Co się zaś tyczy dowodu z przesłuchania stron, okoliczności wymienione w tezie dowodowej były częściowo bezsporne lub należało do notorium, w pozostałej zaś części nie miały znaczenia (np. „brak dostatecznego wsparcia ze strony pozwanego”) bądź nie mogły zostać wykazane za pomocą zeznań powoda (np. „poniesienie strat i utrata korzyści w wyniku wprowadzonych przez Radę Ministrów ograniczeń i zakazów”).
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.
Powód dochodził w niniejszym postępowaniu odszkodowania, a podstawy odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę, której naprawienia dochodził, upatrywał on w regulacji art. 417 § 1 i 417 1 § 4 k.c. Powód wskazał jako przyczynę szkody na niezgodne z prawem działanie przy wykonywaniu władzy publicznej, polegające na wydaniu wymienionych w pozwie aktów prawnych, jak również na niezgodne z prawem zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, polegające na niewprowadzeniu stanu nadzwyczajnego przy jednoczesnym wprowadzeniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.
Na wstępie rozważań zaznaczenia wymaga, że negatywne skutki pandemii COVID-19 dla działalności gospodarczej, w tym działalności z sektora gastronomicznego, są w zasadzie bezsporne. Pandemia oraz ograniczenia nakładane przez Państwo na społeczeństwo, w tym na przedsiębiorców, celem zapobieżenia dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa, negatywnie wpłynęły na sytuację wielu polskich przedsiębiorców. Krajowe programy osłonowe dla firm - tzw. tarcza antykryzysowa, nie zawsze przy tym adekwatnie odpowiadały na potrzeby przedsiębiorców w tym trudnym okresie. Niemal wszystkie sektory gospodarki doświadczyły negatywnych skutków COVID-19.
Przechodząc natomiast do merytorycznej analizy zasadności dochodzonych przez powoda roszczeń, wskazać należy, że z treści art. 417 § 1 k.c. wynika, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Warunkiem zaistnienia odpowiedzialności deliktowej jest tu łączne zrealizowanie trzech podstawowych przesłanek, tj. 1) zaistnienie szkody, 2) związek przyczynowy pomiędzy powstałą szkodą, a działaniem lub zaniechaniem podmiotu prawa cywilnego, który wykonuje władzę publiczną, oraz 3) bezprawność takiego działania. Kodeksowe określenie niezgodności z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej nawiązuje - podobnie jak art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej - do bezprawności. Pojęcie to na gruncie prawa cywilnego jest rozumiane szeroko i oznacza działania lub zaniechania władzy publicznej sprzeczne z konkretną normą prawną, akty przeciwne ustawie, jak i sprzeniewierzające się zasadom współżycia społecznego. W doktrynie i w orzecznictwie przyjmuje się jednak, że na gruncie art. 417 § 1 k.c. pojęcie bezprawności winno być ujmowane wąsko, co ogranicza zakres przesłanki „bezprawności” władzy publicznej do działania lub zaniechania sprzecznego z konkretną normą prawną. Zobowiązaniowy stosunek odszkodowawczy, powstający na mocy art. 417 § 1 k.c., jest efektem bezprawności zaistniałej w sferze publicznoprawnej, nie zaś na gruncie stosunków cywilnoprawnych. Według cytowanej regulacji obowiązek naprawienia szkody jest jednym ze skutków „niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej”, a więc odejścia przez organ władzy publicznej od nakazanego i dozwolonego przez normy regulujące stosunek publicznoprawny wzorca postępowania. Niezależnie bowiem od odpowiedzialności odszkodowawczej, bezprawne działanie lub zaniechanie organu władzy publicznej może spowodować skutki prawne w sferze prawa karnego, administracyjnego, dyscyplinarnego. Wspomniany tu wzorzec nakazanego i dozwolonego postępowania organu władzy publicznej w konkretnym stosunku publicznoprawnym konstruowany jest na podstawie norm prawnych regulujących taki właśnie stosunek. Z tego też powodu bezprawność, o której mowa w art. 417 § 1 k.c., jako stanowiąca element stosunku o charakterze publicznoprawnym, nie może być utożsamiana z bezprawnością, będącą elementem stosunków cywilnoprawnych (vide w tym zakresie rozważania w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r., SK 18/00, Lex nr 50257).
