Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA– SA Ewa Zalewska

Sędziowie: SA Ewa Klimowicz-Przygódzka (spr.)

SA Wanda Lasocka

Protokolant – sekr. sądowy Mariola Frąckiewicz

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2013 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) Bank (...) S. A. w K.

przeciwko (...) S. A. w R. i (...) Sp. z o.o. w R.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 21 marca 2012 r.

sygn. akt XX GC 517/10

I.  oddala apelację pozwanych;

II.  zasądza od pozwanych (...) S. A. w R. i (...) Sp. z o.o. w R. solidarnie na rzecz (...) Bank (...) S. A. w K. kwotę 5400 zł (pięt tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

VI ACa 945/12

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank (...) S.A. w K. domagała się w niniejszej sprawie zasądzenia solidarnie od (...) S.A. z siedzibą w R. i (...) sp. z o.o. w R. na swoja rzecz kwoty 1.462.176 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 II 2010 r. tytułem rozliczenia gwarancji bankowej nr (...) z dnia 17 IV 2002 r. wystawionej na zlecenie Fabryki (...) S.A. z siedzibą w P. na rzecz (...) Sp. z o.o. ( wcześniej (...) S.A.). Gwarancja powyższa w związku z żądaniem beneficjenta została zrealizowana przez powoda poprzez zapłatę kwoty określonej w pozwie stanowiącej równowartość 360 000 euro. Solidarną odpowiedzialność pozwanych za rozliczenie wykonanej gwarancji powód upatrywał w postanowieniach umowy kredytowej , zawartej w dniu 25 VI 2008 z pozwanymi oraz spółką Fabryka (...) S.A. w P. , w której art. 5 ustalona została solidarna odpowiedzialność w/w podmiotów za wszelkie zobowiązania wynikające z tej umowy. Zgodnie zaś z jej art.6 ust 1 pkt (ii) wskazane spółki uprawnione były do korzystania z innych usług , które zdefiniowane zostały w art. 1 umowy i obejmowały m.in. gwarancje udostępnione im przez bank na podstawie odrębnej umowy zlecenia. Podpunkt (iii) w/w artykułu wśród gwarancji wymieniał gwarancję wystawioną na zlecenie (...) nr (...) , zaś punkt ( iv) preambuły stanowił, że przedmiotowa umowa kredytowa zastępuje umowę do gwarancji nr (...) z 18 IV 2002 r. wraz z późniejszymi zmianami, zawartą pomiędzy powodowym bankiem a (...).

Odpowiedzi na pozew wniesione przez pozwane spółki zostały przez Sąd Okręgowy w Warszawie zwrócone z uwagi na nieuzupełnienie w terminie ich braków formalnych i w związku z tym w dniu 9 VI 2011 r. sąd I instancji wydał wyrok zaoczny, w którym całkowicie uwzględnił dochodzone roszczenie ( k 342).

W sprzeciwie od powyższego wyroku zaocznego strona pozwana wnosiła o jego uchylenie oraz oddalenie powództwa w całości podnosząc liczne zarzuty natury procesowej jak i materialnoprawnej , w tym m.in. dotyczące zatajenia przez stronę powodową , iż umowa kredytowa, która według jej oceny stanowiła podstawę solidarnej odpowiedzialności pozwanych została przez bank wypowiedziana pismem z dnia 19 V 2009 r.. Składając powyższe oświadczenie bank dokonał zdaniem pozwanych wypowiedzenia wszystkich postanowień tej umowy, w tym dotyczących solidarnej odpowiedzialności dłużników, która to odpowiedzialność tym samym wygasła. Poza tym pozwani podnosili, iż skoro zdaniem powoda podstawą gwarancji było odrębne zlecenie, a nie wypowiedziana umowa kredytowa, to zważyć należy, iż nie udzielili oni żadnego zlecenia na wystawienie gwarancji bankowej z dnia 17 IV 2002 r.. W dalszej kolejności przedstawione zostało stanowisko, że skoro bank dokonał płatności z gwarancji dopiero w dniu 1 II 2010 r. , to zobowiązanie do zapłaty kwoty objętej pozwem mogło powstać dopiero w tym dniu, wyłącznie odpowiedzialnym zatem za jego wykonanie był tylko zleceniodawca gwarancji tj. spółka (...), jako, że umowa kredytowa z dnia 25 VI 2008 r. w tej dacie już nie obowiązywała i nie mogła wywierać żadnych skutków prawnych, w szczególności stanowić podstawy odpowiedzialności solidarnej pozwanych. Niezależnie od powyższego zdaniem pozwanych powodowy bank nie udowodnił, że żądanie zapłaty zgłoszone przez beneficjenta wpłynęło przez upływem terminu ważności gwarancji, że nastąpiła zmiana powyższego terminu ważności i podmiotu uprawnionego z gwarancji udzielonej przez bank , że powód nie wykazał podstawy prawnej do przewalutowania kwoty gwarancyjnej ani tego po jakim kursie przewalutowania dokonał. Zgłoszone przez niego w tym zakresie przy piśmie procesowym z dnia 6 X 2010 r. środki dowodowe należało w ocenie pozwanych uznać za sprekludowane.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 III 2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie, w pkt I uchylił wyrok zaoczny z dnia 9 VI 2011 r., w pkt II uwzględnił powództwo banku co do kwoty 1 333 783,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 II 2010 r. do dnia zapłaty oraz co do odsetek ustawowych od kwoty 128 392,90 zł za okres od 1 II 2010 do 17 VI 2011 r., w pkt III powództwo w pozostałym zakresie oddalił, w pkt IV oddalił wniosek pozwanej S.A. (...) o zwrot wyegzekwowanego na podstawie wyroku zaocznego świadczenia , w pkt V obciążył pozwanych solidarnie obowiązkiem zwrotu na rzecz powoda kosztów procesu w wysokości 76 726 zł.

Z ustaleń faktycznych sądu I instancji jakie legły u podstaw tego rozstrzygnięcia wynikało, że „w dniu 17 IV 2002 r (...) .wystawiła zlecenie do gwarancji bankową nr (...) na rzecz zleceniodawcy (...) jako dostawcy zamówienia wynikającego z umowy z dnia 19 marca 2010 r. zawartej z zamawiającym (...) S.A w W.”. Gwarancja powyższa miała zabezpieczać należyte wykonanie zobowiązania (...) , do wysokości nie przekraczającej równowartości w złotych polskich kwoty 360.000 euro. Okres ważności gwarancji został ustalony do 30 X 2006 r., chyba że zostałaby ona przedłużona na dalszy okres.

W dniu 18 IV 2002 r. została podpisana umowa do gwarancji nr (...), na podstawie której (...) Bank (...) udzielił na zlecenie (...) gwarancji dobrego wykonania nr (...) w wysokości równowartości 360.000 euro, na okres do 30 X 2006 r.. Gwarancja została wystawiona na rzecz (...) S.A., której następcą prawnym stała się (...) sp. z o.o. i ona też na podstawie aneksu nr (...) do gwarancji nr (...) , z dnia 24 X 2005 r. została beneficjentem gwarancji.

W dniu 25 VI 2008 r. pomiędzy (...) Bank (...) a spółkami (...) , (...) oraz (...) zawarta została umowa kredytowa, która zastępowała wskazane w niej obowiązujące wcześniej umowy, w tym m.in. zgodnie z pkt (iv) preambuły umowę do gwarancji nr (...) z dnia 18 IV 2002 r. wraz z późniejszymi zmianami, zawartą pomiędzy powodem a (...). Art. 5 umowy kredytowej stanowił, że (...), (...) oraz (...) ponoszą odpowiedzialność solidarną za wszelkie zobowiązania z niej wynikające zgodnie z art. 366 k.c. . Na podstawie z kolei art. 6 ust. 1 pkt (ii) kontrahenci banku zostali uprawnieniu do korzystania z innych usług, które w oparciu o art. 1 umowy kredytowej obejmowały gwarancje, akredytywy lub inne usługi obciążone ryzykiem kredytowym, udostępnione przez (...) klientowi na podstawie odrębnej umowy zlecenia. Na podstawie art. 1 umowy gwarancja w rozumieniu tej umowy oznaczać miała m.in. gwarancję wystawioną na zlecenie (...) nr (...) .

