Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lipca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia del. Agnieszka Onichimowska

Protokolant: Sekretarz sądowy Aleksandra Bobińska

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. B.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  odstępuje od obciążania powoda kosztami procesu.

Sędzia del. Agnieszka Onichimowska

UZASADNIENIE

Powód J. B. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na swoją rzecz kwoty w wysokości 300.340,00 zł wraz z odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód wskazał, że nieznani sprawcy w dniu 11 grudnia 2019 r. dokonali wypłaty z jego rachunków bankowych kwoty 300.000 zł, po wcześniejszym nieautoryzowanym wyrobieniu duplikatu karty SIM dla jego numeru telefonu, co umożliwiło przełamanie zabezpieczeń aplikacji bankowej i wypłatę środków. Powód zaznaczył, że wymianę karty SIM zrealizował pracownik Salonu (...) S.A. z siedzibą w W. przy ul. (...). Zdaniem powoda pracownik salonu nie dochował należytej staranności w toku czynności wymiany karty SIM, nie weryfikując tożsamości klienta, co doprowadziło do wyrządzenia znacznej szkody. Powód odwołując się do regulacji kodeksu pracy wskazał, że pozwany, jako pracodawca odpowiada za szkody spowodowane przez pracownika Salonu, który wydał duplikat karty SIM. ( pozew k. 3-13)

W odpowiedzi na pozew (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości z uwagi na brak odpowiedzialności pozwanego za utratę pieniędzy przez powoda poprzez nieautoryzowane wypłaty środków z rachunków bankowych. Pozwany odwołując się do regulacji ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, argumentował, że za nieautoryzowane transakcje bankowe odpowiada wyłącznie bank. Niezależnie od tego pozwany stwierdził, że powództwo zasługuje na oddalenie z uwagi na brak adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy świadczeniem usług telekomunikacyjnych przez pozwanego, a wyprowadzeniem środków z konta bankowego powoda. Pozwany zaznaczył, że w toku wymiany karty sim zweryfikowano tożsamość klienta, zaś sam pozwany nie świadczył usług autoryzacji przelewów bankowych. Podniesiono przy ty, iż ozwany nie odpowiada za utratę danych logowania oraz podjęcie innych czynności koniecznych do zaistnienia szkody. (odpowiedź na pozew k. 97-100)

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 grudnia 2019 r. pomiędzy godziną 10:30, a 11:30 w salonie (...) S.A. (...) przy ul. (...) w W. osoba, podająca się za J. B., zgłosiła potrzebę wymiany karty SIM o nr (...), przypisanej do numeru (...) z uwagi na fizyczne uszkodzenie. Osobą podającą się za J. B. był szczupły mężczyzna ubrany w szarą czapkę, szary szal szczelnie okrywający usta, czarną zasuwaną kurkę, granatowe spodnie jeansowe i czarne pantofle. Mężczyzna ten zachowywał się w sposób nerwowy i nadpobudliwy, poprawiając szal i czapkę okrywające jego głowę.

Dowód: dokumenty zgromadzone w aktach postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Sochaczewie sygn. Ds. 2167/2019 w postaci: wydruku zdjęć z monitoringu – k. 72-75, protokołu oględzin rzeczy – k. 70-71, nagranie monitoringu – k. 66

Procedurę wydania duplikatu karty SIM dla numeru 508-804-551, którego dysponentem jest J. B., przeprowadzał pracownik Salonu – E. F., która była zatrudniona na stanowisku eksperta do spraw sprzedaży. Pracownik ten wydał osobie podającej się za J. B. duplikat karty SIM, bez weryfikacji danych tej osoby na podstawie dokumentu tożsamości.

Dowód: dokumenty zgromadzone w aktach postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Sochaczewie sygn. Ds.(...) w postaci: protokołu przesłuchania w charakterze świadka E. F. – k. 154-154v, Podsumowanie wymiany karty SIM – k. 58, pismo (...) S.A. z dnia 06 lutego 2020 r. – k. 64, Karta Transakcji zakupu złota – k. 44,

Zasady wymiany karty SIM zostały uregulowane w punkcie 7.12.4.. ,,Procedury Ogólnej Obsługi Zleceń Klientów usług mobilnych (...) S.A”, stanowiącej wewnętrzną instrukcję. Zgodnie z przedmiotowymi zapisami usługa wymiany karty Sim realizowana miała być realizowana w przypadku: kradzieży/zagubienia karty SIM oraz na wniosek klienta (jako usługi płatne) oraz w przypadku wymiana SIM na potrzeby realizacji zlecenia zmiany MSISDN przy niezgodności nowego numeru MSISDN z dotychczasowym nr HLR (jako usługa bezpłatna). W ramach procedury nie ujęto weryfikacji tożsamości klienta. Praktyką stosowaną w salonach sieci (...) S.A., była weryfikacja klientów na podstawie okazywanych dokumentów tożsamości ze zdjęciem. W przypadku wątpliwości co do tożsamości klienta, pracownik mógł odmówić świadczenia usługi.