Artykuł 417 1 k.c. stanowi lex specialis w stosunku do art. 417 k.c. Przepis ten reguluje zasady odpowiedzialności za wyrządzenie szkody, której źródłem są czynności konwencjonalne organów władzy publicznej, tj. akty normatywne, orzeczenia sądowe i decyzje administracyjne, jak również zaniechania ich podjęcia. Odrębność tej regulacji od art. 417 k.c., jako ogólnej formuły odpowiedzialności, polega na wyraźnym określeniu, na czym polega niezgodność z prawem tych czynności konwencjonalnych oraz w jaki sposób ma nastąpić stwierdzenie tej niezgodności (tak: Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. II, komentarz do art. 417 1 k.c., WKP 2018). Oprócz bezprawności działania, przesłankami odpowiedzialności unormowanej w art. 417 1 k.c. pozostają szkoda i normalny związek przyczynowy między bezprawnym działaniem sprawcy a szkodą.
Zgodnie z art. 361 § 2 k.c. naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł ( damnum emergens), oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono ( lucrum cessans). W okolicznościach tej sprawy powód wskazywał, że dochodzi naprawienia obu postaci szkody, zaznaczał, że jego strata opiewa na 334.732,11 zł (przy czym na poczet owej straty powód zaliczył 73.544,38 zł bezzwrotnej pomocy finansowej otrzymanej od Państwa), a utracone korzyści to 111.446,64 zł. Natomiast okoliczności przywołane przez powoda w podstawie faktycznej powództwa wskazują w sposób jednoznaczny, że powód w istocie dochodził wyłącznie naprawienia szkody w postaci utraconych korzyści, błędnie utożsamiając stratę w znaczeniu księgowym ze stratą w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Skoro bowiem powód domagał się zapłaty na jego rzecz kwoty odpowiadającej różnicy między wysokością przychodów w okresie sprzed marca 2020 r. a wysokością przychodów od marca 2020 r. (a. różnica pomiędzy przychodem osiągniętym w okresie od marca 2019 r. do końca lutego 2020 r. –(...) zł a przychodem osiągniętym w okresie od marca 2020 r. do końca lutego 2021 r. – 1.019.194,01 zł; b. różnica pomiędzy przychodem osiągniętym od marca 2019 r. do końca grudnia 2019 r. –(...) zł a przychodem osiągniętym od marca 2020 r. do końca grudnia 2020 r. – (...) zł), to w istocie wskazywał na korzyści, które w jego ocenie mógłby osiągnąć, gdyby nie bezprawne – w jego ocenie – działania i zaniechania Państwa.
Wyjaśniwszy tę kwestię, stwierdzić należy, że powód nie wykazał wysokości szkody. Twierdzeniom powoda w tym zakresie pozwany zaprzeczył, zaś zaoferowane przez powoda dowody okazały się niewystarczające.
Nie sposób uznać, że sama treść podatkowej księgi przychodów i rozchodów, z której wyciąg powód dołączył do pozwu, mogłaby stanowić dowód poniesionej szkody. Na podstawie wpisów księgowych możliwe jest ustalenie wysokości przychodów osiągniętych przez powoda w danych okresach, natomiast dla wykazania wysokości szkody w niniejszej sprawie, konieczne byłoby ustalenie, z jakich przyczyn przychód powoda w okresie, w którym powód – jak twierdzi – poniósł szkodę, to jest od marca 2020 r. do lutego 2021 r., był niższy niż wcześniej. Wykazanie tego wymagałoby przedstawienia przez powoda znacznie szerszej dokumentacji związanej z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą oraz przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego, który po jej przeanalizowaniu mógłby takie przyczyny określić. Niezasadnie powód przyjął założenie, że bezspornie spadek wysokości przychodów wynikał wyłącznie z wprowadzenia ograniczeń w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej wymienionymi w pozwie rozporządzeniami. Wysokość przychodu osiąganego przez przedsiębiorcę jest wypadkową bardzo wielu czynników, które nadto powinny być przeanalizowane w odniesieniu do wszystkich sfer działalności gospodarczej powoda. Na marginesie wypada zauważyć, że na podstawie samych tylko zasad doświadczenia życiowego można stwierdzić, że epidemia wirusa COVID-19 sprawiała, że znaczna część społeczeństwa unikała – także w okresach, gdy nie wynikało to z przepisów wymienionych w pozwie - miejsc, gdzie można było zetknąć się z dużą liczbą innych osób i potencjalnie narazić się w ten sposób na zakażenie wirusem.
Powód nie przedstawił dowodów, które pozwalałyby na dokładne ustalenie, na czym polegała działalność gospodarcza powoda w okresie, gdy miał ponieść szkodę, i jakie czynniki miały wpływ na wysokość osiąganych przychodów, które z nich miały związek z wymienionymi w pozwie rozporządzeniami i jak wynikające z tych rozporządzeń ograniczenia wpłynęły na wysokość przychodów. Powód ograniczył się do złożenia, obok wspomnianego wyciągu z księgi przychodów i rozchodów, wniosków o: 1) dopuszczenie dowodu z własnych zeznań na okoliczność poniesienia szkody na skutek ograniczeń wprowadzonych wymienionymi w pozwie rozporządzeniami oraz 2) dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu finansów i rachunkowości „na fakt ustalenia wysokości utraconych przez powoda korzyści”, bez skonkretyzowania tezy dowodowej.