Z uwagi na naruszenia postanowień powyższej umowy kredytowej, powodowy bank pismami z dnia 19 V 2009 r. wypowiedział ją z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia , liczonego od daty otrzymania pisma .

Gwarancja bankowa nr (...) została zrealizowana w dniu 1 II 2010 r., na żądanie jej beneficjenta (...) sp. z o.o., zgłoszone za pośrednictwem (...) oraz pocztą kurierską w dniu 29 I 2010 r. , poprzez zapłatę kwoty 1.462.176 zł, odpowiadającej na dzień spełnienia świadczenia równowartości 360.000 euro .

Wobec braku możliwości wyegzekwowania świadczenia od znajdującej się w stanie upadłości likwidacyjnej spółki (...) , powód pismami z dnia 21 IV 2010 r. wezwał pozwanych jako dłużników solidarnych do zapłaty kwoty 1.462.176 zł.

Na podstawie wyroku zaocznego, zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności, wydanego w niniejszej sprawie , komornik sądowy wyegzekwował z rachunków bankowych pozwanych odpowiednio kwoty 148.297,83 zł i 1.970.677,84 zł – z czego na rzecz powoda przekazał 128.392,90 zł. i na rzecz jego pełnomocnika kwotę 9.000 zł. Pozostała należność została złożona częściowo do depozytu sądowego, częściowo zwrócona dłużnikowi, a częściowo pobrana z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego .

Jako podstawę powyższych ustaleń faktycznych sąd I instancji wskazał dokumenty, na które powoływał się w tej części uzasadnienia. Stwierdził ponadto, że zostały przez niego oddalone wnioski dowodowe stron , które nie zostały zgłoszone w pierwszych pismach procesowych , w oparciu o art. 479 ¹² § 1 k.p.c. oraz art. 479 ¹⁴ § 2 k.p.c. w zw. z art. 479 ¹⁸ § 3 k.p.c. oraz wnioski dowodowe, w tym wszystkie z osobowych źródeł dowodowych, na podstawie art. 217 § 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. albowiem nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

W tak ustalonym stanie faktycznych powództwo banku zostało przez sąd I instancji uznane za zasadne. Jego częściowe oddalenie wynikało jedynie z faktu wyegzekwowania w tym zakresie w toku procesu części dochodzonego świadczenia. Sąd Okręgowy wbrew zarzutom pozwanych spółek uznał, iż odpowiadają one wobec powoda solidarnie za zobowiązanie spółki (...) wynikające z umowy do gwarancji nr (...) z dnia 18 IV 2002 r. ,a solidarność powyższego zobowiązania wynika z zawartej w dniu 25 VI 2008 r. umowy kredytowej. Na mocy postanowienia tejże umowy wykreowana została bowiem pomiędzy pozwanymi spółkami i S.A. (...) więź solidarności biernej, a solidarność ta dotyczyła wszelkich zobowiązań wynikłych z przedmiotowej umowy, w tym niewątpliwie zobowiązania wynikającego z gwarancji nr (...).

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko powodowego banku, iż w zakresie wystawienia gwarancji bankowych umowa kredytowa z dnia 25 VI 2008 r. stanowiła rodzaj umowy ramowej, przewidującej możliwość dokonania określonych czynności prawnych oraz określającej zasady przyszłego kontraktowania stron w tym zakresie. Podstawą jednak powstania i istnienia stosunków prawnych z tytułu gwarancji bankowych była nie sama umowa kredytowa, lecz odrębne zlecenia udzielane m.in. w oparciu o ramy wyznaczone tę umową. Samo ustalenie w umowie kredytowej z dnia 25 VI 2008 r. limitu dostępnego salda ujemnego (art. 2 pkt 2 (i) ), limitu innych usług (art. 2 pkt 3 w zw. z art.) otwierało kredytobiorcom tj. pozwanym jedynie możliwość korzystania z różnych – określonych w przedmiotowej umowie produktów bankowych według ich woli. Konkretyzacja zobowiązań stron następowała zaś dopiero z chwilą skorzystania przez nie z konkretnego produktu banku – innej usługi. Gwarancja nr (...) jako jedna z wielu gwarancji udzielonych przed datą zawarcia umowy kredytowej z dnia 25 VI 2008 r., została objęta działaniem tej umowy w całości i także do niej odnosi się art. 5 przedmiotowej umowy kreujący solidarną odpowiedzialność za zobowiązania z niej wynikające.

Zdaniem sądu I instancji do dochodzenia wskazanego w pozwie roszczenia przeszkody nie stanowił fakt zgłoszenia roszczenia tej samej treści w postępowaniu upadłościowym dotyczącym spółki (...), co wynika z dyspozycji przepisu art. 366 § 1 k.c., zgodnie z którym powód może dochodzić swojego roszczenia od wszystkich dłużników łącznie lub od każdego z osobna.

Nie podzielony został również zarzut strony pozwanej jakoby powód nie wykazał okoliczności złożenia przez (...) zlecenia dokonania zmian do gwarancji nr (...). Zdaniem Sądu Okręgowego fakt obowiązywania tej gwarancji w przedłużonym okresie znajdował potwierdzenie w treści samej umowy kredytowej z dnia 25 VI 2008 r. tj. w pkt (iv) jej preambuły, gdzie wskazano, że umowa kredytowa zastępuje umowę do gwarancji nr (...) z dnia 18 IV 2002 r. wraz z późniejszymi zmianami zawartą pomiędzy (...) a powodem. Ponadto w art. 1 pkt (iii) tej umowy przy definicji „gwarancji” podano, że gwarancja oznacza m.in. gwarancję wystawioną na zlecenie (...) nr (...), a w art. 8 ust. 2 (x) umowy kredytowej strony wprost wyraziły zgodę na uiszczanie prowizji z tytułu wystawionych gwarancji, w tym o nr (...), w ustalonej w tej klauzuli wysokości. Odwołując się do zasad doświadczenia życiowego sąd I instancji wywodził, iż nie sposób jest przyjąć , iż zawierając umowę kredytową z dnia 25 VI 2008 r. , obejmującą wysokie zaangażowanie finansowe ze strony znacznej wielkości przedsiębiorców takich jak pozwane spółki , obejmowały one zakresem swoich uzgodnień stosunki prawne, które wygasły.

Wbrew także stanowisku pozwanych w ocenie Sądu Okręgowego żądanie zapłaty wystosowane przez beneficjenta udzielonej gwarancji wpłynęło do powodowego banku przed datą wygaśnięcia gwarancji tj. przed dniem 1 II 2010 r. . Żądanie to przedstawione zostało zgodnie z zasadami gwarancji dobrego wykonania kontraktu nr (...), w której postanowione zostało, że „w celu identyfikacji , żądanie wypłaty z gwarancji będzie przedstawione za pośrednictwem banku zamawiającego, który potwierdzi prawomocność podpisów złożonych przy żądaniu przez zamawiającego”. W niniejszej sprawie bank beneficjenta gwarancji – (...) , poinformował powoda w systemie elektronicznej komunikacji międzybankowej (SWIFT) o wystosowaniu takiego żądania przez jego klienta. Informacja powyższa wpłynęła do (...) Bank (...) w dniu 29 I 2010 r., co wynika z treści wydruku elektronicznego. Następnie działając z upoważnienia beneficjenta gwarancji, żądanie tej samej treści, (...) przekazał powodowi w dniu 29 I 2010 r. pocztą kurierską, co wynika z pieczęci wpływu umieszczonej na otrzymanym piśmie.