Dowód: zeznania świadka D. I. – k. 169v, ,,Procedura Ogólna Obsługi Zleceń Klientów usług mobilnych (...) S.A (...) – k. 193-196, zeznania świadka D. I. – k. 169v, protokół przesłuchania w charakterze świadka E. F. – k. 154-154v akt postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Sochaczewie sygn. Ds. 2167/2019

W dniu 11 grudnia 2019 r. nieznani sprawcy, posługując się pozyskanymi w nieustalonych okolicznościach danymi logowania do konta J. B. w bankowości elektronicznej (...) Bank S.A. z siedzibą w W. oraz wykorzystując przejęty numer telefonu, dokonali bez wiedzy i zgody J. B. operacji na jego rachunkach bankowych nr: 1) (...), nr 2) (...) oraz nr 3) (...), wyprowadzenia środków pieniężnych w łącznej kwocie 300.340,00 zł.

Dowód: okoliczność bezsporna, a ponad to: zeznania powoda J. B. – k. 216v-217v, historia rachunków bankowych – k. 25-30, dokumenty zgromadzone w aktach postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Sochaczewie sygn. Ds. (...)w postaci: postanowienie z dnia 27 grudnia 2019 r. o wszczęciu śledztwa – k. 17, postanowienie z dnia 14 października 2020 r. – k. 213-213v

W dniu 11 grudnia 2019 r. J. B. przebywał w pracy na terenie N., gdzie odnotował trudności z łączeniem się jego telefonu do sieci komórkowej. Pojawiające się problemy próbował wyjaśnić w dziale obsługi klienta sieci (...), korzystając w tym celu z telefonu kolegi. W trakcie prowadzonych rozmów J. B. nie został poinformowany przez (...) S.A. o fakcie wyrobienia duplikatu karty SIM przypisanego do jego numeru telefonu.

W tym samym dniu J. B. napotkał trudności przy podejmowanych próbach zalogowania się do bankowości internetowej. Z uwagi na pojawiający się komunikat informujący o nieprawidłowym haśle, J. B. dokonał ponownego założenia konta w bankowości internetowej (...) Bank.

Po skutecznym zalogowaniu się na konto bankowe, J. B. stwierdził utratę środków w kwocie około 300.000,00 zł.

J. B. niezwłocznie poinformował bank o wyprowadzeniu bez jego zgody środków pieniężnych z jego rachunków bankowych dokonał zastrzeżenia karty.

Dotychczas korzystając z bankowości internetowej, w tym trakcie wykonywania przelewów, J. B. otrzymywał sms’y informujące o zleconej czynności. W dniu 11 grudnia 2019 r. nie otrzymał takiego sms-a.

J. B. nie udostępniał nikomu swoich danych logowania do bankowości elektronicznej, ani nigdzie ich nie zapisywał.

Dowód: zeznania powoda J. B. – k. 216v-217v, dokumenty zgromadzone w aktach postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Sochaczewie sygn. Ds. 2167/2019 w postaci: protokołu przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie – k. 2 -3, protokół przesłuchania świadka J. B. – k. 9-10

Z kwoty 300.340,00 zł pobranej z rachunku bankowego J. B. nieznani sprawcy dokonali w dniu 11 grudnia 2019 r. zakupu złota w (...) S.A. (ul. (...) — Dom (...), (...)-(...) W.) za kwotę 191.200,00 zł, z czego kwota 170.000,00 zł została uiszczona przelewem natychmiastowym, zaś kwota 21.200,00 zł w gotówce. W Karcie Transakcji posłużono się danymi personalnymi J. B., wpisując jego imię i nazwisko oraz numer PESEL oraz wprowadzając numer dowodu osobistego, niebędącego numerem dowodu J. B.. Pozostałe środki pieniężne zostały przelane na rachunki bankowe osób trzecich, a następnie wypłacone w bankomatach przez nieustalone osoby.

Dowód: dokumenty zgromadzone w aktach postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Sochaczewie sygn. Ds. 2167/2019 w postaci: karty transakcji – k. 44, potwierdzenie przelewu – k. 43, potwierdzenie sprzedaży – k. 42, protokół przesłuchania świadka J. J. – k. 39-40v, pismo Komendy Powiatowej Policji w S. z dnia 20 grudnia 2019 r. – k. 11, pismo (...) Bank S.A. z dnia 29 kwietnia 2020 r. – k. 85, pismo (...) Bank S.A. z dnia 28 kwietnia 2020 r. – k. 93, historia rachunku bankowego B. B. – k. 86, 91-92, notatka urzędowa z dnia 30 maja 2020 r. – k. 159,

W dniu 13 grudnia 2019 r. w Komendzie Powiatowej Policji w S. J. B. złożył ustne zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa.