Niezależnie zaś nawet od powyższych zaniechań powoda co do inicjatywy dowodowej, pozwany trafnie zwrócił uwagę na fakt, że powód dochodził naprawienia szkody poniesionej w okresie od marca 2020 r. do lutego 2021 r., podczas gdy pierwsze ograniczenia wynikające z przywołanych w pozwie rozporządzeń obowiązywały od 14 marca 2020 r.
Skoro powód nie zdołał wykazać szkody, już z tej tylko przyczyny powództwo nie mogło zostać uwzględnione. Dla porządku należało jednak odnieść się także do pozostałych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej.
Powód wiązał swoją szkodę po pierwsze z wydaniem wymienionych w pozwie rozporządzeń, po drugie z zaniechaniem wprowadzenia stanu wyjątkowego – stanu klęski żywiołowej. W tym pierwszym wypadku podstawę prawną roszczenia stanowić mógł art. 417 1 § 1 k.c., jeśli zaś chodzi o zaniechanie legislacyjne – art. 417 1 § 4 k.c.
Zgodnie z art. 417 1 § 1 k.c.: Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.
Pozwany trafnie podniósł, że brak jest prejudykatu stwierdzającego niezgodność wymienionych w pozwie rozporządzeń z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Powództwo o naprawienie szkody, mającej wynikać z wydania aktu normatywnego w tej sytuacji skazane było na niepowodzenie. Wydaje się, że powód miał tego świadomość, bowiem nie wskazywał wprost na art. 417 1 § 1 k.c. jako na podstawę prawną wywiedzionego roszczenia, choć jednocześnie twierdził, że poniósł szkodę między innymi na skutek wydania kwestionowanych rozporządzeń. Rola prejudykatu polega na tym, że niedopuszczalne jest przed jego wydaniem zasądzenie odszkodowania za szkodę spowodowaną deliktem władzy publicznej. Sąd cywilny nie może zatem samodzielnie stwierdzić niezgodności z konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą aktu normatywnego, co do którego strona powodowa zarzuca spowodowanie szkody. Zgodnie z art. 188 Konstytucji RP to Trybunał Konstytucyjny orzeka między innymi w sprawach zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami.
Wobec niewykazania przez powoda stwierdzenia we właściwym postępowaniu niezgodności wymienionych w pozwie rozporządzeń z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, nie została wykazana przesłanka bezprawności działania władzy publicznej polegającego na wydaniu kwestionowanych przez powoda rozporządzeń, zatem żądanie naprawienia szkody nie mogło zostać uwzględnione na podstawie art. 417 1 § 1 k.c.
Brak było również podstaw do przypisania Skarbowi Państwa odpowiedzialności za wskazaną przez powoda szkodę na podstawie art. 417 1 § 4 k.c., który stanowi: Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania tego aktu stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody.
Powód wskazywał na obowiązek wprowadzenia przez Radę Ministrów stanu klęski żywiołowej. Zdaniem Sądu, brak jest jednak przepisu, który nakładałby na Radę Ministrów obowiązek podjęcia takiego działania.
Zgodnie z art. 228 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości
Zgodnie z art. 230 Konstytucji RP, w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa.
Zgodnie z art. 232 Konstytucji RP, w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.
Ustawa o stanie klęski żywiołowej z dnia 18 kwietnia 2002 r. (w rozpatrywanym w sprawie okresie tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 1897) w art. 2 stanowi, że stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia. Z kolei w myśl art. 5 ust. 1 ww. ustawy, Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić stan klęski żywiołowej z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody. Natomiast w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, określa się przyczyny, datę wprowadzenia oraz obszar i czas trwania stanu klęski żywiołowej, a także, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje niezbędnych ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.
Z żadnego z przywołanych wyżej przepisów prawa nie można, w ocenie Sądu, wywodzić obowiązku wydania rozporządzenia o wprowadzenia stanu klęski żywiołowej.
Sąd w składzie niniejszym podziela stanowisko Sądu Najwyższego, który stwierdził, że Rada Ministrów nie miała obowiązku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej w odpowiedzi na epidemię COVID-19 w sytuacji, w której istniała możliwość wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii, przewidzianego w artykule 46 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019 r. poz. 1239 ze zm.). Decyzja o wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego, z uwagi na ogólność przesłanek jego wprowadzenia, należy do sfery uznania administracyjnego organów państwa, co oznacza, że to do nich należy ocena, czy te przesłanki zostały w konkretnej sytuacji - np. wybuchu epidemii - spełnione (postanowienie SN z dnia 28 lipca 2020 r., sygn. akt I NSW 2849/20, Legalis).