Ustosunkowując się do zarzutu pozwanych, iż ich solidarna odpowiedzialność z tytułu rozliczenia zrealizowanej gwarancji bankowej nr (...) wygasła wraz z wypowiedzeniem przez powoda umowy kredytowej z dnia 25 VI 2008 r. Sąd Okręgowy podnosił, że bezzasadnym jest rozciąganie skutków tego wypowiedzenia na skutki poszczególnych świadczeń, będących przedmiotem zobowiązań powstałych w okresie obowiązywania tej umowy kredytowej i w jej wykonaniu. Obowiązująca umowa i powstające na jej gruncie świadczenia , w tym przypadku zobowiązania z wystawionych gwarancji bankowych, są to odrębne kategorie prawne, których nie można utożsamiać. W związku z tym czynności prawne dotyczące umowy kredytowej z dnia 25 VI 2008 r. w postaci jej wypowiedzenia czy rozwiązania, o ile z ich treści nic innego nie wynika , a tak jest w niniejszej sprawie, nie mogą dotyczyć zobowiązań, które powstały przed dokonaniem tych czynności, w tym zobowiązań wynikających z wystawionych i czynnych gwarancji bankowych na podstawie zleceń wystosowanych w okresie obowiązywania umowy kredytowej z dnia 25 VI 2008 r. . W szczególności w ocenie sądu I instancji z treści dokonanego przez powódkę wypowiedzenia, nie wynikało ażeby doszło do zwolnienia pozwanych z odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania powstałe przed jej rozwiązaniem lub do umorzenia takich zobowiązań, co w oparciu o dyspozycję art. 366 § 2 k.c. oznacza, że aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani. Poza tym z oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytowej z dnia 25 VI 2008 r. , które w ocenie sądu I instancji jest jasne , czytelne i jednoznaczne wynika, że intencją i wolą powodowego banku było usunięcie „na przyszłość” możliwości dalszego korzystania z produktów bankowych przez pozwanych w oparciu o tę umowę. Jako niedopuszczalne Sąd Okręgowy określił rozumowanie prezentowane przez pozwanych, zgodnie z którym rozwiązanie umowy o charakterze ciągłym skutkuje ustaniem zobowiązań pieniężnych wstecz. Rozwiązanie umowy ma bowiem znaczenie tylko na przyszłość.

Zdaniem sądu I instancji powód udowodnił także wysokość i sposób wyliczenia kwoty dochodzonej pozwem. Kwota w walucie podstawowej tj. 360.000 euro wynikała bowiem z dokumentów dołączonych do pozwu , podobnie jak jej równowartość 1.462.176 zł, ustalona w oparciu o kurs wymiany określony w umowie kredytowej.

W świetle poczynionych rozważań Sąd Okręgowy uznał , iż w dacie wytoczenia niniejszego powództwa roszczenie banku skierowane wobec pozwanych spółek było jak najbardziej zasadne , tym niemniej jednak zasądzeniu podlega nie cała wskazana w pozwie kwota, a kwota 1.333.783,10 zł, z uwagi na przekazanie bankowi przez komornika pozostałej części należnego jemu świadczenia w ramach postępowania egzekucyjnego realizowanego na podstawie wyroku zaocznego zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności i klauzulę wykonalności, którą to okoliczność z uwagi na treść art. 316 § 1 k.p.c. należało przy wyrokowaniu uwzględnić. Roszczenie w części zaspokojonej wygasło, a tym samym powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu.

Uzasadniając rozstrzygnięcie w przedmiocie zasądzenia odsetek ustawowych od należności głównej, sąd I instancji wskazywał na art. 481 § 1 i 2 k.c. i podnosił, iż w tym zakresie uwzględnił okoliczność, iż kwota 128.392,90 zł została w trybie egzekucyjnym ściągnięta na podstawie wyroku zaocznego zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności.

Oddalając wniosek restytucyjny (...) S.A. o zwrot wyegzekwowanego na podstawie wyroku zaocznego zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności świadczenia, Sąd Okręgowy podnosił, iż zgodnie z art. 338 § 1 k.p.c. orzeczenie o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego może być wydane przez sąd uchylający lub zmieniający wyrok, któremu nadany był rygor natychmiastowej wykonalności. W niniejszej zaś sprawie powództwo banku było zasadne , a uchylenie wyroku zaocznego wydanego w dniu 9 VI 2011 r. było konsekwencją jedynie częściowego wyegzekwowania dochodzonego świadczenia .

Jako podstawa prawna rozstrzygnięcia o kosztach procesu został wskazany art. 100 zd. 2 i art. 98 k.p.c. Sąd Okręgowy uznał, iż powodowy bank, którego powództwo co do roszczenia głównego zostało uwzględnione w całości i w stosunku do którego oddalono wniosek restytucyjny , wygrał sprawę w przeważającej części , a tym samym pozwani obowiązani byli do zwrotu na jego rzecz całości poniesionych kosztów, niezbędnych do celowego dochodzenia praw . Od wyliczonych przez siebie kosztów procesu sąd I instancji odjął przekazaną pełnomocnikowi powoda przez komornika wyegzekwowaną w oparciu o wyrok zaoczny ( zaopatrzony w rygor natychmiastowej wykonalności) kwotę wynagrodzenia adwokackiego 7200 zł.

Wyrok powyższy w części uwzględniającej powództwo , zasądzającej na rzecz powoda zwrot kosztów procesu oraz oddalającej wniosek S.A. (...) o zwrot wyegzekwowanego świadczenia zaskarżyli pozwani, podnosząc w swojej apelacji następujące zarzuty:

- naruszenia art. 366§ 1 w zw. z art. 369 k.c. poprzez nieuzasadnione przyjęcie istnienia solidarnej odpowiedzialności pozwanych w oparciu o art. 5 umowy kredytowej za zobowiązanie spółki (...) , pomimo wypowiedzenia tej umowy przez bank, ze skutkiem na dzień 21 VI 2009 r. i powstania zobowiązania spółki (...) wobec banku dopiero w dniu 1 II 2010 r. ,

-naruszenia art. 81 ust 1 prawa bankowego w zw. z art. 353 ¹ k.c. oraz art. 354 k.c. poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że wystawienie przez powodowy bank na zlecenie (...) gwarancji bankowej z dnia 17 IV 2002 r. , a tym samym skorzystanie z innego produktu, spowodowało skonkretyzowanie zobowiązań stron niniejszego procesu w zakresie danego stosunku prawnego, podczas gdy zgodnie z w/w artykułem prawa bankowego gwarancja bankowa jest jednie jednostronnym, przyszłym , warunkowym lub bezwarunkowym zobowiązaniem banku , które to zobowiązanie może nigdy nie stać się zobowiązaniem pieniężnym w relacji pomiędzy bankiem udzielającym gwarancji a zleceniodawcą gwarancji,

-naruszenia art. 65§ 1 k.c. oraz 355§ 2 k.c. polegające na dokonaniu błędnej wykładni oświadczenia woli banku zawierającego wypowiedzenie umowy kredytowej, gdyż prawidłowa jego wykładnia powinna prowadzić do wniosku, że bank dokonał w ten sposób wypowiedzenia wszystkich postanowień tejże umowy, w tym postanowień dotyczących solidarnej odpowiedzialności dłużników,

-obrazy art. 481§ 1 k.c. w zw. z art. 808 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie w zaskarżonym wyroku faktu, że od dnia 17 VI 2011 r. kwota 133 783,10 zł, wyegzekwowana przez komornika, znajdowała się na rachunku depozytowym sądu i nałożenie na pozwanych obowiązku zapłaty odsetek od tej należności od dnia 1 II 2010 r. do dnia zapłaty, zamiast od dnia 1 II 2010 do dnia 17 VI 2011 r.,

- obrazy art. 233§1 w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez: (a) nieuzasadnione przyjęcie, że skorzystanie z konkretnego produktu powodowało skonkretyzowanie zobowiązań stron w zakresie danego stosunku prawnego, a tym samym, iż już z chwilą wystawienia przez powoda gwarancji bankowej z 17 IV 2002 r. powstało zobowiązanie (...) do zapłaty kwoty wskazanej w pozwie, do zapłaty której obowiązani byli rzekomo pozwani, podczas gdy takie zobowiązanie nie mogło powstać przed dokonaniem przez powodowy bank wypłaty kwoty z gwarancji beneficjentowi tj. przed 1 II 2010 r., kiedy to rzekoma odpowiedzialność solidarna pozwanych wobec wypowiedzenia umowy kredytowej nie istniała;(b) naruszenie reguł logicznego rozumowania , polegające na przyjęciu, że solidarność zobowiązań pozwanych dotyczyła również umowy do gwarancji nr (...) oraz, że podstawą powstania i istnienia stosunków prawnych z tytułu gwarancji była nie sama umowa kredytowa lecz odrębne zlecenie, podczas, gdy żaden z pozwanych nie udzielał nigdy powodowi zlecenia na wystawienie przedmiotowej gwarancji , zaś w chwili rzekomego powstania zobowiązania zapłaty przez zlecającego wystawienie gwarancji tj. spółkę (...), nie istniała rzekoma odpowiedzialność solidarna pozwanych; ( c ) wyciągnięcie z oświadczenia banku wypowiadającego umowę kredytową wniosków z naruszeniem zasad doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania dotyczących wywołania jedynie skutków wypowiedzenia na przyszłość i braku podstaw do uznania zniesienia solidarnej odpowiedzialności pozwanych;( d ) nieuzasadnione przyjęcie, iż przedłużenie okresu obowiązywania gwarancji znajduje potwierdzenie w samej treści umowy kredytowej, podczas gdy powód nie udowodnił, że zmiana terminu ważności gwarancji nastąpiła wskutek zlecenia udzielonego przez spółkę (...);( e) niezasadne przyjęcie, że żądanie beneficjenta zapłaty z gwarancji bankowej wpłynęło do powoda przed upływem rzekomej daty ważności gwarancji; (f) niezasadne przyjęcie, iż powód udowodnił wysokość i sposób wyliczenia kwoty dochodzonej pozwem; (g) przyjęcie, iż dokument w postaci wyciągu z ksiąg banku, podpisany przez nieumocowane do tego osoby może stanowić podstawę ustalenia istnienia spornego zobowiązania;

- obrazy art. 479 ¹² § 1 k.p.c. poprzez dopuszczenie dowodów dołączonych do pisma procesowego powoda z dnia 6 X 2010 r. objętych prekluzją ,

- naruszenia art. 338§ 1 k.p.c. poprzez niezasadne oddalenie wniosku restytucyjnego pozwanych ,

- naruszenia art. 328§ 2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dowodów, na których sąd się oparł i którym odmówił wiary oraz niewyjaśnienie podstawy prawnej swojego rozstrzygnięcia,

-obrazy art. 25 ust 2 k.p.c. poprzez niesprawdzenie przez sąd I instancji prawidłowości wyliczenia wartości przedmiotu sporu.

Tym samym apelujący wnosili o zmianę wyroku sądu I instancji w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w całości, uwzględnienie wniosku restytucyjnego (...) S.A., obciążenie powoda kosztami procesu w całości, ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji, ewentualnie w przypadku podzielenia stanowiska sądu I instancji odnośnie rozstrzygnięcia zawartego w pkt II i V o zwrot wyegzekwowanego świadczenia i przywrócenie stanu poprzedniego , z uwagi na zasadniczą zmianę okoliczności powstałą po wydaniu wyroku z dnia 21 III 2012 r..

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja pozwanych nie zasługuje na uwzględnienie wobec bezzasadności stawianych w niej zarzutów.

W szczególności całkowicie są chybione twierdzenia apelujących o braku podstaw do przyjęcia istnienia po ich stronie solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki (...) wynikające z rozliczenia wykonanej przez bank gwarancji nr (...). Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, że podstawą tej odpowiedzialności są postanowienia umowy kredytowej z dnia 25 VI 2008 r., która jak sami pozwani podnosili w sprzeciwie od wyroku zaocznego , wbrew tytułowi tego dokumentu nie była wyłącznie umową kredytową w rozumieniu przepisów prawa bankowego ( k 390).

Przedmiotem powyższej umowy było udostepnienie spółkom: Fabryka (...) S.A. w R., (...) sp. z o.o. w R. oraz Fabryce (...) S.A. w P., zwanych klientami banku, linii kredytowej do wysokości 80 000 mln zł, która mogła zostać wykorzystana zgodnie z ich wnioskiem w następujących formach: salda ujemnego do wysokości 10 000 mln zł lub innej usługi oznaczającej gwarancję , akredytywa lub inne usługi obciążone ryzykiem kredytowym udostępnione przez bank na podstawie odrębnej umowy zlecenia ( art. 2 ust 1 i 2 w zw. z art. 1 umowy). Przy czym w pkt 3 art. 2 umowy ustalona została wysokość sublimitów tj. maksymalnych limitów zadłużenia poszczególnych trzech spółek. Klienci mogli dokonywać jednak alokacji tj. przesunięcia całości lub części sublimitu przysługującego któremukolwiek z nich na rzecz drugiego, po spełnieniu określonych umową warunków ( art.4).

Za zobowiązania wynikające z przedmiotowej umowy, a więc wynikające z udostępnienia i wykorzystania udostępnionej im przez bank linii kredytowej , w którejkolwiek z form wyrażonych we wspomnianym już art. 2 pkt 2 umowy, (...), (...) oraz (...) miały ponosić odpowiedzialność solidarną, zgodnie z art. 366 k.c. ( art.5).

Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że postanowieniami powyższej umowy kredytowej strony objęły także gwarancję bankową nr (...), wystawioną na zlecenie (...) w dniu 17 IV 2002 r. (definicja gwarancji zawarta w art. 1 (iii), art. 8 pkt 2 (x)). Była to forma skorzystania z udostępnionej przez bank umową z 25 VI 2008 r. linii kredytowej w postaci innej usługi świadczonej przez bank na podstawie umowy zlecenia ( art. 6 pkt 1 (ii) i pkt 3 ). W literaturze przedmiotu przyjmuje się zresztą, że powstanie obowiązku udzielenia gwarancji bankowej równoznaczne jest w sensie ekonomicznym z udzieleniem zleceniodawcy kredytu ( M. Spyra w: Prawo bankowe. Komentarz. Pod red. F. Zoll i innych, do art. 81), co znajduje potwierdzenie w terminologii użytej w umowie do gwarancji nr (...).

Umowa kredytowa z dnia 25 VI 2008 r. „zastąpiła” także umowę do gwarancji bankowej nr (...) , w tym znaczeniu, że treść tego stosunku zlecenia została zmodyfikowana poprzez postanowienia umowy kredytowej, w tym postanowienia art. 5 przewidujące solidarną odpowiedzialność klientów banku za zobowiązania wynikające z tejże umowy (punkt ( iv) preambuły).

Rację przyznać także należy sądowi I instancji, iż skorzystanie przez klientów banku z którejkolwiek przewidzianej umową kredytową formy wykorzystania udostępnionej im linii kredytowej powodowało skonkretyzowanie ich obowiązków wobec banku. W szczególności w przypadku skorzystania z „innej usługi” treść obowiązków zleceniodawcy , a tym samym odpowiadających solidarnie wespół z nim pozostałych klientów banku, określał stosunek prawny zlecenia oraz postanowienia tejże umowy kredytowej ( przykład art. 8 ustalający wysokość prowizji z tytułu wystawionej gwarancji). Z powyższego wynika, że sposób spłaty tej części linii kredytowej, która została wykorzystana przez spółkę (...), w formie gwarancji bankowej nr (...)., wynikał ze stosunku zlecenia jaki legł u podstaw wystawienia tej gwarancji . Zgodnie zaś z treścią tego stosunku (...) spółka (...) zobowiązała się w przypadku zrealizowania przez bank gwarancji , zwrócić mu kwotę odpowiadającą wypłaconej sumie gwarancyjnej , beneficjentowi gwarancji. Takiej treści zobowiązanie spółka (...) zaciągnęła wobec powoda już w momencie zawarcia umowy do gwarancji nr (...) tj. z dniem 18 IV 2002 r. . Zobowiązanie to istniało zarówno w momencie zawierania jak i obowiązywania umowy kredytowej z dnia 25 VI 2008 r., a za jego realizację pozwani przyjęli solidarną odpowiedzialność na podstawie art. 5 .

Generalnie rzecz ujmując można powiedzieć, że gwarancja jest zobowiązaniem zaciągniętym przez bank na zlecenie innej osoby , na mocy którego bank obowiązany jest do zapłaty pewnej sumy pieniężnej na żądanie osoby uprawnionej tj. beneficjenta gwarancji, po spełnieniu przez nią określonych warunków (tak J. Pisuliński w Prawo bankowe. Komentarz, s. 272). W gwarancji bankowej wyróżnić należy co najmniej dwa stosunki prawne: tzw. stosunek pokrycia łączący zleceniodawcę gwarancji z bankiem oraz stosunek zapłaty ( zwany też stosunkiem gwarancji) łączący bank z beneficjentem gwarancji. Pierwszy z nich regulowany jest przepisami umowy zlecenia ( art. 734 k.c.). Bank w ramach tego stosunku prawnego zobowiązuje się do udzielenia gwarancji na warunkach określonych w umowie zlecenia na rzecz wskazanej osoby oraz zapłaty sumy gwarancyjnej , po spełnieniu przesłanek określonych w oświadczeniu banku o udzieleniu gwarancji. Zleceniodawca zobowiązuje się natomiast do zwrotu kwoty wypłaconej beneficjentowi gwarancji oraz do zapłaty wynagrodzenia bankowi w postaci tzw. prowizji ( Prawo bankowe. Komentarz. M. Bączyk i inni. Wydanie 2 , str. 266). Takie też postanowienia wbrew zarzutom apelujących, zawierała umowa do gwarancji z dnia 18 IV 2002 r. zawarta pomiędzy (...) i powodem. Zobowiązanie się zleceniodawcy do zwrotu bankowi sumy gwarancyjnej nie zostało być może wyrażone w tej umowie wprost , tym niemniej nie budzi jakichkolwiek wątpliwości (w świetle interpretacji tej umowy dokonanej według reguł określonych w art. 65 § 2 k.c.) , wynika w sposób jednoznaczny z:

- postanowień § 3 ust 1 , w którym mowa jest o tym, że bank zaspokaja roszczenia beneficjenta za zleceniodawcę bez badania ich zasadności i jest to równoznaczne z postawieniem w banku należności w stan windykacji, odsetki od tej należności będą zaś naliczane według stopy obowiązującej w banku dla zobowiązań przeterminowanych,

-postanowień § 5 , w którym mowa jest o dokonaniu na rzecz banku zabezpieczenia gwarancji poprzez : przewłaszczenie obligacji Skarbu Państwa na kwotę odpowiadającą wysokości sumy gwarancyjnej oraz złożenie oświadczenia przez zleceniodawcę o poddaniu się egzekucji,

-postanowień § 10, w którym zleceniodawca zobowiązał się zapewnić, aby roszczenia banku wynikające z tej umowy miały to samo prawo pierwszeństwa co roszczenia wszelkich innych jego wierzycieli.

Niezależnie od powyższego podnieść należy, iż w doktrynie słusznie podkreśla się , że nie jest konieczne zamieszczenie wyraźnego postanowienia w treści umowy zlecenia o obowiązku dającego zlecenie zwrotu wypłaconej przez bank w ramach realizacji gwarancji na rzecz jej beneficjenta kwoty, ponieważ podstawą zwrotu może być również art. 742 k.c. przewidujący konieczność zwrotu zleceniobiorcy kosztów niezbędnych do wykonania zlecenia ( M. Spyra w przywołanym już komentarzu do Prawa bankowego, także M. Bączyk w komentarzu j.w. str. 268).

Reasumując powyższe rozważania stwierdzić należy, iż z dniem zawarcia przez spółkę (...) z powodowym bankiem umowy do gwarancji powstał pomiędzy w/w stronami stosunek zobowiązaniowy, którego treścią było m.in. zobowiązanie się zleceniodawcy do zwrotu zleceniobiorcy kwoty wypłaconej beneficjentowi gwarancji na wypadek zgłoszenia przez tego ostatniego takiego żądania.

Ten stosunek umowy uległ modyfikacji na skutek zastąpienia ( „wchłonięcia”) powyższej umowy do gwarancji nr (...) przez umowę kredytową z dnia 15 VI 2008 r. . Umowa powyższa stała się jedną z form wykorzystania przez pozwanych i spółkę (...) linii kredytowej udostępnionej im przez powodowy bank, innymi słowy stała się zobowiązaniem wynikającym z realizacji tejże umowy kredytowej, za którego wykonanie, miały ponosić solidarną odpowiedzialność wszystkie trzy korzystające z linii kredytowej spółki. W tym też zakresie umowa kredytowa została przez bank wykonana , gdyż zrealizował on świadczenie polegające na udostępnieniu klientowi linii kredytowej w wysokości 360 000 euro w formie gwarancji bankowej, wystawił gwarancję dobrego wykonania na rzecz wskazanego przez zleceniodawcę beneficjenta.

Nie mają racji apelujący, iż ta ich odpowiedzialność solidarna za zobowiązania wynikające z realizacji umowy kredytowej, a tym samym za zobowiązania związane z wystawieniem przez bank na zlecenie klienta gwarancji bankowej, wygasła na skutek wypowiedzenia przez powoda pismami z dnia 19 V 2009 r. umowy kredytowej, ze skutkiem na dzień 21 VI 2009 r.. Niewątpliwie pomiędzy stronami umowy kredytowej istniał stosunek prawny o charakterze ciągłym , o czym może chociażby świadczyć obowiązek uiszczania przez klientów corocznych opłat za przedłużenie jej trwania (art. 8) , ale przede wszystkim możliwość korzystanie przez okres obowiązywania umowy z różnych form kredytobrania w ramach ustanowionego limitu środków pieniężnych ( art. 2 ust 2 ) . Jednostronne rozwiązanie tego stosunku prawnego poprzez wypowiedzenie umowy przez bank , zrodziło skutki prawne jedynie na przyszłość ( ex nunc) i nie zniweczyło zobowiązań powstałych do tej pory , w niniejszym przypadku na skutek skorzystania już przez klientów z oferowanych w ramach linii kredytowej produktów banku, tym bardziej, iż skorzystanie to zostało poprzedzone dodatkowo konkretnymi umowami zlecenia, które zostały przez bank wykonane. Podobne stanowisko reprezentuje judykatura nawet w przypadkach odstąpienia od umów wzajemnych, rodzących zobowiązania ciągłe. Przyjmuje się , że takie odstąpienie wywołuje skutki tylko na przyszłość ( ex nunc), a nie w stosunku do świadczeń już wykonanych przez dłużnika ( tu bank) ze stosunku ciągłego - SN z 15 V 2007 r., V CSK 30/07. Skoro zatem zlecając powodowi wystawienie gwarancji bankowej nr (...) spółka (...) zobowiązała się do zwrotu na jego rzecz kwot poniesionych na wypadek realizacji przedmiotowej gwarancji ( i miała kodeksowy obowiązek zwrotu poniesionych wydatków na realizację zlecenia) , a następnie strony umowy z dnia 25 VI 2008 r. objęły jej postanowieniami powyższe zlecenie i pozwani przyjęli na siebie solidarną odpowiedzialność za jego wykonanie, w ramach rozliczenia udostępnionej także im linii kredytowej , to pomimo wypowiedzenia umowy kredytowej nadal ponosili odpowiedzialność solidarną z dającym zlecenie za zaciągnięte już zobowiązanie. Wypowiedzenie nie dotyczyło bowiem świadczeń przez bank już spełnionych , polegających na wystawieniu gwarancji bankowych , rodzących po stronie pozwanych określony obowiązek zachowania się , a do takich świadczeń niewątpliwie należało udzielenie na zlecenie (...) gwarancji spółce (...) . Za takim wnioskiem przemawia również treść art. 15 umowy kredytowej z dnia 25 VI 2008 r. stanowiącego, iż w przypadkach w nim wymienionych bank według swojego uznania może odmówić klientowi dalszego udostępnienia linii kredytowej, wypowiedzieć niniejszą umowę , umowy zlecenia w całości lub w części oraz zażądać spłaty wszelkich kwot należnych na podstawie niniejszej umowy w określonym terminie. Pismami z dnia 19 V 2009 r., które pozwani otrzymali 21 V 2009 r. ( k 445, 449 ) powodowy bank wypowiedział „tylko” umowę kredytową oraz odmówił klientom dalszego udostępnienia jakichkolwiek objętych nią usług . Nie wypowiedział zaś poszczególnych umów zlecenia. Nie ulega wątpliwości iż zamiarem tego wypowiedzenia było zaprzestanie świadczenia usług na rzecz klientów na przyszłość, a nie zniweczenie skutków dotychczas powstałych, w ramach tego stosunku ciągłego, zobowiązań wzajemnych stron, w szczególności jak podnosił to sąd I instancji z dokonanego wypowiedzenia nie wynika aby zamiarem banku było zwolnienie pozwanych z długu czy też umorzenie zobowiązań powstałych do tej pory. Przyjęcie sugerowanej przez apelujących interpretacji oświadczeń woli powoda z dnia 19 V 2009 r. pozbawione zresztą byłoby logiki i stało w sprzeczności z zasadami doświadczenia życiowego. Nie sposób jest bowiem przyjąć, iż bank udostępniając pozwanym linię kredytową w postaci gwarancji bankowej o wartości 360 000 euro ( i pozostając w dalszym ciągu w stosunku gwarancyjnym tj. zapłaty ze spółką (...) jak i zresztą w stosunkach gwarancyjnych powstałych w oparciu o inne zlecenia klientów udzielone w ramach umowy kredytowej z dnia 25 VI 2009 r.) dobrowolnie pozbawiłby się możliwości dochodzenia ewentualnych roszczeń regresowych lub inaczej roszczenia o zwrot udostępnionych w ramach linii kredytowej środków pieniężnych od silniejszych finansowo od upadłej spółki (...) współdłużników . Niewątpliwie wypowiedzenie umowy kredytowej przez powoda dotyczyła jak podnoszą pozwani wszystkich jej postanowień , tym niemniej jednak wywierało skutki na przyszłość, a nie w stosunku do zobowiązań już zaciągniętych w ramach tejże umowy i realizowanych przez bank.

Mylą się tym samym apelujący twierdząc, że , ich solidarna odpowiedzialność nie objęła zobowiązania spółki (...) do zwrotu bankowi kwoty wypłaconej w dniu 1 II 2010 r. tytułem sumy gwarancyjnej, gdyż zobowiązanie to powstało już po wypowiedzeniu przez bank umowy kredytowej. Po wypowiedzeniu umowy kredytowej zaktualizował się jedynie uzależniony od zdarzenia losowego ( wypłaty gwarancji) obowiązek świadczenia zleceniodawcy polegający na zapłacie kwoty 1 462 176 zł, wynikający jednak ze zobowiązania istniejącego/zaciągniętego w okresie obowiązywania umowy kredytowej ( świadczenia z umowy kredytowej). Do dnia 1 II 2010 r. zobowiązanie (...) jak i pozwanych ( rozumiane jako dług) do zwrotu powodowi sumy gwarancyjnej istniało, lecz miało charakter warunkowy ( losowy) . Już bowiem z momentem zawarcia umowy do gwarancji bankowej, spółka (...) zobowiązała się wobec banku do takiego rodzaju zachowania się , które zaktualizowało się wraz ze spełnieniem przesłanki określonej w tej umowie . Można również powiedzieć, iż w dniu wypowiedzenia umowy kredytowej istniał po stronie pozwanych niewymagalny jeszcze co prawda obowiązek rozliczenia się z udzielonego kredytu, w postaci wystawienie przez bank na zlecenie jednego z „kredytobiorców” gwarancji bankowej.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny za niezasadne uznał podniesione w apelacji pozwanych zarzuty dotyczące naruszenia przepisów prawa materialnego- art. 366 § 1 k.c. w zw. z art. 369 k.c., art. 81 ust 1 prawa bankowego w zw. z art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 354 k.c., art. 65§ 1 k.c. oraz 355§ 2 k.c., zarzuty naruszenia prawa procesowego wskazane w pkt 2) A a) , b) i c) apelacji.

Przechodząc tym samym do oceny zarzutów apelacyjnych kwestionujących ustalenia faktyczne sądu I instancji dotyczące istnienia ważnej do dnia 31 I 2010 r. gwarancji bankowej , otrzymania przez bank przed wygaśnięciem gwarancji żądania beneficjenta jej spełnienia , wysokości dochodzonego roszczenia i związanego z nimi zarzutem obrazy art. 479 ¹² § 1 k.p.c. stwierdzić należy iż także i one nie zasługiwały na uwzględnienie.

Podzielić należy stanowisko Sądu Okręgowego, iż już z samej umowy kredytowej z dnia 25 VI 2008 r. wynikało, że gwarancja nr (...) udzielona przez bank w dniu 17 IV 2002 r. na zlecenie (...) nie wygasła z dniem 30 X 2006 r. jak pierwotnie wynikało z jej treści, tylko nadal obowiązuje. W przeciwnym wypadku bezzasadnym, nieracjonalnym ze strony klientów banku byłoby obejmowanie umową kredytową umowy do tej gwarancji i uiszczanie w dalszym ciągu od niej na rzecz banku prowizji (punkt ( iv) preambuły, definicja gwarancji zawarta w art. 1 (iii), art. 8 pkt 2 (x) ).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego wobec wydawałoby się bezspornej w świetle powyższych postanowień umowy (oraz treści odpowiedzi pozwanych na wezwanie do zapłaty k 453,457) okoliczności przedłużenia terminu gwarancji, nie istniała po stronie powoda potrzeba jej wykazywania już w pozwie ( aczkolwiek do pozwu dołączone zostały aneksy do gwarancji, z których wynikało, że jej zmiana dokonywana jest na zlecenie spółki (...) k 31,32). Potrzeba taka zaistniała w związku z podniesionym w sprzeciwie od wyroku zaocznego przez pozwanych zarzutem wygaśnięcia gwarancji na długo przed datą jej realizacji. Dlatego też dołączone przez powoda do odpowiedzi na sprzeciw dowody , z których wynikało, że zmiana terminu ważności gwarancji nastąpiła na skutek zlecenia udzielonego przez spółkę (...) i skutkowała aneksami umowy do gwarancji nr (...) z dnia 18 IV 2002 r. ( k 838-844) nie można było uznać za sprekludowane w świetle postanowień art. 479 ^{( 12 )}§ 1 k.p.c.. Jeszcze raz należy podkreślić, że potrzeba powołania w/w dowodów powstała dopiero w toku procesu na skutek zakwestionowania przez pozwanych istnienia po dniu 30 X 2006 r. ważnej gwarancji bankowej nr (...), pomimo, iż swoją wolą wyrażoną w umowie kredytowej zawartej prawie dwa lata później, objęli oni także jej postanowieniami umowę do w/w gwarancji. To samo dotyczy zresztą nie podważanej przed wytoczeniem powództwa kwestii zmiany beneficjenta gwarancji ( zobrazowanej aneksami dołączonymi do pozwu) . Rację o tyle tylko należy przyznać apelującym , iż sąd I instancji popadł w wewnętrzną sprzeczność. Wykorzystał przy ustalaniu w tym zakresie stanu faktycznego sprawy dokumenty dołączone przez powoda do pisma procesowego będącego odpowiedzią na zwrócone odpowiedzi pozwanych na pozew z dnia 6 X 2010 r., po czym stwierdził, iż oddalił wnioski dowodowe stron, które nie zostały złożone w pierwszych pismach procesowych ( str. 5 i 11 uzasadnienia). Powyższe uchybienie nie ma jednak wpływu na prawidłowość poczynionych przez sąd I instancji ustaleń faktycznych, które zostały oparte z przyczyn powyżej wskazanych na dowodach spełniających kryteria z art. 479 ^{( 12 )}§ 1 k.p.c. , a tym samym pozostaje bez wpływu na treść wydanego wyroku.

Podobnie za bezzasadne uznać należało stanowisko pozwanych kwestionujące ustalenia Sądu Okręgowego, iż żądanie zapłaty z gwarancji bankowej nr (...) wpłynęło do powodowego banku przed upływem daty ważności gwarancji tj. przed dniem 31 I 2010 r. . Apelujący powołują się na brak jakiejkolwiek pieczęci na żądaniu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. z dnia 25 I 2010 r. ( k 33) całkowicie pomijając pozostałe dowody dołączone do pozwu w postaci korespondencji z banku beneficjenta wysłanej do powoda w systemie elektronicznej komunikacji międzybankowej ( SWIFT) , pisma tegoż banku z dnia 28 I 2010 r., na którym widniej prezentata powodowego banku z dnia 29 I 2010 r. , a do którego jak wynika z jego treści załączony został oryginał żądania zapłaty z dnia 25 I 2010 r. i w którym (...) potwierdził prawomocność złożonych na żądaniu beneficjenta gwarancji podpisów ( k 34-36). Apelujący wydają się nie zauważać ponadto pisma (...) Bank (...) z dnia 29 I 2010 r. wysłanego do syndyka masy upadłości Fabryki (...) S.A., w którym bank ten informuje syndyka, iż za pośrednictwem (...) S.A. otrzymał w formie komunikatu S. i pocztą kurierską złożony przez (...) Sp. z o.o. oryginał żądania zapłaty równowartości 360 000 euro w ramach gwarancji nr (...) ( k 37). W świetle powyższych dowodów układających się w logiczną całość i wzajemnie potwierdzających się nie ma jakichkolwiek wątpliwości, iż gwarant przed upływem terminu ważności gwarancji otrzymał żądanie zapłaty beneficjenta, spełniające wszelkie wymogi określone w gwarancji i przekazane w sposób z niej wynikający ( k 27) .

Jeżeli chodzi o zarzut błędnego przyjęcia przez sąd I instancji, że powód udowodnił w niniejszej sprawie wysokość i sposób wyliczenia dochodzonej pozwem kwoty, to podnieść należy, że wobec treści zobowiązania zleceniodawcy wynikającego z umowy i z art. 742 k.c. , obowiązkiem powoda było wykazanie w jakiej wysokości zaspokoił on roszczenie beneficjenta gwarancji za zleceniodawcę ( §3 umowy k 29). Powód obowiązkowi powyższemu podołał , na co wskazują następujące dokumenty dołączone do pozwu: pismo banku skierowane do syndyka masy upadłości spółki (...) z 29 I 2010 r. i 1 II 2010 r., pismo powoda do (...) Sp. z o.o. z 1 II 2010 r. i przede wszystkim polecenie przelewu na kwotę 1 462 176 zł z dnia 1 II 2010 r. ( k 37-40). Zgodnie z wyrażoną w art. 6 k.c. zasadą rozkładu ciężaru dowodowego to rolą pozwanych było wykazanie, że uiszczona w ramach realizacji gwarancji przez bank na rzecz beneficjenta gwarancji kwota nie odpowiadała treści udzielonego przez spółkę (...) zlecenia, czemu nie podołali, a wystarczyło przedstawić wyciąg z tabeli NBP z dnia 1 II 2010 r. obrazujący kurs euro do złotego, gdyż jak wynika z postanowień umowy do gwarancji ( §3 ust 2 ) oraz samej gwarancji, taki przelicznik sumy gwarancji wyrażonej w euro ( 360 000) należało stosować.

Bez znaczenia był podnoszony przez apelujących kolejny zarzut dotyczący pominięcia przez sąd I instancji okoliczności, że dokumenty złożone do akt przez powoda p.n. „ Wyciąg z ksiąg banku…” ( k 45,46) nie zostały podpisane przez osoby upoważnione do składnia tego rodzaju oświadczeń. Abstrahując od kwestii czy powód wykazał czy też nie umocowanie osób podpisujących zakwestionowane dokumenty do występowania w imieniu banku, stwierdzić należy tylko tyle, iż nie stanowiły one wbrew twierdzeniom apelacji podstawy ustaleń Sądu Okręgowego dotyczących istnienia jak i wysokości spornego zobowiązania, co wynika z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku . Dokumenty powyższe zostały przywołane przez Sąd Okręgowy jedynie na dowód , iż bank przed wytoczeniem powództwa zwracał się do pozwanych spółek o zapłatę, co spotkało się z ich odmową ( str. 6 uzasadnienia). Okoliczność powyższa nie miała jednak żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Ustosunkowując się do zarzutu obrazy art. 25 ust 2 k.p.c. poprzez nie sprawdzenie przez sąd I instancji na wniosek pozwanych wartości przedmiotu sporu , ograniczyć się wystarczy do stwierdzenia, iż apelujący nie wykazali jaki wpływ okoliczność powyższa mogła mieć na treść zapadłego w niniejszej sprawie wyroku. Poza tym wydaje się, że pozwani w ramach instytucji sprawdzenia wartości przedmiotu sporu, ustanowionej na potrzeby określenia właściwości sądu oraz wysokości opłaty sądowej ( a nie kontroli zasadności powództwa) błędnie starali się podważać wysokość dochodzonego przeciwko nim roszczenia, pomijając zgłoszenie w tym zakresie stosownych zarzutów procesowych i dowodu na ich poparcie w postaci jak już wspomniano tabeli NBP obrazującej kursy walut na dzień 1 II 2010 r. .

Nie można także zgodzić się z apelującym, iż w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia sąd I instancji nie wskazał podstawy faktycznej swojego rozstrzygnięcia, nie wyjaśnił jego podstawy prawnej , ani nie powołał dowodów na których się oparł. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przedstawione zostały ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, powołano dowody , które stanowiły ich podstawę oraz zawarte zostały obszerne rozważania prawne. Niewymienione przez sąd I instancji dowody zostały zaś uznane za spóźnione lub powołane na okoliczności nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy ( str. 11uzasadnienia). Być może w istocie nieco ogólnikowe potraktowanie tej ostatniej kwestii, nie zmienia postaci rzeczy, iż uzasadnienie Sądu Okręgowego zawiera wszystkie istotne dla sprawy ustalenia faktyczne, które jak już wyżej wskazano były prawidłowe jak i przedstawia tok rozumowania tego sądu, który doprowadził go do wydania zaskarżonego rozstrzygnięcia. Zarzut apelujących, że uzasadnienie orzeczenia utrudnia im podjęcie skutecznej obrony swoich praw uznać należało za całkowicie wadliwy, nie wytrzymujący konfrontacji z obszernością wniesionej apelacji i szczegółowością podnoszonych w niej pozostałych zarzutów.

Reasumując dotychczasowe rozważania stwierdzić należy, iż rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w zakresie dotyczącym zasądzenia od pozwanych na rzecz powoda solidarnie kwoty 1 333 783,10 zł było prawidłowe , podobnie zresztą jak rozstrzygnięcie o odsetkach ustawowych od tej należności. Pozwani żądając zmiany zaskarżonego wyroku w tej ostatniej części , z powołaniem się na złożenie wyegzekwowanej od nich przez komornika na podstawie wyroku zaocznego z dnia 9 VI 2011 r. (zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności ) kwoty na rachunek depozytowy sądu w trybie art. 808 k.p.c. ( na skutek zawieszenia przez sąd nadanemu temu wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności k 678) błędnie utożsamiają powyższą okoliczność , z instytucją złożenia świadczenia do depozytu sądowego przez samego dłużnika, o jakiej mowa jest w art. 467 k.c., które to złożenie następuje w trybie art. 692 i nast. k.p.c. i wywołuje taki sam skutek jak spełnienie świadczenia ( art. 470 k.c.) . Złożenie wyegzekwowanych pieniędzy na rachunek depozytowy sądu przez komornika w trybie art. 808 k.p.c. wynika z potrzeb postępowania egzekucyjnego i służy jego celowi, nie następuje w trybie powołanego art. 692 i n. k.p.c. , które regulują złożenie do depozytu wypływające z potrzeb i przesłanek prawa materialnego, a którego celem jest zwolnienie się dłużnika z zobowiązania (zob. orzeczenie SN z dnia 5 grudnia 1986 r., III CZP 62/86, OSNC 1987, nr 10, poz. 146). Podobne stanowisko przedstawił Roman Kowalkowski w Kodeksie postępowania cywilnego. Postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające . pod red. Z. Szczurka i innych. ( do art. 808k.p.c ..) „ złożenie na rachunek depozytowy sądu jest instytucją inną od złożenia do depozytu sądowego, to jednak takie rozumienie przepisu art. 808 k.p.c. w dotychczasowym brzmieniu było powszechne. Powszechnie bowiem przyjmowano, że złożenie do depozytu, o którym mowa w tym przepisie ( art. 808) , jest czynnością techniczno-biurową.” .

Mając powyższe na uwadze zarzut apelacyjny obrazy art. 481§ 1 k.c. w zw. z art. 808§ 1 k.p.c. uznać należało za niezasadny. Pozwani w dalszym bowiem ciągu nie zaspokoili wymagalnej wierzytelności powoda, a tym samym pozostają w opóźnieniu, uzasadniającym obciążenie ich odsetkami ustawowymi od należności głównej .

Bezzasadnie także w ocenie Sądu Apelacyjnego strona apelująca podnosiła zarzut naruszenia art. 338 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku S.A. (...) o zwrot wyegzekwowanego na podstawie wyroku zaocznego opatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności świadczenia oraz przywrócenia stanu poprzedniego, jak i bezzasadnie w dalszym ciągu domagała się jego uwzględnienia poprzez zmianę pkt IV wyroku, z uwagi na umorzenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie uchylonego wyroku zaocznego z dnia 9 VI 2011 r. . Pozwana spółka (...) nie posiadała interesu prawnego w zaskarżeniu tej części wyroku sądu I instancji, gdyż rozstrzygnięcie to nie dotyczyło jej praw. Apelacja w tym zakresie zatem podlegała oddaleniu wprost .

Jeżeli chodzi z kolei o zarzuty (...) S.A. obrazy art. 338 k.p.c. to podnieść należy, iż pomimo sformułowania przez sąd I instancji zaskarżonego wyroku w sposób odpowiadający treści w/w przepisu ( w którym mowa jest o uchyleniu wyroku zaocznego ) i częściowego oddalenia w pkt III powództwa , nie sposób było przyjąć, aby przekazana już na rzecz powoda w ramach postępowania egzekucyjnego kwota 128 392,90 zł i kwota przekazana na rzecz jego pełnomocnika tytułem kosztów zastępstwa prawnego w procesie ( 7200 zł, k 715) stanowiła korzyść uzyskaną bez podstawy prawnej i prowadziła do bezpodstawnego wzbogacenia się powoda kosztem pozwanej spółki (...) S.A. Podstawą prawną uzyskania powyższych należności był stosunek prawny w postaci umowy kredytowej ( i objętej nią umowy zlecenia wystawienia gwarancji) , o którym rozstrzygnął sąd I instancji uznając całe określone w pozwie roszczenie za zasadne . Jak podkreślone zostało w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia oddalenie powództwa w zakresie kwoty 128 392,90 zł i obniżenie należnych powodowi kosztów procesu o 7200 zł nastąpiło tylko z tego powodu, iż wierzyciel uzyskał już w toku procesu zaspokojenie roszczenia i kosztów postępowania do wysokości powyższych należności. Jak podnosi się w doktrynie i orzecznictwie orzeczenie zwrotu lub przywrócenia do stanu poprzedniego wymaga rozważenia na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, zwłaszcza art. 410 § 2 k.c. , nie jest to więc automatyczne uwzględnianie wniosku ( Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego . Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze . Tom I , pod red. T. Erecińskiego i innych , do art. 338, uchwała pełnego składu SN z 15 VII 1974 r. Kw.Pr. 2/74). Kierując się powyższą zasadą Sąd Apelacyjny uznał, iż nie ma podstaw do zwrotu pozwanej spółce (...) S.A. wyegzekwowanej i przekazanej już wierzycielowi należności znajdującej swoją podstawę faktyczną i prawną w umownym stosunku zobowiązaniowym łączącym strony niniejszego procesu. Kwota powyższa została już zaliczona przez sąd I instancji na poczet należnego powodowi świadczenia i tylko z tego powodu powództwo w części zaspokojonej zostało oddalone. Podobnie jak pobrane koszty wynagrodzenia radcy prawnego zostały przez Sąd Okręgowy odjęte od kosztów procesu należnych powodowi , zasądzonych zaskarżonym wyrokiem ( w tej sytuacji wyłączenie zwrotu znajdowało uzasadnienie w postanowieniach art. 411pkt 4 jak i 2 k.p.c.). Dodać jeszcze należy, iż wszelkie pozostałe wymienione we wniosku restytucyjnym pozwanego należności nie podlegały zwrotowi w trybie art. 338 k.p.c. Przepis powyższy dotyczy bowiem tylko tego, co powód otrzymał na podstawie wykonania wyroku zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności , przyjmuje się ponadto, że można żądać także rozstrzygnięcia dotyczącego zwrotu kosztów procesu objętych rygorem natychmiastowej wykonalności. Wszelkie inne roszczenia mogą być dochodzone natomiast w drodze odrębnego procesu ( powołany już komentarz do K.P.C. pod red. T. Erecińskiego i innych) . Odnośnie jeszcze zastosowania wskazywanego przez apelujących art. 826 k.p.c. mówiącego o tym, że umorzenie postępowania egzekucyjnego powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, podnieść należy, iż jeżeli umorzenie takie następuje na wniosek wierzyciela jak to miało miejsce w niniejszym przypadku, to wcześniej dokonane czynności egzekucyjne zachowują, co do zasady swoją ważność. Z woli wierzyciela wynika, bowiem, że wnosi on o zaniechanie egzekucji na przyszłość, a nie o pozbawienie mocy prawnej już dokonanych czynności egzekucyjnych ( tak SN w wyroku z 15 X 2004 r. II CK 90/04).

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny oddalił wniesioną przez pozwanych apelację jako całkowicie bezzasadną ( art. 385 k.p.c.) i obciążył ich obowiązkiem zwrotu na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c.