Dowód: dokumenty zgromadzone w aktach postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Sochaczewie sygn. Ds. 2167/2019 w postaci: protokołu przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie – k. 2 -3,

Postanowieniem z dnia 27 grudnia 2019 r. Prokuratura Rejonowa w Sochaczewie wszczęła śledztwo w sprawie doprowadzenia w dniu 11 grudnia 2019 r. J. B. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości poprzez wypłatę z jego rachunków bankowych kwoty 300.000,00 zł i wprowadzenie w błąd co do osoby faktycznie dokonującej przelewów bankowych z rachunków pokrzywdzonego tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

Postanowieniem z dnia 14 października 2020 postępowanie zostało umorzone, wobec niewykrycia sprawcy.

Dowód: postanowienie o wszczęciu śledztwa – k. 17 akt postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Sochaczewie sygn. Ds. 2167/2019, postanowienie o umorzeniu śledztwa – k. 213 akt postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Sochaczewie sygn. Ds. 2167/2019

Pismem z dnia 24 listopada 2022 r. J. B., wezwał (...) S.A. z siedzibą w W. do zapłaty na swoją rzecz kwoty 300.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia wezwania tytułem odszkodowania za szkodę poniesioną wskutek nieuprawnionego wyrobienia duplikatu karty SIM dla numeru (...) zarejestrowanej na dane J. B., przez pracownika (...) - E. F., która posłużyła do przełamania zabezpieczeń aplikacji obsługującej rachunek bankowych J. B., w wyniku czego doszło do szeregu operacji wypłaty środków pieniężnych na łączną kwotę

Dowód: wezwanie do zapłaty – k. 20-21, potwierdzenie nadania – k. 22,

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o okoliczności bezsporne, a także na podstawie wskazanych wyżej dowodów z dokumentów prywatnych i urzędowych zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, które nie pozostawały ze sobą w sprzeczności i których autentyczności oraz zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy nie zakwestionowała żadna ze stron postępowania. Wobec niekwestionowania złożonych do akt kserokopii i wydruków dokumentów brak było podstaw do żądania złożenia wyżej wymienionych dokumentów w oryginale. Wskazane dowody wzajemnie się uzupełniają i potwierdzają, w zestawieniu ze sobą tworzą spójny stan faktyczny i brak jest zdaniem Sądu przesłanek do odmówienia im mocy dowodowej w zakresie, w jakim stanowiły one podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Szczególnie istotne dla poczynienia ustaleń okazały się dowody z dokumentów zalegających w aktach postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Sochaczewie sygn. Ds. (...), w tym protokoły zeznań.

Osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań świadka D. I. i w szczególności powoda J. B., Sąd uznał za wiarygodne, czyniąc je, w zakresie w jakim dotykały istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, podstawą swych ustaleń.

Pozostałe, a niewymienione wyżej dowody nie stanowiły wartościowego materiału dowodowego dla ustalenia istotnych w sprawie okoliczności faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Strona powoda wywodziła swoje roszczenie ze zdarzenia polegającego na nieuprawnionym wyrobieniu w dniu 11 grudnia 2019 r. w Salonie (...) S.A. duplikatu karty SIM dla numeru (...) zarejestrowanej na dane J. B., przez pracownika pozwanego - E. F.. Zdaniem powoda duplikat karty SIM posłużył do przełamania zabezpieczeń aplikacji obsługującej rachunek bankowy J. B. w wyniku czego doszło do szeregu operacji skutkujących wypłatą środków pieniężnych w łącznej kwocie 300.340,00 zł.

Strona pozwana oponowała stanowisku strony powodowej, argumentując, że w przedmiotowej sprawie nie występuje adekwatny związek przyczynowy pomiędzy wyrobieniem duplikatu kary SIM a powstałą szkodą, jak również, że jedynie bank może ponosić odpowiedzialność za nieautoryzowane transakcje bankowe.

W ocenie Sądu stanowisko strony powodowej co do tego, że źródeł powstałego uszczerbku majątkowego można doszukiwać się w zdarzeniu polegającym na wydaniu duplikatu karty SIM osobie nieuprawnionej i że pomiędzy tym zdarzeniem a szkodą zachodzi adekwatny związek przyczynowy, należy uznać za chybione.

W ocenie Sądu w zaistniałych okolicznościach faktycznych – wbrew stanowisku prezentowanemu przez pozwanego - istnieje możliwość skierowania roszczenia odszkodowawczego nie tylko względem banku – na podstawie regulacji art. 46 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych - ale również względem innych podmiotów w oparciu o przepisy ogólne kodeksu cywilnego, w tym na podstawie art. 415 k.c. Trzeba bowiem zaznaczyć, że wskazany przepis ustawy o usługach płatniczych ustala zasady oraz zakres odpowiedzialności płatnika w przypadku wystąpienia nieautoryzowanych transakcji i w konsekwencji także określa zakres odpowiedzialności dostawcy usług płatniczych, jakim niewątpliwie jest bank. Na jej podstawie nie jest możliwym pociągnięcie do odpowiedzialności innych podmiotów, jako, że reguluje ona zakres odpowiedzialności jedynie podmiotów biorących udział w transakcji. ( porównaj: M. Pacak [w:] Usługi płatnicze. Komentarz, Warszawa 2014, art. 46., B. Bajor [w:] Ustawa o usługach płatniczych. Komentarz, wyd. II, red. J. Byrski, A. Zalcewicz, Warszawa 2021, art. 46.) Regulacje przywołanej ustawy nie ustanawiają jednak wyłącznej odpowiedzialności za skutki nieautoryzowanych transakcji jedynie do dostawcy usług. W przypadku więc, gdy w danych okolicznościach, pomiędzy zaistniałą szkodą majątkową, a działaniem/zaniechaniem innej osoby istnieje adekwatny związek przyczynowy, nie ma przeszkód aby również na taki podmiot nałożyć obowiązek wyrównania szkody.

W tym miejscu przypomnieć należy, iż powód upatrywał odpowiedzialności strony pozwanej w regulacji art. 415 k.c. w zw. z art. 120 k.p.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie nie zaistniały jednak wszystkie konieczne przesłanki odpowiedzialności pozwanego na gruncie art. 415 k.c.

Zgodnie z treścią art. 415 kc kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Odpowiedzialność odszkodowawcza wynikająca z art. 415 k.c. opiera się na trzech przesłankach w postaci: bezprawności działania lub zaniechania, winie osoby, która dopuściła się bezprawnego działania lub zaniechania i szkodzie będącej normalnym następstwem bezprawnego i zawinionego działania lub zaniechania. Podstawowymi przesłankami odpowiedzialności w świetle powyższej normy prawej jest zatem powstanie szkody, zawinione zachowanie sprawcy oraz związek przyczynowy między szkodą, a zawinionym zachowaniem sprawcy. Wina składa się z dwóch elementów: obiektywnego – bezprawności oraz subiektywnego, czyli winy sensu stricto. Bezprawność w prawie cywilnym można najogólniej określić jako sprzeczność zachowania się sprawcy z przepisami prawa zawartymi w różnych w jego gałęziach (np: prawie cywilnym, karnym, administracyjnym czy pracy) oraz zasadami współżycia społecznego. Zachowanie sprawcy musi więc być obiektywnie nieprawidłowe. Bezprawność to po prostu ujemna ocena zachowania się podmiotu, który naruszył pewien ogólny obowiązek, wynikający z norm prawnych o charakterze abstrakcyjnym, czyli takich, które nie są skierowane do indywidualnie oznaczonych adresatów.

Zaznaczyć również wypada, że w świetle utrwalonego w orzecznictwie poglądu zgodnie z art. 6 k.c. ciężar dowodu powyższych okoliczności obciąża tego, kto dochodzi zapłaty za szkodę wynikłą z czynu niedozwolonego (vide: wyrok SN z 3.10.1969 r., II PR 313/69, OSNC 1970, nr 9, poz. 147.) W tych warunkach to powód winien był wykazać zaistnienie przesłanek odpowiedzialności na gruncie art. 415 k.c.

Omawiając powyższą kwestię w pierwszej kolejności należy jednak wyjaśnić mechanizm działania przestępczego procederu, który skutkował poniesieniem przez powoda szkody majątkowej w wysokości ok. 300.000,00 zł. Według powszechnie dostępnych informacji powód padł ofiarą procederu o nazwie ,,SIM swap”, często określanego również jako „SIM swapping” lub „SIM swap scam”. Jest to metoda oszustwa, która polega na przejęciu kontroli nad numerem telefonu komórkowego ofiary. Przy czym podkreślenia wymaga, że proceder ten ma złożony charakter i składa się z kilku etapów. Przykładowy schemat działania w największym skrócie sprowadza się do:

1.  zbierania danych osobowych ofiary, np. przez media społecznościowe, wycieki danych, odpowiadając na maila ze SPAM-em, otwierając okna pop-up, które instalują na urządzeniu szkodliwe oprogramowanie lub ściągając programy typu trojan. Bardzo popularnym sposobem jest również tzw. Phishing – czyli wysyłanie wiadomości e-mail, w których przestępca podszywa się pod bank klienta i pod określonym pretekstem prosi o dane logowania na jego konto bankowe. Przestępcy różnymi sposobami znajdują również imię i nazwisko oraz numer PESEL ofiary.

2.  Skontaktowania się z operatorem sieci komórkowej, gdzie podszywając się pod konsumenta, prosi się o przeniesienie numeru na nową kartę SIM (rzekomo np. po zgubieniu telefonu). Oszuści doskonale wiedzą, że do wykonania przelewu często potrzebne jest potwierdzenie płatności jednorazowym kodem otrzymanym SMS-em na wskazany numer telefonu. Właśnie dlatego do przeprowadzenia operacji niezbędna jest kradzież karty SIM. Operator aktywuje nową kartę SIM, dezaktywując starą. Od tego momentu oszust ma dostęp do SMS-ów i połączeń konsumenta, który niczego nie jest świadomy.

3.  Kradzież pieniędzy z konta bankowego przy wykorzystaniu przejętych danych

(vide: https://chronpesel.pl/wyludzenia-i-kradzieze/czym-jest-sim-swap-i-czemu-stanowi-zagrozenie, https://gdata.pl/kradziez-karty-sim)

Zaznaczyć przy tym należy, że ostatni etap, w postaci kradzieży również wymaga, co oczywiste, podjęcia szeregu działań, w tym przygotowania ścieżek wyprowadzenia środków np. poprzez założenie szeregu kont bankowych, poprzez które pieniądze zostaną wytransferowane, wypłata środków w bankomatach czy też dokonanie zakupów z obciążeniem rachunku bankowego do którego zyskano dostęp.

Rozpatrując wymienione wyżej przesłanki odpowiedzialności deliktowej, Sąd pragnie zaznaczyć, iż poczynione ustalenia faktyczne pozwalają uznać, że sam fakt zaistnienia szkody nie budził żadnych wątpliwości i strony były w tym zakresie zgodne.

Zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie można również z pewnością mówić o występowaniu po stronie pozwanego (jego pracownika – za którego działania odpowiada on na zasadzie art. 430 k.c.) winy sensu stricto – w postaci winy nieumyślnej.

Przy winie nieumyślnej sprawca wprawdzie przewiduje możliwość wystąpienia szkodliwego skutku, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że zdoła go uniknąć, albo też nie przewiduje możliwości nastąpienia tych skutków, choć powinien i może je przewidzieć. W obu formach chodzi o niedbalstwo (culpa). Pojęcie niedbalstwa wiąże się więc w prawie cywilnym z niezachowaniem wymaganej staranności. Dla oceny winy w postaci niedbalstwa decydujące znaczenie ma miernik staranności, jaki przyjmuje się za wzór prawidłowego postępowania ( vide: wyrok SN z dnia 15 grudnia 1954 r., 1 C 2122/53,). Zgodnie z art. 355 k.c. dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność). Ta formuła ma podstawowe znaczenie jako wzorzec wymaganego zachowania dla każdego, kto znajduje się w określonej sytuacji. Ten wzorzec – kreowany na podstawie reguł współżycia społecznego, przepisów prawnych, zwyczajów, swoistych kodeksów zawodowych, pragmatyk zawodowych itp. – ma charakter obiektywny (abstrakcyjny). Zarzut niedbalstwa jest więc uzasadniony wtedy, gdy sprawca szkody zachował się w sposób odbiegający od modelu wzorcowego, ujmowanego abstrakcyjnie. Oceny staranności, jakiej można wymagać od sprawcy szkody, dokonuje się, odnosząc wzorzec postępowania do okoliczności, w jakich działał sprawca szkody, przy czym odrzuca się właściwości ściśle związane z osobowością sprawcy, np. jego charakter, nawyki, temperament. Jest to zatem ocena in abstracto, lecz dokonana w odniesieniu do konkretnych okoliczności, w jakich działał sprawca. Dopiero ustalenie, że w konkretnych okolicznościach sprawca szkody mógł zachować się w sposób należyty, uzasadnia postawienie mu zarzutu nagannej decyzji. Niedbalstwo polega na niedołożeniu wymaganej w stosunkach danego rodzaju staranności niezbędnej do uniknięcia skutku, którego sprawca nie chciał wywołać. Ocena miernika postępowania, którego istota tkwi w zaniechaniu dołożenia staranności, nie może być formułowana na poziomie obowiązków niedających się wyegzekwować, oderwanych od doświadczeń uwzględniających reguły zawodowe i konkretne okoliczności, a także określony typ stosunków ( vide: wyrok SN z dnia 8 lipca 1998 r., III CKN 574/97, J. Gudowski, G. Bieniek [w:] T. Bielska-Sobkowicz, H. Ciepła, M. Sychowicz, R. Trzaskowski, T. Wiśniewski, C. Żuławska, J. Gudowski, G. Bieniek, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. II, Warszawa 2018, art. 415.)

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy trzeba stanowczo stwierdzić, że niedochowanie należytej staranności przez E. F. - pracownika pozwanego, który dokonał nieznanej osobie wydania duplikatu karty SIM przypisanej do numeru telefonu powoda, nie budziło żadnych wątpliwości.

Z poczynionych ustaleń wynika, że wskazany pracownik pozwanego wydał osobie podającej się za J. B. duplikat karty SIM, nie sprawdzając przy tym jego tożsamości w oparciu o dokument tożsamości. Świadczy o tym fakt, że w dokumencie sporządzonym na okoliczność wymiany karty (Podsumowanie wymiany karty SIM – k. 58) nie wpisano ani nazwy dokumentu tożsamości, ani też jego serii i numeru, pomimo, że w dokument ten przewidywał wpisanie tych danych w odpowiednich rubrykach. Sama więc treść tego dokumentu, jak i zeznania złożone przez bezpośredniego przełożonego pracownika - D. I. (k. 169v) oraz pracownika (zeznania złożone w postępowaniu przygotowawczym k. 154-154v akt postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Sochaczewie sygn. Ds. 2167/2019) niezbicie świadczą o tym, że przy wymianie karty SIM istniał bezwzględny obowiązek weryfikacji tożsamości klienta na podstawie dokumentu tożsamości ze zdjęciem. Co się zaś tyczy wyjaśnień E. F., jakoby dokonała ona takiej weryfikacji i jednocześnie nie było obowiązku wpisywania w sporządzonym przez nią dokumencie dot. wymiany danych dokumentu tożsamości klienta, to w ocenie Sądu były one zupełnie niewiarygodne. Przeczą im bowiem zasady logiki i doświadczenia życiowego. Co więcej porównanie treści przywołanego wyżej dokumentu sporządzonego w Salonie (...) z treścią dokumentu w postaci Karty Transakcji zakupu złota (k. 44 akt postępowania przygotowawczego) świadczy o tym, że sprawcy nie posiadali żadnego dokumentu tożsamości powoda, w innym bowiem przypadku wpisaliby przy zakupie złota rzeczywisty numer i serię dokumentu, a nie jak to miało miejsce fikcyjne dane. Nie sposób więc uwierzyć, że w Salonie (...) przy wymianie karty SIM doszło do okazania dokumentu tożsamości. Dodatkowo o nierzetelnym wykonaniu usługi wymiany karty SIM, na tle weryfikacji tożsamości, w ocenie Sądu, świadczy również dokonanie wymiany w sytuacji gdy, jak wynika z zapisów monitoringu umieszczonego w salonie ( wydruku zdjęć z monitoringu – k. 72-75, protokołu oględzin rzeczy – k. 70-71, nagranie monitoringu – k. 66 akt postępowania przygotowawczego) osoba podająca się za J. B. zachowywała się w podejrzany sposób tj. nerwowo i nadpobudliwie, a ponadto ubrana była w sposób zasłaniający jej wizerunek.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie nie zostało natomiast wykazane zaistnienie winy w aspekcie obiektywnym tj. bezprawności działania po stronie pozwanego (jego pracownika). O ile bowiem, bezsprzecznie pracownik pozwanego nie dopełnił należytej staranności przy realizacji wewnętrznych procedur przy wymianie karty SIM, to jednak działanie polegające na wydaniu karty SIM nieuprawnionej osobie, może być co najwyżej poczytane jako nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych jaka wiązała J. B. i (...)S.A. Jak zaś przyjmuje się w literaturze i judykaturze, niewykonanie umowy, o tyle może stanowić czyn niedozwolony, w znaczeniu art. 415 k.c., gdy sprawca szkody naruszył obowiązek powszechny, ciążący na każdym. Niewykonanie zatem zobowiązania samo przez się nie może być uznane za działanie bezprawne w rozumieniu art. 415 k.c. Taka jego kwalifikacja jest uzasadniona tylko wtedy, gdy jednocześnie następuje naruszenie obowiązku powszechnego ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1997 r. III CKN 202/97 OSNC 1998 r., nr 3, poz. 42, wyrok z dnia 3 czerwca 1981 r. IV CR 18/81 niepubl.)

Skoro więc, strona powodowa nie wskazała jakie normy prawa o charakterze ogólnym - powszechnie obowiązującym zostały naruszone przez pozwanego (jego pracowników), to nie sposób tu mówić o ich bezprawności w rozumieniu art. 415 k.c.

Niezależnie jednak od powyższego o braku spełnienia przesłanek odpowiedzialności strony pozwanej za wynikłą szkodę i to nie tylko na tle art. 415 kc., świadczy przede wszystkim brak wykazania zaistnienia adekwatnego związku przyczynowego w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. pomiędzy działaniem pozwanego (jego pracownika), a wynikłą szkodą.

Jak zaznaczył Sąd Najwyższy w wyroku z 6 października 2017 r., sygn. V CSK 20/17, właśnie po to, żeby odpowiedzialność odszkodowawcza nie była za szeroka i za daleko sięgająca, aż do osób biorących udział w zainicjowaniu zdarzeń doprowadzających do szkody, pośrednio już związanej ze zdarzeniem początkowym, przyjęta została teoria normalnego (adekwatnego) związku przyczynowego między zdarzeniem a jego skutkiem w postaci szkody, znajdując wyraz w sformułowaniu art. 361 § 1 k.c.

Sąd Najwyższy zaznaczył, że badanie wystąpienia związku przyczynowego w rozumieniu powołanego przepisu składa się z dwóch etapów. Pierwszy z nich obejmuje test conditio sine qua non, czyli potrzebę ustalenia, czy między ogniwami łańcucha przyczynowo-skutkowego w ogóle występuje jakikolwiek związek przez stwierdzenie, że gdyby nie było pierwszego zdarzenia, to kierując się zasadami logicznego, racjonalnego myślenia - skutek znajdujący się na końcu łańcucha z pewnością nie mógłby powstać (test conditio sine qua non). Dopiero wynik pozytywny testu umożliwia przejście do drugiego etapu, a więc do zbadania normalności następstw zdarzenia sprawczego. Sąd podkreślił przy tym, że za normalne następstwo danego zdarzenia uważa się taki skutek, który "zazwyczaj", "w zwykłym porządku rzeczy" jest konsekwencją danego zdarzenia ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2008 r., IV CSK 5/08 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 czerwca 2014 r., I ACa 1584/13, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2003 r., III CZP 6/03, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2003 r., III CKN 473/01; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 15 lipca 2015 r., I ACa 483/15, nie publ.).

Oznacza to, że w grupie wszelkich możliwych skutków danego zdarzenia znaczenie mają (i rodzą odpowiedzialność odszkodowawczą, gdy spełnione zostaną pozostałe przesłanki) tylko te, które stanowią normalne następstwa danego działania i zaniechania, a więc tylko niektóre z całej puli możliwych skutków. Z oczywistych względów ograniczenie to jest niezbędne, bowiem bez niego granice odpowiedzialności odszkodowawczej sięgałyby bardzo daleko, co nie dałoby się pogodzić ani z realiami ekonomicznymi, ani z poczuciem sprawiedliwości ( vide: A. Rzetecka-Gil, Komentarz do art. 361 k.c. Kodeksu cywilnego 2018, Legalis). Dodać należy, że dla stwierdzenia istnienia normalnego związku przyczynowego irrelewantne jest, czy skutek mógł być przez sprawcę przewidziany, ponieważ przewidywalność nie wpływa na istnienie związku przyczynowego, ale winy ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 1952 r., C 584/52).

Test conditio sine qua non opiera się na teorii równowartości przyczyn (ekwiwalencji przyczyn) i pozwala wyeliminować te zdarzenia, które na pewno nie stanowią przyczyny powstania szkody ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2001 r., III CKN 578/00). Pozytywny wynik próby conditio sine qua non pozwala na stwierdzenie obiektywnej zależności pomiędzy zdarzeniem (zachowaniem) określanym jako przyczyna a następstwem wywołującym uszczerbek w dobrach poszkodowanego. Jednak poprzestanie wyłącznie na tym ustaleniu i uznanie, że zachodzi wystarczająca podstawa obiektywna dla przypisania odpowiedzialności odszkodowawczej, groziłoby ryzykiem rozstrzygnięć niesłusznych i nieakceptowalnych. Pozwalałoby bowiem łączyć obowiązek odszkodowawczy z powiązaniami między zdarzeniami niekiedy bardzo od siebie oddalonymi czasowo, których związki wynikałyby z pojawienia się bardzo wielu innych czynników ( vide: A. Koch, Komentarz do art. 361 k.c. pod red. T.I. Gutowskiego 2016, Legalis).

Druga faza testu polega na selekcji określonych skutków pod kątem ich "normalności" wobec wskazanej przyczyny szkody. Do przyjęcia istnienia adekwatnego związku przyczynowego wystarczające jest ustalenie ciągu zdarzeń, w którym jedno z nich jest niezbędnym warunkiem (przyczyną) wystąpienia następnego. Konieczne jest, by powiązania pomiędzy poszczególnymi wydarzeniami były normalne, tzn. typowe, oczekiwane w zwykłej kolejności rzeczy, a nie będące rezultatem jakiegoś zupełnie wyjątkowego zbiegu okoliczności ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 22 września 2005 r., I ACa 197/05). Wystąpienie zdarzenia, które nie jest normalnym, adekwatnym skutkiem badanej przyczyny, ale nowym, niezależnym ogniwem w łańcuchu przyczynowo - skutkowym, powoduje przerwanie normalnego związku przyczynowego ( vide: P. Sobolewski, Komentarz do art. 361 k.c. pod red. K. Osajda 2018 r., Legalis). Jakkolwiek bowiem taki skutek (nietypowy) daje się łączyć z określonym zdarzeniem początkowym w sensie oddziaływania sprawczego, to nie występuje on w kolejności zdarzeń, która jest charakterystyczna dla określonej przyczyny i przez to nie daje się on uwzględnić w ewentualnych przewidywaniach ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2000 r., III CKN 810/98).

Mając na względzie powyższe rozważania stwierdzić należy, że jakkolwiek pomiędzy zachowaniem pozwanego (jego pracownika – E. F.) polegającym na wydaniu duplikatu karty SIM bez właściwego zweryfikowania tożsamości osoby podającej się za J. B., a opisaną przez powoda szkodą majątkową zachodzi obiektywny związek przyczynowy (pozytywny wynik testu conditio sine qua non), to z całą pewnością nie jest to adekwatny związek przyczynowy.

W realiach niniejszej sprawy kradzież numeru telefonu była tylko jednym z wielu, i to nie pierwszym, elementem całego procesu, a do osiągnięcia rezultatu w postaci nieautoryzowanego wyprowadzenia środków z konta bankowego może dojść dopiero przy łącznym zaistnieniu powyższych elementów. W tych warunkach oczywistym staje się, że samo przejęcie numeru telefonu na sutek wyrobienia duplikatu karty SIM, choć niewątpliwie było czynnikiem niezbędnym dla zaistnienia kradzieży (warunek sina qua non) i samo w sobie wynikło z zawinionego (w sensie subiektywnym) przez pracownika pozwanego działania (tj. nie dochowania procedur postępowania oraz należytej staranności), to jednak nie sposób uznać, aby jego normalnym następstwem miało być nieautoryzowane wyprowadzenie środków z konta bankowego powoda. Jak już bowiem wyżej wskazano, do przeprowadzenia tego rodzaju przestępczego działania koniecznym jest zaistnienie szeregu innych czynników, W śród takich czynników wymienić należy przede wszystkim pozyskanie danych koniecznych do logowania się do bankowości elektronicznej (tj. loginu i hasła) bez których niemożliwym będzie dokonanie jakichkolwiek transakcji. Wśród omawianych działań jakich podjęcie konieczne było dla ziszczenia się omawianego przestępstwa wymienić można również przygotowanie ścieżki wyprowadzenia środków, a więc, jak to miało miejsce w nin. sprawie, dokonanie zakupów złota poprzez podszywanie się pod inną osobę oraz pozyskanie kont bankowych osób trzecich, na które przelane zostały środki pieniężne.

W przedmiotowej sprawie (ani też w toku prowadzonego postępowania karnego) nie ustalono w jaki sposób sprawcy uzyskali dane logowania tj. czy przykładowo dokonano tego poprzez zainfekowanie sprzętu elektronicznego z którego korzystał powód czy też poprzez pozyskanie odpowiednich danych dotyczących samego powoda, które pozwoliłyby na ustanowienie nowego czy też ustalenie starych danych logowania do konta przy udziale pracowników banku. Niewątpliwie jednak osoby te musiały uzyskać login i hasło powoda w innym bowiem przypadku nie miałby możliwości dokonania nieautoryzowanych przez powoda operacji na jego rachunku bankowym.

Z powyższego wynika, że nielegalne pozyskanie numeru telefonu powoda nie było ani pierwszym ani ostatnim z szeregu czynników jakie zaistnieć musiały w łańcuchu zdarzeń aby mogło dojść do przedmiotowego zdarzenia. Uzyskanie numeru telefonu powoda miało zaś znaczenie jedynie w kontekście wszystkich wyżej wymienionych działań przestępczych. Nie sposób jednak uznać, że jego normalnym następstwem była właśnie kradzież środków pieniężnych. Wydanie nieuprawnionej osobie duplikatu karty nie stanowiło również elementu, który byłby koniecznym a nawet chociaż ułatwiałby zaistnienie chronologiczne dalszego i koniecznego dla zaistnienia omawianego procederu elementu w łańcuchu zdarzeń, jakim było zalogowanie do bankowości elektronicznej. Strona powodowa poza gołosłownym stwierdzeniem nie wyjaśniła (a tym bardziej nie wykazała) natomiast w jaki sposób wyrobienie duplikatu karty miało służyć do przełamania zabezpieczeń aplikacji bankowej (a więc pozyskania loginu i hasła). W istocie, bez uzyskania możliwości zalogowania się na rachunek powoda w bankowości elektronicznej powoda, sama możliwość dysponowania numerem telefonu powoda była nieprzydatna z punktu widzenia sprawców i dopiero po uzyskaniu danych personalnych powoda (w tym numeru PESEL), a następnie uzyskaniu dostępu do systemu, mogła być spożytkowana.

W tych warunkach, wobec niewykazania wszystkich koniecznych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, a w szczególności zaistnienia adekwatnego związku przyczynowego, Sąd oddalił powództwo (o czym orzeczono w pkt I. wyroku).

Jednocześnie w pkt. II wyroku Sąd odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu na zasadzie art. 102 kpc, mając na względzie zarówno niewątpliwie trudną sytuację życiową w jakiej powód znalazł się bez swojej winy (utrata oszczędności życia), jak i przede wszystkim przyczynienie się przez nierzetelne postępowanie pracownika pozwanego do zaistnienia szkody.

Sędzia del. Agnieszka Onichimowska