Podsumowując, w ocenie Sądu, niewydanie rozporządzenia wprowadzającego stan klęski żywiołowej nie było niezgodne z prawem w rozumieniu art. 417 1 § 4 k.c., zatem także i w tym wypadku nie została spełniona przesłanka bezprawności.
Na marginesie wypada w tym miejscu zaznaczyć, że nawet gdyby powód zdołał wykazać, że doszło do zaniechania legislacyjnego uzasadniającego odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 417 1 § 4 k.c., to w takim wypadku powód i tak nie mógłby dochodzić naprawienia opisanej w pozwie szkody. Przepisy przywołanej przez powoda ustawy z 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela (Dz. U. nr 233, poz.1955) uprawniałyby bowiem powoda do uzyskania rekompensaty wyłącznie szkody w postaci straty, a – jak to zostało wcześniej wyjaśnione – powód, wbrew treści pozwu, nie dochodził naprawienia tego rodzaju szkody.
Z tych wszystkich przyczyn powództwo podlegało oddaleniu - pkt I wyroku.
O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w pkt. II wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Sąd uznał, że w okolicznościach tej sprawy nie znajdowałoby uzasadnienia sięganie do regulacji art. 102 k.p.c., która pozwala na odstąpienie od obciążania strony, która przegrała postępowanie, obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz strony przeciwnej. Nie ulega wątpliwości, że na skutek epidemii wirusa COVID-19 ucierpiały niemal wszystkie gałęzie gospodarki. Regulacje prawne, na które powołał się powód w uzasadnieniu pozwu, miały na celu chronienie społeczeństwa przed dalszym rozprzestrzenianiem się wirusa, który dla wielu chorych okazywał się śmiertelny. Ograniczenia w zakresie prowadzenia działalności gastronomicznej wpłynęły niekorzystnie na sytuację finansową przedsiębiorców, którzy nie byli w stanie zmienić profilu działalności, aby zrekompensować brak możliwości osiągania przychodu z prowadzenia restauracji, pubów, barów, sal weselnych itp. Zatem do pewnego stopnia zrozumiałym jest, że przedsiębiorcy ci czują się pokrzywdzeni i usiłują doszukiwać się w działaniach i zaniechaniach Państwa podstaw do uzyskania rekompensaty za pogorszenie ich sytuacji finansowej. Natomiast w okolicznościach tej sprawy Sąd miał na względzie fakt, że powód od początku reprezentowany był przez profesjonalnego pełnomocnika, zatem musiał zdawać sobie sprawę:
1) z różnicy pojęciowej w rozumieniu prawa cywilnego pomiędzy stratą ( damnum emergens) a utraconymi korzyściami ( lucrum cessans),
2) z konieczności wykazania przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej zgodnie z art. 6 k.c., w tym wysokości poniesionej szkody,
3) z zakresu działania przepisów ustawy z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela, które pozwalają na naprawienie szkody wyłącznie w postaci damnum emergens,
4) z konieczności przedstawienia prejudykatu w razie dochodzenia naprawienia szkody na podstawie art. 417 1 § 1 k.c. i stosunku tego przepisu do ogólnej regulacji z art. 417 § 1 k.c.
O ile zatem w przypadku, gdyby powód zdecydował się na wystąpienie z rozpatrywanym pozwem samodzielnie, nie zasięgnąwszy uprzednio porady prawnej, można by rozważać, czy zasady współżycia społecznego nie przemawiają przeciwko obciążeniu powoda kosztami procesu na rzecz pozwanego Skarbu Państwa, o tyle w sytuacji, gdy powód z profesjonalnej pomocy prawnej korzystał i musiał mieć w efekcie świadomość braku szans powodzenia swojego żądania, z którym mimo to postanowił wystąpić, zastosowanie art. 102 k.p.c. nie miałoby uzasadnienia.
Koszty procesu po stronie pozwanego ograniczały się do 10.800 zł (§ 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie - Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.), którą to kwotę należało zasądzić na rzecz Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej, stosownie do treści art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej tj. z dnia 28 lipca 2024 r. (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1192).
Od zasądzonych kosztów procesu pozwanemu należały się odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty na podstawie art. 98 §1 1 k.p.c.
sędzia Agnieszka Nakwaska-Szczepkowska
(...)
sędzia Agnieszka Nakwaska-Szczepkowska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację: Sędzia Agnieszka Nakwaska-Szczepkowska
Data wytworzenia informacji: